Studia o natchnionych Pismach oraz ich pochodzeniu

Studium 2

Czas na kartach Pisma Świętego

Jednostki czasu występujące w Biblii, powszechnie używane kalendarze, daty kluczowe w obliczeniach biblijnych oraz ciekawe szczegóły dotyczące „strumienia czasu”.

1, 2. Co Salomon napisał o czasie i co powinniśmy czynić, zdając sobie sprawę z jego przemijania?

 CZŁOWIEK ma głęboką świadomość upływu czasu. Z każdym tyknięciem zegara posuwa się krok naprzód po ścieżce czasu. A jeśli właściwie spożytkowuje swój czas, daje dowód mądrości. Król Salomon napisał: „Na wszystko jest wyznaczony czas — czas na każdą sprawę pod niebiosami: czas rodzenia i czas umierania; czas sadzenia i czas wykorzeniania tego, co zasadzono; czas zabijania i czas leczenia; czas burzenia i czas budowania; czas płaczu i czas śmiechu” (Kazn. 3:1-4). Jakże szybko czas przemija! Siedemdziesiąt lat, które żyje przeciętny człowiek, to zdecydowanie zbyt krótki okres, by zgłębić ogromne zasoby wiedzy i zakosztować wszystkich innych wspaniałych dóbr, jakie Jehowa przygotował dla nas na ziemi. „Każdą rzecz pięknie uczynił w jej czasie. Nawet czas niezmierzony włożył w ich serce, żeby człowiek nigdy nie zgłębił dzieła, które prawdziwy Bóg uczynił od początku do końca” (Kazn. 3:11; Ps. 90:10).

² Sam Jehowa jest Bogiem wiekuistym, ale wszystkie swe stworzenia postanowił umieścić w strumieniu czasu. Z jego przemijania w pełni zdają sobie sprawę aniołowie w niebie, nawet buntowniczy Szatan (Dan. 10:13; Obj. 12:12). A o ludziach napisano: „Wszystkich ich dosięga czas i nieprzewidziane zdarzenie” (Kazn. 9:11). Ale kto zawsze myślami jest przy Bogu i chętnie korzysta z Jego „pokarmu [dostarczanego] we właściwym czasie”, ten zaznaje prawdziwego szczęścia! (Mat. 24:45).

3. Jaką wspólną cechę mają czas i przestrzeń?

³ Czas płynie w jednym kierunku. Chociaż czas ma charakter uniwersalny, żaden człowiek nie potrafi wytłumaczyć, czym on w gruncie rzeczy jest. Czas jest równie nieogarniony jak przestrzeń. Nikt nie umie wyjaśnić, skąd ten „strumień czasu” wypłynął i dokąd zmierza. Sprawy te wchodzą w zakres nieograniczonej wiedzy Jehowy, o którym napisano, że jest Bogiem „od czasu niezmierzonego po czas niezmierzony” (Ps. 90:2).

4. Co można powiedzieć o tym, jak płynie czas?

⁴ Niemniej pewne właściwości czasu są łatwe do pojęcia. Można zmierzyć odczuwalne tempo jego upływu. Wiadomo także, iż płynie tylko w jednym kierunku. Podobnie jak pojazdy na ulicy jednokierunkowej  czas posuwa się nieustannie w tę samą stronę — naprzód, zawsze naprzód. Bez względu na to, jak szybko biegnie, nigdy nie można go zawrócić. Żyjemy w chwili obecnej, ta jednak przemija, odchodząc bezustannie w przeszłość. Nic nie zdoła jej zatrzymać.

5. Dlaczego tu powiedziano, że przeszłość można było dobrze wyzyskać albo zmarnować?

⁵ Przeszłość. Przeszłość minęła, należy do historii i nigdy nie da się jej powtórzyć. Jakiekolwiek cofnięcie się w czasie jest równie niewykonalne jak próba zmuszenia wody, by wzbijała się w górę wodospadu, bądź lecącej strzały, by powróciła do łuku, z którego ją wypuszczono. Nasze błędy pozostawiły ślad w strumieniu czasu — ślad, który może usunąć tylko Jehowa (Izaj. 43:25). Nie zginą też bezpowrotnie nasze dawne dobre uczynki, lecz ‛wrócą do nas’ wraz z błogosławieństwem Jehowy (Prz. 12:14; 13:22). Przeszłość można było dobrze wyzyskać albo zmarnować. Ale teraz już w żaden sposób nie da się jej zmienić. O ludziach niegodziwych napisano: „Jak trawa bowiem szybko zwiędną i jak młoda, zielona trawa obumrą” (Ps. 37:2).

