Studia o natchnionych Pismach oraz ich pochodzeniu

Studium 6

Chrześcijański tekst grecki Pisma Świętego

Przepisywanie tekstu Pism Greckich; przekazywanie go w grece i innych językach do czasów obecnych; wiarogodność istniejącego dziś tekstu.

1. Jak zapoczątkowano chrześcijańską działalność wychowawczą?

 PIERWSI chrześcijanie byli znani na całym świecie jako nauczyciele i głosiciele spisanego ‛słowa Jehowy’. Poważnie traktowali wypowiedź Jezusa, który tuż przed wniebowstąpieniem oznajmił: „Otrzymacie moc, gdy zstąpi na was duch święty, i będziecie moimi świadkami zarówno w Jerozolimie, jak i w całej Judei i Samarii, i aż do najodleglejszego miejsca na ziemi” (Izaj. 40:8; Dzieje 1:8). Zgodnie z tymi słowami pierwszych 120 uczniów otrzymało ducha świętego, który dodał im sił. Nastąpiło to w dniu Pięćdziesiątnicy 33 roku n.e. Tego samego dnia Piotr zapoczątkował nową działalność wychowawczą, dając gruntowne świadectwo, dzięki czemu wiele osób szczerze przyjęło orędzie, a około 3000 przyłączyło się do nowo założonego zboru chrześcijańskiego (Dzieje 2:14-42).

2. Jaką dobrą nowinę zaczęto ogłaszać i czego dowodem było to dzieło świadczenia?

² Pobudzeni do czynu w sposób nie znany nigdy żadnej innej społeczności, uczniowie Jezusa Chrystusa przystąpili do realizowania programu wychowawczego, którym w końcu objęli każdy zakątek ówczesnego świata (Kol. 1:23). Ci oddani świadkowie na rzecz Jehowy chętnie używali swych stóp, by chodzić od domu do domu, od miasta do miasta oraz od kraju do kraju i obwieszczać „dobrą nowinę o tym, co dobre” (Rzym. 10:15). Dotyczyła ona okupu dostarczonego przez Chrystusa, nadziei na zmartwychwstanie, a także obiecanego Królestwa Bożego (1 Kor. 15:1-3, 20-22, 50; Jak. 2:5). Nigdy przedtem nie dano ludzkości takiego świadectwa o rzeczach niewidzialnych. Stało się ono dowodem wiary i „oczywistym przejawem rzeczy realnych, choć nie widzianych”, dla licznych rzesz ludzi, którzy na podstawie ofiary Jezusa uznali Jehowę za swego Wszechwładnego Pana (Hebr. 11:1; Dzieje 4:24; 1 Tym. 1:14-17).

3. Czym się odznaczali chrześcijańscy kaznodzieje z I wieku n.e.?

³ Owi chrześcijańscy słudzy Boży — zarówno kobiety, jak i mężczyźni — byli ludźmi oświeconymi. Umieli pisać i czytać. Dobrze znali Pismo Święte i orientowali się w bieżących wydarzeniach światowych. Przywykli też do podróżowania. Byli niczym szarańcza, gdyż nie pozwolili, by jakakolwiek przeszkoda powstrzymała ich od szerzenia dobrej nowiny (Dzieje 2:7-11, 41; Joela 2:7-11, 25). Ludzie, wśród których obracali się chrześcijanie w I wieku n.e., pod wieloma względami przypominali żyjących obecnie.

4. Co pod natchnieniem i kierownictwem Jehowy spisano za czasów pierwotnego zboru chrześcijańskiego?

⁴ Jako postępowi głosiciele „słowa życia”, pierwsi chrześcijanie robili dobry użytek z wszelkich dostępnych zwojów ksiąg biblijnych (Filip. 2:15, 16; 2 Tym. 4:13). Czterech z nich: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana, Jehowa natchnął, by utrwalili na piśmie „dobrą nowinę o Jezusie Chrystusie” (Marka 1:1; Mat. 1:1). Niektórzy — Piotr, Paweł, Jan, Jakub i Juda — pod natchnieniem Bożym napisali listy (2 Piotra 3:15, 16). Inni przepisywali te natchnione informacje, krążące potem dla ogólnego pożytku wśród szybko mnożących się zborów (Kol. 4:16). Spisywano także decyzje natury doktrynalnej podejmowane pod kierownictwem ducha Bożego przez „apostołów i starszych w Jerozolimie”. To centralne ciało kierownicze wysyłało też listy ze wskazówkami do odległych zborów (Dzieje 5:29-32; 15:2, 6, 22-29; 16:4). W związku z tym chrześcijanie musieli stworzyć własny system pocztowy.

