22

Pieśń nad Pieśniami

Pisarz: Salomon

Miejsce spisania: Jerozolima

Spisywanie ukończono: ok. 1020 p.n.e.

1. Pod jakim względem księga ta jest „Pieśnią pieśni”?

 „CAŁY świat nie był godzien dnia, w którym Izrael otrzymał tę wspaniałą Pieśń”. Tak oto w I wieku naszej ery żydowski „rabbi” Akiba wyraził swój podziw dla Pieśni nad Pieśniami. * Tytuł księgi nawiązuje do wstępnych słów: „Najznakomitsza pieśń, Salomona”. W dosłownym tłumaczeniu z języka hebrajskiego brzmią one: „Pieśń pieśni”, co wskazuje na niedościgłą wspaniałość, tak jak wyrażenie „niebiosa niebios” określa najwyższe niebiosa (Powt. Pr. 10:14). Nie jest to zbiór pieśni, lecz jedna pieśń — „pieśń najdoskonalsza, jedna z najlepszych, jakie kiedykolwiek istniały”. *

2. (a) Kto był pisarzem Pieśni nad Pieśniami, czym się odznaczał i dlaczego można ją nazwać pieśnią o nie odwzajemnionej miłości? (b) Gdzie i kiedy powstała ta księga?

² Jak wynika ze wstępu, pieśń tę ułożył król Salomon. Miał on wszelkie dane, by stworzyć to arcydzieło poezji hebrajskiej (1 Król. 4:32). Ów idylliczny poemat odznacza się bogactwem treści i w niesłychanie barwny sposób opisuje piękno. Docenić go może zwłaszcza czytelnik, który potrafi sobie wyobrazić jego orientalne tło (Pieśń 4:11, 13; 5:11; 7:4). Utwór ten powstał w niezwykłych okolicznościach. Wielki król Salomon — słynący z mądrości, potęgi i wielkiego bogactwa, wprawiającego w podziw nawet królową Szeby — nie zrobił wrażenia na prostej wiejskiej dziewczynie, w której się zakochał. Przegrał, gdyż ona darzyła niezłomną miłością pewnego pasterza. Księgę tę można by więc słusznie nazwać „Pieśnią o nie odwzajemnionej miłości Salomona”. Została spisana pod natchnieniem od Jehowy Boga na pożytek czytelników Biblii w przyszłych wiekach. Salomon ułożył ją w Jerozolimie, prawdopodobnie około roku 1020 p.n.e., kilka lat po ukończeniu budowy świątyni. Miał wtedy „sześćdziesiąt królowych i osiemdziesiąt nałożnic”, a pod koniec swego panowania — „siedemset żon, księżniczek, a także trzysta nałożnic” (Pieśń 6:8; 1 Król. 11:3).

3. Co potwierdza kanoniczność Pieśni nad Pieśniami?

³ W dawnych czasach kanoniczność Pieśni nad Pieśniami nie podlegała dyskusji. Już na długo przed naszą erą uważano ją za integralną i natchnioną część kanonu hebrajskiego. Została włączona do greckiej Septuaginty. W swoim katalogu świętych ksiąg umieścił ją też Józef Flawiusz. Za jej kanonicznością przemawiają zatem takie same dowody, jakie się zwykle podaje w wypadku wszystkich innych ksiąg Pism Hebrajskich.

4. (a) Czy brak słowa „Bóg” przemawia przeciwko kanoniczności Pieśni nad Pieśniami? (b) Dzięki czemu zajmuje ona wyjątkowe miejsce w kanonie Biblii?

⁴ Niektórzy jednak kwestionują kanoniczność Pieśni nad Pieśniami, ponieważ nie wspomniano w niej o Bogu. Ale brak takiej wzmianki nie dyskwalifikuje tej księgi, podobnie jak sama obecność słowa „Bóg” nie dowodziłaby jej autentyczności. Co więcej, w 6 wersecie rozdziału 8 można znaleźć skróconą formę imienia Bożego, gdyż miłość nazwano tam „płomieniem Jah”. Księga ta niewątpliwie należy do pism, które uznawał Jezus Chrystus i o których rzekł: „Badacie Pisma, ponieważ myślicie, że dzięki nim będziecie mieć życie wieczne” (Jana 5:39). Poza tym zawarty w niej barwny opis wspaniałej, wzajemnej miłości, która w sensie duchowym łączy Chrystusa z jego „oblubienicą”, wyznacza Pieśni nad Pieśniami wyjątkowe miejsce w kanonie ksiąg biblijnych (Obj. 19:7, 8; 21:9).

