34

Księga Nahuma

Pisarz: Nahum

Miejsce spisania: Juda

Spisywanie ukończono: przed 632 p.n.e.

1. Co wiadomo o starożytnej Niniwie?

 „WYPOWIEDŹ przeciwko Niniwie” (Nah. 1:1). Takimi złowróżbnymi słowami Nahum rozpoczyna swe proroctwo. Ale dlaczego zwiastuje nieszczęście? Co wiadomo o starożytnej Niniwie? Nahum streszcza jej dzieje w trzech słowach: „miasto rozlewu krwi” (3:1). Na wschodnim brzegu Tygrysu, naprzeciw dzisiejszego miasta Mosul w północnym Iraku, widać dwa wzgórza w miejscu, gdzie niegdyś leżała Niniwa. Otoczona wielkimi murami i fosami, była stolicą imperium asyryjskiego w ostatnim okresie jego dziejów. Niemniej samo miasto założono już za czasów Nimroda, który był „‚potężnym łowcą na przekór Jehowie’. (...) Udał się on do Asyrii i przystąpił do budowy Niniwy” (Rodz. 10:9-11). A zatem Niniwa miała niechlubne początki. Szczególnie złą sławę zyskała u schyłku imperium asyryjskiego za panowania królów Sargona, Sancheriba (Sennacheryba), Asarhaddona i Asurbanipala. Wzbogaciła się łupami zdobytymi w czasie wojen i podbojów i zasłynęła z tego, że jej władcy dopuszczali się nieludzkich okrucieństw wobec rzesz jeńców. * Jak wyjaśnia C. W. Ceram, autor książki Bogowie, groby i uczeni, „Niniwa zapisała się w pamięci ludzkiej bodaj że głównie przez mordy i grabież, ucisk i pohańbienie słabszych, wojny  i nieszczęścia wszelkiego rodzaju, przez krwawy poczet władców, którzy panowali jedynie przy pomocy terroru. Niewielu z nich zdążyło umrzeć śmiercią naturalną, lecz po nich następowali jeszcze gorsi” (tłum. J. Nowacki, 1987, s. 263).

2. Czym się odznaczała religia Niniwy?

² A co można powiedzieć o religii Niniwy? W mieście tym oddawano cześć ogromnemu panteonowi bóstw, z których wiele przejęto z Babilonu. Władcy wzywali tych bogów, gdy wyruszali niszczyć i zabijać, a chciwi kapłani podjudzali do zaborczych wypraw, licząc na sowitą zapłatę w postaci części łupów. W książce Ancient Cities (Starożytne miasta) W. B. Wright pisze: „Ubóstwiali siłę i modlili się wyłącznie do olbrzymich kamiennych posągów, do lwów i byków, których masywne kończyny, orle skrzydła i ludzkie głowy stanowiły symbol siły, odwagi i zwycięstwa. Rzemiosłem tego narodu była walka, a kapłani ciągle podżegali do wojny. Ważnym źródłem ich utrzymania były łupy wojenne, z których zawsze otrzymywali określoną część, zanim jeszcze obdzielono innych, gdyż to plemię łupieżców było nadzwyczaj religijne” (1886, s. 25).

3. (a) Pod jakim względem stosowne jest znaczenie imienia Nahum? (b) Z jakim okresem związane jest jego proroctwo?

³ Proroctwo Nahuma jest krótkie, lecz bardzo interesujące. Jedyną informację o samym proroku znajdujemy we wstępnym wersecie: „Księga wizji Nahuma Elkoszyty”. Jego imię (po hebrajsku Nachúm) znaczy „pocieszyciel”. Orędzie, które obwieszczał, bynajmniej nie było pocieszające dla Niniwy, jednakże dla prawdziwego ludu Bożego oznaczało pewne i trwałe uwolnienie od nieprzejednanego i potężnego wroga. Jest ono pocieszające również dlatego, że Nahum nie wspomina o grzechach swego ludu. Położenie Elkosz nie jest dokładnie znane, wydaje się jednak, iż ta prorocza księga powstała w Judzie (Nah. 1:15). W czasie jej spisywania zagłada Niniwy, dokonana około roku 632 p.n.e., była jeszcze kwestią przyszłości; Nahum przyrównał tę klęskę do nieco wcześniejszego upadku No-Amon (czyli Teb w Egipcie) (3:8). Musiał więc napisać swe proroctwo w okresie dzielącym te wydarzenia.

4. Co można powiedzieć o stylu Księgi Nahuma?

⁴ Charakterystyczny jest styl tej księgi. Nie ma w niej zbędnych słów. Jej dynamiczność i realizm pasuje do dzieła wchodzącego w skład natchnionych Pism. Nahum po mistrzowsku posługuje się zarówno językiem żywym, barwnym, pełnym emocji, jak i podniosłym, zawierającym wyraziste obrazy oraz znakomicie dobrane sformułowania (1:2-8, 12-14; 2:4, 12; 3:1-5, 13-15, 18, 19). Wydaje się, że większą część rozdziału 1 ułożono w formie akrostychu (1:8, przypis w NW). Stylowi Nahuma dodaje siły wyrazu trzymanie się jednego tematu. Prorok czuje głęboką odrazę do podstępnego wroga Izraela. Bez reszty koncentruje się na zapowiedzi zagłady Niniwy.

