44

Dzieje Apostolskie

Pisarz: Łukasz

Miejsce spisania: Rzym

Spisywanie ukończono: ok. 61 n.e.

Obejmuje okres: 33-ok. 61 n.e.

1, 2. (a) Jakie historyczne wydarzenia opisano w Dziejach Apostolskich? (b) Jaki okres obejmuje ta księga?

 W 42 KSIĘDZE natchnionych Pism Łukasz zapoznaje nas z życiem, czynami i służbą kaznodziejską Jezusa oraz jego naśladowców aż do czasu jego wniebowstąpienia. Sprawozdanie historyczne zawarte w 44 księdze biblijnej, w Dziejach Apostolskich, stanowi dalszy ciąg dziejów wczesnego chrystianizmu — opisano tu, jak w wyniku oddziaływania ducha świętego powstał zbór oraz jak dawano świadectwo na coraz szerszą skalę: najpierw wśród Żydów, a potem wśród ludzi ze wszystkich narodów. Pierwsze 12 rozdziałów dotyczy głównie działalności Piotra, a pozostałe 16 — Pawła, z którym Łukasz był blisko związany, jako towarzysz wielu jego podróży.

² Księga ta została dedykowana Teofilowi. Użyte w stosunku do niego określenie „najdostojniejszy” może oznaczać, iż piastował jakiś urząd, ale może też być tylko wyrazem głębokiego szacunku (Łuk. 1:3). Całe sprawozdanie dostarcza ścisłych historycznych informacji na temat utworzenia i rozwoju zboru chrześcijańskiego. Zaczyna się doniesieniem o tym, jak zmartwychwstały Jezus ukazywał się uczniom, po czym następuje opis ważnych wydarzeń, które rozegrały się między rokiem 33 i mniej więcej 61, a więc w ciągu jakichś 28 lat.

3. Kto napisał Dzieje Apostolskie i kiedy je ukończył?

³ Już w czasach starożytnych uważano, że Dzieje Apostolskie i Ewangelia według Łukasza wyszły spod pióra tej samej osoby. Obie księgi są  skierowane do Teofila. Powtórzenie w początkowych wersetach Dziejów wydarzeń z końcowego fragmentu Ewangelii wiąże ze sobą obie relacje w dzieło jednego pisarza. Łukasz ukończył Dzieje Apostolskie przypuszczalnie około roku 61, u schyłku dwuletniego pobytu w Rzymie z apostołem Pawłem. Nie mogło to nastąpić ani wcześniej — gdyż właśnie tego roku sięgają opisywane wydarzenia, ani później — nie podano bowiem rozstrzygnięcia przez Cezara sprawy apelacyjnej Pawła.

4. Co jest dowodem kanoniczności i autentyczności Dziejów Apostolskich?

⁴ Od najdawniejszych czasów bibliści uznawali Dzieje Apostolskie za księgę kanoniczną. Jej fragmenty można znaleźć w najstarszych zachowanych papirusach Pism Greckich, na przykład w papirusie Michigan 1571 (P³⁸) z III lub IV wieku oraz w papirusie Chestera Beatty’ego nr 1 (P⁴⁵) z III stulecia. Oba teksty dowodzą, że już w tym wczesnym okresie Dzieje Apostolskie były w obiegu wraz z innymi księgami natchnionych Pism, a zatem należały do kanonu. Odznaczają się tą samą niezwykłą dokładnością, na którą zwróciliśmy uwagę w Ewangelii według Łukasza. Sir William M. Ramsay zalicza pisarza Dziejów Apostolskich „do historyków największego formatu”, po czym tak to uzasadnia: „Pierwszą i podstawową cechą znakomitego historyka jest prawdomówność. Jego słowa muszą zasługiwać na zaufanie”. *

5. Podaj przykład skrupulatności Łukasza.

⁵ Skrupulatność Łukasza jako pisarza dobrze ilustrują słowa Edwina Smitha, dowódcy brytyjskiej flotylli okrętów wojennych na Morzu Śródziemnym w czasie I wojny światowej, zamieszczone w czasopiśmie The Rudder z marca 1947 roku: „W starożytności nie sterowano statkami tak, jak w czasach nowożytnych, to znaczy za pomocą pojedynczego steru przymocowanego do stewy rufowej, lecz używano dwóch wielkich wioseł, po jednym z każdej strony rufy — dlatego św. Łukasz wspomina o nich w liczbie mnogiej [Dzieje 27:40]. (...) W trakcie analizy tekstu stwierdziliśmy, że każde słowo św. Łukasza w opisie kursu tego statku od wypłynięcia z Pięknych Przystani do utknięcia na mieliźnie w pobliżu Malty jest potwierdzone przez zewnętrzne i niezależne dowody w sposób jak najbardziej dokładny i zadowalający. Jego wypowiedzi co do czasu przebywania statku na morzu zgadzają się z pokonaną odległością, rzeczywistości odpowiada także opis miejsca, do którego dotarli. Wszystko to przemawia za tym, iż Łukasz naprawdę odbył opisaną przez siebie podróż, a ponadto jest człowiekiem, którego spostrzeżenia i wypowiedzi można uznać za całkowicie wiarogodne”. *

