Rozdział 17

Czy mam rzucić szkołę?

JACK od 25 lat wysłuchuje usprawiedliwień uczniów o ich nieobecności w szkole. Młody wagarowicz musi się więc nieźle nagłowić, aby wymyślić coś, czego Jack jeszcze nie słyszał. „Dzieciaki mówiły mi już wszystko” — opowiada. „Na przykład: ‚Wydawało mi się, że tego dnia będę chory’ (...) ‚Zmarł mój dziadek na Alasce’”. Jaka wymówka „podobała się” Jackowi najbardziej? Otóż trzech chłopców twierdziło, że „nie mogli trafić do szkoły, bo była gęsta mgła”.

Te żenujące wykręty wskazują, iż wielu młodych czuje do szkoły niechęć, która przybiera różne formy — od obojętności („Jakoś ujdzie”) do jawnej wrogości („Nienawidzę szkoły. Jest wstrętna!”). Gary opowiada, że natychmiast po wyjściu z mieszkania zaczynał go boleć żołądek: „Kiedy zbliżałem się do szkoły, bardzo się pociłem i denerwowałem (...) Po prostu musiałem wracać do domu”. Sporo młodych osób odczuwa podobny obsesyjny lęk przed szkołą, określany przez lekarzy mianem szkolnej fobii. Nierzadko jej przyczyną jest brutalne lub wręcz okrutne traktowanie przez kolegów albo nacisk, jaki się kładzie na zdobywanie dobrych stopni. Tacy uczniowie (przy odrobinie perswazji rodziców) uczęszczają na lekcje, ale przeżywają ciągły stres, a nawet miewają dolegliwości fizyczne.

Nic więc dziwnego, że alarmująca liczba młodzieży postanawia w ogóle nie chodzić do szkoły! Tylko w Stanach Zjednoczonych codziennie opuszcza lekcje jakieś dwa i pół miliona uczniów szkół podstawowych i średnich! Jak podaje dziennik The New York Times, w nowojorskich szkołach ponadpodstawowych jest tak dużo (około jednej trzeciej) „notorycznie nieobecnych”, „że właściwie nie sposób ich uczyć”.

Inni zdobywają się na jeszcze radykalniejsze kroki.  „W szkole było nudno i panował za duży rygor” — oświadczył młody mężczyzna imieniem Walter, który rzucił szkołę średnią. To samo zrobiła również Antonia, mająca trudności z nauką. „Jak mogło mi iść dobrze, skoro nie rozumiałam, co czytam?” — zapytała. „Siedziałam tam coraz bardziej otępiała, więc zrezygnowałam”.

Trzeba przyznać, że szkolnictwo na całym świecie nękają poważne problemy. Ale czy z tego powodu należałoby zupełnie stracić zainteresowanie szkołą i ją rzucić? Jak taka decyzja mogłaby się odbić na twym późniejszym życiu? Czy istnieją uzasadnione przyczyny, dla których powinieneś ukończyć szkołę?

Wartość wykształcenia

Michael postanowił uzyskać świadectwo ukończenia szkoły średniej i na nowo podjął naukę. Zapytany o powód, odpowiedział: „Uświadomiłem sobie, że potrzebne mi będzie jakieś wykształcenie”. Ale co rozumieć przez „wykształcenie”? Umiejętność wyrecytowania imponującej liczby faktów? To nie jest jeszcze wykształcenie, tak jak stos cegieł nie jest domem.

Wykształcenie powinno przygotowywać do radzenia sobie w dorosłym życiu. Allen Austill, przez 18 lat pełniący funkcję dyrektora szkoły, mówił o „edukacji, która uczy myślenia, rozwiązywania problemów, rozstrzygania, co jest racjonalne, a co nierozsądne, umożliwia zdobycie niezbędnej umiejętności jasnego myślenia, gromadzenia danych i łączenia poszczególnych elementów w jedną całość. Uczy dokonywania tych wszystkich ocen, wyławiania różnic i zdobywania wiedzy”.

Jak szkoła realizuje ten cel? Przed wiekami król Salomon pisał przypowieści „dla dodania niedoświadczonym przezorności, młodzieńcowi wiedzy i umiejętności myślenia” (Przysłów [Przypowieści] 1:1-4, NW). Istotnie, młodość i brak doświadczenia idą ze sobą w parze. Jednakże  szkoła może ci pomóc w rozwinięciu i doskonaleniu umiejętności myślenia. Nie wystarczy znać fakty, trzeba jeszcze umieć je analizować i wyciągać na ich podstawie praktyczne wnioski. Chociaż niektóre szkoły bywają krytykowane za sposób, w jaki przekazują wiedzę, niewątpliwie zmuszają do używania umysłu. To prawda, że rozwiązywanie zadań z geometrii czy uczenie się na pamięć mnóstwa dat historycznych może ci się nie wydawać w tym okresie życia specjalnie przydatne. Jak jednak napisała Barbara Mayer w książce The High School Survival Guide (Jak ukończyć szkołę średnią — poradnik), choć „nie każdy zapamięta wszystkie fakty i informacje, o które nauczyciele lubią pytać na klasówkach, to pewne rzeczy nigdy nie pójdą w zapomnienie, na przykład umiejętność uczenia się czy planowania”.

 Również trzej profesorowie uniwersyteccy, którzy badali długofalowe efekty edukacji, doszli do wniosku, że ludzie „lepiej wykształceni mają bardziej rozległą wiedzę nie tylko o faktach książkowych, ale też o współczesnym świecie oraz że chętniej zdobywają wiadomości i sięgają do źródeł informacji. (...) Okazuje się, iż różnice te są niezależne od tego, ile kto ma lat i kiedy ukończył szkołę” (The Enduring Effects of Education).

