Rozdział 12

Rozweselaj serca rodziców

1. Dlaczego powinno się czcić rodziców?

WSZYSCY jesteśmy czyimiś dziećmi bez względu na to, czy mamy zaledwie kilka lat, czy dorastamy, czy też jesteśmy już dorosłymi mężczyznami i kobietami. Trudno byłoby dzisiaj ocenić wartość opieki, pracy, pieniędzy i ofiarnych starań, jakich nam nie szczędzono przez mniej więcej 20 lat od naszego niemowlęctwa aż do osiągnięcia dojrzałości. Doprawdy rodzice dali nam coś, za co nie jesteśmy w stanie się odwdzięczyć, bo oprócz wszystkiego innego zawdzięczamy im teraźniejsze życie. Bez nich nie byłoby nas na świecie. Już sama ta oczywista prawda powinna nas skłonić do przestrzegania przykazania Bożego: „Czcij ojca swego i matkę, to jest pierwsze przykazanie z obietnicą: aby ci się dobrze działo i abyś długo żył na ziemi” (Efezjan 6:2, 3, Bw).

2. Z jakiego powodu powinniśmy się poczuwać do wdzięczności wobec rodziców?

² Wprawdzie nasza wdzięczność należy się przede wszystkim Stwórcy, który jest rzeczywistym Źródłem wszelkiego życia, powinniśmy jednak poczuwać się także do głębokiej wdzięczności wobec rodziców. Cóż moglibyśmy im dać za to, co oni nam dali? Syn Boży powiedział, że życia nie można kupić nawet za wszystkie bogactwa tego świata; wartości życia nie da się wyrazić w złotówkach (Marka 8:36, 37; Psalm 49:7-9). Słowo Boże mówi: „Nikomu  nie bądźcie nic dłużni poza wzajemną miłością. Kto bowiem miłuje bliźniego, wypełnił Prawo” (Rzymian 13:8). Przede wszystkim powinniśmy czuć się obowiązani darzyć rodziców miłością, która im się słusznie należy, dopóki oni żyją i dopóki my żyjemy. Co prawda nie jesteśmy w stanie dać im życia, jak oni nam. Możemy im jednak ofiarować coś, co wzbogaci ich życie. Możemy im przysporzyć radości i wzbudzić w nich uczucie wielkiego zadowolenia. Mamy pod tym względem, jak chyba nikt inny, szczególne możliwości, ponieważ jesteśmy ich dziećmi.

3. Jakie przymioty dziecka mogą według Księgi Przysłów 23:24, 25, przysporzyć rodzicom radości?

³ W Księdze Przysłów 23:24, 25 czytamy: „Raduje się ojciec prawego, kto zrodził mądrego, się cieszy; niech się weseli twój ojciec i matka, twa rodzicielka niech będzie szczęśliwa”. Rodzice żywią naturalne pragnienie, żeby mogli być dumni z tego, co robią ich dzieci, i żeby one sprawiały im radość. Czy zaspokajasz to pragnienie swoich rodziców?

4. Co nakazano dzieciom w Liście do Kolosan 3:20?

⁴ Zależy to w niemałym stopniu od uszanowania ich stanowiska i słuchania ich rad. Bóg radzi tym, którzy jeszcze są młodzi: „Dzieci, bądźcie we wszystkim posłuszne rodzicom, gdyż to jest miłe Panu” (Kolosan 3:20, Bp). Rzecz jasna „we wszystkim” nie znaczy, żeby rodzice mieli prawo wymagać od dzieci czegoś sprzecznego ze Słowem Bożym, ale wskazuje na to, że dopóki jesteśmy młodzi, rodzice są odpowiedzialni za kierowanie nami w każdej dziedzinie (Przysłów 1:8).

5. Jakie pytania może sobie zadać młody człowiek, gdy się zastanawia nad tym, czego by oczekiwał od własnych dzieci?

⁵ Czy jesteś jeszcze młody (młoda)? Pewnego dnia i ty możesz zostać ojcem lub matką. Czy chciałbyś (chciałabyś) mieć dzieci, które by się odnosiły do  ciebie z szacunkiem, czy też krnąbrne, które by tylko udawały, że cię słuchają, ale poza twoimi plecami byłyby nieposłuszne? Takie dzieci nie sprawiają rodzicom radości. W związku z tym w Księdze Przysłów 17:25 (Bp) powiedziano: „Syn głupi jest zgryzotą ojca i goryczą dla tej, która go zrodziła”. Masz wiele możliwości uszczęśliwiania rodziców, ale też bardziej niż ktokolwiek inny możesz im przysporzyć zmartwień i gorzkich rozczarowań. Wszystko więc zależy od twego postępowania.

