24

Księga Jeremiasza

Pisarz: Jeremiasz

Miejsca spisywania: Juda i Egipt

Spisywanie ukończono: 580 p.n.e.

Obejmuje okres: 647-580 p.n.e.

1. Kto i kiedy powierzył Jeremiaszowi jego misję?

 PROROK Jeremiasz żył w niebezpiecznych, burzliwych czasach. Jehowa powołał go w roku 647 p.n.e. — w 13 roku panowania bogobojnego judzkiego króla Jozjasza. Podczas renowacji domu Jehowy znaleziono księgę Prawa Bożego, którą następnie przeczytano królowi. Usilnie starał się on doprowadzić do przestrzegania tego Prawa, ale mógł co najwyżej chwilowo powstrzymać popadanie narodu w bałwochwalstwo. Zarówno dziadek Jozjasza, Manasses, który panował 55 lat, jak i jego ojciec, Amon, zamordowany po 2 latach rządów, dopuszczali się niegodziwości. Skłonili lud do urządzania zmysłowych orgii i odprawiania okrutnych obrzędów, tak iż Izraelici przyswoili sobie zwyczaj ofiarowania kadzidła „królowej niebios” i składania demonicznym bogom ofiar z ludzi. Manasses napełnił Jerozolimę niewinną krwią (Jer. 1:2; 44:19; 2 Król. 21:6, 16, 19-23; 23:26, 27).

2. Jakie zadanie otrzymał Jeremiasz i jaki burzliwy okres obejmuje jego działalność prorocka?

² Jeremiasz nie miał łatwego zadania. Jako prorok Jehowy, musiał zapowiadać spustoszenie Judy i Jerozolimy, spalenie wspaniałej świątyni Jehowy oraz niewolę Jego ludu — klęski wprost niewiarogodne! Podczas jego 40-letniej działalności w Jerozolimie panowali niegodziwi królowie: Jehoachaz, Jehojakim, Jehojachin (Koniasz) i Sedekiasz (Jer. 1:2, 3). Później, w Egipcie, musiał prorokować w związku z bałwochwalstwem przebywających tam żydowskich uchodźców. Księgę swą ukończył w roku 580 p.n.e. Jej treść obejmuje zatem burzliwy okres 67 lat (52:31).

3. (a) Jak kanoniczność i wiarogodność Księgi Jeremiasza potwierdziła się w czasach przedchrześcijańskich? (b) Jakie dalsze świadectwa można znaleźć w Chrześcijańskich Pismach Greckich?

³ W języku hebrajskim imię tego proroka i nazwa jego księgi brzmi Jirmejáh lub Jirmejáhu, co może znaczyć „Jehowa wywyższa” albo „Jehowa uwalnia” (prawdopodobnie z łona matki). Księgę tę wymieniają wszystkie katalogi Pism Hebrajskich, a jej kanoniczność jest powszechnie uznawana. Dramatyczne spełnienie się szeregu zawartych w niej proroctw jeszcze za życia Jeremiasza w pełni potwierdza jej wiarogodność. Ponadto o Jeremiaszu kilka razy wspomniano imiennie w Chrześcijańskich Pismach Greckich (Mat. 2:17, 18; 16:14; 27:9). O tym, że Jezus studiował jego księgę świadczy to, iż oczyszczając świątynię, połączył wypowiedź z Księgi Izajasza 56:7 ze słowami z Księgi Jeremiasza 7:11 (Marka 11:17; Łuk. 19:46). Ze względu na męstwo i odwagę Jezusa niektórzy nawet utożsamiali go z tym prorokiem (Mat. 16:13, 14). W Liście do Hebrajczyków 8:8-12 i 10:16, 17 Paweł powołał się na proroctwo Jeremiasza o nowym przymierzu (Jer. 31:31-34). Nawiązał też do Księgi Jeremiasza 9:24, oświadczając: „Kto się chlubi, niech się chlubi w Jehowie” (1 Kor. 1:31). W Objawieniu 18:21 zilustrowano upadek Babilonu przez jeszcze dobitniejsze zastosowanie przykładu, jakim się posłużył Jeremiasz (Jer. 51:63, 64).

4. Jak archeologia potwierdza wiarogodność tego sprawozdania?

⁴ Wiarogodność sprawozdania zawartego w Księdze Jeremiasza potwierdzają również znaleziska archeologiczne. Na przykład z pewnej kroniki babilońskiej dowiadujemy się, że Nabuchodonozor (Nebukadneccar lub Nebukadreccar) zdobył Jerozolimę (617 p.n.e.), pojmał króla (Jehojachina) i ustanowił wybranego przez siebie władcę (Sedekiasza) (24:1; 29:1, 2; 37:1). *

5. (a) Co wiadomo o samym Jeremiaszu? (b) Czym charakteryzuje się jego styl pisarski?

