56

List do Tytusa

Pisarz: Paweł

Miejsce spisania: Macedonia (?)

Spisywanie ukończono: ok. 61—64 n.e.

1. (a) Jakie zadanie powierzono Tytusowi? (b) W jakim środowisku powstały zbory kreteńskie i jak mieli postępować tamtejsi chrześcijanie?

 „PAWEŁ, niewolnik Boga i apostoł Jezusa Chrystusa (...) do Tytusa, prawdziwego dziecka według wspólnej wiary” (Tyt. 1:1, 4). Tak Paweł zaczyna list do swego współpracownika i długoletniego towarzysza, Tytusa, którego pozostawił na Krecie, aby lepiej zorganizował tamtejsze zbory. Tytus miał do wykonania niełatwe zadanie. O wyspie tej mawiano, że jest prastarą siedzibą „ojca bogów i ludzi”, a greckie powiedzenie „postąpić z Kreteńczykiem po kreteńsku” oznacza tyle, co „oszukać krętacza”. * Nieuczciwość jej mieszkańców stała się przysłowiowa, tak iż Paweł przytoczył nawet słowa ich proroka: „Kreteńczycy to zawsze kłamcy, bestie wyrządzające krzywdę, żarłoki bezczynne” (1:12). Kreteńczycy z czasów Pawła zostali też opisani w następujący sposób: „Byli to ludzie z natury niestali, nieszczerzy i kłótliwi; w niezwykłym stopniu zdradzali skłonność do zachłanności, rozwiązłości, zakłamania i pijaństwa, a Żydzi, którzy się wśród nich osiedlili, zdawali się jeszcze prześcigać rodowitych mieszkańców wyspy w niemoralności”. * Właśnie w takim otoczeniu powstały tamtejsze zbory, toteż dla ich członków szczególne znaczenie miało ‛wyrzeczenie się bezbożności i światowych pragnień oraz życie w trzeźwości umysłu i prawości, i zbożnym oddaniu’ — tak jak zalecał Paweł (2:12).

2, 3. (a) Co wiemy o współpracy Tytusa z Pawłem? (b) Przypuszczalnie skąd Paweł napisał do Tytusa i w jakim celu?

² Sam List do Tytusa niewiele mówi o więzach łączących Pawła z tym chrześcijaninem. Sporo jednak można się dowiedzieć ze wzmianek na jego temat pojawiających się w innych listach apostoła. Był z pochodzenia Grekiem i często mu towarzyszył — przynajmniej raz udał się z nim do Jerozolimy (Gal. 2:1-5). Paweł nazwał go swoim ‛wspólnikiem oraz współpracownikiem’. Właśnie jego wysłał do Koryntu już po napisaniu z Efezu pierwszego listu do tamtejszego zboru. W czasie pobytu w Koryncie Tytus wziął udział w przeprowadzeniu zbiórki na rzecz braci jerozolimskich, a później na polecenie Pawła wyruszył tam powtórnie, by ją dokończyć. Kiedy wracał do Koryntu po spotkaniu Pawła w Macedonii, zabrał drugi jego list do Koryntian (2 Kor. 8:16-24; 2:13; 7:5-7).

³ Odzyskawszy wolność po swym pierwszym uwięzieniu w Rzymie, Paweł w ostatnich latach służby znowu współpracował z Tymoteuszem i Tytusem. Wszystko wskazuje na to, że działał między innymi na Krecie, w Grecji i Macedonii. Jak się dowiadujemy, na koniec udał się do Nikopolis w północno-zachodniej Grecji i przypuszczalnie właśnie tam został aresztowany i zabrany do Rzymu, gdzie uwięziono go po raz ostatni, a następnie stracono. Opuszczając Kretę, zostawił tam Tytusa, by „skorygował to, co wadliwe, i mianował starszych w jednym mieście po drugim” zgodnie z udzielonymi mu wskazówkami. Paweł napisał do niego zapewne wkrótce po rozstaniu, najprawdopodobniej z Macedonii (Tyt. 1:5; 3:12; 1 Tym. 1:3; 2 Tym. 4:13, 20). List ten zdaje się służyć temu samemu celowi, co List 1 do Tymoteusza — udzieleniu współpracownikowi zdecydowanego wsparcia w spełnianiu obowiązków.

