49

List do Efezjan

Pisarz: Paweł

Miejsce spisania: Rzym

Spisywanie ukończono: ok. 60—61 n.e.

1. Kiedy i w jakich okolicznościach Paweł napisał List do Efezjan?

 WYOBRAŹ sobie, że jesteś w więzieniu. Trafiłeś tu wskutek prześladowań za gorliwą działalność w charakterze misjonarza chrześcijańskiego. Nie możesz już podróżować ani odwiedzać zborów, by nieść im pokrzepienie. Co począć? Czy nie mógłbyś napisać do tych, którzy dzięki twemu głoszeniu zostali chrześcijanami? Czy nie należy się spodziewać, że chcieliby wiedzieć, jak się miewasz, i że potrzebują zachęty? Z pewnością! Zaczynasz więc pisać.  Dokładnie tak postąpił apostoł Paweł, gdy po raz pierwszy był uwięziony w Rzymie, mniej więcej w latach 59-61. Chociaż odwołał się do Cezara i oczekiwał pod strażą na rozprawę, miał pewną swobodę działania. Przypuszczalnie w roku 60 lub 61 napisał z Rzymu List do Efezjan i przesłał go przez Tychika, któremu towarzyszył Onezym (Efez. 6:21; Kol. 4:7-9).

2, 3. Co stanowczo dowodzi, że pisarzem Listu do Efezjan był Paweł i zarazem że księga ta jest kanoniczna?

² Paweł przedstawia się już w pierwszych słowach i czterokrotnie nawiązuje do tego, że jest „więźniem w Panu” (Efez. 1:1; 3:1, 13; 4:1; 6:20). Zarzuty, iż to nie on jest pisarzem, okazały się bezpodstawne. Papirus Chestera Beatty’ego nr 2 (P⁴⁶), datowany mniej więcej na rok 200 n.e., zawiera 86 kart kodeksu składającego się z listów Pawła. Wśród nich znajduje się List do Efezjan, co dowodzi, iż zaliczano go wówczas do listów tego apostoła.

³ To, że ów list napisał Paweł i że skierował go „do Efezjan”, potwierdzają też pisarze wczesnochrześcijańscy. Na przykład Ireneusz w II stuleciu przytoczył słowa z rozdziału 5, wersetu 30: „Jesteśmy członkami jego ciała, jak mówi błogosławiony Paweł w liście do Efezjan”. Klemens Aleksandryjski, żyjący w tym samym okresie, zacytował rozdział 5, werset 21: „Ponadto w liście do Efezjan pisze on: Bądźcie podporządkowani jeden drugiemu w bojaźni Bożej”. Orygenes w pierwszej połowie III wieku powołał się na 4 werset rozdziału 1: „Jednakże również apostoł w liście do Efezjan używa tego samego języka, gdy mówi: Który wybrał nas przed założeniem świata”. * Euzebiusz, kolejny autorytet z tamtych czasów (ok. 260-ok. 340), zaliczał List do Efezjan do kanonu biblijnego, a większość innych pisarzy wczesnochrześcijańskich wspominała o tym liście jako o części natchnionych Pism. *

4. Skąd wziął się pogląd, że list ten nie był skierowany do Efezjan, ale co przemawia za tym, iż chodziło jednak o Efez?

⁴ Papirus Chestera Beatty’ego, Kodeks watykański oraz Kodeks synajski pomijają w 1 wersecie rozdziału 1 słowa „w Efezie” i — co za tym idzie — nie podają, do kogo list był skierowany. Okoliczność ta, jak również brak pozdrowień dla różnych osób w Efezie (chociaż Paweł działał tam trzy lata) nasunęły niektórym przypuszczenie, że ów list mógł być przeznaczony dla kogo innego lub przynajmniej że miał krążyć wśród zborów w Azji Mniejszej i dotrzeć również do Efezu. Jednakże większość innych manuskryptów zawiera słowa „w Efezie” i jak wspomniano powyżej, pisarze wczesnochrześcijańscy uznawali, iż list ten był skierowany właśnie tam.