TREŚĆ PIEŚNI NAD PIEŚNIAMI

5. (a) Jak można rozpoznać poszczególne osoby? (b) Co jest wzruszającym tematem tej księgi?

⁵ Na treść tej księgi składa się szereg dialogów. Postacie ciągle się zmieniają. Raz mówi Salomon, król Jerozolimy, innym razem pasterz, jego ukochana Szulamitka, jej bracia, damy dworu („córki jerozolimskie”) lub kobiety z Jerozolimy („córki Syjonu”) (Pieśń 1:5-7; 3:5, 11). Osoby te można rozpoznać po tym, co mówią o sobie lub co jest do nich mówione. Akcja rozgrywa się w pobliżu Szunem, czyli Szulem, gdzie Salomon obozuje ze swą świtą. Wzruszającym tematem księgi jest miłość wiejskiej dziewczyny z Szunem do pasterza — jej towarzysza.

6. O czym rozmawia dziewczyna z damami dworu, które przebywają w obozie Salomona?

⁶ Szulamitka w obozie Salomona (1:1-14). Dziewczyna pojawia się w namiotach królewskich, do  których zabrał ją władca, ale ona pragnie tylko ujrzeć ukochanego pasterza. Z tęsknoty za nim wypowiada się tak, jak gdyby był obecny. Damy dworu, które usługują królowi — „córki jerozolimskie” — ciekawie przyglądają się Szulamitce z powodu jej śniadej cery. Dziewczyna wyjaśnia, że opaliło ją słońce, gdy pilnowała winnic swych braci. Potem przemawia do ukochanego, jak gdyby była wolna, i pyta, gdzie może go znaleźć. Damy dworu każą jej wyjść i paść stado przy namiotach pasterzy.

7. Co proponuje Salomon i z jakim skutkiem?

⁷ Przybywa Salomon. Nie ma ochoty jej puścić. Wychwala jej urodę i obiecuje ozdobić ją „złotymi kółkami” i „srebrnymi guzami”. Szulamitka odrzuca jego zaloty i daje mu do zrozumienia, że miłością może darzyć wyłącznie swego ukochanego (1:11).

8. Jak ukochany dziewczyny dodaje jej otuchy? Za czym ona tęskni?

⁸ Zjawia się ukochany pasterz (1:15 do 2:2). Towarzysz Szulamitki przedostaje się do obozu Salomona i dodaje jej otuchy. Zapewnia ją o swej miłości. Szulamitka pragnie być blisko ukochanego i po prostu cieszyć się z przebywania razem z nim na polach i w lasach.

9. Jak ocenia siebie dziewczyna, a jakie zdanie ma o niej ukochany?

⁹ Szulamitka to skromna dziewczyna. Mówi: „Jestem zwykłym szafranem z nadbrzeżnej równiny”. Ale pasterz uważa ją za kogoś wyjątkowego: „Jak lilia wśród ciernistych chwastów, tak moja towarzyszka pomiędzy córkami” (2:1, 2).

10. Co wspomina dziewczyna w związku ze swą miłością?

¹⁰ Dziewczyna tęskni za swym pasterzem (2:3 do 3:5). Po ponownym rozstaniu z ukochanym Szulamitka oznajmia, że ceni go ponad wszystkich. Przypomina córkom jerozolimskim, iż je zaprzysięgła, by nie próbowały budzić w niej nie chcianej miłości do innego mężczyzny. Wspomina czasy, gdy pasterz odpowiedział na jej wołanie i wiosną zaprosił ją na pagórki. Widzi, jak on wspina się po górach, skacząc z radości. Słyszy, jak woła do niej: „Wstań, chodź, moja towarzyszko, moja piękna, i pójdź”. Ale bracia Szulamitki, niepewni stałości jej uczuć, rozgniewali się i kazali, by pilnowała winnic. Dziewczyna oświadcza: „Mój miły jest mój, a ja jestem jego”, po czym błaga, żeby do niej pośpieszył (2:13, 16).