4. Kiedy musiał powstać List do Tytusa i jakie są dowody jego autentyczności?

⁴ Paweł musiał napisać ten list między pierwszym a drugim uwięzieniem w Rzymie, a więc przypuszczalnie między rokiem 61 a 64. Dowody autentyczności Listu do Tytusa są równie mocne jak w wypadku listów do Tymoteusza, pochodzących z tego samego okresu; te trzy księgi biblijne często bywają nazywane „listami pasterskimi” Pawła. Napisane są podobnym stylem. Na List do Tytusa powołują się Ireneusz i Orygenes, a kanoniczność tej księgi potwierdza też wiele innych starożytnych autorytetów. Występuje ona w Kodeksie synajskim i Kodeksie aleksandryjskim. W Bibliotece Johna Rylandsa przechowywany jest fragment papirusu (P³²), będący kartą kodeksu mniej więcej z III stulecia n.e. z Listem do Tytusa 1:11-15 oraz 2:3-8. * Nie ulega więc wątpliwości, że księga ta jest autentyczną częścią natchnionych Pism.

 TREŚĆ LISTU DO TYTUSA

5. (a) Na jakie wymagania stawiane nadzorcom kładzie nacisk Paweł i dlaczego są one konieczne? (b) Dlaczego Tytus musi surowo napominać pewne osoby i co powiedziano o skalanych?

⁵ Nadzorcy mają usilnie zachęcać zdrową nauką (1:1-16). Po serdecznych słowach wstępnych Paweł wylicza wymagania stawiane nadzorcom. Podkreśla, że nadzorcą ma być mężczyzna „wolny od oskarżenia”, miłujący dobroć, prawy, lojalny, „co do sztuki nauczania — niewzruszenie trzymający się wiernego słowa, tak by potrafił zarówno usilnie zachęcać zdrową nauką, jak i upominać tych, którzy się sprzeciwiają”. Jest to konieczne ze względu na „zwodzicieli umysłu”, którzy dla nieuczciwego zysku burzą całe domy. Tytus musi więc ‛wciąż ich surowo upominać, żeby byli zdrowi w wierze, nie zwracali uwagi na żydowskie baśnie’. Chociaż osoby skalane mogą publicznie oznajmiać, iż znają Boga, to zapierają się Go swymi uczynkami, będącymi wyrazem nieposłuszeństwa (1:6-10, 13, 14).

6. Jakich udzielono rad co do chrześcijańskiego postępowania?

⁶ Życie w trzeźwości umysłu, prawości i zbożnym oddaniu (2:1 do 3:15). Starsze kobiety i starsi mężczyźni powinni być poważni i bogobojni. Młodsze kobiety mają kochać swych mężów i dzieci i być podporządkowane swym mężom, „tak by o słowie Bożym nie mówiono obelżywie”. Młodsi mężczyźni powinni dawać przykład w szlachetnych uczynkach i zdrowej mowie. Niewolnicy niech będą podporządkowani, „w pełni przejawiając niezachwianą wierność”. Ujawniła się niezasłużona życzliwość Boża, torująca drogę do wybawienia, i pobudza tych, których Bóg oczyścił przez Chrystusa Jezusa, do trwania w trzeźwości umysłu, prawości i w zbożnym oddaniu, aby stanowili „lud będący w szczególnym sensie jego własnością, gorliwy w szlachetnych uczynkach” (2:5, 10, 14).

7. Co podkreśla Paweł w związku z podporządkowaniem, wybawieniem i szlachetnymi uczynkami?

⁷ Paweł kładzie nacisk na potrzebę posłuszeństwa i podporządkowania się rządom oraz ‛przejawiania wszelkiej łagodności wobec wszystkich ludzi’. On sam, a także inni chrześcijanie byli niegdyś niegodziwi tak jak ich otoczenie. Nie na podstawie własnych uczynków, lecz dzięki życzliwości, miłości i miłosierdziu Boga zostali wybawieni przez ducha świętego i stali się dziedzicami nadziei życia wiecznego. A zatem wierzący Bogu powinni ‛skupiać umysły na trwaniu w szlachetnych uczynkach’. Niech stronią od głupich dociekań i waśni dotyczących Prawa, a człowieka popierającego sektę odrzucą po pierwszym i drugim napomnieniu. Paweł prosi Tytusa, żeby przyszedł do niego do Nikopolis, i po udzieleniu paru wskazówek związanych z działalnością misjonarską jeszcze raz podkreśla znaczenie spełniania szlachetnych uczynków, aby nie być bezowocnym (3:2, 8).