⁵ O żadnym starożytnym proroku z wyjątkiem Mojżesza nie wiemy tyle, co o Jeremiaszu. Dużo opowiada on o sobie, o swych uczuciach i wzruszeniach. Jego wypowiedzi świadczą o śmiałości i nieustraszonej odwadze, połączonej z pokorą i wrażliwością serca. Był nie tylko prorokiem, lecz także kapłanem, kompilatorem Pism oraz skrupulatnym historykiem. Jego ojcem był kapłan Chilkiasz z Anatot, kapłańskiego miasta leżącego na północ od Jerozolimy, „w ziemi Beniamina” (1:1). Jeremiasz pisze jasnym, bezpośrednim i zrozumiałym stylem. Jego księga zawiera mnóstwo przykładów  i obrazowych przenośni, a spotykamy w niej zarówno prozę, jak i poezję.

TREŚĆ KSIĘGI JEREMIASZA

6. Jak jest ułożona treść tej księgi?

⁶ Treść nie jest ułożona chronologicznie, lecz tematycznie. Stąd biorą się częste zmiany czasu i sytuacji. Ostatni, 52 rozdział zawiera szczegółowy opis spustoszenia Jerozolimy i Judy. Wydarzenie to spełniło znaczną część proroctwa Jeremiasza, a ponadto stanowi tło następnej księgi — Lamentacji.

7. Jak Jeremiasz został prorokiem i o czym Jehowa go zapewnia?

⁷ Jehowa powołuje Jeremiasza (1:1-19). Czy Jeremiasz został powołany dlatego, że chciał być prorokiem albo że pochodził z rodziny kapłańskiej? Jehowa wyjaśnia: „Zanim cię ukształtowałem w łonie matki, znałem cię, a zanim jeszcze wyszedłeś z łona, uświęciłem cię. Uczyniłem cię prorokiem dla narodów”. Zadanie to wyznaczył mu sam Jehowa. Czy Jeremiasz jest gotów pójść? Z pokorą wymawia się: „Jestem tylko chłopcem”. Jehowa dodaje mu otuchy: „Oto włożyłem swe słowa w twoje usta. Patrz, ustanowiłem cię dzisiaj nad narodami i nad królestwami, by wykorzeniać i rozwalać, i niszczyć, i burzyć, by budować i sadzić”. Jeremiasz nie powinien się bać. „Będą z tobą walczyć, ale cię nie przemogą, bo ‚ja jestem z tobą — brzmi wypowiedź Jehowy — by cię wyzwolić’” (1:5, 6, 9, 10, 19).

8. (a) Pod jakim względem Jerozolima okazała się niewierna? (b) Jak Jehowa sprowadzi nieszczęście?

⁸ Jerozolima niewierną żoną (2:1 do 6:30). Jakie orędzie przynosi Jeremiaszowi słowo Jehowy? Jerozolima zapomniała o swej pierwszej miłości. Opuściła Jehowę, Źródło wód żywych, i uprawia nierząd z obcymi bogami. Wyborna czerwona winorośl zmieniła się w „zwyrodniałe pędy cudzoziemskiej winorośli” (2:21). Na połach jej szat znajduje się krew ubogich i niewinnych dusz. Nawet nierządnica Izrael okazała się bardziej prawa niż Juda. Bóg wzywa tych odszczepieńczych synów do powrotu, gdyż jest ich właścicielem i małżonkiem. Ale oni przypominają zdradziecką żonę. Mogą jednak wrócić, jeśli usuną swe obrzydliwości i obrzezają swe serca. „Podnieście sygnał ku Syjonowi”, bo z północy Jehowa sprowadzi nieszczęście (4:6). Klęska za klęską! Wykonawca wyroków Jehowy przyjdzie jak lew z gęstwiny, jak palący wiatr na pustkowiu, a jego rydwany będą jak wicher.

9. (a) Jaką wiadomość ma Jeremiasz dla krnąbrnych mieszkańców Jerozolimy? (b) Ile warte są ich zapewnienia o pokoju?

⁹ Przejdźcie się po Jerozolimie. Co widzicie? Nic, tylko występki i niewierność! Jej mieszkańcy zaparli się Jehowy, toteż Jego słowo stanie się w ustach Jeremiasza ogniem, który strawi ich niczym kawałki drewna. Podobnie jak oni opuścili Jehowę, aby służyć cudzoziemskiemu bogu, tak On sprawi, że będą musieli służyć cudzoziemcom w obcym kraju. Cóż za krnąbrni ludzie! Mają oczy, lecz nie widzą, i uszy, lecz nie słyszą. Jakie to straszne! Prorocy i kapłani prorokują fałsz, „mój lud zaś tak to umiłował” — mówi Jehowa (5:31). Z północy nadciąga nieszczęście, a mimo to „od najmniejszego z nich aż do największego z nich każdy ciągnie dla siebie niesprawiedliwy zysk”. Mawiają: „‚Jest pokój! Jest pokój!’, podczas gdy nie ma pokoju” (6:13, 14). Ale nagle przyjdzie łupieżca. Jehowa uczynił Jeremiasza probiercą metali, on jednak znajduje wśród nich tylko żużel i odrzucone srebro. Są na wskroś źli.