11. O jakiej przysiędze Szulamitka znowu przypomina córkom jerozolimskim?

¹¹ Szulamitka opisuje swój przymusowy pobyt w obozie Salomona. W nocy na łożu tęskni za swym pasterzem. Znowu przypomina córkom jerozolimskim, że zobowiązała je przysięgą, aby nie budziły w niej nie chcianej miłości.

12. Jak umiłowany pasterz ponownie dodaje otuchy Szulamitce, gdy Salomon zabiera ją do Jerozolimy?

¹² Szulamitka w Jerozolimie (3:6 do 5:1). Salomon wraca do Jerozolimy z królewskim przepychem, a lud podziwia jego orszak. W tej krytycznej chwili nie opuszcza Szulamitki ukochany pasterz. Idzie za swą towarzyszką, która jest zakryta zasłoną, i zwraca się do niej, pokrzepiając ją czułymi słowami. Ona odpowiada, że chciałaby się uwolnić i opuścić miasto, a wtedy on namiętnie oświadcza: „Cała jesteś piękna, towarzyszko moja” (4:7). Już sam widok ukochanej przyśpiesza bicie jego serca. Jej przejawy czułości są lepsze niż wino, jej zapach przypomina zapach Libanu, a cera jest jak raj granatów. Dziewczyna zaprasza umiłowanego, aby wszedł „do swego ogrodu”, i on się zgadza. Kobiety jerozolimskie życzliwie zachęcają ich: „Jedzcie, towarzysze moi! Pijcie i upójcie się przejawami czułości!” (4:16; 5:1).

13. O czym śni dziewczyna i jak opisuje swego ukochanego damom dworu?

¹³ Sen dziewczyny (5:2 do 6:3). Szulamitka opowiada damom dworu sen, w którym słyszy pukanie. Jej umiłowany stoi na zewnątrz i prosi, żeby go wpuściła. Ale ona jest w łóżku. Gdy w końcu wstaje, by otworzyć drzwi, okazuje się, że on już znikł w ciemnościach nocy. Wychodzi za nim, ale nie może go znaleźć. Zostaje poturbowana przez strażników. Mówi damom dworu, że jeśli zobaczą jej ukochanego, koniecznie mają mu powiedzieć, iż jest chora z miłości. Damy pytają, czym jej miły przewyższa innych. Wtedy Szulamitka wspaniale go opisuje, oświadczając, że jest „olśniewający i rumiany, najokazalszy wśród dziesięciu tysięcy” (5:10). Damy chcą wiedzieć, dokąd się udał, a ona odpowiada, że poszedł paść stado wśród ogrodów.

14. Dlaczego wszelkie zabiegi Salomona spełzły na niczym?

¹⁴ Ostatnie starania Salomona (6:4 do 8:4). Król Salomon przemawia do Szulamitki. Powtarza, iż jest piękna, bardziej urocza niż „sześćdziesiąt królowych i osiemdziesiąt nałożnic”, ale dziewczyna go odrzuca (6:8). Znalazła się tu tylko dlatego, że pełniąc swą służbę, dotarła w pobliże jego obozu. ‛Co we mnie widzicie?’ — docieka. Salomon korzysta z tego niewinnego pytania, aby opisać jej piękno od stóp do głów, ale dziewczyna opiera się wszystkim jego zabiegom. Odważnie oświadcza, że jest oddana swemu pasterzowi, i go przywołuje. Po raz trzeci przypomina córkom jerozolimskim, że je zaprzysięgła, by wbrew jej woli nie budziły w niej miłości. Salomon pozwala Szulamitce odejść do domu. Nie zdołał pozyskać jej uczucia.

15. (a) Z jaką prośbą dziewczyna wraca do swych braci? (b) Jak zatryumfowało obstawanie przy wyłącznym oddaniu?

