ROZDZIAŁ 19

Jak gospodarować pieniędzmi?

Jak często brakuje ci pieniędzy?

□ nigdy

□ czasami

□ często

Jak często kupujesz rzeczy, na które tak naprawdę cię nie stać?

□ nigdy

□ czasami

□ często

Jak często kupujesz coś na wyprzedaży, choć wcale tego nie potrzebujesz?

□ nigdy

□ czasami

□ często

CZY nie odnosisz wrażenia, że ciągle brakuje ci pieniędzy? Gdybyś tylko miał ich trochę więcej, mógłbyś sobie kupić wymarzoną grę. Gdybyś tylko więcej zarabiała, mogłabyś sobie pozwolić na te buty, których „tak bardzo potrzebujesz”. A może masz podobny problem jak  Joan, która mówi: „Czasem przyjaciółki zapraszają mnie na wspólny wypad. Chociaż wiem, że będzie to sporo kosztowało, mam ochotę spędzić z nimi czas i dobrze się bawić. Nikt nie chce się przyznać: ‚Przykro mi, ale to dla mnie za drogo’”.

Zamiast jednak narzekać na brak pieniędzy, spróbuj się nauczyć gospodarować tymi, którymi dysponujesz. Niejeden czeka z tym, dopóki nie wyprowadzi się z domu. Ale pomyśl: Czy wyskoczyłbyś z samolotu, gdybyś nie umiał otwierać spadochronu? To prawda, że w trakcie spadania mogłoby ci się udać go otworzyć. O ileż mądrzej byłoby jednak zawczasu opanować podstawowe zasady jego użytkowania!

Podobnie jest z pieniędzmi — naucz się nimi gospodarować, gdy jeszcze jesteś w domu, zanim usamodzielnisz się finansowo. Król Salomon napisał, że ‛pieniądze służą ochronie’ (Kaznodziei 7:12). Ochronią cię jednak tylko wtedy, gdy będziesz umiał kontrolować swoje wydatki. Nabierzesz dzięki temu pewności siebie i zyskasz więcej szacunku w oczach rodziców.

Opanuj podstawy

Czy kiedykolwiek pytałeś rodziców o domowe wydatki? Czy wiesz na przykład, ile co miesiąc płacą za prąd, ogrzewanie i wodę, ile kosztuje utrzymanie samochodu, żywność, a także ile wynosi czynsz albo kredyt hipoteczny? Pamiętaj, że masz wpływ na wysokość tych rachunków, a gdy opuścisz dom, sam będziesz musiał za to wszystko płacić. Warto więc się orientować, jakie  wydatki cię czekają. Poproś rodziców, żeby pokazali ci jakieś rachunki, i wysłuchaj uważnie, jak wygospodarowują na nie pieniądze.

Biblijne przysłowie głosi: „Mądry posłucha i przyjmie więcej pouczeń, a kto się odznacza zrozumieniem, ten zapewnia sobie umiejętne kierownictwo” (Przysłów 1:5). Tak właśnie zrobiła Anna. Opowiada: „Tata uczył mnie układać budżet domowy i podkreślał, jak ważna jest skrupulatność w dysponowaniu pieniędzmi”.

Mama nauczyła ją innych praktycznych rzeczy. „Uświadomiła mi, że przed dokonaniem zakupu warto porównywać ceny” — mówi Anna. „Potrafiła zdziałać cuda, mając do dyspozycji stosunkowo niewiele pieniędzy”. Jaką korzyść przyniosły jej te rady? „Umiem teraz sama zająć się własnymi finansami” — wyjaśnia. „Kontroluję swoje wydatki i mam spokojną głowę, bo unikam niepotrzebnych długów”.

Dostrzegaj pułapki

Może uważasz, że kontrolowanie wydatków nie jest takie trudne. Jeżeli nadal mieszkasz w domu rodzinnym, a rodzice pokrywają większość rachunków, to być może kieszonkowe  albo wypłatę w znacznej mierze wydajesz według własnego uznania. I trzeba przyznać, że bywa to całkiem przyjemne.