10. Dlaczego Jerozolimę czeka taki sam los, jak Szilo i Efraima?

¹⁰ Świątynia nie zapewni ochrony (7:1 do 10:25). Jeremiasz otrzymuje słowo od Jehowy — ma coś obwieścić w bramie świątyni. Posłuchajmy, jak woła do wchodzących: ‛Szczycicie się świątynią Jehowy, lecz co czynicie? Uciskacie sierotę i wdowę, przelewacie niewinną krew, idziecie za obcymi bogami, kradniecie, mordujecie, cudzołożycie, fałszywie przysięgacie i składacie ofiary Baalowi! Obłudnicy! Dom Jehowy uczyniliście po prostu jaskinią zbójców. Przypomnijcie sobie, co Jehowa uczynił z Szilo. To samo uczyni waszemu domowi, Judo, i odrzuci was tak, jak odrzucił Efraima (Izraela) na północy’ (Jer. 7:4-11; 1 Sam. 2:12-14; 3:11-14; 4:12-22).

11. Dlaczego nie warto modlić się za Judę?

¹¹ Nie ma sensu modlić się za Judę. Doszło do tego, że lud piecze placki ofiarne dla „królowej niebios”! Doprawdy, „oto naród, który nie był posłuszny głosowi Jehowy, swego Boga, i nie przyjął skarcenia. Wierność zginęła” (Jer. 7:18, 28). Judejczycy ustawiają obrzydliwości w domu Jehowy, a swych synów i swe córki palą na wyżynach Tofet w Dolinie Hinnoma. Będzie ona nazwana „doliną zabijania”, a trupy tego ludu staną się żerem dla ptactwa i zwierząt naziemnych (7:32). Z Judy i Jerozolimy zniknie głos radości i wesela.

12. Co zamiast pokoju spotka Judę oraz jej nowych bogów?

¹² Spodziewali się pokoju i uzdrowienia, lecz oto trwoga! Ich upór doprowadzi do rozproszenia, zagłady i lamentu. ‛Jehowa jest Bogiem żywym i Królem po czas niezmierzony’. Natomiast bogowie, którzy nie uczynili niebios ani ziemi, nie mają w sobie ducha. Są marnością, dziełem wartym śmiechu, i dlatego przepadną (10:10-15). Mieszkańców ziemi Jehowa wyrzuci jak z procy. Słuchaj! Potężny zgiełk z ziemi północnej zwiastuje spustoszenie miast Judy. Prorok przyznaje: „Do męża, który idzie, nie należy nawet kierowanie swym krokiem”,  po czym modli się o skorygowanie, by nie zostać unicestwionym (10:23).

13. Dlaczego Jeremiaszowi nie wolno modlić się za Judę i jak Jehowa go pokrzepia w obliczu niebezpieczeństwa?

¹³ Przekleństwo na tych, którzy łamią przymierze (11:1 do 12:17). Juda nie jest posłuszna słowom przymierza zawartego z Jehową. Na próżno więc woła o pomoc. Jeremiaszowi nie wolno modlić się za Judę, ponieważ Jehowa „rozpalił ogień” na to niegdyś bujne drzewo oliwne (11:16). Gdy mieszkańcy Anatot, ziomkowie Jeremiasza, nastają na jego życie, prorok zwraca się do Jehowy o siłę i pomoc. Bóg obiecuje wywrzeć pomstę na Anatot. Jeremiasz pyta: „Dlaczego szczęści się drodze niegodziwców?” Jehowa go zapewnia: ‛Wykorzenię i zniszczę ten nieposłuszny naród’ (12:1, 17).

14. (a) Za pomocą jakich przykładów Jehowa wskazuje, że Jerozolimy nie da się zmienić i że wyrok na nią jest nieodwołalny? (b) Czego zaznaje Jeremiasz po zjedzeniu słów Jehowy?

¹⁴ Niepoprawna Jerozolima skazana na zagładę (13:1 do 15:21). Jeremiasz opowiada, jak Jehowa kazał mu założyć na biodra lniany pas, a potem ukryć go w skałach nad Eufratem. Gdy poszedł go wykopać, stwierdził, że pas jest zniszczony. „Nie nadawał się do niczego”. W ten sposób Jehowa pokazał, iż jest zdecydowany zniszczyć „pychę Judy i ogromną pychę Jerozolimy” (13:7, 9). Porozbija tych opilców jednych o drugich niczym wielkie dzbany napełnione winem. „Czy Kuszyta może zmienić swą skórę albo lampart swoje cętki?” (13:23). Tak samo nie da się zmienić Jerozolimy. Jeremiaszowi nie wolno się modlić za ten lud. Choćby Mojżesz i Samuel przybyli wstawiać się za nim, Jehowa by ich nie wysłuchał, gdyż postanowił wydać Jerozolimę na zagładę. Wzmacnia Jeremiasza przeciw szydercom. Jeremiasz znajduje i zjada słowa Jehowy, co staje się dla niego ‛radosnym uniesieniem i radością serca’ (15:16). Nie pora na próżne żarty — trzeba pokładać ufność w Jehowie, który obiecał Jeremiaszowi, że uczyni go miedzianym murem obronnym przeciwko temu ludowi.