5. Czym wyróżniał się Efez za czasów Pawła?

⁵ Kilka dodatkowych informacji pomoże nam zrozumieć cel napisania tego listu. W I stuleciu n.e. Efez słynął z czarów, magii, astrologii i kultu bogini płodności Artemidy. * Przy jej posągu wzniesiono wspaniałą świątynię, którą uznawano za jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. Wykopaliska prowadzone tam w XIX wieku wykazały, iż została ona zbudowana na podstawie o wymiarach jakieś 73 metry na 127 metrów. Sama świątynia miała około 50 metrów szerokości i 105 metrów długości. Wspierała się na ponad stu 17-metrowych marmurowych kolumnach. Dach pokryto wielkimi dachówkami z białego marmuru. Podobno do łączenia marmurowych płyt użyto złota zamiast zaprawy. Budowla ta przyciągała ludzi z całego świata, a w czasie świąt do miasta napływały setki tysięcy gości. Złotnicy efescy ciągnęli kolosalne zyski ze sprzedaży srebrnych świątyniek Artemidy, które pielgrzymi kupowali na pamiątkę.

6. Jak wyglądała działalność Pawła w Efezie?

⁶ W trakcie swej drugiej podróży misjonarskiej Paweł przez krótki czas głosił w Efezie, po czym zostawił tam Akwilasa i Pryscyllę, którzy mieli kontynuować dzieło (Dzieje 18:18-21). Powrócił jednak do tego miasta w czasie trzeciej podróży misjonarskiej i pozostał tam przez jakieś trzy lata, głosząc i nauczając wielu o „Drodze” (Dzieje 19:8-10; 20:31). Dni w Efezie spędzał bardzo pracowicie. A. E. Bailey w książce Daily Life in Bible Times (Życie codzienne w czasach biblijnych) pisze: „Paweł miał zwyczaj pracować w swym rzemiośle od świtu do godziny 11 przed południem (Dzieje 20:34, 35), kiedy to kończył wykłady Tyrannus; potem od godziny 11 do 16 nauczał w sali, odbywał narady z pomocnikami, (...) a w końcu prowadził kampanię ewangelizacyjną od domu do domu, która trwała od godziny 16 do późnej nocy (Dzieje 20:20, 21, 31). Ciekawe, kiedy znajdował czas na posiłki i sen” (1943, s. 308).

7. Do czego doprowadziło gorliwe głoszenie Pawła?

⁷ W trakcie tego gorliwego głoszenia Paweł otwarcie wystąpił przeciwko używaniu przedmiotów kultu. Rozwścieczyło to ich wytwórców i sprzedawców, na przykład kującego w srebrze Demetriusza, i w wyniku rozruchów Paweł musiał opuścić miasto (Dzieje 19:23 do 20:1).

8. Pod jakimi względami list Pawła był bardzo potrzebny Efezjanom?

 ⁸ W więzieniu Paweł rozmyślał o problemach zboru w Efezie, działającego wśród zwolenników pogańskiego kultu i w cieniu imponującej świątyni Artemidy. Ci namaszczeni duchem chrześcijanie z pewnością odnieśli pożytek ze stosownego przykładu użytego przez Pawła, który wykazał im, iż tworzą „świętą świątynię”, w której Jehowa mieszka swoim duchem (Efez. 2:21). Efezjan bez wątpienia ogromnie pokrzepiła i pocieszyła odsłaniana im „święta tajemnica”, dotycząca Bożego zarządzania (sposobu, w jaki Bóg kieruje sprawami swego domu), przez które przywróci On jedność i pokój za pośrednictwem Jezusa Chrystusa (1:9, 10). Paweł położył nacisk na zjednoczenie Żydów i pogan w Chrystusie. Nawoływał do zgody i jedności. Możemy więc teraz pojąć cel i docenić wartość tej bezsprzecznie natchnionej księgi.