6. Czym przyszłość różni się od przeszłości i dlaczego powinniśmy się nią szczególnie interesować?

⁶ Przyszłość. Z przyszłością jest inaczej. Wciąż się ku nam zbliża. Z pomocą Słowa Bożego potrafimy rozpoznać wyłaniające się przed nami trudności i przygotować się do ich pokonania. Możemy też gromadzić sobie „skarby w niebie” (Mat. 6:20). Takich bogactw nie porwie nam przemijający czas. Pozostaną naszą własnością i przetrwają aż po wieczne czasy. Pragniemy więc mądrze spożytkować czas, gdyż wpływa to na naszą przyszłość (Efez. 5:15, 16).

7. Jakie wskaźniki czasu Jehowa udostępnił człowiekowi?

⁷ Wskaźniki czasu. Do wyznaczania czasu posługujemy się obecnie różnego typu zegarami. Dzięki nim możemy mierzyć upływający czas. Również Jehowa, nasz Stwórca, ustanowił olbrzymie wskaźniki czasu — Ziemię, obracającą się wokół swej osi, Księżyc, krążący wokół Ziemi, oraz Słońce — aby mieszkańcy naszej planety mogli się dobrze orientować w czasie. „I przemówił Bóg: ‚Niech w przestworzu niebios powstaną źródła światła, by oddzielały dzień od nocy; mają też służyć za znaki, jak również do określania pór i dni, i lat’” (Rodz. 1:14). A zatem owe ciała niebieskie — podobnie jak mnóstwo innych obiektów — spełniają kilka powiązanych ze sobą zadań i w rezultacie swym precyzyjnym, cyklicznym ruchem bezustannie i bezbłędnie odmierzają upływ czasu.

8. W jakich różnych znaczeniach występuje w Biblii słowo „dzień”?

⁸ Dzień. W Biblii, podobnie jak dzisiaj, słowo „dzień” bywa używane w kilku różnych znaczeniach. Pełny obrót Ziemi wokół jej osi odmierza jeden dzień, inaczej mówiąc dobę. Dzień rozumiany w ten sposób składa się z pory dziennej i nocnej, ogółem z 24 godzin (Jana 20:19). Jednakże sam okres, gdy na dworze jest widno, trwający średnio 12 godzin, także nazywa się dniem. „I Bóg zaczął nazywać światło Dniem, ciemność zaś nazwał Nocą” (Rodz. 1:5). Dochodzimy w ten sposób do pojęcia „nocy”, oznaczającego okres ciemności, który także trwa średnio 12 godzin (Wyjścia 10:13). W innym sensie słowo „dzień” (lub „dni”) odnosi się do okresu życia jakiejś dobrze znanej osoby. Na przykład Izajasz oglądał swą wizję „za dni Uzzjasza, Jotama, Achaza i Ezechiasza” (Izaj. 1:1), a o dniach Noego i Lota powiedziano, iż mają znaczenie prorocze (Łuk. 17:26-30). Dalszy przykład elastycznego lub przenośnego użycia słowa „dzień” stanowi wypowiedź Piotra, że „u Jehowy jeden dzień jest jak tysiąc lat” (2 Piotra 3:8). A w sprawozdaniu zawartym w Księdze Rodzaju każdy dzień stwarzania jest jeszcze dłuższym okresem — ciągnie się tysiące lat (Rodz. 2:2, 3; Wyjścia 20:11). Na właściwe znaczenie słowa „dzień” wskazuje w Biblii kontekst.

9. (a) Skąd pochodzi podział dnia na 24 godziny, a skąd podział godziny na 60 minut? (b) W jaki sposób określa się porę dnia lub nocy w Pismach Hebrajskich?

⁹ Godzina. Podział dnia na 24 godziny pochodzi z Egiptu. Nasz współczesny podział godziny na 60 minut wywodzi się z matematyki babilońskiej, w której posługiwano się systemem sześćdziesiątkowym. W Pismach Hebrajskich nie ma żadnej wzmianki o godzinach. * Zamiast nich użyto tam innych określeń informujących o porze dnia, takich jak: „rano”, „południe”, „pora wieczorna” (Rodz. 24:11; 43:16; Powt. Pr. 28:29; 1 Król. 18:26). Noc dzielono na trzy części zwane „strażami nocnymi” (Ps. 63:6). W Biblii wyszczególnione są dwie z nich: „środkowa straż nocna” (Sędz. 7:19) i „straż poranna” (Wyjścia 14:24; 1 Sam. 11:11).