15. (a) Jak poważne czasy nastały i jakim nakazem Jehowa to podkreśla? (b) Jak ludzie będą musieli poznać imię Jehowy i dlaczego nie zdołają przed Nim ukryć swego grzechu?

¹⁵ Jehowa pośle rybaków i łowców (16:1 do 17:27). Ze względu na nadciągające spustoszenie Jehowa oznajmia Jeremiaszowi: „Nie wolno ci brać sobie żony i nie wolno ci w tym miejscu mieć synów ani córek” (16:2). Nie czas na lamentowanie ani na biesiadowanie z tymi ludźmi, gdyż Jehowa zamierza ich wyrzucić z tej ziemi. Obiecuje też posłać ‛rybaków, aby ich łowili, i łowców, aby na nich polowali’, tak iż ‛będą musieli poznać, że On ma na imię Jehowa’ (16:16, 21). Grzech Judy jest wyryty na sercach ludu żelaznym rylcem, a nawet diamentowym ostrzem. „Serce jest zdradliwsze niż wszystko inne i nieobliczalne”, ale Jehowa potrafi je zbadać. Nikt Go nie oszuka. Odstępcy „opuścili źródło żywej wody, Jehowę” (17:9, 13). Jeżeli Juda nie będzie święciła dnia sabatu, to Jehowa strawi ogniem jej bramy i wieże.

16. Co Jehowa unaocznia na przykładzie garncarza i jego glinianego naczynia?

¹⁶ Garncarz i glina (18:1 do 19:15). Jehowa każe Jeremiaszowi iść do domu garncarza. Tam prorok obserwuje, jak z nieudanego naczynia garncarz wykonuje inne, według swej woli. Potem Jehowa oświadcza, że jest Garncarzem domu Izraela, mającym moc niszczenia i budowania. Następnie poleca Jeremiaszowi zanieść butlę garncarza do Doliny Hinnoma i tam obwieścić nieszczęście, które zamierza zesłać, gdyż lud napełnił to miejsce niewinną krwią, oddając swych synów na ofiarę całopalną dla Baala. Potem Jeremiasz ma stłuc tę butlę na znak, że Jehowa potłucze Jerozolimę i lud Judy.

17. Jakie prześladowania spadają na Jeremiasza i czy skłaniają go do milczenia?

¹⁷ Wytrwałość mimo prześladowań (20:1-18). Paszchur, naczelny pełnomocnik świątyni, zirytowany odważnymi wystąpieniami Jeremiasza, zakuwa go na noc w dyby. Po uwolnieniu prorok przepowiada Paszchurowi niewolę i śmierć w Babilonie. Przygnębiony drwinami i zniewagami, Jeremiasz zastanawia się, czy nie dać za wygraną. Nie może jednak milczeć. Słowo Jehowy staje się ‛w jego sercu jak ogień płonący, zamknięty w jego kościach’, tak iż musi mówić. Chociaż przeklina dzień swego narodzenia, woła jednak: „Śpiewajcie Jehowie! Wysławiajcie Jehowę! Bo on wyzwolił duszę biednego z ręki złoczyńców” (20:9, 13).

18. O czym Jeremiasz powiadamia Sedekiasza?

¹⁸ Jehowa pała oburzeniem na władców (21:1 do 22:30). Odpowiadając na pytanie Sedekiasza, Jeremiasz powiadamia go, iż Jehowa pała straszliwym gniewem na to miasto — zostanie ono oblężone przez króla Babilonu, a potem zginie od zarazy, miecza, głodu i ognia. Szallum (Jehoachaz) umrze na wygnaniu, Jehojakima pogrzebią jak osła, a jego syn Koniasz (Jehojachin) będzie wyrzucony z Judy i umrze w Babilonie.

19. Co Jeremiasz prorokuje o „latorośli odznaczającej się prawością” i co przedstawiają dwa kosze fig?

¹⁹ Nadzieja w „latorośli odznaczającej się prawością” (23:1 do 24:10). Jehowa obiecuje, że fałszywych pasterzy zastąpi prawdziwymi i że z pnia Dawida wzbudzi „latorośl odznaczającą się prawością”, to znaczy króla, który „będzie panował i działał roztropnie, i czynił zadość sprawiedliwości i prawości w tej ziemi”. Jak ma brzmieć jego imię? „Jehowa naszą prawością”. On zgromadzi rozproszony ostatek (23:5, 6). Gdyby prorocy należeli do  zaufanego grona sług Jehowy, zachęcaliby lud do posłuszeństwa i do zawrócenia ze złej drogi. Tymczasem, mówi Jehowa, „sprawiają, że mój lud się błąka z powodu ich fałszerstw” (23:22, 32). „Oto dwa kosze fig”. Jeremiasz posługuje się przykładem dobrych i złych fig, by przedstawić wierny ostatek, który wróci do kraju, darzony łaską Bożą, oraz inną klasę, zmierzającą do tragicznego końca (24:1, 5, 8-10).