TREŚĆ LISTU DO EFEZJAN

9. Co Bóg uczynił, by Jego miłość spływała w obfitości, i o co modli się Paweł?

⁹ Boże zamierzenie co do jedności za pośrednictwem Chrystusa (1:1 do 2:22). Apostoł Paweł przesyła pozdrowienia. Niech będzie błogosławiony Bóg za swą chwalebną niezasłużoną życzliwość. Ma to związek z tym, że wybrał ich, aby byli w jedności z Jezusem Chrystusem, przez którego dostępują uwolnienia na podstawie okupu dzięki jego krwi. Ponadto za sprawą Boga miłość spływa na nich obficie, jako że On daje im poznać świętą tajemnicę swej woli. Powziął bowiem zamierzenie dotyczące zarządzania, „aby znowu zebrać wszystko razem w Chrystusie”, w jedności z którym zostali też ustanowieni dziedzicami (1:10). Otrzymali zadatek tego dziedzictwa — zostali opieczętowani duchem świętym. Paweł modli się, by żywili niezachwiane przekonanie co do nadziei, do jakiej zostali powołani, i rozumieli, iż Bóg posłuży się wobec nich tą samą mocą, której użył do wskrzeszenia z martwych Chrystusa, umieszczenia go wysoko ponad wszelkim rządem i władzą oraz uczynienia go dla zboru Głową wszystkiego.

10. Jak Efezjanie stali się „współobywatelami świętych”?

¹⁰ Bóg — ze względu na bogactwo swego miłosierdzia i swą wielką miłość — ożywił ich, chociaż byli martwi w swych wykroczeniach i grzechach, i posadził ich razem „w miejscach niebiańskich w jedności z Chrystusem Jezusem” (2:6). Wszystko to wynika z życzliwości niezasłużonej i wiary, a nie czyichś uczynków. Chrystus jest ich pokojem, gdyż zburzył mur — Prawo przykazań — który odgradzał pogan od Żydów. Obecnie oba ludy mają przystęp do Ojca przez Chrystusa. Dlatego Efezjanie nie są już osiadłymi przybyszami, lecz „współobywatelami świętych”, i rosną w świętą świątynię, w której Jehowa zamieszka przez ducha (2:19).

11. Czego dotyczy „święta tajemnica” i o co prosi Paweł w modlitwie za Efezjan?

¹¹ „Święta tajemnica o Chrystusie” (3:1-21). Bóg objawił teraz świętym apostołom i prorokom „świętą tajemnicę o Chrystusie (...) że ludzie z narodów mają być współdziedzicami i współczłonkami ciała, i współuczestnikami obietnicy w jedności z Chrystusem Jezusem przez dobrą nowinę” (3:4, 6). Dzięki niezasłużonej życzliwości Bożej Paweł stał się jej sługą, by głosić o niezgłębionym bogactwie Chrystusa i ukazać ludziom, jak jest zarządzana święta tajemnica. Wielce różnorodna mądrość Boga jest poznawana za pośrednictwem zboru. Z tego powodu Paweł modli się, żeby stali się potężni dzięki mocy udzielanej przez ducha Bożego i w pełni poznali miłość Chrystusową, przewyższającą poznanie, a także zdawali sobie sprawę, iż Bóg może „uczynić więcej niż przeobficie ponad to wszystko, o co prosimy lub co sobie pomyślimy” (3:20).

12. (a) Jak chrześcijanie powinni chodzić i dlaczego? (b) Jakie dary dał Chrystus i w jakim celu? (c) Co obejmuje przyobleczenie się w „nową osobowość”?