10. Jak Żydzi liczyli godziny za czasów Jezusa i jak znajomość tego pomaga nam ustalić czas jego śmierci?

¹⁰ Natomiast w Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo „godzina” pojawia się często (Jana 12:23; Mat. 20:2-6). Godziny liczono od wschodu słońca, czyli mniej więcej od 6 rano. Biblia wspomina o „trzeciej godzinie”, co w przybliżeniu oznacza 9 rano. Kiedy w czasie męki Jezusa na palu ciemność zaległa Jerozolimę, była „godzina szósta”. Odpowiadało to naszej godzinie 12 w południe. Śmierć Jezusa nastąpiła, jak napisano, „około godziny dziewiątej”, czyli około 15 (Marka 15:25; Łuk. 23:44; Mat. 27:45, 46). *

11. Kiedy zaczęto się posługiwać „tygodniem” jako jednostką rachuby czasu?

 ¹¹ Tydzień. Człowiek już na początku swych dziejów zaczął odliczać czas w cyklach siedmiodniowych. Naśladował w ten sposób swego Stwórcę, który ukoronował sześć dni stwarzania okresem siódmym, również nazwanym dniem. Za pomocą takich siedmiodniowych cykli obliczał też czas Noe. W języku hebrajskim słowo „tydzień” dosłownie oznacza grupę siedmiu jednostek lub okresów (Rodz. 2:2, 3; 8:10, 12; 29:27).

12. Co to jest „miesiąc księżycowy” i czym się różni od naszych obecnych miesięcy?

¹² Miesiące księżycowe. W Biblii jest mowa o „miesiącach księżycowych” (Wyjścia 2:2; Powt. Pr. 21:13; 33:14; Ezd. 6:15). Nasze obecne miesiące nie są miesiącami księżycowymi, gdyż nie zależą od faz Księżyca. Stanowią umowny podział roku słonecznego na 12 odcinków. Natomiast miesiące księżycowe są wyznaczane przez Księżyc w nowiu. Istnieją cztery fazy Księżyca, które razem tworzą jedną lunację, trwającą średnio 29 dni, 12 godzin i 44 minuty. Wystarczy spojrzeć na jego kształt, aby w przybliżeniu ustalić dzień miesiąca księżycowego.

13. Dzięki czemu potop został dokładnie umiejscowiony w czasie?

¹³ Kiedy Noe sporządzał swój opis wydarzeń, prawdopodobnie nie miał na myśli dokładnych miesięcy księżycowych, lecz miesiące 30-dniowe. Prowadził w arce dziennik, z którego wynika, że wody potopu piętrzyły się nad ziemią przez pięć miesięcy, czyli „sto pięćdziesiąt dni”. Po 12 miesiącach i 10 dniach ziemia obeschła, dzięki czemu załoga mogła opuścić arkę. Te epokowe wydarzenia zostały więc starannie umiejscowione w czasie (Rodz. 7:11, 24; 8:3, 4, 14-19).

14. (a) Jak Jehowa sprawił, że następują po sobie pory roku? (b) Jak długo będą one istnieć?

¹⁴ Pory roku. Przygotowując Ziemię na mieszkanie, Jehowa w swej miłości powziął mądre postanowienie co do pór roku (Rodz. 1:14). Zmieniają się one dzięki temu, że oś obrotu Ziemi jest odchylona pod kątem 23,5° od prostopadłej do płaszczyzny, po której nasza planeta porusza się wokół Słońca. W rezultacie najpierw półkula południowa, a po sześciu miesiącach półkula północna są nachylone ku Słońcu, dzięki czemu następują po sobie kolejne pory roku. To zaś pociąga za sobą różnorodność i kontrasty oraz wyznacza okresy siewów i zbiorów. Słowo Boże zapewnia nas, że ta zmienność pór roku i związane z nią różnice pogodowe będą trwać wiecznie. „Przez wszystkie dni istnienia ziemi siew i żniwo, i zimno, i gorąco, i lato, i zima, i dzień, i noc nigdy nie ustaną” (Rodz. 8:22).

15, 16. (a) Na jakie części można podzielić porę deszczową w Ziemi Obiecanej? (b) Opisz okresy deszczowe i ich związek z pracą na roli.

¹⁵ W Ziemi Obiecanej można zasadniczo wyodrębnić dwie pory roku: deszczową i suchą. Mniej więcej od połowy kwietnia do połowy października deszcze występują bardzo rzadko. Porę deszczową można podzielić na deszcze wczesne, czyli ‛jesienne’ (październik-listopad), ulewne deszcze zimowe połączone z ogólnym ochłodzeniem (grudzień-luty) oraz deszcze późne, czyli ‛wiosenne’ (marzec-kwiecień) (Powt. Pr. 11:14; Joela 2:23). Podział ten jest przybliżony ze względu na różnice klimatyczne występujące między poszczególnymi częściami kraju. Deszcz wczesny zmiękcza suchy grunt, tak iż październik i listopad są czasem „orki” i „siewu” (Wyjścia 34:21; Kapł. 26:5). W okresie ulewnych deszczów zimowych, czyli od grudnia do lutego, zdarzają się też opady śniegu, a w styczniu i lutym na wyższych wzniesieniach temperatura może spaść poniżej zera. Biblia wspomina, że Benajasz, jeden z mocarzy Dawida, zabił lwa „w dniu, gdy spadł śnieg” (2 Sam. 23:20).