5. (a) Co to jest kodeks? (b) W jakiej mierze pierwsi chrześcijanie posługiwali się kodeksem i jakie były jego zalety?

⁵ Chcąc przyśpieszyć rozpowszechnianie Pisma Świętego i móc je udostępniać w formie wygodnej do użytku, pierwsi chrześcijanie dość wcześnie zastąpili zwoje kodeksami. Kodeks przypominał dzisiejszą książkę — jego stronice łatwo było wertować w poszukiwaniu informacji, natomiast zwój często wymagał długiego rozwijania. Ponadto kodeks umożliwiał łączenie pism kanonicznych, które dotąd utrwalone były na oddzielnych zwojach. Pierwsi chrześcijanie byli pionierami korzystania z kodeksu, a może nawet jego wynalazcami. W II i III wieku, kiedy pisarze niechrześcijańscy dopiero powoli przyswajali sobie tę formę zapisu, ogromna  większość chrześcijańskich papirusów miała już postać kodeksu. *

6. (a) Kiedy posługiwano się klasyczną greką i czym się charakteryzował ten okres? Kiedy rozwinął się dialekt koine, czyli język grecki wspólny? (b) W jaki sposób i jak dalece przyjął się ten język?

⁶ Rola koine (języka greckiego wspólnego). W wiekach od IX do IV p.n.e. trwał okres tak zwanej greki klasycznej. Dominowały wtedy dialekty attycki i joński. Właśnie w tamtym okresie, a zwłaszcza w wiekach V i IV p.n.e., działało wielu greckich dramaturgów, poetów, mówców, historyków, filozofów i uczonych, z których sławę zdobyli między innymi Homer, Herodot, Sokrates i Platon. Mniej więcej od IV wieku p.n.e. do VI n.e. w powszechnym użyciu był język koine — język grecki wspólny. Jego rozwój w znacznej mierze przyśpieszyły wyprawy wojenne Aleksandra Wielkiego, którego armia składała się z żołnierzy pochodzących ze wszystkich stron Grecji. Używane przez nich różne dialekty stopniowo się mieszały, aż powstał i przyjął się dialekt wspólny — koine. Kiedy Aleksander podbił Egipt oraz Azję aż po Indie, dialekt ten upowszechnił się wśród wielu ludów i na kilka stuleci stał się językiem międzynarodowym. Grecka Septuaginta używa słownictwa języka koine, którym w III i II wieku p.n.e. mówiono w egipskim mieście Aleksandria.

7. (a) Jak Biblia poświadcza, że język koine był powszechnie znany za czasów Jezusa i apostołów? (b) Dlaczego język koine dobrze się nadawał do przekazania Słowa Bożego?

⁷ Za czasów Jezusa i jego apostołów greka koine była językiem międzynarodowym na terenie całego cesarstwa rzymskiego. Poświadcza to sama Biblia. Kiedy Jezusa przybito do pala, napis umieszczony nad jego głową trzeba było sporządzić nie tylko w języku hebrajskim, używanym przez Żydów, lecz także po łacinie — będącej urzędowym językiem na tym terenie — oraz w grece, którą na ulicach Jerozolimy można było usłyszeć niemal równie często, jak w Rzymie, Aleksandrii czy w samych Atenach (Jana 19:19, 20; Dzieje 6:1). Z Dziejów Apostolskich 9:29 wynika, że w Jerozolimie Paweł głosił dobrą nowinę Żydom mówiącym po grecku. Greka koine była już wówczas dynamicznym, żywym, dobrze rozwiniętym językiem — powszechnie znanym i odpowiednim do spełnienia wzniosłego zamierzenia Jehowy, które polegało na dalszym udostępnianiu Jego Słowa.