6. Jakie odkrycia archeologiczne potwierdzają dokładność Dziejów Apostolskich?

⁶ Dokładność sprawozdania Łukasza potwierdzają również odkrycia archeologiczne. Na przykład w trakcie prac wykopaliskowych w Efezie znaleziono świątynię Artemidy oraz starożytny teatr, w którym doszło do rozruchów wymierzonych przeciw apostołowi Pawłowi (Dzieje 19:27-41). Odkryto też napisy poświadczające, iż Łukasz poprawnie nazwał urzędników z Tesaloniki „władcami miasta” (17:6, 8). Dwie inskrypcje maltańskie dowodzą, że użył stosownego greckiego tytułu również wobec naczelnika tej wyspy, Publiusza (28:7). *

7. Dlaczego przemówienia zanotowane w Księdze Dziejów Apostolskich dowodzą prawdziwości opisanych w niej faktów?

⁷ Zanotowane przez Łukasza mowy Piotra, Szczepana, Korneliusza, Tertullusa, Pawła i innych osób mają odmienny styl i konstrukcję. Nawet w przemówieniach Pawła wygłaszanych do różnych słuchaczy zmienia się styl, stosownie do sytuacji. Najwyraźniej Łukasz zapisywał tylko to, co usłyszał osobiście lub co mu opowiedzieli naoczni świadkowie. W jego sprawozdaniu nie ma miejsca na fikcję.

8. Co Biblia mówi o Łukaszu i jego współpracy z Pawłem?

⁸ Niewiele wiadomo o życiu osobistym Łukasza. Nie należał do grona apostołów, ale był z nimi blisko związany (Łuk. 1:1-4). Apostoł Paweł trzykrotnie wymienia jego imię (Kol. 4:10, 14; 2 Tym. 4:11; Filem. 24). Łukasz przez wiele lat był wiernym towarzyszem Pawła, który nazwał go „umiłowanym lekarzem”. Swe sprawozdanie pisze raz w pierwszej, raz w trzeciej osobie liczby mnogiej, co wskazuje, że podczas drugiej podróży misjonarskiej Pawła przebywał z nim w Troadzie i że być może zatrzymał się w Filippi na kilka lat, a gdy Paweł ponownie tam zawitał, Łukasz zaczął mu towarzyszyć, po czym udał się razem z nim do Rzymu na rozprawę sądową (Dzieje 16:8, 10; 17:1; 20:4-6; 28:16).

TREŚĆ DZIEJÓW APOSTOLSKICH

9. Co powiedziano uczniom podczas wniebowstąpienia Jezusa?

⁹ Wydarzenia przed Pięćdziesiątnicą (1:1-26). Na początku swego drugiego sprawozdania Łukasz przytacza słowa zmartwychwstałego Jezusa, który oświadcza swym gorliwym uczniom, iż zostaną  ochrzczeni w duchu świętym. Czy w tym czasie będzie przywrócone Królestwo? Nie. Otrzymają jednak moc i staną się świadkami „aż do najodleglejszego miejsca na ziemi”. Kiedy Jezus zostaje uniesiony w górę i znika im z oczu, dwóch mężów w białych szatach zapowiada: „Ten Jezus, który został od was wzięty do nieba, przyjdzie w taki sam sposób” (1:8, 11).

10. (a) Jakie pamiętne wydarzenia rozgrywają się w dniu Pięćdziesiątnicy? (b) Co wyjaśnia Piotr i z jakim wynikiem?

¹⁰ Pamiętny dzień Pięćdziesiątnicy (2:1-42). Wszyscy uczniowie są zgromadzeni w Jerozolimie. Nagle w całym domu rozlega się szum niby pędzącego wiatru i na obecnych spoczywają jakby języki ognia. Zostają napełnieni duchem świętym i zaczynają mówić różnymi językami o „wspaniałych rzeczach Bożych” (2:11). Obserwatorzy są zdumieni. Wtedy powstaje Piotr i zabiera głos. Wyjaśnia, że to wylanie ducha jest spełnieniem proroctwa Joela (Joela 2:28-32) i że Jezus Chrystus, obecnie wskrzeszony z martwych i wywyższony na prawicę Bożą, ‛wylał to, co widzą i słyszą’. Około 3000 osób, niejako ugodzonych w serce, przyjmuje słowo i zostaje ochrzczonych (Dzieje 2:33).

11. Jak Jehowa wspiera dzieło głoszenia?

¹¹ Dzieło świadczenia nabiera rozmachu (2:43 do 5:42). Jehowa codziennie przyłącza do nich osoby dostępujące wybawienia. Przed świątynią Piotr i Jan spotykają kalekę, który od urodzenia nie chodzi. „W imię Jezusa Chrystusa Nazarejczyka, chodź!” — nakazuje Piotr. Człowiek ów natychmiast zaczyna ‛chodzić i skakać, i wysławiać Boga’. Piotr wzywa lud do skruchy i nawrócenia się, „żeby od osoby Jehowy nadeszły pory orzeźwienia”. Przywódcy religijni, rozdrażnieni tym, że Piotr i Jan nauczają o zmartwychwstaniu Jezusa, aresztują ich, lecz liczba wierzących mężczyzn rośnie do około 5000 (3:6, 8, 19).