¹⁶ Marzec i kwiecień (odpowiadające w przybliżeniu hebrajskim miesiącom Nisan i Ijar) są miesiącami „deszczu wiosennego” (Zach. 10:1). Ten tak zwany deszcz późny jest niezbędny, żeby zasiane jesienią ziarno napęczniało i wydało obfity plon (Oz. 6:3; Jak. 5:7). W tym czasie Izraelici przystępowali też do pierwszych żniw, a w dniu 16 Nisan zgodnie z Bożym nakazem składali w ofierze pierwociny z tych zbiorów (Kapł. 23:10; Rut 1:22). Jest to pora piękna i przyjemna. „Ukazało się kwiecie na ziemi, nastał czas przycinania winorośli i słychać w naszej krainie głos turkawki. A drzewo figowe dało dojrzały kolor swoim wczesnym figom; i kwitną winorośle, wydają swój zapach” (Pieśń 2:12, 13).

17. (a) Co chroni uprawy podczas pory suchej? (b) Korzystając z tabeli „Rok u Izraelitów”, podziel rok na pory omówione w akapitach od 15 do 17. (c) Kiedy żęto pszenicę, a kiedy zbierano owoce oraz jakie święta zbiegały się z tymi wydarzeniami?

¹⁷ Około połowy kwietnia rozpoczyna się pora sucha, ale niemal przez cały ten okres, zwłaszcza na nadmorskich równinach i zachodnich zboczach gór, letnie uprawy zasila obfita rosa (Powt. Pr. 33:28). W maju żnie się pszenicę, a pod koniec tego miesiąca obchodzono Święto Tygodni (Pięćdziesiątnicę) (Kapł. 23:15-21). Później, gdy jeszcze bardziej się ociepla, a gleba przysycha, dojrzewają winogrona i następuje winobranie, po czym zbiera się inne owoce letnie, takie jak oliwki, daktyle i figi (2 Sam. 16:1). Z końcem pory suchej lub na początku deszczów wczesnych wszystkie plony są już zebrane i właśnie wtedy (zazwyczaj w pierwszych dniach października) obchodzono Święto Szałasów, zwane też Świętem Namiotów (Wyjścia 23:16; Kapł. 23:39-43).

18. (a) Dlaczego hebrajska nazwa roku jest bardzo stosowna? (b) Co to jest rok zwrotnikowy?

¹⁸ Rok. W rozważaniach nad różnymi aspektami czasu na kartach Biblii dochodzimy teraz do terminu  „rok”. Pojęcie to jest znane od początku dziejów ludzkich (Rodz. 1:14). Hebrajski odpowiednik wyrazu „rok”, szanáh, pochodzi od rdzenia, który dosłownie znaczy „powtórzyć”, „zrobić jeszcze raz” i przywodzi na myśl regularnie powtarzający się cykl. Nazwa ta jest stosowna, gdyż każdego roku powtarzają się te same pory. Rok ma związek z czasem obiegu Ziemi wokół Słońca. Mówiąc ściśle, rok słoneczny równa się okresowi od jednej do drugiej równonocy wiosennej. Trwa to średnio 365 dni, 5 godzin, 48 minut i 46 sekund, czyli około 365 i 1⁄4 dnia. Okres ten jest nazwany rokiem zwrotnikowym.

19. (a) Jak według rachuby biblijnej liczono lata w czasach starożytnych? (b) Jaki rok religijny ustanowił później Jehowa?

¹⁹ Lata w Biblii. Według starożytnej rachuby biblijnej rok biegł od jesieni do jesieni. Bardzo dobrze zgadzało się to z cyklem prac rolnych: rok zaczynał się od orki i siewu (do których przystępowano w pierwszej połowie naszego października), a kończył wraz ze zbiorem płodów ziemi. Noe także liczył lata od jesieni. Zanotował, że potop rozpoczął się „w miesiącu drugim”, który odpowiada drugiej połowie października i pierwszej połowie listopada (Rodz. 7:11, przypis w NW). U wielu ludów w dalszym ciągu nowy rok rozpoczyna się jesienią. Kiedy w roku 1513 p.n.e. Izraelici wychodzili z Egiptu, Jehowa zarządził, żeby dla Żydów „początkiem miesięcy” stał się Abib (Nisan), i odtąd rok religijny trwał dla nich od wiosny do wiosny (Wyjścia 12:2). Obecnie Żydzi posługują się jednak rokiem świeckim, czyli cywilnym, który rozpoczyna się jesienią miesiącem Tiszri.

20. W jaki sposób modyfikowano rok księżycowy, by go dostosować do długości lat słonecznych, i co to jest kalendarz księżycowo-słoneczny?

