1. Jakie mogą być przyczyny podziałów w rodzinach?

JEŻELI w domu panuje miłość, zrozumienie i pokój, rodzina czuje się szczęśliwa. Mamy nadzieję, że właśnie tak dzieje się u was. Niestety, w niezliczonych rodzinach sytuacja wygląda zgoła inaczej — z takiej czy innej przyczyny są podzielone. Czemu to przypisać? Poniżej omówimy trzy istotne sprawy. W niektórych domach nie wszyscy wyznają tę samą religię. W innych dzieci mają różnych biologicznych rodziców. W jeszcze innych powodem rozdźwięków są trudności finansowe lub chęć pomnożenia dóbr materialnych. Niemniej to, co dzieli jedną rodzinę, może nie mieć wpływu na drugą. Skąd ta różnica?

2. Gdzie niektórzy szukają rad w sprawach rodzinnych, ale co jest źródłem najlepszych wskazówek?

² Po pierwsze, wynika ona z zapatrywań. Jeżeli szczerze starasz się zrozumieć cudzy punkt widzenia, łatwiej dostrzeżesz, jak dbać o jedność rodziny. Po drugie, ważne jest źródło, z którego czerpiesz wskazówki. Wielu słucha współpracowników, sąsiadów, redaktorów czasopism lub innych ludzkich doradców. Niektórzy jednak sprawdzają, co o ich sytuacji ma do powiedzenia Słowo Boże, a potem stosują się do podanych w nim wytycznych. Jak może to pomóc rodzinie zachować w domu pokój? (2 Tymoteusza 3:16, 17).

3. (a) Jakiej rady w sprawie małżeństwa z wyznawcą innej religii udziela Biblia? (b) Jakie podstawowe zasady wchodzą w grę, gdy małżonków dzielą poglądy religijne?

³ Biblia zdecydowanie odradza małżeństwo z wyznawcą innej religii (5 Mojżeszowa 7:3, 4; 1 Koryntian 7:39). Mogłaś jednak poznać prawdę biblijną dopiero po ślubie, a twój mąż jej nie przyjął. Co wtedy? Oczywiście przysięga małżeńska dalej was obowiązuje (1 Koryntian 7:10). Biblia kładzie nacisk na trwałość związku małżeńskiego i zachęca partnerów, by nie uciekali przed problemami, lecz usuwali dzielące ich różnice (Efezjan 5:28-31; Tytusa 2:4, 5). A jeśli mąż ostro się sprzeciwia temu, że praktykujesz religię opartą na Biblii? Może próbuje cię powstrzymać od uczęszczania na zebrania zborowe lub nie życzy sobie, by jego żona chodziła od domu do domu i rozmawiała na tematy religijne. Co wtedy zrobić?

4. Jak żona może się wczuwać w położenie męża, który nie podziela jej przekonań religijnych?

⁴ Spróbuj dociec, dlaczego mąż tak reaguje (Przysłów [Przypowieści] 16:20, 23, NW). Jeżeli nie do końca rozumie, czym się zajmujesz, może się o ciebie martwić. Mogą też wywierać na niego presję krewni, niezadowoleni, że zrezygnowałaś z pewnych ważnych dla nich zwyczajów. „Zostawałem w domu sam jeden i czułem się opuszczony” — powiedział pewien mąż. Odnosił wrażenie, iż jakaś religia zabiera mu żonę. Tymczasem duma nie pozwalała mu się przyznać do uczucia osamotnienia. Może twój mąż potrzebuje zapewnień, że miłość do Jehowy nie zmieniła twych uczuć. Koniecznie znajduj dla niego czas.

5. W czym musi zachowywać równowagę żona, której mąż wyznaje inną religię?

⁵ Ale jeśli w tej sytuacji chcesz postąpić mądrze,  musisz wziąć pod uwagę coś jeszcze ważniejszego. Słowo Boże nawołuje żony: „Bądźcie podporządkowane swym mężom, jak przystoi w Panu” (Kolosan 3:18). Jest to więc przestroga przed duchem niezależności. Poza tym zwrot „jak przystoi w Panu” wskazuje, iż uległość wobec męża powinna uwzględniać posłuszeństwo Panu. Trzeba więc zachować pod tym względem równowagę.

6. O jakich zasadach powinna pamiętać zamężna chrześcijanka?

⁶ Obecność na zebraniach zborowych oraz mówienie drugim o swej wierze opartej na Biblii to dla chrześcijan ważne aspekty prawdziwego wielbienia, z których nie mogą zrezygnować (Rzymian 10:9, 10, 14; Hebrajczyków 10:24, 25). Co zatem zrobisz, jeśli mąż wprost zabrania ci spełniać określone wymaganie Boże? Apostołowie Jezusa Chrystusa oświadczyli: „Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako  władcy niż ludziom” (Dzieje 5:29). Ustanowiony przez nich wzór można odnieść do różnych okoliczności. Czy miłość do Jehowy skłoni cię do oddawania należnej Mu czci? I czy z szacunku i miłości do męża postarasz się czynić to w sposób możliwy dla niego do przyjęcia? (Mateusza 4:10; 1 Jana 5:3).