20. Jak Jehowa posługuje się Babilonem jako swym sługą i co z nim potem uczyni?

²⁰ Spór Jehowy z narodami (25:1-38). Rozdział ten zawiera wyroki rozwinięte w rozdziałach od 45 do 49. Za pomocą trzech równoległych proroctw Jehowa zwiastuje nieszczęście wszystkim narodom ziemi. W pierwszym nazywa Nebukadreccara swoim sługą, mającym spustoszyć Judę oraz okoliczne narody, „a narody te będą musiały służyć królowi Babilonu przez siedemdziesiąt lat”. Potem przyjdzie kolej na Babilon, który stanie się ‛bezludnym pustkowiem po czas niezmierzony’ (25:1-14).

21. Kto musi pić z kielicha złości Jehowy? Z jakim skutkiem?

²¹ W drugiej proroczej wizji ukazano kielich wina złości Jehowy. Jeremiasz musi zanieść ten kielich narodom, aby ‛piły i chwiały się, i szalały’ z powodu zagłady, którą sprowadza na nie Jehowa. Najpierw do Jerozolimy i Judy! Potem do Egiptu, z powrotem do ziemi filistyńskiej, na drugą stronę do Edomu, w górę do Tyru, do krajów bliskich i dalekich, do ‛wszystkich innych królestw ziemi, które są na powierzchni ziemi; a król Szeszaku wypije po nich’. Mają ‛pić, zwymiotować i upaść’. Nikt nie zostanie oszczędzony (25:15-29).

22. W jakim wielkim nieszczęściu znajdzie wyraz płonący gniew Jehowy?

²² Swe trzecie proroctwo Jeremiasz wypowiada w prawdziwie poetyckim stylu. „Z wysokości Jehowa zaryczy (...) przeciw wszystkim mieszkańcom ziemi”. Wrzawa, nieszczęście, nawałnica! „Pobici przez Jehowę będą w owym dniu od jednego krańca ziemi aż po drugi kraniec ziemi”. Nikt nad nimi nie zapłacze ani ich nie pogrzebie. Będą jak gnój na polu. Fałszywi pasterze zostaną zgładzeni i to samo spotka znamienitych spośród ich trzody. Nie ma dla nich ucieczki. Posłuchaj, jak wyją! Sam Jehowa ‛łupi ich pastwisko z powodu swego płonącego gniewu’ (25:30-38).

23. (a) Jakie działania zostały podjęte przeciw Jeremiaszowi, jak prorok się broni i na jakie precedensy się powołano, by go uniewinnić? (b) Jak Jeremiasz przedstawia nadchodzącą niewolę babilońską i jakie proroctwo dotyczące Chananiasza faktycznie się spełnia?

²³ Jeremiasz oczyszczony z zarzutów (26:1 do 28:17). Przywódcy i lud zmawiają się, by zgładzić Jeremiasza. Prorok występuje w swej obronie. Głosił przecież słowo Jehowy. Jeśli go zabiją, uśmiercą niewinnego człowieka. W końcu zostaje uwolniony od oskarżenia. Starsi powołują się przy tym na precedensowe sprawy proroków Micheasza i Urijasza. Później Jehowa każe Jeremiaszowi sporządzić postronki i jarzmo, założyć je na szyję, a potem posłać do okolicznych narodów na znak, że będą służyć królowi Babilonu przez trzy pokolenia władców. Chananiasz, jeden z fałszywych proroków, występuje przeciwko Jeremiaszowi. Oświadcza, że w ciągu dwóch lat jarzmo Babilonu zostanie złamane, a dla zobrazowania tych słów łamie drewniane jarzmo. Jehowa podkreśla prawdziwość swego proroctwa, poleca bowiem Jeremiaszowi sporządzić jarzmo żelazne i zapowiedzieć, że jeszcze tego roku Chananiasz umrze. I tak się rzeczywiście stało.

24. (a) Jaką wiadomość posyła Jeremiasz wygnańcom przebywającym w Babilonie? (b) Z kim Jehowa zawrze nowe przymierze i jak okaże się ono wspanialsze od poprzedniego?

²⁴ Pociecha dla wygnańców w Babilonie (29:1 do 31:40). Jeremiasz pisze do wygnańców, których wraz z Jechoniaszem (Jehojachinem) uprowadzono do Babilonu: Osiedlajcie się tam, bo zanim Jehowa przywiedzie was z wygnania, upłynie 70 lat. Nawiązując do ich powrotu, Bóg rozkazuje Jeremiaszowi napisać w księdze, że złamie ich jarzmo, oni zaś „służyć będą Jehowie, swemu Bogu, oraz Dawidowi, swemu królowi”, którego Jehowa im wzbudzi (30:9). Rachela ma się powstrzymać od płaczu, bo jej synowie „powrócą z ziemi nieprzyjaciela” (31:16). A oto tchnące otuchą słowa samego Jehowy: zawrze On z domami Judy i Izraela nowe przymierze, o wiele wspanialsze od przymierza, które złamali! Wypisze swe prawo głęboko w ich wnętrzu — na ich sercu. „I będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem”. Wszyscy, od najmniejszego do największego, będą znali Jehowę, On zaś wybaczy im przewinienia (31:31-34). Ich miasto zostanie odbudowane jako coś świętego dla Jehowy.