¹² Przyobleczenie się w „nową osobowość” (4:1 do 5:20). Chrześcijanie powinni chodzić w sposób godny swego powołania — w uniżeniu umysłu, wielkodusznej cierpliwości i miłości oraz w jednoczącej więzi pokoju. Jest bowiem tylko jeden duch, jedna wiara i „jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi i przez wszystkich, i we wszystkich” (4:6). Chrystus, „jeden Pan”, dał więc proroków, ewangelizatorów, pasterzy i nauczycieli „w celu korygowania świętych, dla dzieła usługiwania, dla budowania ciała Chrystusowego”. A zatem, pisze Paweł, „mówiąc prawdę, przez miłość wzrastajmy we wszystkim ku temu, który jest głową, ku Chrystusowi”, jako harmonijnie zespolone ciało, w którym wszystkie członki współdziałają ze sobą (4:5, 12, 15). Starą osobowość, charakteryzującą się niemoralnością, nieużytecznością i niewiedzą, należy odrzucić; każdy powinien się odnowić w sile pobudzającej jego umysł i „przyoblec się w nową osobowość, stworzoną według woli Bożej w rzeczywistej prawości i lojalności”. Ponieważ wszyscy należą do siebie nawzajem, mają mówić prawdę i odrzucić gniew, kradzież, zgniłe wypowiedzi, złośliwą gorycz, by nie zasmucać świętego ducha Bożego. Powinni natomiast ‛stać się jedni dla drugich życzliwi, tkliwie współczujący, wspaniałomyślnie  przebaczając sobie nawzajem, jak i im Bóg przez Chrystusa wspaniałomyślnie przebaczył’ (4:24, 32).

13. Co trzeba czynić, by stać się naśladowcą Boga?

¹³ Wszyscy mają się stać naśladowcami Boga. Rozpusta, nieczystość i chciwość nie powinny być nawet wśród nich wspominane, gdyż ci, którzy się czegoś takiego dopuszczają, nie mają dziedzictwa w Królestwie. Paweł wzywa Efezjan: „Dalej chodźcie jako dzieci światła”. ‛Baczcie pilnie’, jak chodzicie, wykupując sobie dogodny czas, „ponieważ dni są złe”. Muszą rzeczywiście ‛stale sobie uświadamiać, co jest wolą Jehowy’, i z dziękczynieniem mówić o chwale Boga (5:8, 15-17).

14. Jakie obowiązki mają wobec siebie mąż i żona?

¹⁴ Właściwe podporządkowanie się i chrześcijański bój (5:21 do 6:24). Żony niech będą podporządkowane swoim mężom, tak jak zbór jest podporządkowany Chrystusowi, a mężowie niech wciąż miłują swe żony, „jak też Chrystus umiłował zbór”. Podobnie żona „winna mieć głęboki respekt dla swego męża” (5:25, 33).

15. Jakich wskazówek Paweł udziela rodzicom i dzieciom oraz niewolnikom i panom, a także co radzi w związku z chrześcijańską zbroją?

¹⁵ Dzieci mają żyć w jedności z rodzicami, okazując posłuszeństwo i reagując na zbożne karcenie. Niewolnicy i panowie również powinni tak postępować, by podobać się Bogu, bo w niebiosach jest Pan wszystkich, „a u niego nie ma stronniczości”. W końcu niech każdy ‛dalej umacnia się w Panu i w potędze jego siły’, nałożywszy całą zbroję od Boga, żeby stać niewzruszenie w obliczu Diabła. „Przede wszystkim weźcie wielką tarczę wiary” oraz „miecz ducha, to jest słowo Boże”. Módlcie się i czuwajcie. Paweł prosi o modlitwy także za niego, aby ze swobodą mowy mógł ‛oznajmiać świętą tajemnicę dobrej nowiny’ (6:9, 10, 16, 17, 19).