12. (a) Jak reagują apostołowie, kiedy zabrania się im głosić? (b) Za co spotyka kara Ananiasza i Safirę?

¹² Nazajutrz Piotr i Jan zostają zaprowadzeni na przesłuchanie przed żydowskich władców. Piotr otwarcie składa świadectwo, że wybawienie jest możliwe tylko za pośrednictwem Jezusa Chrystusa, a na zakaz głoszenia wraz z Janem odpowiadają: „Czy to jest prawe w oczach Bożych słuchać raczej was niż Boga, osądźcie sami. My jednak nie możemy przestać mówić o tym, cośmy widzieli i słyszeli” (4:19, 20). Zostają zwolnieni, a wszyscy uczniowie dalej z odwagą głoszą słowo Boże. Warunki skłaniają ich do gromadzenia posiadanych dóbr i rozdzielania ich stosownie do potrzeb. Jednakże niejaki Ananiasz ze swą żoną, Safirą, po sprzedaniu posiadłości potajemnie zatrzymują część zapłaty, udając zarazem, iż ofiarowują całą sumę. Kiedy Piotr demaskuje ich kłamstwo, padają martwi, postąpili bowiem fałszywie wobec Boga i ducha świętego.

13. O co zostają oskarżeni apostołowie, jak na to odpowiadają i co dalej czynią?

¹³ Rozwścieczeni przywódcy religijni ponownie wtrącają apostołów do więzienia, ale tym razem uwalnia ich anioł Jehowy. Następnego dnia zostają znów doprowadzeni przed Sanhedryn i oskarżeni o ‛napełnienie Jerozolimy swą nauką’. Odpowiadają wówczas: „Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako władcy niż ludziom”. Mimo chłosty i gróźb nie zgadzają się zaprzestać działalności, lecz ‛każdego dnia w świątyni oraz od domu do domu w dalszym ciągu bezustannie nauczają i oznajmiają dobrą nowinę o Chrystusie, Jezusie’ (5:28, 29, 42).

14. Jak dochodzi do męczeńskiej śmierci Szczepana?

¹⁴ Męczeńska śmierć Szczepana (6:1 do 8:1a). Szczepan jest jednym z siedmiu mężczyzn wyznaczonych przez ducha świętego do rozdzielania pokarmu na stoły. Ponadto odważnie daje świadectwo prawdzie i tak gorliwie broni wiary, że rozwściecza przeciwników, którzy przyprowadzają go przed Sanhedryn pod zarzutem bluźnierstwa. Szczepan w swej obronie mówi najpierw o wielkodusznej cierpliwości Jehowy wobec Izraela. Potem nieustraszenie oświadcza: ‛Ludzie zawzięci, wy się zawsze sprzeciwiacie duchowi świętemu, wy, którzyście otrzymali Prawo przekazane przez aniołów, ale go nie przestrzegaliście’ (7:51-53). Tego już nie mogą znieść. Rzucają się na Szczepana, wloką go za miasto i kamienują. Saul przygląda się temu z uznaniem.

15. Jakie skutki pociąga za sobą prześladowanie i co przeżywa ewangelizator Filip?

¹⁵ Prześladowania, nawrócenie Saula (8:1b do 9:30). Wskutek prześladowania zboru w Jerozolimie, które rozpoczęło się owego dnia, wszyscy uczniowie z wyjątkiem apostołów rozpraszają się po całym kraju. Filip udaje się do Samarii, gdzie wielu przyjmuje słowo Boże. Aby i ci wierzący mogli otrzymać ducha świętego „dzięki wkładaniu rąk przez apostołów”, z Jerozolimy zostają tam posłani Piotr i Jan (8:18). Następnie anioł kieruje Filipa na południe ku drodze biegnącej z Jerozolimy do Gazy. Tam spotyka on eunucha z dworu królowej Etiopii, który jadąc rydwanem, czyta Księgę Izajasza. Filip objaśnia mu znaczenie proroctwa i chrzci go.

16. Jak dochodzi do nawrócenia Saula?

¹⁶ Tymczasem Saul, „wciąż zionąc groźbą i żądzą mordu przeciwko uczniom Pana”, wyrusza do Damaszku, by tam pojmać ‛należących do Drogi’. Nagle rozbłyskuje wokół niego światło z nieba  i oślepiony, pada na ziemię. Z nieba dobiega go głos: „Jam jest Jezus, którego ty prześladujesz”. W Damaszku po trzech dniach udziela mu pomocy uczeń imieniem Ananiasz. Saul odzyskuje wzrok, zostaje ochrzczony i napełniony duchem świętym, by mógł gorliwie i umiejętnie głosić dobrą nowinę (9:1, 2, 5). W wyniku takiego zdumiewającego obrotu sprawy prześladowca staje się prześladowanym i dla ratowania życia musi uciekać — najpierw z Damaszku, a potem z Jerozolimy.