TEKST GRECKI I JEGO PRZEKAZYWANIE

8. Dlaczego warto przeanalizować zbiór greckich manuskryptów biblijnych?

⁸ W poprzednim rozdziale wykazano, że Jehowa zachował swe wody prawdy w szczególnym zbiorniku mającym postać spisanych dokumentów — w natchnionych Pismach Hebrajskich. A co z pismami apostołów i innych uczniów Jezusa Chrystusa? Czy zostały zachowane z taką samą pieczołowitością? Potwierdza to analiza pokaźnego zbioru manuskryptów sporządzonych po grecku oraz w innych językach. Jak już wyjaśniono, ta część kanonu Biblii składa się z 27 ksiąg. Poznanie etapów przekazywania ich tekstu pomaga zrozumieć, w jaki sposób oryginalny tekst grecki przetrwał aż do naszych czasów.

9. (a) W jakim języku powstały Pisma Chrześcijańskie? (b) Jaki wyjątek stanowi pod tym względem Ewangelia według Mateusza?

⁹ Źródło manuskryptów greckich. Owe 27 kanonicznych ksiąg Pism Chrześcijańskich spisano w grece używanej na co dzień. Jedynie Ewangelię według Mateusza prawdopodobnie napisano pierwotnie w biblijnej hebrajszczyźnie, ku pożytkowi Żydów. Wspomniał o tym Hieronim, tłumacz Biblii żyjący w IV wieku; nadmienił też, że później przetłumaczono ją na język grecki. * Dokonał tego najwidoczniej sam Mateusz, gdyż jako były rzymski urzędnik państwowy — poborca podatków — niewątpliwie znał hebrajski, łacinę i grekę (Marka 2:14-17).

10. Jak tekst Biblii przetrwał do naszych czasów?

¹⁰ Pozostali chrześcijańscy pisarze biblijni: Marek, Łukasz, Jan, Paweł, Piotr, Jakub i Juda, pisali w języku koine — popularnym, żywym i zrozumiałym zarówno dla chrześcijan, jak i dla większości ludzi żyjących w I wieku. Ostatni oryginalny rękopis sporządził Jan około 98 roku n.e. O ile wiadomo, do naszych czasów nie przetrwał żaden oryginał z owych 27 manuskryptów spisanych w koine. Powstały jednak odpisy oryginałów, kopie tych odpisów, a także całe rodziny kopii, które utworzyły ogromny zbiór rękopisów Chrześcijańskich Pism Greckich.

11. (a) Jak obszerny jest dostępny dziś zbiór manuskryptów biblijnych? (b) Jak różnią się one od dzieł klasycznych pod względem ilości i wieku?

¹¹ Zbiór ponad 13 000 rękopisów. Obecnie dostępne są niezwykle liczne manuskrypty wszystkich 27 ksiąg kanonicznych. Niektóre obejmują obszerne partie Pism Greckich, inne zaś jedynie ich fragmenty. Szacuje się, że istnieje ponad 5000 manuskryptów w dawnej grece. Ponadto zachowało się przeszło 8000 rękopisów w innych językach, czyli w sumie ponad 13 000 dokumentów. Pochodzą one z okresu od II do XVI wieku n.e. i pomagają ustalić poprawne brzmienie tekstu oryginalnego. Najstarszym jest papirusowy fragment Ewangelii według Jana opatrzony symbolem P⁵² i przechowywany  w Bibliotece Johna Rylandsa w Manchesterze. * Powstał w pierwszej połowie II wieku n.e., prawdopodobnie około roku 125. A zatem kopię tę sporządzono zaledwie jakieś ćwierć wieku po oryginale. Kiedy się weźmie pod uwagę fakt, iż brzmienie tekstu dzieł większości pisarzy klasycznych można dziś potwierdzić bardzo nielicznymi manuskryptami, na ogół młodszymi od oryginałów co najmniej o kilka stuleci, łatwiej pojąć, jak obszerna jest dokumentacja poświadczająca wiarogodność tekstu Chrześcijańskich Pism Greckich.

