35

Księga Habakuka

Pisarz: Habakuk

Miejsce spisania: Juda

Spisywanie ukończono: ok. 628 p.n.e. (?)

1. Jakie wzniosłe prawdy uwydatnia Księga Habakuka?

 HABAKUK to kolejny z tak zwanych proroków mniejszych, których księgi wchodzą w skład Pism Hebrajskich. Jednakże jego wizja oraz natchnione przez Boga orędzie w żadnym wypadku nie są mniej ważne dla sług Bożych. To zachęcające i pokrzepiające proroctwo dodaje im otuchy w trudnych czasach. Księga Habakuka uwydatnia dwie wzniosłe prawdy: że Jehowa Bóg jest Władcą Wszechświata i że ludzie prawi żyją dzięki wierze. Stanowi zarazem przestrogę dla przeciwników czcicieli Boga oraz dla tych, którzy obłudnie podają się za Jego lud. Przedstawia wzór silnej wiary w Jehowę, godnego wszelkich pieśni pochwalnych.

2. Co wiadomo o pisarzu — Habakuku?

² Księga ta rozpoczyna się słowami: „Wypowiedź proroka Habakuka — to, co oglądał w wizji” (Hab. 1:1). Kto to był? Imię Habakuk (po hebrajsku: Chawakkúk) znaczy „serdeczny uścisk”. Nie podano żadnej informacji o jego rodzinie, plemieniu, życiu i śmierci. Nie można z całą pewnością ustalić, czy był lewickim muzykiem świątynnym, choć zdają się na to wskazywać ostatnie słowa tej księgi: „Dla kierownika — na moje instrumenty strunowe”.

3. Jakie informacje dotyczące Judy pomagają ustalić czas powstania Księgi Habakuka?

³ Kiedy Habakuk wygłaszał swe prorocze orędzia? Wspomniany podpis oraz słowa: „Jehowa jest w swojej świętej świątyni” wskazują na to, że świątynia jerozolimska jeszcze stała (2:20). Okoliczność ta w połączeniu z treścią samego proroctwa nasuwa wniosek, że wypowiedziano je na krótko przed zburzeniem Jerozolimy w roku 607 p.n.e. Ale ile lat wcześniej? Musiało to nastąpić po okresie panowania bogobojnego króla Jozjasza (659-629 p.n.e.). Samo proroctwo zawiera istotną informację, zapowiada bowiem dzieło, w które ludność Judy nie uwierzy, choćby się o nim opowiadało. Co to takiego? Otóż Bóg postanowił pobudzić Chaldejczyków (Babilończyków) do ukarania niewiernej Judy (1:5, 6). Przemawiałoby to za początkowym okresem panowania bałwochwalczego króla Jehojakima, bo właśnie wtedy w Judzie szerzyła się niewierność i niesprawiedliwość. Jehojakima wyniósł na tron faraon Necho, toteż Judejczycy pozostawali w sferze wpływów Egiptu. W tych okolicznościach uważali inwazję babilońską za niemożliwą. Ale w roku 625 p.n.e. Nebukadneccar (Nabuchodonozor) pokonał faraona Necho w bitwie pod Karkemisz i w ten sposób skruszył potęgę Egiptu. A zatem proroctwo musiało być ogłoszone przed tym wydarzeniem. Informacje te wskazują na początkowy okres panowania Jehojakima (od roku 628 p.n.e.); oznaczałoby to, że Habakuk żył współcześnie z Jeremiaszem.

4. Co dowodzi, że Księga Habakuka jest natchniona przez Boga?

⁴ Skąd wiemy, że księga ta jest natchniona przez Boga? Starożytne katalogi Pism Hebrajskich potwierdzają jej kanoniczność. Chociaż nie wymieniają jej z nazwy, to jednak najwyraźniej została w nich uwzględniona, gdyż wspomniano o ‛dwunastu Prorokach Mniejszych’, a przecież bez Księgi Habakuka nie byłoby ich dwunastu. Apostoł Paweł uznawał to proroctwo za część natchnionych Pism, przytoczył bowiem słowa z Księgi Habakuka 1:5 jako coś, „co jest powiedziane u Proroków” (Dzieje 13:40, 41). W swoich listach nieraz powoływał się na tę księgę. Spełnienie się wypowiedzi Habakuka skierowanych przeciwko Judzie i Babilonowi ponad wszelką wątpliwość pozwala w nim rozpoznać prawdziwego proroka Jehowy, w którego imieniu i ku którego chwale przemawiał.