¹⁵ Powrót Szulamitki (8:5-14). Jej bracia widzą, że nadchodzi, ale nie jest sama. ‛Wspiera się na swym miłym’. Wspomina, jak spotkała go pod jabłonią,  i zapewnia, iż darzy go niezłomną miłością. Dowiadujemy się, że wcześniej, gdy jeszcze była „małą siostrzyczką”, bracia mówili o niej z troską; teraz jednak — jak sama oświadcza — okazała się dojrzała i niezachwiana (8:8). Niech bracia zgodzą się na jej małżeństwo. Król Salomon może sobie mieć swoje bogactwa! Ona zadowoli się swą jedną winnicą, ponieważ miłuje wyłącznie swego ukochanego. Miłość ta jest potężna jak śmierć, a jej żar — jak „płomień Jah”. Obstawanie przy wyłącznym oddaniu, „nieubłagane jak Szeol”, odniosło tryumf i zostało wspaniale uwieńczone połączeniem się dziewczyny z umiłowanym pasterzem (8:5, 6).

DLACZEGO POŻYTECZNA

16. Jaka cenna nauka wypływa z tej pieśni?

¹⁶ Czego uczy dzisiejszych sług Bożych ta pieśń o miłości? Podkreśla znaczenie wierności, lojalności i niezłomnego przestrzegania zasad Bożych. Ukazuje piękno cnoty i niewinności osoby, która naprawdę kogoś kocha. Uczy, że szczerej miłości nie da się pokonać, stłumić ani kupić. Młodzi chrześcijanie w stanie wolnym lub związani węzłem małżeńskim mogą odnieść pożytek z tego wspaniałego przykładu nieskazitelności, gdy są wystawieni na próby i pokusy.

17. (a) Jak Paweł daje do zrozumienia, że pieśń ta została napisana dla pouczenia zboru chrześcijańskiego? (b) Dlaczego Paweł mógł ją mieć na myśli, gdy pisał listy do Koryntian i do Efezjan? (c) Jakie interesujące porównania nasuwają się w związku z natchnionymi pismami Jana?

¹⁷ Ale ta natchniona pieśń jest też nader pożyteczna dla całego zboru chrześcijańskiego. Naśladowcy Chrystusa żyjący w I wieku uznawali ją za część natchnionych Pism, a jeden z nich oznajmił: „Wszystko, co niegdyś napisano, napisano dla naszego pouczenia, abyśmy przez naszą wytrwałość i przez pociechę z Pism mieli nadzieję” (Rzym. 15:4). Ten sam natchniony pisarz, Paweł, mógł mieć na myśli niepodzielną miłość Szulamitki wyłącznie do pasterza, gdy w liście do zboru chrześcijańskiego napisał: „Jestem bowiem o was zazdrosny zbożną zazdrością, gdyż osobiście przyrzekłem was w małżeństwo jednemu mężowi, aby móc was przedstawić Chrystusowi jako nieskalanie czystą dziewicę”. Paweł przyrównał też miłość okazywaną zborowi przez Chrystusa do uczucia łączącego męża i żonę (2 Kor. 11:2; Efez. 5:23-27). Dla swych namaszczonych naśladowców Jezus Chrystus jest nie tylko Dobrym Pasterzem, lecz także Królem, który daje im nadzieję zaznania nieopisanej radości z zawarcia z nim „małżeństwa” w niebiosach (Obj. 19:9; Jana 10:11).

18. Jaki pożytek z przykładu Szulamitki mogą odnieść namaszczeni naśladowcy Chrystusa?

¹⁸ Ci namaszczeni duchem uczniowie Chrystusa z całą pewnością mogą odnieść wielki pożytek z przykładu Szulamitki. Oni także muszą być lojalni w swej miłości i mieć się na baczności przed materialistycznym blichtrem tego świata. Muszą zachowywać równowagę, okazując niezłomną prawość, aż zdobędą nagrodę. Swoje myśli kierują ku temu, co w górze, i ‛szukają najpierw Królestwa’. Z wdzięcznością przyjmują przejawy miłości ze strony Pasterza, Jezusa Chrystusa. Niezmiernie się radują, że ich umiłowany, choć niewidzialny, jest blisko nich i udziela im zachęt, by nabrali odwagi i zwyciężyli świat. Dzięki niegasnącej miłości do swego Pasterza i Króla, potężnej jak „płomień Jah”, faktycznie odniosą zwycięstwo i połączą się z nim jako współdziedzice w chwalebnym Królestwie niebios. W ten sposób imię Jah zostanie uświęcone! (Mat. 6:33; Jana 16:33).

[Przypisy]

[Pytania do studium]