17. Jak dobra nowina dociera do nie obrzezanych pogan?

¹⁷ Dobra nowina dociera do nie obrzezanych pogan (9:31 do 12:25). Zbór ‛wchodzi w okres pokoju i się buduje; a chodząc w bojaźni przed Jehową i w pociesze ducha świętego, stale się pomnaża’ (9:31). W Joppie Piotr wskrzesza powszechnie kochaną Tabitę (Dorkas), po czym zostaje wezwany do Cezarei, gdzie czeka na niego setnik imieniem Korneliusz. Piotr daje świadectwo Korneliuszowi i jego domownikom, oni zaś okazują wiarę i otrzymują ducha świętego. Dostrzegłszy, „że Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe”, Piotr chrzci owych pierwszych nawróconych nie obrzezanych pogan. Później objaśnia te nowe zdarzenia braciom w Jerozolimie, a oni oddają chwałę Bogu (10:34, 35).

18. (a) Co szczególnego dzieje się w Antiochii? (b) Jakie wybuchają prześladowania i czy osiągają swój cel?

¹⁸ Dobra nowina wciąż szybko się rozprzestrzenia; Barnabas i Saul nauczają sporą rzeszę mieszkańców Antiochii i właśnie tam ‛po raz pierwszy dzięki Boskiej opatrzności uczniowie zostają nazwani chrześcijanami’ (11:26). Znów wybuchają prześladowania. Herod Agryppa I każe ściąć mieczem Jakuba, brata Jana. Wtrąca też do więzienia Piotra, którego jeszcze raz uwalnia anioł Jehowy, udaremniając zamysły nikczemnego Heroda. Ponieważ ten nie chce oddać chwały Bogu, umiera, stoczony przez robactwo. Natomiast ‛słowo Jehowy dalej rośnie i się rozprzestrzenia’ (12:24).

19. Jak przebiega pierwsza podróż misjonarska Pawła i jakie przynosi rezultaty?

¹⁹ Pierwsza podróż misjonarska Pawła — wspólnie z Barnabasem (13:1 do 14:28). * Barnabas i „Saul, zwany też Pawłem”, zostają przez ducha świętego oddzieleni i wysłani z Antiochii (13:9). Na Cyprze zaczyna wierzyć wiele ludzi, a wśród nich prokonsul Sergiusz Paweł. W Azji Mniejszej Paweł i Barnabas obchodzą co najmniej sześć miast i wszędzie powtarza się to samo: następuje wyraźny podział na tych, którzy z radością przyjmują dobrą nowinę, oraz na tych, którzy uparcie się sprzeciwiają i podburzają tłumy, chcąc ukamienować posłańców Jehowy. Ustanowiwszy w nowych zborach starszych, Paweł i Barnabas wracają do Antiochii Syryjskiej.

20. Jaka decyzja rozstrzyga kwestię obrzezania?

²⁰ Rozstrzygnięcie kwestii obrzezania (15:1-35). W związku z ogromnym napływem nie-Żydów wyłania się kwestia ich obrzezania. Paweł i Barnabas udają się w tej sprawie do apostołów i starszych w Jerozolimie. Naradzie przewodniczy uczeń Jakub, który doprowadza do wysłania oficjalnego listu z jednomyślnie podjętą decyzją: „Duch święty i my sami uznaliśmy za słuszne nie nakładać na was dodatkowego brzemienia, z wyjątkiem następujących rzeczy koniecznych: macie powstrzymywać się od tego, co ofiarowano bożkom, i od krwi, i od tego, co uduszone, i od rozpusty” (15:28, 29). Bracia w Antiochii radują się z zachęty zawartej w tym liście.

21. (a) Kto towarzyszy Pawłowi w drugiej podróży misjonarskiej? (b) Co dzieje się w czasie ich pobytu w Macedonii?

²¹ Druga podróż Pawła — poszerzenie zakresu działalności ewangelizacyjnej (15:36 do 18:22). * „Po kilku dniach” Barnabas i Marek odpływają na Cypr, a Paweł i Sylas wędrują przez Syrię i Azję Mniejszą (15:36). W Listrze przyłącza się do Pawła młody Tymoteusz i razem udają się do Troady nad Morzem Egejskim. Tu Paweł otrzymuje wizję, w której jakiś człowiek go uprasza: „Przepraw się do Macedonii i pomóż nam” (16:9). Wraz z Łukaszem wsiada więc na statek płynący do Filippi, najważniejszego miasta Macedonii, ale tam Paweł i Sylas trafiają do więzienia, w wyniku czego dozorca więzienny okazuje wiarę i zostaje ochrzczony. Po uwolnieniu ruszają do Tesaloniki, gdzie zawistni Żydzi podburzają przeciwko nim tłum. W nocy bracia wysyłają więc Pawła i Sylasa do Berei. Tutejsi Żydzi są szlachetnie usposobieni, gdyż przyjmują słowo „z największą gotowością umysłu, każdego dnia starannie badając Pisma”, by znaleźć potwierdzenie tego, czego się dowiedzieli (17:11). Paweł zostawia Sylasa i Tymoteusza w tym nowym zborze, podobnie jak w Filippi zostawił Łukasza, sam zaś udaje się na południe, do Aten.