NABYWANIE MĄDROŚCI WYMAGA CZASU

6. Jaki przykład wskazuje, że mądrości zazwyczaj nabywa się z wiekiem?

⁶ Młodzi powinni zrozumieć, że w nabywaniu mądrości istotną rolę odgrywa wiek. Czy masz teraz 10 lat? A czy zauważyłeś, że już wiesz o wiele więcej niż 5 lat temu? Może skończyłeś 15 lat? Wobec tego wiesz więcej niż wiedziałeś wtedy, gdy miałeś 10 lat. Czy niedługo będziesz mieć 20 lat? W takim razie na pewno stwierdzasz, że teraz wiesz jeszcze więcej niż po skończeniu 15 lat. Łatwo jest spojrzeć wstecz i dojść do wniosku, że z wiekiem człowiek staje się coraz mądrzejszy, ale trudniej jest sięgnąć myślą w przyszłość i uznać tę prawdę. Bez względu na to, za jak mądrego mógłby się uważać młody człowiek, powinien pamiętać o tym, że z biegiem lat może i powinien nabyć jeszcze więcej wiedzy.

7. Co można wywnioskować o mądrości z rady udzielonej królowi Roboamowi?

⁷ Co z tego wynika? Przede wszystkim to, że twoi rodzice, jako starsi od ciebie i mający więcej doświadczenia, są też na pewno mądrzejsi i lepiej potrafią sobie radzić z problemami życiowymi. Wielu młodym trudno się z tym zgodzić. Lubią przyczepiać dorosłym etykietkę staromodnych. Niekiedy może to być prawda, ale na ogół jest inaczej, tak jak nie  można powiedzieć, żeby wszyscy młodzi byli nieodpowiedzialni, chociaż niektórzy rzeczywiście tacy są. Nierzadko młodzi ludzie uważają, że są mądrzejsi od starszych. Pewien król izraelski popełnił taki błąd; następstwa były tragiczne. Gdy 41-letni król Roboam objął tron po swoim ojcu Salomonie, lud prosił go o ulżenie mu w jego ciężkim jarzmie. Roboam zasięgnął opinii u starszych, którzy poradzili mu, żeby był łagodny i łaskawy. Wtedy zwrócił się do młodzieńców, a ci uznali, że powinien zastosować surowe środki. Król przychylił się do tej rady. I co z tego wynikło? Dziesięć z dwunastu pokoleń zbuntowało się, a przy Roboamie pozostała tylko szósta część królestwa. Tak więc starsi, a nie młodzi udzielili mądrej przestrogi. „U sędziwych jest mądrość, a w długim życiu nabywa się roztropności” (Joba 12:12, Bw; 1 Królewska 12:1-16; 14:21).

8. Jakiego ustosunkowania się do ludzi starszych, w tym również do rodziców, wymaga Biblia?

⁸ Nie uważaj rady rodziców za staromodną jedynie dlatego, że już nie są młodzi. Postępuj raczej zgodnie z tym, co mówi Słowo Boże: „Słuchaj swojego ojca, bo on cię zrodził, i nie gardź swoją matką, dlatego że jest staruszką”. Starszy wiek zasługuje na szacunek. „Przed siwizną wstaniesz, będziesz szanował oblicze starca, w ten sposób okażesz bojaźń Bożą. Ja jestem Jahwe!” Co prawda wiele młodych ludzi lekceważy te przykazania, ale na pewno nie przysparzają tym szczęścia ani sobie, ani rodzicom (Przypowieści [Przysłów] 23:22, Bw; Kapłańska 19:32).

RÓB, CO DO CIEBIE NALEŻY

9. Jak to wpływa na rodzinę, gdy jeden jej członek buntuje się lub niepotrzebnie narzeka?

⁹ To, co robisz, oddziałuje na innych. Nie da się tego uniknąć. Jeżeli cierpi jeden członek rodziny,  niepokoi to całą rodzinę. Gdy jeden członek rodziny narzeka lub się buntuje, zakłócony zostaje spokój całej rodziny. Jeżeli więc rodzina ma być szczęśliwa, to każdy musi się do tego przyczyniać. (Porównaj 1 Koryntian 12:26).