5. Omów krótko treść tej księgi biblijnej.

⁵ Księga Habakuka składa się z trzech rozdziałów. Treścią pierwszych dwóch jest dialog między pisarzem a Jehową. Opisano w nich siłę Chaldejczyków, jak również smutny los czekający naród babiloński, który pomnaża to, co do niego nie należy, ciągnie dla swego domu nieuczciwy zysk, buduje miasto przelewem krwi i oddaje cześć rzeźbionemu wizerunkowi. Rozdział 3 mówi o świetności Jehowy w dniu bitwy i wyróżnia się dobitnym, płomiennym i pełnym dramatyzmu stylem. Ma formę modlitwy ujętej w słowa pieśni żałości i uchodzi za „jeden z najznakomitszych i najwspanialszych [utworów] w całej poezji hebrajskiej”. *

 TREŚĆ KSIĘGI HABAKUKA

6. Jaka sytuacja panuje w Judzie i jakie zdumiewające działanie przeprowadzi w związku z tym Jehowa?

⁶ Prorok woła do Jehowy (1:1 do 2:1). Z powodu niewierności mieszkańców Judy Habakukowi cisną się do głowy różne pytania. „Jak długo, Jehowo, mam wzywać pomocy, a ty nie wysłuchujesz?” — pyta. „Dlaczego jest przede mną złupienie oraz przemoc?” (1:2, 3). Prawo ogarnia drętwota, niegodziwiec otacza prawego i wypaczana jest sprawiedliwość. Dlatego Jehowa przeprowadzi działanie, które wywoła zdumienie — coś, w co ten lud ‛nie uwierzy, chociaż się o tym opowiada’. Oto ‛wzbudza Chaldejczyków’! Przekazana przez Jehowę wizja tego szybko nadciągającego okrutnego narodu jest naprawdę straszna. To naród lubujący się w przemocy, zagarniający jeńców „niczym piasek” (1:5, 6, 9). Nikt mu nie przeszkodzi, nawet królowie i wysocy urzędnicy, gdyż śmieje się z nich wszystkich. Zdobywa każdą warownię. Wszystko to stanowi sąd i upomnienie od „Świętego” — od Jehowy (1:12). Habakuk w napięciu czeka na reakcję Boga.

7. Jak Jehowa pociesza Habakuka?

⁷ Wizja pięciu biada (2:2-20). Jehowa odpowiada: „Zapisz wizję i wyraźnie utrwal ją na tabliczkach”. Nawet gdyby pozornie się odwlekała, niezawodnie się sprawdzi. Jehowa pociesza Habakuka słowami: „Lecz prawy będzie żył dzięki swej wierności” (2:2, 4). Zarozumiały wróg nie osiągnie swego celu, mimo że zgromadza do siebie narody i ludy. Właśnie one skierują przeciw niemu przysłowie składające się z pięciu biada:

8, 9. Przeciw jakim ludziom skierowano pięć biada z tej wizji?

⁸ „Biada temu, kto pomnaża coś, co do niego nie należy”. On sam w końcu padnie łupem. Zostanie ograbiony „za przelewanie krwi ludzkiej i przemoc wobec tej ziemi” (2:6, 8). „Biada temu, kto ciągnie nieuczciwy zysk dla swego domu”. Ponieważ wytracił wiele ludów, wołać będą nawet kamienie i belki w jego domu (2:9). „Biada temu, kto buduje miasto przelewem krwi”. Jego ludy będą się mozolić tylko dla ognia, na próżno — oświadcza Jehowa. „Bo ziemia będzie pełna poznania chwały Jehowy, jak wody pokrywają morze” (2:12, 14).