²⁰ Kalendarz księżycowo-słoneczny. Do czasów Chrystusa większość narodów odmierzała lata za pomocą kalendarza księżycowego, w rozmaity sposób próbując je zsynchronizować z latami słonecznymi. Zwykły rok księżycowy składa się z 12 miesięcy księżycowych, z których każdy ma 29 lub 30 dni, w zależności od czasu ukazania się nowiu. Rok taki trwa 354 dni, jest zatem o 11 i 1/4 dnia krótszy od roku słonecznego, liczącego 365 i 1/4 dnia. Hebrajczycy także trzymali się kalendarza księżycowego. Biblia nie wyjaśnia, w jaki sposób modyfikowali długość lat, by się zgadzały z latami słonecznymi i porami roku, ale w razie potrzeby z pewnością dodawali miesiąc dodatkowy, czyli przestępny. Sposób dodawania tych miesięcy ostatecznie ustalono w V wieku p.n.e., wykorzystując tak zwany cykl Metona. W ramach tego systemu miesiąc przestępny dodaje się siedmiokrotnie w ciągu 19 lat; w kalendarzu żydowskim umieszczano go po 12 miesiącu, Adar, i nazywano We-Adar, czyli „drugi Adar”. Kalendarz taki, w którym lata mają długość dostosowywaną do roku słonecznego i składają się z 12 lub 13 miesięcy księżycowych, nazywa się kalendarzem księżycowo-słonecznym.

21. (a) Czym się charakteryzuje kalendarz juliański? (b) Dlaczego kalendarz gregoriański jest od niego dokładniejszy?

²¹ Kalendarz juliański i gregoriański. Kalendarz, czyli sposób rachuby czasu, ustala początek i długość roku, jego podział na mniejsze odcinki oraz ich kolejność. W roku 46 p.n.e. Juliusz Cezar wprowadził system zwany kalendarzem juliańskim i odtąd Rzymianie odmierzali czas według lat słonecznych, a nie księżycowych. Rok w tym kalendarzu trwa 365 dni, a co cztery lata (w roku przestępnym) o jeden dzień więcej, czyli 366 dni. Z czasem stwierdzono jednak, że rok liczony według kalendarza juliańskiego jest w rzeczywistości nieco ponad 11 minut dłuższy  od roku zwrotnikowego. W XVI wieku różnica ta narosła do dziesięciu dni. Dlatego w roku 1582 papież Grzegorz XIII przeprowadził reformę kalendarza juliańskiego, wprowadzając kalendarz zwany dzisiaj gregoriańskim. Zgodnie z bullą papieską rok 1582 był o 10 dni krótszy, gdyż po 4 października nastąpił bezpośrednio 15 października. W kalendarzu gregoriańskim lata, których numer dzieli się przez sto, ale nie dzieli się przez 400, nie są latami przestępnymi. Na przykład w przeciwieństwie do roku 2000 rok 1900 nie był przestępny, gdyż liczba 1900 nie jest podzielna przez 400. Kalendarz gregoriański obowiązuje obecnie w większości krajów świata.

22, 23. Jak długo trwa rok proroczy?

²² „Rok” proroczy. W proroctwach biblijnych słowo „rok” często bywa używane w szczególnym znaczeniu jako równowartość 12 miesięcy 30-dniowych, co daje w sumie 360 dni. W pewnym komentarzu do Księgi Ezechiela 4:5, 6 powiedziano: „Musimy założyć, że Ezechiel znał rok 360-dniowy. Nie jest to ani rok słoneczny, ani księżycowy, lecz ‚przeciętny’, w którym każdy miesiąc ma 30 dni”. *

²³ Rok proroczy bywa nazywany „czasem”, toteż jeden „czas” odpowiada 360 dniom, czego potwierdzenie znajdujemy w Księdze Objawienia 11:2, 3 oraz 12:6, 14. W proroctwach rok jest niekiedy symbolicznie przedstawiany również jako „dzień” (Ezech. 4:5, 6).

24. Jakim sposobem liczenia posługiwano się w starożytności?

²⁴ Brak roku zerowego. Starożytne ludy, nie wyłączając wykształconych Greków, Rzymian i Żydów, nie znały pojęcia zera. Wszystko zaczynano liczyć od jedynki. Gdy uczyłeś się w szkole zapisywania liczb za pomocą cyfr rzymskich (I, II, III, IV, V, X itd.), czy poznałeś cyfrę zero? Nie, gdyż Rzymianie takiej nie mieli. Z tego powodu nasza era nie zaczęła się od roku zerowego, lecz od pierwszego. Przy numerowaniu lat posługujemy się liczebnikami porządkowymi, takimi jak: pierwszy, drugi, trzeci, dziesiąty czy setny. W matematyce nowożytnej zero odgrywa kluczową rolę. Zostało wynalezione prawdopodobnie przez Hindusów.