22. Jakie rezultaty przynosi umiejętne przemówienie Pawła na Areopagu?

²² W tym mieście pełnym bożków zarozumiali filozofowie epikurejscy i stoiccy wyśmiewają się z Pawła, nazywając go „gadułą” i „głosicielem cudzoziemskich bóstw”, po czym prowadzą go na Areopag, to jest Wzgórze Aresa. Paweł wygłasza mowę, w której umiejętnie wskazuje na konieczność szukania prawdziwego Boga, „Pana nieba i ziemi”. On to udzielił gwarancji, iż będzie  sądził w prawości za pośrednictwem męża, którego wskrzesił z martwych. Wzmianka o zmartwychwstaniu wywołuje rozłam wśród słuchaczy, niektórzy jednak okazują wiarę (17:18, 24).

23. Czego udaje się dokonać w Koryncie?

²³ Następnie Paweł zatrzymuje się w Koryncie u Akwilasa i Pryscylli i razem z nimi zajmuje się wytwarzaniem namiotów. Sprzeciw zmusza go do opuszczenia synagogi i urządzania zebrań w sąsiednim budynku — w domu Tycjusza Justusa. Do grona wierzących przyłącza się Kryspus, przełożony synagogi. Po 18 miesiącach Paweł w towarzystwie Akwilasa i Pryscylli przenosi się z Koryntu do Efezu, skąd już bez nich udaje się do Antiochii w Syrii i kończy swą drugą podróż misjonarską.

24, 25. (a) Co się dzieje w Efezie, gdy Paweł rozpoczyna trzecią podróż? (b) Jakie zamieszki powstają pod koniec trzyletniego pobytu Pawła w tym mieście?

²⁴ Trzecia podróż Pawła — ponowne wizyty w zborach (18:23 do 21:26). * Do Efezu przybywa Żyd imieniem Apollos, rodem z Aleksandrii w Egipcie, i w synagodze odważnie głosi o Jezusie, jednakże Akwilas i Pryscylla uznają za konieczne skorygować jego nauki, zanim wyruszy do Koryntu. Tymczasem w Efezie zjawia się Paweł, odbywający swą trzecią podróż. Dowiedziawszy się, iż niektórzy tutejsi wierzący zostali ochrzczeni chrztem Janowym, objaśnia im znaczenie chrztu w imię Jezusa. Następnie chrzci około 12 mężczyzn, a gdy kładzie na nich ręce, otrzymują ducha świętego.

²⁵ W czasie trzyletniego pobytu Pawła w Efezie ‛słowo Jehowy potężnie rośnie i zyskuje przewagę’, a mnóstwo osób przestaje czcić patronkę miasta — boginię Artemidę (19:20). Wytwórcy srebrnych świątyniek — rozzłoszczeni perspektywą utraty zarobków — wywołują w mieście takie rozruchy, że dopiero po wielu godzinach udaje się rozproszyć tłum. Wkrótce potem Paweł wyrusza do Macedonii i Grecji i odwiedza po drodze współwyznawców.

26. (a) Jakiego cudu dokonuje Paweł w Troadzie? (b) Jakich rad udziela nadzorcom z Efezu?

²⁶ Paweł zatrzymuje się w Grecji trzy miesiące, po czym wraca przez Macedonię i tam dołącza do niego Łukasz. Przeprawiają się do Troady, gdzie Paweł przemawia do późnej nocy. Pewien młodzieniec zasypia i wypada z okna na trzeciej kondygnacji. Podnoszą go martwego, lecz apostoł przywraca mu życie. Następnego dnia Paweł ze swymi towarzyszami wyrusza do Miletu, gdzie robi przerwę w podróży do Jerozolimy, by spotkać się ze starszymi z Efezu. Mówi im, że nie ujrzą już jego oblicza. Muszą więc niezwłocznie objąć przewodnictwo i paść trzodę Bożą, ‛pośród której duch święty ustanowił ich nadzorcami’. Paweł przypomina im swój wzór i zachęca do czujności oraz ofiarności na rzecz braci (20:28). Mimo ostrzeżeń, by nie wyruszał do Jerozolimy, Paweł nie zawraca. Jego towarzysze przestają więc nalegać i mówią: „Niech się stanie wola Jehowy” (21:14). Jakub oraz starsi z wielką radością wysłuchują relacji Pawła o tym, jak Bóg błogosławił mu w służbie wśród narodów.

27. Z jakim przyjęciem spotyka się Paweł w świątyni?

²⁷ Aresztowanie i sądzenie Pawła (21:27 do 26:32). W świątyni jerozolimskiej Paweł spotyka się z wrogim przyjęciem. Żydzi z Azji podburzają przeciwko niemu całe miasto, lecz w ostatniej chwili ratują go żołnierze rzymscy.

28. (a) Jaką kwestię porusza Paweł przed Sanhedrynem i z jakim skutkiem? (b) Gdzie Paweł zostaje odesłany?