⁹ ‛Biada temu, kto w gniewie poi swego towarzysza, aby się przyglądać jego wstydliwym częściom ciała!’ Jehowa da takiemu wypić z kielicha, który trzyma w swej prawicy, a „za przelewanie krwi ludzkiej i przemoc wobec ziemi” sprowadzi na niego hańbę zamiast sławy. Na co się przyda swemu twórcy rzeźbiony wizerunek — czyż takie bezwartościowe bożki nie są nieme? (2:15, 17). „Biada temu, kto mówi do kawałka drewna: ‚Przebudźże się!’, a do niemego kamienia: ‚Ocknij się! On udzieli pouczenia’!” W przeciwieństwie do tych martwych bogów „Jehowa jest w swojej świętej świątyni. Milcz przed nim, cała ziemio!” (2:19, 20).

10. Jakie napawające lękiem działanie towarzyszy pojawieniu się Jehowy w dniu bitwy?

¹⁰ Jehowa w dniu bitwy (3:1-19). W podniosłej modlitwie Habakuk obrazowo przypomina napawające lękiem poczynania Jehowy. Gdy On się ukazał, „dostojeństwo jego pokryło niebiosa; sławą jego napełniła się ziemia” (3:3). Jego blask był jak światło, a przed Nim szła zaraza. Zatrzymał się i potrząsnął ziemią, tak iż podskoczyły narody i zostały zgruchotane odwieczne góry. Jehowa jechał jak potężny wojownik z odsłoniętym łukiem i rydwanami zapewniającymi wybawienie. Zadrżały góry i wodna głębina. Słońce i księżyc stanęły, widać było światło Jego strzał i błysk włóczni, gdy kroczył po ziemi, gniewnie młócąc narody. Wyruszył, by wybawić swój lud oraz swego pomazańca i by obnażyć fundament niegodziwca — „do samego karku” (3:13).

11. Jak ta wizja oddziałuje na Habakuka, na co jednak jest on zdecydowany?

¹¹ Prorok jest oszołomiony tą wizją potęgi wcześniejszych poczynań Jehowy i Jego przyszłej działalności, która ma wstrząsnąć światem. „Usłyszałem i zadrżał mój brzuch; na ten odgłos zatrzęsły się moje wargi; zgnilizna wstąpiła w moje kości; w mej sytuacji zostałem pobudzony do tego, żeby spokojnie czekać na dzień udręki, aż nadejdzie na ten lud, by dokonać na nich najazdu” (3:16). Ale bez względu na to, jak ciężkie czasy przyjdą — nie zakwitnie drzewo figowe, nie będzie plonu na winoroślach ani trzody w zagrodach — Habakuk jest zdecydowany radować się w Jehowie i weselić się w Bogu swego wybawienia. Swą przejmującą pieśń kończy słowami: „Jehowa, Pan Wszechwładny, jest moją energią życiową; i on sprawi, że nogi moje będą jak u łań i że będę stąpał po mych wyżynach” (3:19).

DLACZEGO POŻYTECZNA

12. Jak Paweł zastosował wypowiedź z Księgi Habakuka 2:4?

¹² Uznając proroctwo Habakuka za pożyteczne do nauczania, apostoł Paweł w trzech różnych miejscach przytoczył werset 4 z rozdziału 2. Chcąc podkreślić, iż dobra nowina jest mocą Bożą ku wybawieniu każdego, kto wierzy, napisał do chrześcijan w Rzymie: „Gdyż w niej na podstawie wiary i ku wierze zostaje objawiona prawość Boża, tak jak jest napisane: ‚Lecz prawy będzie żył dzięki wierze’”. W Liście do Galatów uwypukla myśl, że błogosławieństwo przychodzi przez wiarę: „Jest oczywiste, iż nikt nie zostaje u Boga uznany za prawego na podstawie prawa, gdyż ‚prawy będzie żył dzięki wierze’”. A w Liście do Hebrajczyków Paweł pisze, że chrześcijanie muszą okazywać żywą wiarę, dzięki której zachowają dusze przy życiu, i jeszcze raz powołuje się na wypowiedź Jehowy do Habakuka.  Przytacza jednak nie tylko słowa: „Prawy mój będzie żył dzięki wierze”, lecz także za grecką Septuagintą cytuje: „Jeśli się wycofuje, moja dusza nie ma w nim upodobania”. W podsumowaniu oświadcza, iż my jesteśmy „z tych, którzy wierzą ku zachowaniu duszy przy życiu” (Rzym. 1:17; Gal. 3:11; Hebr. 10:38, 39).