25. Czym między innymi różnią się liczebniki porządkowe od głównych?

²⁵ Jeżeli używamy liczebników porządkowych, to chcąc uzyskać pełne liczby, na ogół musimy odjąć jeden. Kiedy na przykład mówimy, że coś się wydarzyło w dwudziestym wieku n.e., to czy od początku naszej ery do tego wydarzenia upłynęło 20 pełnych stuleci? Nie. Minęło dopiero 19 stuleci plus kilka lub kilkadziesiąt lat. W celu wyrażenia pełnych liczb Biblia używa liczebników głównych, na przykład: jeden, dwa, trzy, dziesięć, sto. Liczby takie są nazywane liczbami całkowitymi.

26. Jak można obliczyć: (a) długość okresu od 1 października 607 roku p.n.e. do 1 października 1914 roku n.e.? (b) kiedy upłynęło 2520 lat od 1 października 607 roku p.n.e.?

²⁶ Ponieważ nasza era nie zaczęła się od roku zerowego, ale od roku 1 n.e., a dat sprzed naszej ery nie liczy się wstecz od roku zerowego, lecz od roku 1 p.n.e., więc od numeru roku, będącego liczebnikiem porządkowym, trzeba odjąć jeden, by uzyskać liczbę pełnych lat. Na przykład od rozpoczęcia naszej ery do roku 1990 n.e. upłynęło 1989 pełnych lat, a do dnia 1 lipca 1990 roku minęło 1989 i pół roku. Podobnie jest z datami sprzed naszej ery. Aby więc obliczyć, ile lat upłynęło od 1 października 607 roku p.n.e. do 1 października 1914 roku n.e., dodaj 606 lat plus ostatnie trzy miesiące poprzedniego roku i 1913 lat plus pierwszych dziewięć miesięcy następnego roku, a otrzymasz wynik: 2519 lat plus 12 miesięcy, czyli 2520 lat. Gdybyś natomiast chciał obliczyć, kiedy upłynęło 2520 lat od 1 października 607 roku p.n.e., pamiętaj, że liczebnik porządkowy 607 oznacza w rzeczywistości 606 pełnych lat, a ponieważ nie liczymy od 31 grudnia 607 roku p.n.e., lecz od 1 października tego roku, więc do 606 lat trzeba dodać 3 miesiące z końca 607 roku p.n.e. Teraz od 2520 odejmij 606 i 1/4. Pozostaje 1913 i 3/4. Oznacza to, że 2520 lat od 1 października 607 roku p.n.e. sięga 1913 i 3/4 roku w głąb naszej ery — pełne 1913 lat upływa na początku roku 1914 n.e., a dodatkowe trzy czwarte roku prowadzi do 1 października tegoż roku. *

27. Co to są daty kluczowe i dlaczego mają tak duże znaczenie?

²⁷ Daty kluczowe. Wiarogodna chronologia biblijna opiera się na datach kluczowych. Są to daty, które zostały ustalone przez nauki historyczne w sposób nie budzący wątpliwości i którym odpowiadają określone wydarzenia opisane w Biblii. Dzięki nim można ściśle umiejscowić w czasie szereg innych zdarzeń. Po znalezieniu takiej daty dokonuje się obliczeń do przodu lub do tyłu, opierając się na dokładnych doniesieniach samej Biblii — na przykład na podanych w niej latach życia poszczególnych ludzi lub okresach panowania królów. Mając zatem taki punkt zaczepienia, na podstawie godnych zaufania danych z Pisma Świętego możemy ustalić daty wielu opisanych w nim wydarzeń.

28. Jaka data jest kluczowa dla Pism Hebrajskich?

²⁸ Data kluczowa dla Pism Hebrajskich. Bardzo ważnym wydarzeniem, odnotowanym zarówno przez Biblię, jak i historię świecką, było zdobycie Babilonu przez Medów i Persów pod wodzą Cyrusa. Biblia wspomina o tym w Księdze Daniela 5:30. Wiele źródeł historycznych (między innymi dzieła Diodora Sycylijczyka, Juliusza Afrykańczyka, Euzebiusza, Ptolemeusza oraz tabliczki babilońskie) poświadcza,  że Cyrus zajął Babilon w roku 539 p.n.e. Kronika Nabonida podaje miesiąc i dzień upadku tego miasta (brakuje roku). Świeccy historycy ustalili więc datę upadku Babilonu na 11 października 539 roku p.n.e. według kalendarza juliańskiego lub 5 października według kalendarza gregoriańskiego. *

29. Kiedy został wydany i co umożliwił dekret Cyrusa?

²⁹ Po zdobyciu Babilonu, w pierwszym roku panowania nad tym miastem, Cyrus wydał słynny dekret, który zezwalał Żydom na powrót do Jerozolimy. Ze sprawozdania biblijnego wynika, że dekret ten został ogłoszony prawdopodobnie pod koniec roku 538 lub na początku roku 537 p.n.e. Taki termin pozostawia wystarczającą ilość czasu, by do „miesiąca siódmego”, Tiszri, czyli mniej więcej do 1 października 537 roku p.n.e., Żydzi zdążyli się na nowo osiedlić w swej ojczyźnie oraz zebrać w Jerozolimie w celu przywrócenia wielbienia Jehowy (Ezd. 1:1-4; 3:1-6). *