12. Na czym sporządzano pierwsze rękopisy?

¹² Manuskrypty papirusowe. Najstarsze teksty Chrześcijańskich Pism Greckich, podobnie jak pierwsze kopie Septuaginty, spisano na papirusie, na nim też sporządzano rękopisy biblijne mniej więcej aż do IV wieku n.e. Pisarze biblijni prawdopodobnie używali papirusu także wtedy, gdy wysyłali listy do zborów chrześcijańskich.

13. O znalezieniu jakich ważnych papirusów doniesiono w roku 1931?

¹³ Bardzo dużo manuskryptów papirusowych znaleziono w egipskiej prowincji Fajum. Pod koniec XIX wieku wydobyto na światło dzienne szereg papirusów biblijnych. W roku 1931 doniesiono o odkryciu rękopisów, które okazały się jednymi z najważniejszych manuskryptów odnalezionych w czasach nowożytnych. Były to fragmenty 11 kodeksów, zawierające części 8 różnych ksiąg natchnionych Pism Hebrajskich i 15 ksiąg Chrześcijańskich Pism Greckich — wszystkie w języku greckim. Papirusy te powstały między II a IV wiekiem n.e. Wiele fragmentów Chrześcijańskich Pism Greckich z tego znaleziska znajduje się obecnie w Kolekcji Chestera Beatty’ego; opatrzono je symbolami P⁴⁵, P⁴⁶ i P⁴⁷, przy czym „P” oznacza „papirus”.

14, 15. (a) Wymień najważniejsze manuskrypty papirusowe Chrześcijańskich Pism Greckich, wyszczególnione w tabeli na stronie 313. (b) Wyjaśnij, jak skorzystano z tych manuskryptów podczas prac nad Przekładem Nowego Świata. (c) Co potwierdzają pierwsze kodeksy papirusowe?

¹⁴ W latach 1956-1961 opublikowano w Genewie papirusy należące do innego niezwykłego zbioru. Znane są jako papirusy Bodmera (P⁶⁶ i P⁷⁵) i zawierają tekst dwóch Ewangelii z początku III wieku. W tabeli poprzedzającej niniejsze studium wyszczególniono niektóre z najważniejszych starożytnych papirusów Pism Hebrajskich i Chrześcijańskich Pism Greckich. W ostatniej kolumnie podano przykłady wersetów z Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata, których brzmienie popierają wspomniane manuskrypty papirusowe, co zaznaczono w przypisach do tych wersetów.

¹⁵ Odnalezione papirusy poświadczają, że kanon Biblii został zamknięty bardzo wcześnie. Dwa kodeksy spośród papirusów Chestera Beatty’ego — jeden zawierający fragmenty czterech Ewangelii i Dziejów Apostolskich (P⁴⁵), a drugi 9 z 14 listów Pawła (P⁴⁶) — dowodzą, iż natchnione Chrześcijańskie Pisma Greckie skompletowano wkrótce po śmierci apostołów. Ponieważ musiało upłynąć trochę czasu, zanim kodeksy takie się upowszechniły i trafiły do Egiptu, więc wspomniane księgi zestawiono najpóźniej w II wieku. A zatem nie ulega wątpliwości, iż przed końcem owego stulecia kanon Chrześcijańskich Pism Greckich był już ustalony, co oznaczało zarazem skompletowanie całej Biblii.

16. (a) Jakie rękopisy uncjalne Chrześcijańskich Pism Greckich zachowały się do naszych czasów? (b) W jakim zakresie korzystano z rękopisów uncjalnych przy pracy nad Przekładem Nowego Świata i dlaczego?