25. Jak zostaje podkreślona niezawodność obietnicy o odrodzeniu Izraela i jaką nowinę przynosi słowo Jehowy?

²⁵ Niezawodne przymierze Jehowy z Dawidem (32:1 do 34:22). Podczas ostatecznego oblężenia Jerozolimy przez Nebukadreccara Jeremiasz jest uwięziony. Niemniej na znak, że Jehowa z całą pewnością odrodzi Izraela, prorok kupuje pole w Anatot i wkłada oba akty kupna do glinianego naczynia. Teraz słowo Jehowy przynosi dobrą nowinę: Juda i Jerozolima będą się znowu radować, a Jehowa dotrzyma swego przymierza z Dawidem. Ale ty, Sedekiaszu, wiedz, że król babiloński spali to miasto ogniem, ty zaś pójdziesz w niewolę do Babilonu. Biada posiadaczom niewolników, którzy się zgodzili obdarzyć ich wolnością, a potem złamali to przymierze!

26. Co Jehowa obiecuje Rechabitom i dlaczego?

 ²⁶ Obietnica Jehowy dla Rechaba (35:1-19). Za dni króla Jehojakima Jehowa posyła Jeremiasza do Rechabitów, którzy podczas pierwszego najazdu babilońskiego schronili się w Jerozolimie. Jeremiasz proponuje im, by się napili wina, oni jednak odmawiają ze względu na zakaz, który przeszło 250 lat wcześniej wydał ich praojciec Jonadab. Jakże ich postawa kontrastuje z niewiernością Judy! Jehowa obiecuje im: „U Jonadaba, syna Rechaba, żaden mąż nie zostanie odcięty od stania przede mną, na zawsze” (35:19).

27. Dlaczego Jeremiasz musi ponownie spisać swe proroctwa?

²⁷ Jeremiasz ponownie pisze księgę (36:1-32). Jehowa każe Jeremiaszowi spisać wszystkie dotychczas wypowiedziane proroctwa. Jeremiasz dyktuje ich treść Baruchowi, który potem w dniu postu czyta je na głos w domu Jehowy. Król Jehojakim posyła po zwój, a potem ze złością odcina po kawałku przeczytane fragmenty i wrzuca je w ogień. Rozkazuje pojmać Jeremiasza i Barucha, ale Jehowa ich ukrywa i poleca Jeremiaszowi napisać drugi zwój o podobnej treści.

28. (a) Jakie proroctwa nieustannie ogłasza Jeremiasz? (b) Co w przeciwieństwie do książąt czyni Ebed-Melech?

²⁸ Ostatnie dni Jerozolimy (37:1 do 39:18). Sprawozdanie znowu przenosi nas do czasów Sedekiasza. Król prosi proroka, by modlił się do Jehowy za Judę. Jeremiasz odmawia, gdyż zagłada Jerozolimy jest nieunikniona. Wybiera się do Anatot, ale zostaje pojmany jako dezerter, pobity i na wiele dni wtrącony do więzienia. Potem Sedekiasz posyła po niego. Czy jest jakieś słowo od Jehowy? Ależ tak! „Zostaniesz wydany w rękę króla Babilonu!” (37:17). Książęta, rozgniewani nieustannymi proroctwami o zagładzie, wrzucają Jeremiasza do błotnistej cysterny. Etiopczyk Ebed-Melech, eunuch przebywający w domu królewskim, życzliwie wstawia się za nim, dzięki czemu Jeremiasz unika powolnej śmierci, lecz pozostaje w areszcie na Dziedzińcu Straży. Sedekiasz znowu wzywa do siebie Jeremiasza, ale ten mówi mu tylko: ‛Poddaj się królowi Babilonu albo przygotuj się na niewolę i zburzenie Jerozolimy!’ (38:17, 18).

29. Jakie nieszczęście spada na Jerozolimę, ale co się dzieje z Jeremiaszem i Ebed-Melechem?

²⁹ Po 18-miesięcznym oblężeniu Jerozolimy, w 11 roku panowania Sedekiasza, wróg zdobywa miasto. Król wraz z wojskiem ucieka, ale zostaje schwytany. Na własne oczy ogląda śmierć swych synów i dostojników, po czym zostaje oślepiony i wzięty w kajdanach do Babilonu. Miasto spalono i obrócono w perzynę, a wszystkich mieszkańców, oprócz nielicznej biedoty, uprowadzono w niewolę do Babilonu. Na rozkaz Nebukadreccara Jeremiasz zostaje zwolniony z dziedzińca. Przed odejściem powiadamia Ebed-Melecha, że Bóg obiecał go wybawić, ‛gdyż zaufał Jehowie’ (39:18).