²⁸ Dlaczego doszło do rozruchów? Kim jest Paweł? Jakiego dopuścił się przestępstwa? Zaintrygowany dowódca wojskowy chce się tego dowiedzieć. Ponieważ Paweł ma obywatelstwo rzymskie, unika biczowania i staje przed Sanhedrynem. Sąd ten jednak jest podzielony, składa się bowiem z faryzeuszy i saduceuszy. Paweł porusza więc kwestię zmartwychwstania, wzniecając między nimi spór. Kiedy zatarg przybiera na sile, żołnierze rzymscy muszą wyrwać Pawła sprzed Sanhedrynu, żeby go nie rozszarpano. Pod silną eskortą wojska zostaje potajemnie odesłany do namiestnika Feliksa, przebywającego w Cezarei.

29. Jakie rozprawy i przesłuchania odbywają się w związku z oskarżeniem Pawła o wzniecanie rebelii i do kogo się on odwołuje?

²⁹ Paweł, oskarżony przez przeciwników o wzniecanie rebelii, umiejętnie broni się przed Feliksem. Ten jednak zwleka z uwolnieniem go, licząc na pieniądze. Mijają dwa lata. Następcą Feliksa zostaje Porcjusz Festus i zarządza nową rozprawę. Znowu padają poważne zarzuty, Paweł zaś jeszcze raz oznajmia, że jest niewinny. Festus jednak chce pozyskać przychylność Żydów, toteż proponuje kontynuowanie rozprawy w Jerozolimie. Paweł oświadcza wtedy: „Odwołuję się do Cezara!” (25:11). Upływa trochę czasu. W końcu do Festusa przybywa z kurtuazyjną wizytą król Herod Agryppa II i Paweł znów zostaje zaprowadzony do sali, w której odbywa się sąd. Przemawia tak dobitnie i przekonująco, iż Agryppa zauważa: „Wkrótce przekonałbyś mnie, bym został chrześcijaninem” (26:28). Również on orzeka, że Paweł jest niewinny i że gdyby nie odwołał się do Cezara, mógłby zostać zwolniony.

30. Co przeżywa Paweł podczas podróży na Maltę?

³⁰ Podróż Pawła do Rzymu (27:1 do 28:31). *  Paweł i inni więźniowie odbywają statkiem pierwszy etap podróży do Rzymu. Z powodu przeciwnych wiatrów płyną powoli. W porcie w Mirze przesiadają się na inny statek. Przybywają do Pięknych Przystani na Krecie, gdzie Paweł radzi przezimować, ale większość chce żeglować dalej. Wkrótce po wyruszeniu na morze uderza w nich huraganowy wiatr i bezlitośnie gna statek. W końcu po dwóch tygodniach rozbija się on na mieliźnie u wybrzeży Malty. Zgodnie z wcześniejszym zapewnieniem Pawła nie ginie nikt spośród 276 osób będących na pokładzie. Mieszkańcy wyspy okazują się niezwykle życzliwi i tej zimy wielu z nich zostaje przez Pawła uleczonych cudowną mocą ducha Bożego.

31. Jak Paweł zostaje powitany, gdy zbliża się do Rzymu, i czym się tam zajmuje?

³¹ Wiosną Paweł dociera do Rzymu, a bracia wychodzą mu na spotkanie. Na ich widok Paweł ‛dziękuje Bogu i nabiera odwagi’. Chociaż wciąż jest więźniem, otrzymuje pozwolenie na zamieszkanie w wynajętym domu, gdzie pilnuje go żołnierz. Na koniec Łukasz opisuje, jak Paweł życzliwie przyjmuje wszystkich, którzy do niego przychodzą, ‛głosi im królestwo Boże i z największą swobodą mowy, bez przeszkód, naucza o tym, co dotyczy Pana Jezusa Chrystusa’ (28:15, 31).

DLACZEGO POŻYTECZNE

32. Jak Piotr potwierdził autentyczność Pism Hebrajskich przed Pięćdziesiątnicą, a także podczas tego święta?

³² Dzieje Apostolskie są obok sprawozdań ewangelicznych dodatkowym świadectwem potwierdzającym autentyczność i natchnienie Pism Hebrajskich. Jeszcze przed dniem Pięćdziesiątnicy Piotr zwrócił uwagę na spełnienie dwóch proroctw, które „ustami Dawida duch święty uprzednio wypowiedział o Judaszu” (Dzieje 1:16, 20; Ps. 69:25; 109:8). A podczas Pięćdziesiątnicy oznajmił zdumionym rzeszom, że na ich oczach spełnia się proroctwo: „Właśnie to zostało powiedziane przez proroka Joela” (Dzieje 2:16-21; Joela 2:28-32; por. też Dzieje 2:25-28, 34, 35 z Ps. 16:8-11 i 110:1).