Niestety, może się źle skończyć, jeśli ulegniesz presji rówieśników i zaczniesz szastać pieniędzmi. Ellena, która ma 21 lat, mówi: „Dla moich kolegów i koleżanek robienie zakupów stało się jedną z ulubionych rozrywek. Kiedy wychodzimy gdzieś razem, mam wrażenie, jakby obowiązywała niepisana zasada: chcesz się dobrze bawić — musisz wydać pieniądze”.

To całkiem naturalne, że pragniesz być akceptowany przez przyjaciół. Zastanów się jednak, czy będąc z nimi, wydajesz pieniądze dlatego, że możesz, czy dlatego, że czujesz się przymuszony. Wiele osób robi to, by dobrze wypaść w oczach przyjaciół i znajomych. Próbują zaimponować innym tym, co mają, a nie tym, jacy są. Taka skłonność może być przyczyną poważnych kłopotów finansowych, zwłaszcza jeśli masz kartę kredytową. Jak do tego nie dopuścić?

Kontroluj wydatki

Zamiast wykorzystać cały limit kredytowy albo za jednym zamachem roztrwonić wszystkie zarobione pieniądze, mógłbyś robić tak jak Ellena. „Kiedy wychodzę gdzieś z koleżankami”, mówi, „zawczasu ustalam, jaką kwotę mogę wydać. Moja pensja jest wpłacana od razu na konto, a wyciągam z niego tyle, ile w danej chwili potrzebuję. Mądre jest też chodzenie na zakupy tylko z tymi osobami, które nie wydają pieniędzy lekką ręką i nie kupują pierwszej napotkanej rzeczy, ale mają zwyczaj zaglądania do różnych sklepów”.

 A oto kilka wskazówek, które warto uwzględnić, jeśli masz kartę kredytową:

● Notuj swoje wydatki i dokładnie porównuj je z miesięcznym wyciągiem z rachunku karty, by się upewnić, czy zostałeś obciążony tylko za zakupy, których rzeczywiście dokonałeś.

● Jak najszybciej reguluj należność. Jeżeli to tylko możliwe, spłacaj od razu całą kwotę.

● Zachowuj szczególną ostrożność, gdy podajesz przez telefon lub Internet numer swojej karty oraz datę jej ważności.

● Unikaj korzystania z karty kredytowej jako środka szybkiego dostępu do gotówki. Pożyczanie gotówki jest zazwyczaj wyżej oprocentowane.

● Nigdy nikomu nie pożyczaj swojej karty kredytowej, nawet przyjacielowi.

Ale czy środkiem zaradczym na twoje problemy finansowe nie byłby po prostu dodatkowy zastrzyk gotówki? Niekoniecznie. Zilustrujmy to przykładem. Powiedzmy, że siadasz za kierownicą, chociaż nie umiesz prowadzić samochodu, albo że masz chęć się przejechać  z zasłoniętymi oczami. Czy dzięki zatankowaniu większej ilości paliwa wzrosłyby twoje szanse na bezpieczne dotarcie do celu podróży? Podobnie jest z pieniędzmi. Jeżeli nie nauczysz się kontrolować swoich wydatków, większe dochody nic nie zmienią.

Może jednak uważasz, że umiesz gospodarować pieniędzmi. W takim razie zadaj sobie następujące pytania: „Jaką kwotę wydałem w ubiegłym miesiącu? Na co ją przeznaczyłem?”. Nie jesteś pewien? Poniżej zamieszczono praktyczne rady, jak przejąć kontrolę nad wydatkami, zanim one przejmą kontrolę nad tobą.

1. Prowadź zapiski. Co najmniej przez miesiąc zapisuj swoje dochody i datę ich uzyskania. Notuj też każdy zakup oraz ilość wydanych pieniędzy. Pod koniec miesiąca podlicz dochody i wydatki.

  2. Ułóż budżet. Spójrz na  tabelkę zamieszczoną na stronie 163. W pierwszej kolumnie wyszczególnij wszystkie dochody spodziewane w ciągu miesiąca. W drugiej wypisz przewidywane wydatki; za pomoc niech posłużą ci prowadzone do tej pory zapiski (patrz punkt 1). W trzeciej kolumnie przez cały miesiąc notuj każdą wydaną kwotę. Notuj też wszystkie nieplanowane wydatki.