5. Co świadczy o autentyczności proroctwa Nahuma?

⁵ O wiarogodności proroctwa Nahuma świadczy dokładność, z jaką się ono spełniło. Któż oprócz proroka Jehowy odważyłby się w tamtych czasach zapowiadać, że „bramy rzek” dumnej stolicy asyryjskiego mocarstwa światowego zostaną otwarte, że jej pałac się rozpłynie, a ona sama obróci się w „pustkę i próżnię oraz spustoszone miasto”? (2:6-10). Późniejsze wydarzenia dowiodły, iż proroctwo to było naprawdę natchnione przez Boga. W kronice babilońskiej dotyczącej okresu panowania Nabopolassara tak opisano zdobycie Niniwy przez Medów i Babilończyków: „Miasto (zaś) obrócili w ruinę i kupę gruzów”. * Zagłada Niniwy była tak doszczętna, że na wiele stuleci poszło w niepamięć nawet jej położenie. Niektórzy krytycy zaczęli wręcz szydzić z tej relacji biblijnej i twierdzili, iż Niniwa nigdy nie istniała.

6. Jakie znaleziska w ruinach starożytnej Niniwy potwierdzają dokładność tej księgi biblijnej?

⁶ A jednak znaleziono miejsce, gdzie leżała Niniwa, co stanowi kolejne potwierdzenie autentyczności Księgi Nahuma. W XIX wieku zaczęto w tamtych okolicach prowadzić prace wykopaliskowe. Jak się ocenia, całkowite odkopanie Niniwy wymagałoby usunięcia milionów ton ziemi. Co tam znaleziono? Mnóstwo dowodów dokładności proroctwa Nahuma! Na przykład tamtejsze pomniki i inskrypcje świadczą o okrucieństwie Niniwy. Odkryto też pozostałości olbrzymich posągów skrzydlatych byków i lwów. Nic więc dziwnego, że Nahum nazwał Niniwę „legowiskiem lwów”! (2:11). *

7. Co wskazuje na kanoniczność Księgi Nahuma?

⁷ Na kanoniczność Księgi Nahuma wskazuje fakt, iż Żydzi zaliczyli ją do natchnionych Pism. Jest ona całkowicie zgodna z innymi księgami biblijnymi. Proroctwo to zostało ogłoszone w imieniu Jehowy i stanowi wymowne świadectwo na rzecz Jego przymiotów oraz zwierzchnictwa.

TREŚĆ KSIĘGI NAHUMA

8. Jaki los zapowiedziano Niniwie, a jaką dobrą nowinę ogłoszono Judzie?

⁸ Wypowiedź Jehowy przeciwko Niniwie (1:1-15). „Jehowa to Bóg wymagający wyłącznego  oddania i wywierający pomstę”. Tymi słowami prorok nakreśla tło „wypowiedzi przeciwko Niniwie” (1:1, 2). Jehowa jest wprawdzie nieskory do gniewu, teraz jednak wywiera pomstę za pomocą wichru i burzy. Góry się kołyszą, topnieją wzgórza i podnosi się ziemia. Któż zdoła się ostać przed żarem Jego gniewu? Lecz Jehowa jest twierdzą dla tych, którzy u Niego szukają schronienia. Natomiast Niniwa została skazana na zagładę. Zniszczy ją powódź, tak iż „udręka nie nastanie po raz drugi” (1:9). Jehowa wymaże imię Niniwy i usunie jej bogów. Pogrzebie ją. Dla Judy jest wszakże dobra nowina! Jaka? Głosiciel pokoju wzywa jej mieszkańców, by obchodzili swe święta i spełniali swe śluby, bo nieprzyjaciel, „nicpoń”, jest skazany na unicestwienie. „Zostanie doszczętnie zgładzony” (1:15).

9. Jak przedstawiono proroczo klęskę Niniwy?

⁹ Zapowiedź zniszczenia Niniwy (2:1 do 3:19). Nahum rzuca Niniwie szydercze wyzwanie, by się wzmocniła z powodu nadejścia tego, który rozprasza. Jehowa ponownie zgromadzi swą własność, ‛dumę Jakuba i Izraela’. Spójrz na tarczę, na karmazynowe odzienie jego mężów, pełnych energii życiowej, i na ogniście lśniące żelazne okucia jego rydwanu wojennego „w dniu, w którym on się przygotowuje”! Po ulicach „szaleńczo jeżdżą” rydwany, mkną jak błyskawice (2:2-4). A teraz oglądamy proroczy obraz bitwy. Mieszkańcy Niniwy potykają się i śpieszą bronić muru, ale na próżno. Bramy rzek zostają otwarte, pałac się rozpływa, a niewolnice jęczą, bijąc się w serce. Uciekinierom kazano się zatrzymać, ale nikt się nie odwraca. Miasto zostaje splądrowane i spustoszone. Serca topnieją. Gdzież się podziało to legowisko lwów? Lew napełnił jaskinię łupem dla swych szczeniąt, ale Jehowa oświadcza: „Oto jestem przeciw tobie” (2:13). Jehowa spali machinę wojenną Niniwy, pośle miecz, by pożarł jej lwięta, i usunie z ziemi jej zdobycz.