¹⁶ Manuskrypty pergaminowe. Jak wyjaśniono w poprzednim studium, mniej więcej od IV wieku n.e. papirus służący do sporządzania manuskryptów zaczęto zastępować trwalszym welinem, czyli dobrej jakości pergaminem wytwarzanym ze skór cielęcych, owczych lub kozich. Część bardzo ważnych rękopisów biblijnych, które zachowały się do naszych czasów, sporządzono właśnie na welinie. Omówiliśmy już pergaminowe manuskrypty Pism Hebrajskich. W tabeli na stronie 314 wyliczono niektóre najbardziej znane manuskrypty pergaminowe i skórzane, zarówno Chrześcijańskich Pism Greckich, jak i Pism Hebrajskich. Wymienione tam rękopisy Pism Greckich zostały w całości napisane wielkimi literami i są zwane manuskryptami uncjalnymi lub majuskułowymi. W pewnym słowniku biblijnym wyszczególniono 274 manuskrypty uncjalne Chrześcijańskich Pism Greckich, powstałe w wiekach od IV do X. Istnieje również ponad 5000 manuskryptów minuskułowych, czyli pisanych zwykłym pismem małoliterowym. * Sporządzono je między innymi na welinie w okresie od IX wieku do wprowadzenia druku. Starając się jak najwierniej przetłumaczyć tekst grecki, Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata często korzystał z manuskryptów uncjalnych ze względu na wczesną datę ich powstania oraz ogólną dokładność. Zaznaczono to w tabeli „Niektóre najważniejsze manuskrypty pergaminowe i skórzane”.

ERA KRYTYKI I OCZYSZCZANIA TEKSTU

17. (a) Jakie dwa wydarzenia przyczyniły się do ożywienia badań nad greckim tekstem Biblii? (b) Z czego zasłynął Erazm? (c) Na czym polega opracowanie wydania krytycznego?

¹⁷ Tekst Erazma. W długim okresie mrocznego średniowiecza, gdy dominowała łacina, a Kościół  katolicki żelazną ręką rządził Europą Zachodnią, nauka i oświata przeżywały głęboki kryzys. Jednakże wynalezienie w XV wieku metody drukowania za pomocą ruchomych czcionek oraz reformacja, która rozpoczęła się w XVI wieku, przyniosły więcej wolności i na nowo rozbudziły zainteresowanie greką. W tym wczesnym okresie odrodzenia nauki znany holenderski uczony Erazm z Rotterdamu opracował swe pierwsze wydanie tekstu greckiego „Nowego Testamentu”. (Sporządzenie takiego tekstu polega na starannym porównaniu wielu rękopisów i wybraniu słów uznanych za zgodne z oryginałem, a często także na zamieszczeniu w aparacie krytycznym uwag co do innych wariantów tekstu w niektórych manuskryptach — jest to tak zwane wydanie krytyczne). Ów tekst Erazma wydrukowano w Bazylei w roku 1516, czyli na rok przed rozpoczęciem się w Niemczech reformacji. Zawierał on wiele błędów, ale w następnych edycjach z lat 1519, 1522, 1527 i 1535 opublikowano tekst poprawiony. Erazm zestawił i opracował swój tekst, mając do dyspozycji zaledwie kilka późnych manuskryptów minuskułowych.

18. Co umożliwił tekst Erazma i kto zrobił z niego dobry użytek?

¹⁸ Oczyszczony tekst grecki Erazma stał się podstawą lepszych przekładów na kilka języków zachodnioeuropejskich. Umożliwił dokonanie tłumaczeń przewyższających jakością przekłady z łacińskiej Wulgaty. Pierwszy posłużył się nim Marcin Luter, który w roku 1522 ukończył pracę nad Chrześcijańskimi Pismami Greckimi w języku niemieckim. Następnie w roku 1525 William Tyndale, po ucieczce z Anglii na kontynent, pomimo zaciekłych prześladowań zakończył tłumaczenie tekstu Erazma na język angielski. W roku 1530 Antonio Brucioli dokonał przekładu na język włoski. Ukazanie się greckiego tekstu Erazma zapoczątkowało erę krytyki tekstu. Określenie to dotyczy metody mającej na celu odtworzenie oryginalnego tekstu biblijnego.