DLACZEGO POŻYTECZNY

16. Na jakie pytania praktycznie odpowiada List do Efezjan i co mówi o osobowości, która podoba się Bogu?

¹⁶ List do Efezjan dotyczy niemal każdej dziedziny życia chrześcijanina. Ze względu na widoczny w dzisiejszym świecie natłok trudnych problemów i wzrost przestępczości zdrowe, praktyczne rady Pawła są naprawdę pożyteczne dla tych, którzy pragną wieść bogobojne życie. Jak dzieci mają się odnosić do rodziców, a rodzice do dzieci? Jakie obowiązki ma mąż względem żony i żona względem męża? Jak mają postępować poszczególni członkowie zboru, by w tym złym świecie zachować jedność opartą na miłości oraz chrześcijańską czystość? Paweł udziela wskazówek, które pomagają znaleźć odpowiedzi na wszystkie te pytania, a poza tym wyjaśnia, na czym polega przyobleczenie się w nową, chrześcijańską osobowość. Dzięki gruntownej analizie Listu do Efezjan każdy może rozwinąć głębokie docenianie dla tego rodzaju osobowości, która podoba się Bogu i jest „stworzona według woli Bożej w rzeczywistej prawości i lojalności” (4:24-32; 6:1-4; 5:3-5, 15-20, 22-33).

17. Czego dowiadujemy się z Listu do Efezjan o popieraniu porządku istniejącego w zborze?

¹⁷ Księga ta wskazuje również na cel zamianowań i wyznaczania zadań w zborze. Chodzi o ‛korygowanie świętych, dzieło usługiwania, budowanie ciała Chrystusowego’ i w rezultacie pomaganie w osiąganiu dojrzałości. Chrześcijanin ściśle popierający porządek istniejący wewnątrz zboru może ‛przez miłość wzrastać we wszystkim ku temu, który jest głową, ku Chrystusowi’ (4:12, 15).

18. Co wyjaśniono w związku ze „świętą tajemnicą” i świątynią duchową?

¹⁸ List do Efezjan ogromnie pomógł pierwotnemu zborowi pogłębić zrozumienie „świętej tajemnicy o Chrystusie”. Wyjaśnił, że razem z wierzącymi Żydami powołani zostali „ludzie z narodów”, aby być „współdziedzicami i współczłonkami ciała, i współuczestnikami obietnicy w jedności z Chrystusem Jezusem przez dobrą nowinę”. „Prawo przykazań” — mur odgradzający pogan od Żydów — zostało zniesione, tak iż dzięki krwi Chrystusa wszyscy stali się współobywatelami świętych oraz domownikami Boga. W przeciwieństwie do pogańskiej świątyni Artemidy byli razem budowani w jedności z Chrystusem Jezusem, aby stanowić miejsce, w którym Bóg zamieszka przez ducha — „świętą świątynię dla Jehowy” (3:4, 6; 2:15, 21).

19. Jaką nadzieję do dziś umacnia i jak nas pokrzepia List do Efezjan?

¹⁹ W związku ze „świętą tajemnicą” Paweł wspomniał też o „zarządzaniu (...) aby znowu zebrać wszystko razem w Chrystusie — to, co w niebiosach [ludzi wybranych do Królestwa niebiańskiego], i to, co na ziemi [mających żyć na ziemi pod panowaniem Królestwa]”. W ten sposób na pierwszy plan wysuwa się doniosłe zamierzenie Boga, który pragnie przywrócić pokój i jedność. Dlatego Paweł modli się za Efezjan, mających oświecone oczy serca, aby w pełni rozumieli, do jakiej nadziei Bóg ich powołał oraz „czym jest chwalebne bogactwo, które on zachowuje jako dziedzictwo dla świętych”. Słowa te musiały bardzo umocnić ich nadzieję. A natchniony list napisany do Efezjan dalej wywiera budujący wpływ na dzisiejszy zbór, ‛abyśmy we wszystkim zostali napełnieni całą pełnią, którą daje Bóg’ (1:9-11, 18; 3:19).

[Przypisy]

[Pytania do studium]