30. Jak pozostały lud lekceważy radę Jeremiasza i jaki złowieszczy wyrok ogłasza Jeremiasz w Egipcie?

³⁰ Końcowe wydarzenia w Micpie i w Egipcie (40:1 do 44:30). Jeremiasz pozostaje w Micpie z Gedaliaszem, którego Babilończycy uczynili namiestnikiem nad resztą ludu. Po dwóch miesiącach Gedaliasza zamordowano. Lud szuka rady Jeremiasza, a on przekazuje słowo od Boga: ‛Jehowa nie wykorzeni was z tej ziemi. Nie bójcie się króla babilońskiego. Lecz jeśli pójdziecie do Egiptu, pomrzecie!’ Oni jednak idą do Egiptu, zabierając ze sobą Jeremiasza i Barucha. W egipskim mieście Tachpanches Jeremiasz ogłasza złowieszczy wyrok Jehowy: król Babilonu postawi w Egipcie swój tron. Izraelici na próżno oddają cześć bogom egipskim i ponownie składają ofiary „królowej niebios”. Czyżby zapomnieli, jak Jehowa spustoszył Jerozolimę za jej bałwochwalstwo? Jehowa sprowadzi na nich nieszczęście w ziemi egipskiej i już nie wrócą do Judy. Na znak prawdziwości tych słów Jehowa wydaje faraona Chofrę w ręce jego wrogów.

31. Jakie zapewnienie otrzymuje Baruch?

³¹ Los Barucha (45:1-5). Słysząc powtarzane przez Jeremiasza złowieszcze proroctwa, Baruch popada w przygnębienie. Zostaje pouczony, by myślał przede wszystkim o prowadzonym przez Jehowę dziele budowania i burzenia, a nie ‛szukał dla siebie wielkich rzeczy’ (45:5). Ocaleje z nadchodzącego nieszczęścia.

32. Przeciw komu zwraca się „miecz Jehowy”?

³² Miecz Jehowy przeciw narodom (46:1 do 49:39). Jeremiasz donosi o zwycięstwach Babilonu nad Egiptem — między innymi pod Karkemisz. Chociaż narody zostaną wytracone, Jakub się ostoi, ale nie uniknie kary. „Miecz Jehowy” obróci się przeciw Filistynom, przeciw butnemu Moabowi i chełpliwemu Ammonowi, przeciw Edomowi i Damaszkowi, Kedarowi i Chacorowi (47:6). Łuk Elamu zostanie złamany.

33. (a) Co się stanie ze złotym kielichem, z Babilonem? (b) Jak wobec tego musi postąpić lud Boży?

³³ Miecz Jehowy przeciw Babilonowi (50:1 do 51:64). Jehowa mówi o Babilonie: Opowiedzcie to między narodami. Niczego nie ukrywajcie. Babilon zdobyty, a jego bogowie okryci hańbą. Uciekajcie z niego. Ten młot kowalski, który miażdżył narody całej ziemi, sam został rozbity. O „Zuchwalstwo”, ciemiężycielu pojmanego Izraela i Judy, wiedz, że Jehowa Zastępów jest ich Wykupicielem. Babilon stanie się legowiskiem wyjących zwierząt. „Tak jak w wypadku zburzenia przez Boga Sodomy i Gomory (...) nikt nie będzie tam mieszkał” (50:31, 40).  Babilon był w ręce Jehowy złotym kielichem upijającym narody, ale nagle upadł i się rozbił. Wyjcie nad nim. Jehowa wzbudził ducha królów Medów, aby obrócili go w ruinę. Mocarze babilońscy przestali walczyć. Zniewieścieli. Córa babilońska zostanie udeptana niczym klepisko. „Zasną snem po czas niezmierzony, z którego się nie zbudzą”. Morze się podniosło i zakryło Babilon mnóstwem fal. „Wyjdźcie spośród niego, mój ludu, i niech każdy ocali swą duszę od płonącego gniewu Jehowy” (51:39, 45). Słychać krzyk, odgłosy wielkiej klęski w Babilonie! Oręż Babilonu musi zostać roztrzaskany, bo Jehowa to Bóg, który odpłaca. Z całą pewnością tego dokona.

34. Jak zobrazowano upadek Babilonu?

³⁴ Jeremiasz poleca Serajaszowi: ‛Idź do Babilonu i odczytaj na głos te słowa proroctwa przeciw Babilonowi. Potem przywiąż do tej księgi kamień i wrzuć ją w środek Eufratu’. „I powiesz: ‚Oto, jak Babilon utonie i nigdy się nie podniesie z powodu nieszczęścia, które na niego sprowadzam’” (51:61-64).

35. Czego dotyczy ostatni opis?

³⁵ Opis upadku Jerozolimy (52:1-34). Sprawozdanie to jest niemal identyczne z omówionymi już fragmentami Księgi 2 Królów 24:18-20; 25:1-21, 27-30.

DLACZEGO POŻYTECZNA

36. (a) Jaki wzór odwagi i gorliwości stanowi Jeremiasz? (b) Pod jakim względem również Baruch, Rechabici i Ebed-Melech są dla nas wspaniałymi przykładami?