19. Jak w Biblii pojawiły się rozdziały i wersety i co dzięki temu stało się możliwe?

¹⁹ Podział na rozdziały i wersety. W XVI wieku sławę zdobył paryski drukarz i wydawca Robert Estienne, zwany też Stephanusem. Ponieważ przygotowywał teksty do druku, więc dostrzegał, iż wprowadzenie rozdziałów i wersetów bardzo ułatwia wskazywanie miejsc w tekście, toteż w roku 1551 zastosował taki podział w swym grecko-łacińskim wydaniu „Nowego Testamentu”. Podziału Pism Hebrajskich na wersety dokonali już masoreci, ale dopiero francuska Biblia Roberta Estienne’a z 1553 roku wprowadziła znany obecnie podział całego tekstu Pisma Świętego. Zastosowano go w późniejszych tłumaczeniach na inne języki, w tym także polski, co umożliwiło przygotowanie szeregu konkordancji, na przykład do przekładu Wujka (1900), do Biblii gdańskiej (1939), do Biblii Tysiąclecia (1991) czy do Biblii warszawskiej (1995).

20. Czym był textus receptus i co na nim oparto?

²⁰ Textus receptus. Robert Estienne opublikował też kilka wydań greckiego „Nowego Testamentu”. Oparł się przede wszystkim na tekście Erazma, uwzględniając Poliglottę kompluteńską z roku 1522 oraz 15 późnych manuskryptów minuskułowych z kilku poprzednich stuleci. Trzecie wydanie tekstu greckiego Estienne’a (1550) stało się poniekąd „tekstem przyjętym” (po łacinie textus receptus) i na nim opierały się inne XVI-wieczne przekłady angielskie oraz Biblia króla Jakuba z roku 1611.

21. Jakie oczyszczone teksty opracowano od XVIII wieku i jak z nich korzystano?

²¹ Oczyszczone teksty greckie. W późniejszych latach znawcy greki opracowywali coraz bardziej oczyszczone teksty. Znakomite rezultaty osiągnął J. J. Griesbach, który skorzystał z setek manuskryptów greckich dostępnych pod koniec XVIII wieku. Najlepsze wydanie całego greckiego tekstu Griesbacha ukazało się w latach 1796-1806. Jego tekst był podstawą angielskiego przekładu Sharpe’a z roku 1840 i został opublikowany w tłumaczeniu The Emphatic Diaglott, które po raz pierwszy ukazało się w roku 1864. Inne cenione teksty greckie przygotowali Konstantin von Tischendorf (1872) oraz Hermann von Soden (1910), na którego wersji opiera się angielski przekład Moffata z roku 1913.

22. (a) Który tekst grecki zdobył powszechne uznanie? (b) Które przekłady angielskie opracowano na jego podstawie?

²² Tekst Westcotta i Horta. Powszechne uznanie zyskał tekst grecki, który wydali w roku 1881 bibliści z uniwersytetu w Cambridge: B. F. Westcott i F. J. A. Hort. Jeszcze w tym samym roku ich tekst wykorzystano do rewizji „Nowego Testamentu”, dokonanej przez Brytyjski Komitet Rewizyjny, którego członkami byli obaj uczeni. Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata również opierają się głównie na tekście krytycznym Westcotta i Horta. Stanowi on też podstawę innych tłumaczeń na język angielski, takich jak The Emphasised Bible, American Standard Version, An American Translation (Smitha i Goodspeeda) i Revised Standard Version. * W pracach nad tym ostatnim przekładem posłużono się także tekstem Nestle’a.