13. Jaką prawdę dotyczącą sądów Bożych uwydatnia dokładne spełnienie się proroctw Habakuka przeciw Judzie i Babilonowi?

¹³ Proroctwo Habakuka jest dzisiaj nad wyraz pożyteczne dla chrześcijan, którzy potrzebują energii życiowej. Uczy nas polegania na Bogu. Pomaga też ostrzegać drugich przed wyrokami Bożymi. Oto sedno tej przestrogi: Niech nikt nie myśli, że sądy Boże się odwlekają; one ‛niezawodnie się sprawdzą’ (Hab. 2:3). Proroctwo o zniszczeniu Judy przez Babilon niezawodnie się spełniło i tak samo padł Babilon, gdy w roku 539 p.n.e. zajęli go Medowie i Persowie. Jakże wymowny to znak, iż należy wierzyć słowom Boga! Apostoł Paweł uznał więc za pożyteczne przytoczyć wypowiedź z Księgi Habakuka, gdy ostrzegał współczesnych mu Żydów przed brakiem wiary: „Dlatego baczcie, żeby nie przyszło na was to, co jest powiedziane u Proroków: ‚Zobaczcie to, wy, okazujący pogardę, i zdumiewajcie się tym, i przepadnijcie, ponieważ ja dokonuję dzieła za dni waszych — dzieła, w które wcale nie uwierzycie, nawet jeśli ktoś wam o nim szczegółowo opowie’” (Dzieje 13:40, 41; Hab. 1:5, LXX). Niewierni Żydzi nie zważali na słowa Pawła, tak jak nie uwierzyli Jezusowi, kiedy zapowiadał zburzenie Jerozolimy; musieli ponieść skutki swej niewiary, gdy w roku 70 n.e. wojska rzymskie spustoszyły to miasto (Łuk. 19:41-44).

14. (a) Jak proroctwo Habakuka zachęca dziś chrześcijan do zachowywania silnej wiary? (b) Jaką radosną ufność mogą żywić wszyscy miłośnicy prawości?

¹⁴ Proroctwo Habakuka również dla dzisiejszych chrześcijan stanowi zachętę do zachowywania silnej wiary, żyją bowiem w świecie pełnym przemocy. Pomaga nauczać drugich i udzielać odpowiedzi na pytanie zadawane przez ludzi na całej ziemi: Czy Bóg wywrze pomstę na złych? Raz jeszcze zwróćmy uwagę na słowa tego proroctwa: „Wciąż jej wyczekuj; bo sprawdzi się niezawodnie. Nie opóźni się” (Hab. 2:3). Bez względu na to, jakie wydarzenia wstrząsają ziemią, namaszczony ostatek dziedziców Królestwa kieruje uwagę na słowa Habakuka dotyczące minionych aktów pomsty ze strony Jehowy: „Wyruszyłeś, by wybawić swój lud, by wybawić swego pomazańca” (3:13). Jehowa od wieków rzeczywiście jest ich „Świętym” i „Skałą”. On zgromi nieprawych i da życie tym, których z miłością przyjmuje. Wszyscy, którzy miłują prawość, mogą się cieszyć z Jego Królestwa i zwierzchnictwa oraz mówić: „Będę się wielce radował w Jehowie, weselić się będę w Bogu mego wybawienia. Jehowa, Pan Wszechwładny, jest moją energią życiową” (1:12; 3:18, 19).

[Przypis]

[Pytania do studium]