7. Jaką zdecydowaną postawę musi zajmować chrześcijańska żona?

⁷ Jezus przyznał, że nie zawsze się to uda. Ostrzegł, iż na skutek sprzeciwu wobec prawdziwego wielbienia chrześcijanie będą się czasem czuli tak, jakby miecz odciął ich od reszty rodziny (Mateusza 10:34-36). Doświadczyła tego pewna Japonka. Mąż sprzeciwiał się jej przez 11 lat. Bardzo źle ją traktował i często nie wpuszczał jej do domu. Ona się jednak nie poddawała. Korzystała z pomocy przyjaciół ze zboru chrześcijańskiego. Nieustannie się modliła i czerpała otuchę z Listu 1 Piotra 2:20. Wierzyła, że jeśli się nie ugnie, któregoś dnia mąż zacznie razem z nią służyć Jehowie. I rzeczywiście tak się stało.

8, 9. Jak powinna postępować żona, by nie utrudniać mężowi zmiany nastawienia?

⁸ Istnieje wiele praktycznych sposobów pozwalających zmienić nastawienie współmałżonka. Jeżeli na przykład mąż jest przeciwny twej religii, nie dawaj mu uzasadnionych powodów do uskarżania się na ciebie w innych dziedzinach. Utrzymuj czystość w domu. Dbaj o swój wygląd zewnętrzny. Nie szczędź mężowi wyrazów miłości i doceniania. Nie krytykuj go, lecz wspieraj. Pokazuj, że oczekujesz od niego przewodnictwa. Gdybyś poczuła się skrzywdzona, nie oddawaj wet za wet (1 Piotra 2:21, 23). Uwzględniaj ludzką niedoskonałość, a w razie nieporozumień okazuj pokorę i bądź gotowa pierwsza wyciągnąć rękę do zgody (Efezjan 4:26).

 ⁹ Nie pozwól, by przez to, że chodzisz na zebrania, mąż jadał spóźnione posiłki. Do służby kaznodziejskiej możesz wyruszać wtedy, gdy nie ma go w domu. Poza tym mądra chrześcijanka nie głosi mężowi, jeśli on sobie tego nie życzy. Kieruje się raczej następującą radą apostoła Piotra: „Wy, żony, bądźcie podporządkowane swoim mężom, żeby — jeśli niektórzy nie są posłuszni słowu — mogli bez słowa zostać pozyskani dzięki postępowaniu swych żon, będąc naocznymi świadkami waszego nieskalanie czystego postępowania, połączonego z głębokim respektem” (1 Piotra 3:1, 2). Chrześcijańskie żony pracują nad wydawaniem w pełniejszej mierze owoców ducha Bożego (Galatów 5:22, 23).

10. Jak wierzący mąż powinien się odnosić do żony, która nie podziela jego przekonań?

¹⁰ A jeśli żona chrześcijanina nie podziela jego przekonań? Biblia podaje wskazówki dotyczące takich sytuacji, powiada bowiem: „Jeżeli jakiś brat ma niewierzącą żonę, a ona zgadza się z nim mieszkać, niech jej nie opuszcza” (1 Koryntian 7:12). Poza tym zachęca mężów: „Zawsze miłujcie swe żony” (Kolosan 3:19).

11. Jak chrześcijanin może się kierować rozeznaniem i taktownie sprawować zwierzchnictwo nad żoną wyznającą inną religię?

¹¹ Jeżeli twoja żona wyznaje inną religię, dokładaj szczególnych starań, by mieć wzgląd na jej uczucia oraz darzyć ją szacunkiem. Jako osoba dorosła, ma prawo do pewnej swobody w wyborze praktyk religijnych, choćby były one sprzeczne z twoimi zapatrywaniami. Podczas pierwszej rozmowy o twej wierze nie oczekuj, iż żona porzuci długo uznawane poglądy i przyjmie coś nowego. Nie oświadczaj bezceremonialnie, że zwyczaje od lat pielęgnowane w jej rodzinie  są fałszywe, lecz cierpliwie staraj się trafić jej do przekonania argumentami biblijnymi. Jeśli sporo czasu pochłaniają ci zajęcia zborowe, może się czuć zaniedbywana. Niewykluczone, że jej sprzeciw wobec twych wysiłków w służbie dla Jehowy w gruncie rzeczy oznacza: „Poświęcaj mi więcej czasu!” Bądź zatem cierpliwy. Serdeczną wyrozumiałością możesz z czasem pomóc żonie przyłączyć się do prawdziwego wielbienia (Kolosan 3:12-14; 1 Piotra 3:8, 9).