10. Dlaczego dzieci powinny się uczyć dobrze pracować?

¹⁰ Twój udział w życiu rodzinnym może być pozytywny i budujący. Ojciec i matka ciężko pracują, żeby zaspokoić potrzeby rodziny. Jeżeli jeszcze jesteś młody i mieszkasz razem z rodzicami, możesz im pomagać. Spora część życia upływa na pracy. Niektórzy ludzie uskarżają się na to. Jeżeli jednak nauczysz się pracować dobrze i z właściwych pobudek, da ci to wielkie zadowolenie. Z drugiej strony człowiek, który się uchyla od pracy, licząc na to, że inni będą pracować za niego, nigdy nie dozna takiego zadowolenia i stanie się dla otoczenia przyczyną zadrażnień jak „dym dla oczu” (Przysłów 10:26; Koheleta 3:12, 13). Jeżeli więc w domu wyznaczono ci jakąś pracę, to ją wykonaj — i to dobrze. A gdybyś chciał sprawić przyjemność rodzicom, to zrób coś więcej z własnej inicjatywy. Najprawdopodobniej stwierdzisz, że taka praca daje najwięcej zadowolenia, ponieważ pobudziło cię do niej szczere pragnienie uszczęśliwienia rodziców.

11. Kiedy słowa lub czyny dziecka przedstawiają rodziców w korzystnym świetle?

¹¹ Gdy się komuś spodoba młody człowiek, prawie zawsze chce wiedzieć, kim są jego rodzice. Gdy Dawid w młodym wieku wyróżnił się odwagą i wiarą, król Saul zaraz zapytał: „Czyim synem jest ten chłopiec?” (1 Samuela 17:55-58). Nosisz nazwisko rodzinne. Wszystko, co robisz, podobnie zresztą jak twoja osobowość, urabia opinię o tym nazwisku i o rodzicach, którzy ci je dali. Jest mnóstwo możliwości przysporzenia rodzicom uznania w sąsiedztwie  i w szkole okazywaniem życzliwości, gotowością spieszenia z pomocą oraz odnoszeniem się do drugich z szacunkiem. Tym samym przynosisz chwałę Stwórcy (Przysłów 20:11; Hebrajczyków 13:16).

12. Dlaczego dzieci powinny współpracować z wychowującymi je rodzicami?

¹² Szczęście rodziców jest nierozerwalnie związane z twoim szczęściem. Wychowanie, które ci dają, ma ci zapewnić dobry start do samodzielnego życia. Gdy będziesz z nimi współpracować, sprawisz im wiele radości, ponieważ życzą ci jak najlepiej. Natchniony pisarz Księgi Przysłów wyraził to następująco: „Synu, gdy mądre twe serce, i własne me serce się cieszy” (Przysłów 23:15). Jeżeli twoi rodzice poczuwają się do obowiązku względem Boga, żeby cię prowadzić drogami prawdziwej mądrości, to pomagaj im w wiernym spełnianiu tego obowiązku: „Słuchaj rady i przyjmij karcenie, abyś w przyszłości był mądry” (Przypowieści [Przysłów] 19:20, Bw).

13. Co mogłoby dziecku pomóc zająć właściwą postawę wobec ograniczeń nakładanych przez rodziców?

¹³ Niekiedy może ci się zdawać, że rodzice mają za duże wymagania albo że nakładają za dużo ograniczeń. Przy utrzymywaniu dyscypliny nie zawsze łatwo jest zachować odpowiednią równowagę. Gdy pewnego dnia założysz rodzinę, być może napotkasz podobne trudności. Jeżeli rodzice radzą unikać towarzystwa niektórych młodych ludzi, ostrzegają przed zażywaniem narkotyków albo nieco ograniczają twoje kontakty z osobami płci odmiennej, pomyśl sobie, że lepiej jest mieć rodziców utrzymujących dzieci w karności niż takich, którzy się nimi nie interesują (Przysłów 13:20; 3:31). Nie wyłamuj się z karności, w której cię wychowują. Wyjdzie ci to na dobre i rozweseli ich serca (Przysłów 6:23; 13:1; 15:5; Hebrajczyków 12:7-11).