33. Jak Piotr, Filip, Jakub i Paweł wskazali na natchnienie Pism Hebrajskich?

³³ Chcąc przekonać ludzi zgromadzonych przy świątyni, Piotr ponownie powołał się na Pisma Hebrajskie; przytoczył słowa Mojżesza i oświadczył: „A przecież wszyscy prorocy, począwszy od Samuela, jak również ci następni — ilukolwiek ich przemawiało — też wyraźnie zapowiadali te dni”. Później przed Sanhedrynem zacytował Psalm 118:22, by wykazać, że Chrystus — odrzucony przez nich kamień — stał się „głowicą węgła” (Dzieje 3:22-24; 4:11). Filip wyjaśnił etiopskiemu eunuchowi, jak spełniło się proroctwo z Księgi Izajasza 53:7, 8, a ten, zrozumiawszy, pokornie poprosił, by go ochrzcić (Dzieje 8:28-35). Piotr w rozmowie z Korneliuszem powiedział o Jezusie: „O nim wszyscy prorocy świadczą” (10:43). Kiedy rozważano kwestię obrzezania, Jakub podał następujące uzasadnienie decyzji: „Z tym zgadzają się słowa Proroków, tak jak jest napisane” (15:15-18). Na tym samym autorytecie opierał się apostoł Paweł (26:22; 28:23, 25-27). Okoliczność, że uczniowie oraz ich słuchacze z całą gotowością uznawali Pisma Hebrajskie za część Słowa Bożego, stanowi dodatkowe potwierdzenie natchnienia owych tekstów.

34. Co Dzieje Apostolskie mówią o zborze chrześcijańskim i jak wygląda sytuacja w dzisiejszym zborze?

³⁴ Dzieje Apostolskie są szczególnie pożyteczne ze względu na to, iż opowiadają o powstaniu zboru chrześcijańskiego i jego rozwoju dzięki mocy ducha świętego. Cała ta żywa relacja ukazuje rozkwit będący przejawem błogosławieństwa Bożego, odwagę i radość pierwszych chrześcijan, ich niezłomną postawę w obliczu prześladowań oraz gotowość do usługiwania, czego przykładem jest reakcja Pawła na wezwanie do podjęcia służby zagranicznej oraz udania się do Macedonii (4:13, 31; 15:3; 5:28, 29; 8:4; 13:2-4; 16:9, 10). Nie inaczej jest w dzisiejszym zborze, widać w nim bowiem miłość i jedność, a jego członkowie zdążają do wspólnych celów, głosząc pod kierownictwem ducha świętego o „wspaniałych rzeczach Bożych” (2:11, 17, 45; 4:34, 35; 11:27-30; 12:25).

35. Jakich wskazówek co do sposobu dawania świadectwa udzielają Dzieje Apostolskie i na jaką cechę niezbędną w służbie kierują uwagę?

³⁵ Dzieje Apostolskie ukazują, jak chrześcijanie powinni prowadzić dzieło głoszenia o Królestwie Bożym. Wzorem pod tym względem był sam Paweł, który oświadczył: „Nie powstrzymywałem się od mówienia wam wszystkiego, co pożyteczne, ani od nauczania was publicznie i od domu do domu”. Następnie oznajmił: „Składałem dokładne świadectwo”. Na owo ‛składanie dokładnego świadectwa’ kieruje uwagę cała księga, a szczególnie jej końcowe wersety, gdzie czytamy o wielkiej gorliwości Pawła, który nawet jako więzień nie przestawał głosić i nauczać: „A on wyjaśniał im sprawę, od rana do wieczora dając dokładne świadectwo o królestwie Bożym i przekonując ich co do Jezusa zarówno na podstawie Prawa Mojżeszowego, jak i Proroków”. Obyśmy zawsze byli tak samo oddani dziełu Królestwa! (20:20, 21; 28:23; 2:40; 5:42; 26:22).

36. Jakie praktyczne rady Pawła są niezwykle aktualne dla dzisiejszych nadzorców?

 ³⁶ Przemówienie Pawła wygłoszone do starszych z Efezu zawiera wiele praktycznych rad dla dzisiejszych nadzorców. Ponieważ zostali ustanowieni przez ducha świętego, jest niezwykle ważne, by ‛zważali na samych siebie i na całą trzodę’, pasąc ją czule i strzegąc przed ciemięskimi wilkami dążącymi do jej zguby. To naprawdę niełatwe zadanie! Muszą czuwać i budować się dzięki słowu niezasłużonej życzliwości Bożej. Usilnie wspierając słabych, mają „zachowywać w pamięci słowa Pana Jezusa, który sam powiedział: ‚Więcej szczęścia wynika z dawania niż z otrzymywania’” (20:17-35).