30. Jak można ustalić, że 29 rok n.e. jest datą kluczową dla Chrześcijańskich Pism Greckich?

³⁰ Data kluczowa dla Chrześcijańskich Pism Greckich. W ustaleniu daty kluczowej dla Chrześcijańskich Pism Greckich pomocna jest znajomość daty objęcia władzy przez Tyberiusza po śmierci cesarza Augusta. August zmarł 17 sierpnia 14 roku n.e. (według kalendarza gregoriańskiego), a 15 września 14 roku senat rzymski obwołał cesarzem Tyberiusza. W Ewangelii według Łukasza 3:1, 3 czytamy, że Jan Chrzciciel rozpoczął działalność w 15 roku panowania Tyberiusza. Jeżeli lata jego panowania były liczone od śmierci Augusta, to 15 rok trwałby od sierpnia 28 roku do sierpnia 29 roku n.e. Jeżeli zaś liczono je od momentu, gdy Tyberiusz został obwołany cesarzem przez senat, to rok ten trwałby od września 28 roku do września 29 roku. Wkrótce potem Jezus, jakieś sześć miesięcy młodszy od Jana Chrzciciela, zgłosił się do chrztu, mając „około trzydziestu lat” (Łuk. 3:2, 21-23; 1:34-38). Spełniło się w ten sposób proroctwo zapisane w Księdze Daniela 9:25, według którego „od wyjścia słowa o przywróceniu i o odbudowie Jerozolimy” i jej muru do pojawienia się Mesjasza miało upłynąć 69 „tygodni” — proroczych tygodni, z których każdy trwał siedem lat, co dawało w sumie 483 lata (Dan. 9:24, przypis w NW). Moc prawną temu „słowu” nadał Artakserkses I Długoręki w roku 455 p.n.e., a urzeczywistnił je w Jerozolimie Nehemiasz w drugiej połowie tego samego roku. Po upływie owych 483 lat, w drugiej połowie 29 roku n.e., Jezus został ochrzczony przez Jana, a zarazem namaszczony przez Boga duchem świętym, w wyniku czego stał się Mesjaszem, czyli Pomazańcem. Okoliczność, iż chrzest Jezusa i początek jego publicznej służby przypada na drugą połowę owego roku, zgadza się też z proroctwem, że miał on być zgładzony w „połowie tygodnia” lat (czyli trzy i pół roku później) (Dan. 9:27). Ponieważ zmarł na wiosnę, jego trzyipółletnia służba musiała się rozpocząć jesienią 29 roku n.e. * Nawiasem mówiąc, z obu tych ciągów argumentacji wynika także, iż Jezus urodził się jesienią roku 2 p.n.e., skoro jak donosi Ewangelia według Łukasza 3:23, w chwili rozpoczęcia swej działalności miał około 30 lat. *

31. (a) Dlaczego tempo upływu czasu zdaje się zmieniać? (b) Z jakiego względu ludzie młodzi są w lepszej sytuacji?

³¹ Kiedy czas upływa szybciej. Stare powiedzenie mówi, że „przy czekaniu czas się dłuży”. Rzeczywiście, jeśli czekamy na jakieś wydarzenie, koncentrując uwagę na czasie, jeśli niejako go pilnujemy, to zdaje się on stać w miejscu. Jeżeli natomiast jesteśmy czymś zajęci, a wykonywana czynność nas interesuje i absorbuje, to odnosimy wrażenie, iż czas dosłownie pędzi. Poza tym w odczuciu ludzi dorosłych czas płynie dużo szybciej niż w odczuciu dzieci. Z czego to wynika? Rok dodany do życia jednorocznego dziecka oznacza 100-procentowy wzrost doświadczenia życiowego, natomiast ten sam rok dodany do życia osoby 50-letniej stanowi wzrost doświadczenia tylko o 2 procent. Dla dziecka rok to długi, bardzo długi okres. Natomiast osobie starszej, jeśli czymś się zajmuje i cieszy się dobrym zdrowiem, lata uciekają jak gdyby coraz szybciej. Znacznie lepiej rozumie ona słowa Salomona: „Nie ma (...) nic nowego pod słońcem”. Młodym zaś lata płyną pozornie wolniej, ale jest to czas, w którym kształtuje się ich osobowość. Zamiast więc ‛gonić za wiatrem’ wespół z materialistycznym światem, młodzi mogą ten czas dobrze spożytkować, nabywając bogatego doświadczenia w spełnianiu woli Bożej. Bardzo trafne są dalsze słowa Salomona: „Pamiętaj więc o swoim Wspaniałym Stwórcy w dniach swego wieku młodzieńczego, zanim zaczną nadchodzić dni nieszczęsne, czyli przyjdą lata, gdy powiesz: ‚Nie mam w nich upodobania’” (Kazn. 1:9, 14; 12:1).