14, 15. Jakie zasady biblijne mogą pomóc dziecku utrzymać zgodę w rodzinie w razie powstania trudności?

 ¹⁴ Oczywiście w domu mogą się nieraz wytworzyć różne sytuacje wbrew twojej woli. Jednakże twój sposób reagowania na nie rzutuje na atmosferę rodzinną. Biblia radzi: „Jeżeli to jest możliwe, o ile to od was zależy, żyjcie w zgodzie ze wszystkimi ludźmi” (Rzymian 12:18). Nie zawsze przychodzi to łatwo. Każdy człowiek jest inny; często inaczej patrzymy na jakąś sprawę, inaczej reagujemy. Zdarzają się sprzeczne opinie i życzenia. Przypuśćmy, że powstał spór między tobą a twoim bratem lub siostrą. Uważasz, że jest samolubem. Co wtedy zrobisz?

¹⁵ Niektóre dzieci zaraz głośno się skarżą i domagają się interwencji ojca lub matki. Niekiedy biorą sprawy w swoje ręce i zaczynają popychać lub bić drugich, żeby postawić na swoim. Natchnione przysłowie mówi jednak: „Wnikliwość człowieka skutecznie hamuje jego gniew” (Przysłów 19:11, NW). W jaki sposób? Skłania go do uwzględniania okoliczności łagodzących. (Może ten drugi zdenerwował cię nieumyślnie). Poza tym człowiek wnikliwy przypomni sobie, że nieraz sam nie miał racji. (I jakże wdzięczny jest Bogu za Jego gotowość do przebaczania!) Może go to skłonić do wniosku, że nie warto burzyć swoim gniewem spokoju całej rodziny, choćby brat czy siostra nie mieli racji. O człowieku przejawiającym taką wnikliwość przysłowie mówi dalej: „Pięknie jest z jego strony, gdy przechodzi do porządku nad wykroczeniem”. (Zobacz też Kolosan 3:13, 14).

16. Jakie postępowanie dzieci sprawia radość bogobojnym rodzicom?

¹⁶ W gruncie rzeczy to, co rozwesela serce bogobojnych rodziców, rozwesela też serce Jehowy. To, co im sprawia przykrość, sprawia też przykrość Jemu  (Psalm 78:36-41). Często rodzice nie znający sposobu myślenia Jehowy Boga są zadowoleni, gdy dzieci cieszą się popularnością w świecie, stają się sławne, zarabiają dużo pieniędzy itp. Jednakże rodzice, których Bogiem jest Jehowa, wiedzą, że świat przemija razem z jego pożądliwością, natomiast kto wypełnia wolę Boga, ten trwa na wieki (1 Jana 2:15-17). Tacy rodzice czują się niezwykle szczęśliwi, gdy widzą, że dzieci są posłuszne Stwórcy, spełniają Jego wolę i odzwierciedlają Jego przymioty. Oczywiście zbożni rodzice mają powód do radości, gdy dzieci dobrze się uczą w szkole. Ale jeszcze szczęśliwsi są wtedy, gdy zachowanie dzieci w szkole i poza nią dowodzi, że lojalnie trzymają się mierników wyznaczonych przez Boga i chcą Mu się podobać. Najbardziej jednak cieszą się wówczas, gdy te dzieci już jako ludzie dorośli nadal z upodobaniem chodzą drogami Jehowy.

OBOWIĄZEK TROSZCZENIA SIĘ O RODZICÓW

17-19. Jak dorośli synowie i córki mogą dowieść, że sobie cenią rodziców?

¹⁷ Nasze zainteresowanie rodzicami nie powinno wygasać, gdy jako dorośli opuszczamy dom rodzinny. Chcielibyśmy, żeby byli szczęśliwi przez całe życie. Całymi latami starali się zaspokajać nasze potrzeby i nieraz wymagało to od nich wielkiego poświęcenia. Jak moglibyśmy im teraz dowieść naszej wdzięczności?

¹⁸ Powinniśmy mieć w pamięci przykazanie: „Czcij ojca i matkę” (Mateusza 19:19). Może jesteśmy bardzo zajęci. Musimy jednak zrozumieć, że dla rodziców bardzo wiele znaczy, gdy o nas słyszą i gdy ich odwiedzamy.