37. Za pomocą jakiej taktownej argumentacji Paweł przedstawia swe poglądy na Areopagu?

³⁷ Inne przemówienia Pawła również charakteryzują się niezwykle jasnym przedstawieniem zasad biblijnych. Przykładem mistrzowskiej argumentacji jest mowa wygłoszona do stoików i epikurejczyków na Areopagu. Paweł nawiązuje najpierw do napisu „Nieznanemu Bogu”, umieszczonego na pewnym ołtarzu, i wyjaśnia, że jedyny prawdziwy Bóg — Pan nieba i ziemi, który z jednego człowieka uczynił wszystkie narody ludzkie — ‛nie jest daleko od nikogo z nas’. Następnie przytacza słowa ich poetów: „Bo jesteśmy też jego potomstwem”, by wytłumaczyć, jak śmieszny byłby pogląd, że istnienie zawdzięczają martwym bożkom ze złota, srebra lub kamienia. W ten sposób taktownie wykazuje, iż najwyższą władzę sprawuje żywy Bóg. Dopiero na zakończenie porusza sprawę zmartwychwstania, ale nawet wtedy nie wspomina imienia Chrystusa. Dobitnie wyjaśnia kwestię zwierzchnictwa jedynego prawdziwego Boga i w rezultacie niektórzy przyłączają się do wierzących (17:22-34).

38. Jakie błogosławieństwa przynosi studium, do którego zachęcają Dzieje Apostolskie?

³⁸ Księga Dziejów Apostolskich zachęca do ustawicznego, pilnego studiowania „całego Pisma”. Kiedy Paweł po raz pierwszy głosił w Berei, tamtejsi Żydzi „przyjęli słowo z największą gotowością umysłu, każdego dnia starannie badając Pisma, czy tak się rzeczy mają”, i zyskali za to pochwałę jako „szlachetniej usposobieni” (17:11). Gorliwe studiowanie Biblii razem ze zborem napełnionym duchem Jehowy również obecnie przynosi błogosławieństwa w postaci niezachwianej pewności i silnej wiary. Dzięki takiemu studium można należycie zrozumieć zasady Boże. Niektóre z nich wyliczono w Dziejach Apostolskich 15:29. Ciało kierownicze złożone z apostołów i starszych w Jerozolimie podało do wiadomości, że chociaż Izraela duchowego nie obowiązuje obrzezanie, to jednak dotyczy go stanowczy nakaz powstrzymywania się od bałwochwalstwa, krwi i rozpusty.

39. (a) Dzięki czemu uczniowie mieli dość sił, by stawić czoło prześladowaniom? (b) Jakie śmiałe oświadczenie złożyli? Czy osiągnęło ono cel?

³⁹ Pierwsi uczniowie naprawdę studiowali natchnione Pisma i w razie potrzeby potrafili przytaczać ich fragmenty oraz objaśniać ich zastosowanie. Wzmocnieni dzięki dokładnemu poznaniu i duchowi Bożemu, mogli stawić czoło gwałtownym prześladowaniom. Przykładem dla wszystkich wiernych chrześcijan są Piotr i Jan, którzy śmiało odpowiedzieli nieprzychylnym władcom: „Czy to jest prawe w oczach Bożych słuchać raczej was niż Boga, osądźcie sami. My jednak nie możemy przestać mówić o tym, cośmy widzieli i słyszeli”. A gdy ponownie przyprowadzono ich przed Sanhedryn, który ‛stanowczo im rozkazał’, by już nie nauczali z powoływaniem się na imię Jezusa, odparli wprost: „Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako władcy niż ludziom”. Ta nieustraszona odpowiedź okazała się niezwykłym świadectwem dla owych przywódców i skłoniła znanego nauczyciela Prawa, Gamaliela, do wypowiedzenia słynnych słów w obronie wolności religijnej, dzięki czemu apostołowie zostali wypuszczeni (4:19, 20; 5:28, 29, 34, 35, 38, 39).

40. Jak Dzieje Apostolskie pobudzają nas do sumiennego dawania świadectwa o Królestwie?

⁴⁰ W Dziejach Apostolskich bardzo wyraźnie uwidacznia się temat, który niczym złota nić przewija się przez całą Biblię, a dotyczy wspaniałego zamierzenia Jehowy co do Jego Królestwa. Na początku opisano, jak Jezus w ciągu 40 dni poprzedzających wniebowstąpienie „mówił o królestwie Bożym”. A gdy uczniowie zapytali go o przywrócenie Królestwa, odpowiedział, iż najpierw muszą być jego świadkami aż do najodleglejszego miejsca na ziemi (1:3, 6, 8). Począwszy od Jerozolimy, uczniowie głosili o Królestwie z nieustraszoną odwagą. Kiedy w wyniku prześladowań ukamienowano Szczepana, wielu uczniów rozeszło się na nowe tereny (7:59, 60). Dowiadujemy się też, że Filip bardzo skutecznie obwieszczał „dobrą nowinę o królestwie Bożym” w Samarii, Paweł zaś z towarzyszami głosili o Królestwie w Azji, Koryncie, Efezie i Rzymie. Wszyscy ci pierwsi chrześcijanie są znakomitymi przykładami niewzruszonego polegania na Jehowie i Jego dodającym sił duchu (8:5, 12; 14:5-7, 21, 22; 18:1, 4; 19:1, 8; 20:25; 28:30, 31). Śledząc ich nieugiętą gorliwość i odwagę oraz to, jak obficie Jehowa błogosławił ich wysiłkom, my również czujemy się nad wyraz pobudzeni do wiernego ‛dawania dokładnego świadectwa o królestwie Bożym’ (28:23).

[Przypisy]

[Pytania do studium]