10. Jak zdemaskowano Niniwę i jak opisano jej kres?

¹⁰ „Biada miastu rozlewu krwi. Całe jest pełne podstępu i rozboju”. Posłuchaj trzaskania bicza i turkotu kół. Spójrz: oto cwałujący koń, podskakujący rydwan, jeździec na koniu, płomień miecza i błyskawica włóczni — a potem wielka masa trupów. „Zwłokom nie ma końca” (3:1, 3). Dlaczego? Ponieważ Niniwa usidliła narody swym nierządem, a ludy swymi czarami. Jehowa ponownie oświadcza: „Oto jestem przeciw tobie” (3:5). Niniwa zostanie wystawiona na hańbę jako cudzołożnica i splądrowana, tak iż jej los nie będzie lepszy od losu No-Amon (Teb), którego mieszkańców Asyria uprowadziła do niewoli. Jej twierdze są niczym dojrzałe figi, „które — gdy się nimi potrząśnie — wpadną do ust jedzącego” (3:12). Jej wojownicy są jak kobiety. Nic nie zdoła uratować Niniwy od ognia i miecza. Jej stróże będą uciekać niczym rój szarańczy w słoneczny dzień, a jej lud się rozproszy. Król asyryjski przekona się, że nie będzie ratunku ani uleczenia z tej klęski. Wszyscy, którzy usłyszą ową wieść, zaklaszczą w ręce, bo wszyscy ucierpieli z powodu niegodziwości Asyrii.

DLACZEGO POŻYTECZNA

11. Jakie podstawowe zasady biblijne wyłuszczono w Księdze Nahuma?

¹¹ W proroczej Księdze Nahuma przedstawiono kilka podstawowych zasad biblijnych. We wstępnych słowach tej wizji powtórzono powód, dla którego Bóg dał drugie z Dziesięciorga Przykazań: „Jehowa to Bóg wymagający wyłącznego oddania”. Następnie Nahum wskazuje, że Jehowa na pewno ‛wywrze pomstę na swych wrogach’. Ani okrucieństwo podyktowane pychą, ani pogańskie bożki nie uchroniły Asyrii od wykonania wyroku Jehowy. Możemy być przekonani, że we właściwym czasie tak samo wymierzy On sprawiedliwość wszystkim niegodziwcom. „Jehowa jest nieskory do gniewu i potężny w mocy i Jehowa bynajmniej nie będzie się powstrzymywał od ukarania”. Zagłada potężnej Asyrii przyczyniła się do wywyższenia sprawiedliwości i zwierzchnictwa Jehowy. Niniwa istotnie obróciła się w „pustkę i próżnię oraz spustoszone miasto!” (1:2, 3; 2:10).

12. Jakie odrodzenie zapowiada Nahum i jak jego proroctwo można powiązać z nadzieją na Królestwo?

¹² W przeciwieństwie do ‛doszczętnej zagłady’ Niniwy prorok Nahum zapowiada odrodzenie ‛dumy Jakuba i Izraela’. Jehowa każe też oznajmić swemu ludowi radosną wiadomość: „Oto na górach stopy tego, kto przynosi dobrą nowinę, tego, kto ogłasza pokój”. Ta wieść o pokoju ma związek z Królestwem Bożym. Skąd o tym wiemy? Wynika to stąd, że takich samych słów użył Izajasz, po czym dodał: „Kto przynosi dobrą nowinę o czymś lepszym, kto ogłasza wybawienie, kto mówi do Syjonu: ‚Twój Bóg został królem!’” (Nah. 1:15; 2:2; Izaj. 52:7). Z kolei w Liście do Rzymian 10:15 apostoł Paweł odnosi ową wypowiedź do tych, których Jehowa wysyła jako chrześcijańskich głosicieli dobrej nowiny. Głoszą oni „dobrą nowinę o królestwie” (Mat. 24:14). Zgodnie ze znaczeniem swego imienia Nahum ogromnie pociesza wszystkich szukających pokoju i wybawienia, które zapewni Królestwo Boże. Ludzie tacy na pewno się przekonają, że ‛Jehowa jest dobry, jest twierdzą w dniu udręki dla tych, którzy u niego szukają schronienia’ (Nah. 1:7).

[Przypisy]

[Pytania do studium]