23. Z jakich innych tekstów korzystano przy tłumaczeniu Przekładu Nowego Świata?

 ²³ Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata dokonywał też porównań z tekstem greckim Nestle’a (wyd. 18, 1948). Korzystał również z tekstów, które opracowali uczeni katoliccy: jezuici José M. Bover (1943) i Augustinus Merk (1948). Podczas uaktualniania przypisów do Przekładu Nowego Świata (1984) uwzględniono tekst wydany przez Zjednoczone Towarzystwa Biblijne (1975) oraz tekst Nestle’a i Alanda (1979). *

24. Na jakie jeszcze starożytne tłumaczenia powołuje się Przekład Nowego Świata? Podaj przykłady.

²⁴ Starożytne przekłady z greki. Oprócz manuskryptów greckich istnieje też wiele rękopisów z tłumaczeniami Chrześcijańskich Pism Greckich na inne języki. Zachowało się ponad 50 manuskryptów (lub fragmentów) wersji starołacińskich i tysiące rękopisów łacińskiej Wulgaty Hieronima. Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata powoływał się zarówno na nie, jak i na przekłady koptyjskie, ormiańskie i syryjskie. *

25. Dlaczego wersje hebrajskie, na które powołuje się Przekład Nowego Świata, zasługują na szczególną uwagę?

²⁵ Co najmniej od XIV wieku dokonywano przekładów Pism Greckich na język hebrajski. Zasługują one na uwagę, gdyż w wielu z nich w tekście Pism Chrześcijańskich przywrócono imię Boże. Przekład Nowego Świata wielokrotnie się na nie powołuje, używając symbolu „J” z odpowiednim numerem. Szczegóły omówiono w angielskim wydaniu z przypisami—we wstępie na stronach 9 i 10 oraz w dodatku 1D.

WARIANTY TEKSTU I ICH ZNACZENIE

26. Jak powstały warianty tekstu oraz rodziny manuskryptów?

²⁶ Porównując przeszło 13 000 zachowanych manuskryptów Chrześcijańskich Pism Greckich, można znaleźć wiele różnic. W samych tylko 5000 rękopisów greckich jest sporo takich wariantów tekstu. Zrozumiałe, że każda kopia wczesnych manuskryptów zawierała charakterystyczne błędy przepisywaczy, którymi różniła się od innych. Kiedy taki odpis przekazywano do użytku na jakimś terenie, dalsze sporządzane tam kopie powielały zawarte w nim błędy, które stawały się charakterystyczne dla innych rękopisów z owego terenu. Tak powstały rodziny podobnych manuskryptów. Czy jednak tysiące błędów popełnionych przez kopistów nie budzą obaw? Czy nie świadczą, iż przekazany nam tekst Biblii nie jest wierny? Nic podobnego!

27. Czego możemy być pewni, jeśli chodzi o wierność tekstu greckiego?

²⁷ Współpracownik Westcotta, F. J. A. Hort, pisze: „Ogromna większość słów w Nowym Testamencie wychodzi obronną ręką z wszelkiej analizy krytycznej, nie istnieją bowiem żadne ich warianty i wystarczy po prostu przepisać ów tekst. (...) Jeśli odrzucić stosunkowo mało znaczące szczegóły (...), to słowa, co do których naszym zdaniem pozostają wątpliwości, nie stanowią nawet tysięcznej części całego Nowego Testamentu”. *

28, 29. (a) Na jaką ocenę zasługuje oczyszczony tekst grecki? (b) Jaka miarodajna opinia to potwierdza?

²⁸ Ocena przekazanego tekstu. Jak więc wypada ostateczna ocena nieskażoności i autentyczności tekstu przekazywanego przez tyle stuleci? Istnieją tysiące manuskryptów, które można ze sobą porównywać, a co więcej w ostatnich dziesięcioleciach odkryto tak stare rękopisy biblijne, iż najwcześniejszy tekst grecki sięga mniej więcej roku 125 n.e., a więc sporządzono go zaledwie dwadzieścia kilka lat po śmierci apostoła Jana, zmarłego około roku 100. Wszystko to stanowi gwarancję, że obecnie dysponujemy godnym zaufania, oczyszczonym tekstem greckim. Zwróćmy uwagę, jakiej oceny dokonał były dyrektor i kustosz Muzeum Brytyjskiego sir Frederic Kenyon:

²⁹ „Różnica czasu między powstaniem oryginałów a sporządzeniem najstarszych zachowanych do dziś tekstów jest tak niewielka, że w gruncie rzeczy można ją pominąć — i tym samym upada ostatnia podstawa do powątpiewania, czy Pismo Święte rzeczywiście przetrwało do naszych czasów tak, jak zostało spisane. Zarówno autentyczność, jak i ogólną wierność ksiąg Nowego Testamentu można uważać za ostatecznie dowiedzione. Co innego jednak ogólna wierność, a co innego — pewność co do szczegółów”. *

30. Dlaczego możemy być pewni, że Przekład Nowego Świata wiernie przekazuje czytelnikom „wypowiedź Jehowy”?

³⁰ Kwestię „pewności co do szczegółów” wyjaśnia wypowiedź dra Horta przytoczona w akapicie 27. Ustalanie takich szczegółów jest zadaniem krytyków oczyszczających tekst i w znacznym stopniu zostało już ono wykonane. Dlatego oczyszczony tekst grecki Westcotta i Horta jest powszechnie uznawany za dzieło bardzo wysokiej jakości. Ponieważ tłumaczenie Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata oparto na tym znakomitym tekście, przekazują więc one czytelnikom prawdziwą „wypowiedź Jehowy”, zachowaną dla  nas cudownie w zbiorze manuskryptów greckich (1 Piotra 1:24, 25).

31. (a) Co w związku z tekstem Pism Greckich wykazały współczesne znaleziska? (b) Na jakie podstawowe źródło tekstu Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata wskazuje diagram na stronie 309 i jakie podaje źródła drugorzędne?

³¹ Na uwagę zasługuje też jeszcze inne stwierdzenie Frederica Kenyona: „Cieszy nas świadomość, że o ogólnej autentyczności Nowego Testamentu dobitnie świadczą współczesne znaleziska, dzięki którym tak bardzo skrócił się okres między sporządzeniem autografów a powstaniem najwcześniejszych z zachowanych do dziś manuskryptów, i że różnice w brzmieniu, choć interesujące, nie mają wpływu na podstawowe nauki wiary chrześcijańskiej” (Our Bible and the Ancient Manuscripts, 1962, s. 249). Jak zaznaczono na diagramie „Teksty źródłowe do Przekładu Nowego Świata — Chrześcijańskie Pisma Greckie” (s. 309), aby dokonać tego wiernego tłumaczenia na język angielski, wykorzystano wszystkie wskazane tam teksty. Cenne informacje, które wspierają przyjęte rozwiązania, podano w przypisach. Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata korzystał z najlepszych osiągnięć biblistyki, rozwijającej się przez wieki. Możemy być pewni, że dostępne dziś Chrześcijańskie Pisma Greckie rzeczywiście zawierają „wzór zdrowych słów”, które spisali natchnieni uczniowie Jezusa Chrystusa. Obyśmy zawsze z wiarą i miłością trzymali się tych drogocennych słów! (2 Tym. 1:13).

32. Dlaczego tyle miejsca poświęcono manuskryptom oraz tekstowi Pisma Świętego i do jakich zadowalających wniosków prowadzą te rozważania?

³² Zarówno to, jak i poprzednie studium poświęcono manuskryptom i tekstowi Pisma Świętego. Dlaczego przeznaczono na te zagadnienia tak dużo miejsca? Chodziło o udowodnienie, że tekst Pism Hebrajskich i Greckich niczym się w istocie nie różni od tekstu oryginalnego, który spisali natchnieni przez Jehowę wierni mężowie z czasów starożytnych. Tamte oryginalne pisma były natchnione. Natomiast kopiści, chociaż wykonywali swą pracę fachowo, nie czynili tego pod natchnieniem (Ps. 45:1; 2 Piotra 1:20, 21; 3:16). Dlatego konieczne było przestudiowanie ogromnego zbioru odpisów w celu jednoznacznego i bezbłędnego rozpoznania czystych wód prawdy, których Wielkim Źródłem jest Jehowa. Dzięki niech będą Jehowie za cudowny dar w postaci Jego Słowa, natchnionej Biblii, oraz za wody orzeźwiającej wieści o Królestwie, wypływające z jej kart!

[Przypisy]

[Pytania do studium]