DLACZEGO POŻYTECZNY

8. Co w myśl rad Pawła z Listu do Tytusa jest dziś dla nas „szlachetne i pożyteczne” i dlaczego?

⁸ Chrześcijanie na Krecie żyli w zakłamanym, zepsutym i chciwym społeczeństwie. Czy mieli po prostu płynąć z prądem? A może powinni poczynić zdecydowane kroki, aby się całkowicie odseparować i służyć jako lud poświęcony Jehowie Bogu? Za pośrednictwem Tytusa Paweł wyjaśnił, że Kreteńczycy powinni ‛skupiać umysły na trwaniu w szlachetnych uczynkach’, i oznajmił: „Rzeczy te są szlachetne i pożyteczne dla ludzi”. Również w dzisiejszym świecie, pogrążonym w bagnie kłamstwa i nieuczciwości, prawdziwi chrześcijanie postępują ‛szlachetnie i pożytecznie’, gdy „uczą się trwać w szlachetnych uczynkach”, wydając owoce w służbie dla Boga (3:8, 14). Słowa Pawła, który potępił niemoralność i zło zagrażające kreteńskim zborom, są ostrzeżeniem również dla nas obecnie, gdy ‛niezasłużona życzliwość Boża poucza nas, abyśmy się wyrzekli bezbożności i światowych pragnień oraz żyli pośród tego systemu rzeczy w trzeźwości umysłu i prawości, i zbożnym oddaniu’. Chrześcijanie powinni też być „gotowi do każdego dobrego dzieła”, okazując posłuszeństwo rządom i zachowując dobre sumienie (2:11, 12; 3:1).

9. Jak podkreślono znaczenie właściwego nauczania, szczególnie w wypadku nadzorców?

⁹ List do Tytusa 1:5-9 stanowi uzupełnienie słów z Listu 1 do Tymoteusza 3:2-7, wyjaśniających, czego duch święty wymaga od nadzorców. Kładzie nacisk na to, by ‛niewzruszenie trzymali się wiernego słowa’ i byli w zborze nauczycielami. Jest to niezbędne, żeby pomagać wszystkim w osiągnięciu dojrzałości. W Liście do Tytusa kilkakrotnie zwrócono uwagę na potrzebę właściwego nauczania. Paweł zachęca Tytusa: „Stale mów to, co się zgadza ze zdrową nauką”. Starsze kobiety mają być „nauczycielkami tego, co dobre”, a niewolnicy powinni ‛we wszystkim zdobić naukę swego Wybawcy, Boga’ (Tyt. 1:9; 2:1, 3, 10). Paweł podkreśla, iż Tytus, jako nadzorca, musi nauczać ze stanowczością i odwagą: „Stale to mów i usilnie zachęcaj, i upominaj z całą władzą nakazywania”. Na temat nieposłusznych oświadcza: „Wciąż ich surowo upominaj, żeby byli zdrowi w wierze”. List Pawła do Tytusa jest więc szczególnie ‛pożyteczny do nauczania, do upominania, do prostowania, do karcenia w prawości’ (Tyt. 2:15; 1:13; 2 Tym. 3:16).

10. Do czego zachęca nas List do Tytusa i jaką uszczęśliwiającą nadzieję ożywia?

¹⁰ List do Tytusa pogłębia nasze docenianie dla niezasłużonej życzliwości Boga i zachęca do odwrócenia  się od niegodziwości tego świata podczas ‛oczekiwania szczęśliwej nadziei i chwalebnego ujawnienia się wielkiego Boga oraz naszego Wybawcy, Chrystusa Jezusa’. Dzięki takiemu postępowaniu ci, którzy zostali uznani za prawych za pośrednictwem Chrystusa Jezusa, mogą być „dziedzicami według nadziei życia wiecznego” w Królestwie Bożym (Tyt. 2:13; 3:7).

[Przypisy]

[Pytania do studium]