3. Zmień przyzwyczajenia. Jeżeli na niektóre rzeczy wydajesz więcej, niż przewidywałeś, i jesteś na minusie, zmień swoje zwyczaje. Spłać długi. Nie trać kontroli nad wydatkami.

Pieniądze są użytecznym narzędziem, jeśli się z nich właściwie korzysta. W większości społeczeństw zarabianie pieniędzy i gospodarowanie nimi jest ważną dziedziną życia. Staraj się jednak zachować równowagę. „Pieniądze mają swoje znaczenie, lecz nie wszystko na nich się kończy” — mówi chłopak imieniem Mateusz. „Nigdy nie wolno ich stawiać ponad rodzinę ani ponad Jehowę”.

W NASTĘPNYM ROZDZIALE

Czy dorastasz w biednej rodzinie? Jeżeli tak, to jak możesz sobie radzić?

WERSET

„Mądrość służy ochronie, tak jak ochronie służą pieniądze; lecz korzyść z wiedzy jest ta, że mądrość zachowuje przy życiu tych, którzy ją posiadają” (Kaznodziei 7:12).

WSKAZÓWKA

Zanim wybierzesz się do sklepu, zrób listę. Weź ze sobą tylko tyle pieniędzy, ile potrzebujesz na zaplanowane zakupy, i ściśle trzymaj się listy.

CZY WIESZ, ŻE...?

Jeżeli kredyt zaciągnięty na karcie wynosi 5000 złotych i jest oprocentowany na 18,5 procent, to gdybyś spłacał miesięcznie minimalną kwotę (40 złotych), likwidacja całego zadłużenia trwałaby prawie 11 lat i pochłonęłaby dodatkowo 4790 złotych w postaci odsetek.

PLAN DZIAŁANIA!

Żeby kontrolować wydatki, mogę: ․․․․․

Zanim zapłacę za coś kartą kredytową, powinienem: ․․․․․

Sprawy, o które zapytam rodziców: ․․․․․

ZASTANÓW SIĘ

● Dlaczego powinieneś się nauczyć gospodarować pieniędzmi, zanim wyprowadzisz się z domu rodzinnego?

● Dlaczego może być ci trudno kontrolować wydatki?

● Jak możesz wykorzystywać swoje pieniądze, by wspierać innych?

[Napis na stronie 162]

„Kiedy ułożę budżet, mniej wydaję. Nie kupuję zbędnych rzeczy” (Leah).

[Ramka na stronie 158]

Co mówią o tobie twoje wydatki

Na co wydajesz pieniądze? Jeżeli regularnie przeznaczasz je na wspieranie innych, to wtedy twoje czyny — a nie tylko słowa — świadczą o tym, że szczerze troszczysz się o ludzi (Jakuba 2:14-17). Systematycznie ofiarując datki na rzecz prawdziwego wielbienia, ‛okazujesz Jehowie szacunek tym, co masz wartościowego’ (Przysłów 3:9). Jeśli jednak wydajesz swoje pieniądze tylko na własne potrzeby i zachcianki, jak to o tobie świadczy?

 [Tabela i ilustracje na stronie 163]

 Materiały ćwiczeniowe

Mój miesięczny budżet

skopiuj tę stronę

dochody

KIESZONKOWE

ZAROBKI

INNE

razem

zł․․․․․

planowane wydatki

JEDZENIE

․․․․․

UBRANIA

․․․․․

TELEFON

․․․․․

ROZRYWKA

․․․․․

DATKI

․․․․․

OSZCZĘDNOŚCI

․․․․․

INNE

․․․․․

razem

zł․․․․․

faktyczne wydatki

JEDZENIE

․․․․․

UBRANIA

․․․․․

TELEFON

․․․․․

ROZRYWKA

․․․․․

DATKI

․․․․․

OSZCZĘDNOŚCI

․․․․․

INNE

․․․․․

razem

zł․․․․․

[Ilustracja na stronie 160]

Niekontrolowane wydawanie pieniędzy przypomina prowadzenie samochodu z zasłoniętymi oczami