³⁶ Całe to natchnione proroctwo jest budujące i pożyteczne. Przyjrzyjmy się przykładnej odwadze proroka. Nieustraszenie obwieszczał bezbożnemu ludowi niepopularne orędzie. Odrzucał towarzystwo niegodziwców. Zdawał sobie sprawę z pilności orędzia Jehowy, toteż z całego serca oddał się wykonywaniu dzieła Jehowy i nigdy z tego nie zrezygnował. Słowo Boże było dla niego jakby ogniem w jego kościach oraz weselem i radością w jego sercu (Jer. 15:16-20; 20:8-13). Obyśmy zawsze z podobną gorliwością odnosili się do słowa Jehowy! Lojalnie popierajmy też sług Bożych, tak jak Baruch popierał Jeremiasza. Wspaniałym przykładem jest dla nas także szczere posłuszeństwo Rechabitów oraz życzliwa przychylność, jaką prześladowanemu prorokowi okazał Ebed-Melech (36:8-19, 32; 35:1-19; 38:7-13; 39:15-18).

37. Dlaczego rozważanie Księgi Jeremiasza umacnia wiarę w to, że Jehowa potrafi przepowiedzieć przyszłość?

³⁷ Słowo, które Jehowa skierował do Jeremiasza, ziściło się ze zdumiewającą dokładnością. Niewątpliwie umacnia to w nas wiarę, iż potrafi On przewidywać przyszłość. Pomyślmy na przykład o proroctwach, których spełnienia doczekał się sam Jeremiasz, a które zapowiadały pojmanie Sedekiasza i zburzenie Jerozolimy (21:3-10; 39:6-9), zdetronizowanie króla Szalluma (Jehoachaza) i jego śmierć w niewoli (Jer. 22:11, 12; 2 Król. 23:30-34; 2 Kron. 36:1-4), uprowadzenie do niewoli babilońskiej króla Koniasza (Jehojachina) (Jer. 22:24-27; 2 Król. 24:15, 16) oraz śmierć fałszywego proroka Chananiasza jeszcze przed upływem roku (Jer. 28:16, 17). Wszystkie te i inne proroctwa spełniły się dokładnie tak, jak przepowiedział Jehowa. Również Jego późniejsi prorocy i słudzy uważali pisma Jeremiasza za wiarogodne i pożyteczne. Na przykład Daniel dowiedział się z nich, że spustoszenie Jerozolimy ma trwać 70 lat; także Ezdrasz zwrócił uwagę, iż z końcem tego okresu spełniły się słowa Jeremiasza (Dan. 9:2; 2 Kron. 36:20, 21; Ezd. 1:1; Jer. 25:11, 12; 29:10).

38. (a) Jakie przymierze, na które powoływał się również Jezus, uwypuklono w proroctwie Jeremiasza? (b) Na jaką nadzieję dotyczącą Królestwa zwrócono uwagę?

³⁸ Ustanawiając obchody Wieczerzy Pańskiej w gronie swych uczniów, Jezus wskazał na spełnienie się proroctwa Jeremiasza o nowym przymierzu. Powołał się wtedy na ‛nowe przymierze na mocy swojej krwi’, dzięki któremu jego naśladowcy mogli dostąpić przebaczenia grzechów i zostać zgromadzeni jako członkowie duchowego narodu Jehowy (Łuk. 22:20; Jer. 31:31-34). Takich zrodzonych z ducha uczestników nowego przymierza Chrystus obejmuje przymierzem co do Królestwa, aby razem z nim panowali w niebiosach (Łuk. 22:29; Obj. 5:9, 10; 20:6). Proroctwo Jeremiasza szereg razy nawiązuje do tego Królestwa. Wśród wszystkich złowieszczych zapowiedzi pod adresem niewiernej Jerozolimy prorok wskazał też na promyk nadziei: „Oto nadchodzą dni — brzmi wypowiedź Jehowy — a wzbudzę Dawidowi latorośl odznaczającą się prawością. I król będzie panował, i działał roztropnie, i czynił zadość sprawiedliwości i prawości w tej ziemi”. Imię tego króla brzmi: „Jehowa naszą prawością” (Jer. 23:5, 6).

39. Na co niezawodnie wskazuje przepowiedziany przez Jeremiasza powrót ostatka z Babilonu?

³⁹ Jeremiasz jeszcze raz wspomina o odrodzeniu: „Służyć będą Jehowie, swemu Bogu, oraz Dawidowi, swemu królowi, którego im wzbudzę” (30:9). W końcu przedstawia dobre słowo, które Jehowa wyrzekł o Izraelu oraz Judzie i zgodnie z którym „w tychże dniach i w owym czasie” sprawi, że „wyrośnie dla Dawida latorośl odznaczająca się prawością”, aby rozmnożyć jego potomstwo i aby miał „syna, który by panował jako król na jego tronie” (33:15, 21). Jak pewny był powrót ostatka z Babilonu, tak niezawodnie Królestwo tej prawej „latorośli” będzie czynić zadość sprawiedliwości i prawości na całej ziemi (Łuk. 1:32).

[Przypis]

[Pytania do studium]