¹⁹ W późniejszych latach można jeszcze w inny sposób okazać, że się „czci” rodziców. Gdyby potrzebowali  pomocy materialnej, daj dowód, że doceniasz wszystko, co dla ciebie zrobili, a przy tym masz w poszanowaniu sprawiedliwe wymagania Jehowy. Apostoł Paweł napisał o ludziach w podeszłym wieku: „Jeżeli (...) jakaś wdowa ma dzieci lub wnuki, niech się te wpierw uczą praktykować prawdziwą pobożność we własnym domu oraz wypłacać rodzicom i dziadkom należne zadośćuczynienie, bo to jest przyjemne w oczach Bożych” (1 Tymoteusza 5:3, 4, NW).

20, 21. (a) Co, zgodnie z Ewangelią według Mateusza 15:1-6, wchodzi w zakres okazywania czci rodzicom? (b) Czy coś może uwolnić od obowiązku czczenia rodziców w taki sposób?

²⁰ Z treści Pisma Świętego wyraźnie wynika, że przykazanie, aby czcić rodziców, może się też odnosić do udzielania im pomocy materialnej. Przy pewnej okazji faryzeusze oskarżyli Jezusa i jego uczniów o naruszanie tradycji. Jezus powiedział wtedy: „Dlaczego i wy przestępujecie przykazanie Boże dla waszej tradycji? Bóg przecież powiedział: ‛Czcij ojca i matkę’ oraz: ‛Kto złorzeczy ojcu lub matce, niech śmierć poniesie’. Wy zaś mówicie: ‛Kto by oświadczył ojcu lub matce: Darem złożonym w ofierze jest to, co dla ciebie miało być wsparciem ode mnie, ten nie potrzebuje czcić swego ojca ni matki’. I tak ze względu na waszą tradycję znieśliście przykazanie Boże” (Mateusza 15:1-6).

²¹ Według tradycji wystarczyło oświadczyć, że pieniądze lub inna własność jest „darem złożonym w ofierze”, żeby być uwolnionym od obowiązku zatroszczenia się o rodziców. Ale Jezus się z tym nie zgodził. Powinniśmy to sobie wziąć do serca. Co prawda w niektórych krajach podstawowe potrzeby sędziwych rodziców są zaspokajane z funduszu ubezpieczeń społecznych. Ale czy te świadczenia są  wystarczające? Jeżeli nie albo jeżeli w ogóle ich nie ma, dzieci, które szanują rodziców, dołożą wszelkich starań, żeby im pospieszyć z pomocą w każdej potrzebie. Troszczenie się o sędziwych rodziców, którzy się znaleźli w krytycznej sytuacji, jest według wypowiedzi apostoła Pawła dowodem naszej „prawdziwej pobożności” i oddania dla Jehowy jako Twórcy rodziny.

22. Co jeszcze, oprócz pomocy materialnej, powinniśmy ofiarować rodzicom?

²² Nigdy jednak nie wmawiajmy sobie, że podeszłym w latach rodzicom nie potrzeba nic więcej poza żywnością, odzieżą i dachem nad głową. Oni też mają potrzeby uczuciowe i duchowe. Potrzebują — nieraz nawet bardzo — miłości i uwagi. Przez całe życie chcielibyśmy mieć pewność, że ktoś nas kocha, że do kogoś należymy i że nie jesteśmy sami. Dzieci nie powinny zaniedbywać sędziwych rodziców ani pod względem potrzeb cielesnych, ani duchowych. „Kto ojca znieważa, a matkę wypędza, jest synem bezecnym, zhańbionym” (Przysłów 19:26).

23. Jak dziecko może sprawiać radość rodzicom?

²³ Od młodości aż do wieku dojrzałego dzieci zajmują w życiu rodziców ważne miejsce. Niejedno dziecko sprawia im dużo kłopotu i rozczarowań. Jeżeli jednak umiesz uszanować ich pozycję, słuchasz ich rad oraz okazujesz im prawdziwą miłość, dając im odczuć, że jesteś do nich przywiązany, możesz codziennie sprawiać im wiele radości. „Niech się weseli twój ojciec i matka, twa rodzicielka niech będzie szczęśliwa” (Przysłów 23:25).

[Pytania do studium]