32. Dlaczego w przyszłości ludzie lepiej zrozumieją, jak Jehowa zapatruje się na czas?

³² Czas — gdy ludzie będą żyć wiecznie. Zbliżają się jednak radosne dni, kiedy nieszczęścia będą należeć do przeszłości. Ludzie miłujący prawość, których ‛czasy są w ręku Jehowy’, mogą się spodziewać wiecznotrwałego życia pod panowaniem Królestwa Bożego (Ps. 31:14-16; Mat. 25:34, 46). Pod jego rządami nie będzie już śmierci (Obj. 21:4). Znikną choroby, bezczynność, nuda i pustka. Ludzie zajmą się ciekawą pracą, w której będą wykorzystywać  swe doskonałe zdolności twórcze i której wyniki przyniosą im prawdziwe zadowolenie. Lata będą im płynąć coraz szybciej, a przepełnione docenianiem chłonne umysły będą ustawicznie wzbogacane radosnymi wspomnieniami. W miarę upływu tysiącleci mieszkańcy ziemi bez wątpienia głębiej zrozumieją, jak Jehowa zapatruje się na czas: „Tysiąc lat jest w twoich oczach zaledwie jak dzień wczorajszy, który przeminął” (Ps. 90:4).

33. Jakie błogosławieństwo związane z czasem zapewni Jehowa?

³³ Jeżeli spojrzy się na przemijanie czasu z obecnego, ludzkiego punktu widzenia i zestawi z tym Bożą obietnicę nowego, sprawiedliwego świata, to wizja owych błogosławieństw napawa ogromną radością: „Jehowa bowiem nakazał, by tam było błogosławieństwo, życie po czas niezmierzony” (Ps. 133:3).

[Przypisy]

[Pytania do studium]

[Tabela na stronie 281]

ROK U IZRAELITÓW

Miesiąc Nisan (Abib)

Odpowiednik marzec-kwiecień

Rok religijny miesiąc 1

Rok świecki miesiąc 7

Wzmianki w Biblii Wyjścia 13:4; Nehem. 2:1

Święta 14 Nisan Pascha

15-21 Nisan Święto Przaśników

16 Nisan Ofiarowanie pierwocin

Miesiąc Ijar (Ziw)

Odpowiednik kwiecień-maj

Rok religijny miesiąc 2

Rok świecki miesiąc 8

Wzmianki w Biblii 1 Król. 6:1

Miesiąc Siwan

Odpowiednik maj-czerwiec

Rok religijny miesiąc 3

Rok świecki miesiąc 9

Wzmianki w Biblii Est. 8:9

Święta 6 Siwan Święto Tygodni (Pięćdziesiątnica)

Miesiąc Tammuz

Odpowiednik czerwiec-lipiec

Rok religijny miesiąc 4

Rok świecki miesiąc 10

Wzmianki w Biblii Jer. 52:6

Miesiąc Ab

Odpowiednik lipiec-sierpień

Rok religijny miesiąc 5

Rok świecki miesiąc 11

Wzmianki w Biblii Ezd. 7:8

Miesiąc Elul

Odpowiednik sierpień-wrzesień

Rok religijny miesiąc 6

Rok świecki miesiąc 12

Wzmianki w Biblii Nehem. 6:15

Miesiąc Tiszri (Etanim)

Odpowiednik wrzesień-październik

Rok religijny miesiąc 7

Rok świecki miesiąc 1

Wzmianki w Biblii 1 Król. 8:2

Święta 1 Tiszri Dęcie w trąby

10 Tiszri Dzień Przebłagania

15-21 Tiszri Święto Szałasów

22 Tiszri Uroczyste zgromadzenie

Miesiąc Cheszwan (Bul)

Odpowiednik październik-listopad

Rok religijny miesiąc 8

Rok świecki miesiąc 2

Wzmianki w Biblii 1 Król. 6:38

Miesiąc Kislew

Odpowiednik listopad-grudzień

Rok religijny miesiąc 9

Rok świecki miesiąc 3

Wzmianki w Biblii Nehem. 1:1

Miesiąc Tebet

Odpowiednik grudzień-styczeń

Rok religijny miesiąc 10

Rok świecki miesiąc 4

Wzmianki w Biblii Est. 2:16

Miesiąc Szebat

Odpowiednik styczeń-luty

Rok religijny miesiąc 11

Rok świecki miesiąc 5

Wzmianki w Biblii Zach. 1:7

Miesiąc Adar

Odpowiednik luty-marzec

Rok religijny miesiąc 12

Rok świecki miesiąc 6

Wzmianki w Biblii Est. 3:7

Miesiąc We-Adar

Odpowiednik (miesiąc przestępny)

Rok religijny miesiąc 13