Co najważniejsze, wykształcenie może cię przygotować do spełniania obowiązków chrześcijańskich. Przyswojenie sobie skutecznych metod uczenia się oraz dobre opanowanie sztuki czytania ułatwią ci studiowanie Słowa Bożego (Psalm 1:2). Jeżeli nauczyłeś się w szkole wypowiadania swych poglądów, łatwiej ci będzie przekazywać innym prawdy biblijne. Przydatna jest również znajomość historii, nauk przyrodniczych, geografii i matematyki, gdyż pomoże ci docierać do ludzi o różnym pochodzeniu, rozmaitych zainteresowaniach i wierzeniach.

Szkoła a zatrudnienie

Szkoła ma również wielki wpływ na perspektywy zatrudnienia. Dlaczego?

 Mądry król Salomon powiedział o człowieku biegłym w swoim zawodzie: „Może on być w służbie u królów, a nie będzie w służbie u ludzi podłych” (Przypowieści 22:29). Wypowiedź ta nie straciła na aktualności. „Jeżeli nie masz kwalifikacji zawodowych, może cię w życiu wiele minąć” — powiedział Ernest Green z amerykańskiego Ministerstwa Pracy.

Zrozumiałe więc, że osoby przerywające naukę mają nikłe szanse na zatrudnienie. Boleśnie się o tym przekonał wspomniany wcześniej Walter. „Mnóstwo razy starałem się o pracę i nie mogłem jej dostać, bo nie miałem świadectwa ukończenia szkoły”. Przyznał też: „Czasami ktoś używa słów, których nie rozumiem, i wtedy czuję się niedouczony”.

Bezrobocie wśród młodych ludzi między 16 a 24 rokiem życia, którzy rzucili szkołę ponadpodstawową, „jest prawie dwa razy większe niż wśród ich rówieśników, którzy ją ukończyli, i niemal trzy razy większe od ogólnego wskaźnika bezrobocia” (The New York Times). „Kto przerywa naukę, zamyka sobie perspektywy na przyszłość” — dodaje F. Philip Rice w książce The Adolescent (Dorastająca młodzież). Jeśli ktoś rzucił szkołę, najprawdopodobniej nie posiadł podstawowych kwalifikacji niezbędnych do wykonywania najprostszych prac.

Paul Copperman pisze w pewnej książce: „Ostatnie badania wykazują, że aby otrzymać pracę kucharza, trzeba opanować sztukę czytania mniej więcej na poziomie siódmej klasy, aby dostać pracę mechanika — na poziomie ósmej klasy, sprzedawcy — dziewiątej i dziesiątej”. Dalej czytamy: „Moim zdaniem wypływa stąd logiczny wniosek, że uzyskanie pracy nauczyciela, pielęgniarki, księgowego  czy inżyniera wymaga jeszcze bieglejszego czytania” (The Literacy Hoax).

Rzecz więc oczywista, że uczniowie, którzy usilnie się starają przyswoić sobie podstawowe umiejętności, między innymi czytania, będą mieli znacznie lepsze widoki na znalezienie pracy. Ale jaką inną trwałą korzyść daje chodzenie do szkoły?

Staniesz się lepszy

Ta trwała korzyść polega na tym, że możesz poznać swe mocne i słabe strony. Michelle, która niedawno podjęła pracę w firmie komputerowej, zauważyła: „W szkole nauczyłam się, jak sobie radzić z nawałem zajęć i ze sprawdzianami oraz jak się wypowiadać”.

Pewna młoda osoba mówi, że szkoła nauczyła ją właściwego stosunku do porażek. Przedtem była skłonna obwiniać za swe niepowodzenia wszystkich, ale nie siebie. Inni odnieśli pożytek z dyscypliny panującej w szkołach. Wiele osób ustosunkowuje się do niej krytycznie i uważa, iż hamuje ona rozwój młodych umysłów. Tymczasem Salomon zachęcał młodzież do „poznania mądrości i karności” (Przypowieści 1:2). Szkoły, w których dba się o karność, wychowały wiele zdyscyplinowanych ludzi o twórczych umysłach.

Dlatego naprawdę warto w pełni wykorzystać lata szkolne. Jak to robić? Zacznijmy od samej nauki.

Pytania do omówienia

□ Dlaczego tylu młodych ludzi nie lubi szkoły? A jaki jest twój stosunek do nauki?

□ Jak szkoła pomaga rozwijać umiejętność myślenia?

□ W jaki sposób porzucenie szkoły może się odbić na twych szansach zatrudnienia i dlaczego?

□ Jakie jeszcze osobiste korzyści możesz odnieść z chodzenia do szkoły?

[Napis na stronie 135]

„Siedziałam tam coraz bardziej otępiała, więc zrezygnowałam”

[Napis na stronie 138]

„Ostatnie badania wykazują, że aby otrzymać pracę kucharza, trzeba opanować sztukę czytania mniej więcej na poziomie siódmej klasy, aby dostać pracę mechanika — na poziomie ósmej klasy, sprzedawcy — dziewiątej i dziesiątej”

[Ilustracje na stronie 136]

Dyscyplina, której uczysz się w szkole, może ci się przydać na całe życie

[Ilustracja na stronie 137]

Osoby, które nie zdobyły w szkole podstawowych kwalifikacji, mają nikłe szanse zatrudnienia