12. Jakich zasad biblijnych co do wychowywania dzieci należałoby się trzymać, nawet jeśli małżonkowie mają odmienne przekonania religijne?

¹² Jeżeli w domu nie wszyscy są tego samego wyznania, powstaje niekiedy problem, w jakiej religii wychować dzieci. Jakie zasady biblijne mają tu zastosowanie? Chociaż matka odgrywa ważną rolę, główną odpowiedzialnością za wychowywanie dzieci Pismo Święte obarcza ojca (Przypowieści 1:8; porównaj 1 Mojżeszową 18:19; 5 Mojżeszową 11:18, 19). Pozostaje on głową rodziny, nawet jeśli nie respektuje przewodnictwa Chrystusa.

13, 14. Co może zrobić żona, której mąż nie pozwala zabierać dzieci na zebrania ani prowadzić z nimi studium?

¹³ Niektórzy ojcowie wyznający odmienne przekonania nie mają nic przeciwko temu, by matka wychowywała dzieci w duchu swej religii. Inni natomiast zajmują przeciwne stanowisko. Co zrobić, gdy mąż nie pozwala zabierać dzieci na zebrania zborowe, a nawet studiować z nimi Biblii w domu? W takim wypadku musisz zrównoważyć kilka powinności — względem Jehowy Boga, względem męża będącego twą głową oraz względem dzieci, które kochasz. Jak to wszystko pogodzić?

 ¹⁴ Z pewnością uczynisz tę sprawę przedmiotem swych modlitw (Filipian 4:6, 7; 1 Jana 5:14). Ale w końcu będziesz musiała sama zadecydować, jak postąpić. Jeżeli taktownie wyjaśnisz mężowi, że nie zamierzasz podkopywać jego autorytetu, sprzeciw może z czasem zelżeć. Nawet gdyby mąż zabronił ci chodzić z dziećmi na zebrania lub prowadzić z nimi formalne studium biblijne, to i tak możesz udzielać im pouczeń. Codziennymi rozmowami oraz dobrym przykładem staraj się zaszczepiać im miłość do Jehowy, wiarę w Jego Słowo, szacunek dla rodziców (a więc także dla ojca), serdeczną troskę o drugich i docenianie dla sumiennej pracy. Może po jakimś czasie mąż zauważy dobre rezultaty twych wysiłków i zacznie je oceniać pozytywnie (Przypowieści 23:24).

15. Jaką odpowiedzialność za wychowywanie dzieci ponosi wierzący ojciec?

¹⁵ Jeżeli jesteś chrześcijańskim ojcem, a żona nie podziela twych przekonań religijnych, musisz wziąć na siebie zadanie wychowywania dzieci, „karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy” (Efezjan 6:4). Oczywiście w kontaktach z żoną powinieneś przy tym przejawiać życzliwość, miłość i rozsądek.

16, 17. O jakich zasadach biblijnych muszą pamiętać dzieci, jeśli zaczynają wyznawać inną religię niż ich rodzice?

¹⁶ Obecnie dość często się zdarza, że nawet nieletnie dzieci zaczynają wyznawać inną religię niż ich rodzice. Czy tak jest w twoim wypadku? W takim razie w Biblii znajdziesz dla siebie rady.

¹⁷ Słowo Boże nakazuje dzieciom: „Bądźcie posłuszne waszym rodzicom w jedności z Panem, to  bowiem jest prawe: ‚Szanuj swego ojca i swą matkę’” (Efezjan 6:1, 2). A zatem rodziców należy darzyć stosownym respektem. Chociaż jednak posłuszeństwo wobec nich ma niebagatelne znaczenie, musi iść w parze z oddawaniem czci prawdziwemu Bogu. Kiedy dziecko dorasta na tyle, by podejmować samodzielne decyzje, ponosi coraz większą odpowiedzialność za swe czyny — nie tylko przed prawem świeckim, ale przede wszystkim przed prawem Bożym. „Każdy z nas sam za siebie zda sprawę Bogu” — czytamy w Biblii (Rzymian 14:12).

18, 19. Jak dzieci wyznające inną religię mogą pomóc rodzicom lepiej ją poznać?

¹⁸ Jeżeli pod wpływem swych wierzeń dokonujesz w życiu zmian, postaraj się zrozumieć rodziców. Najprawdopodobniej będą się cieszyć, gdy dzięki poznawaniu i wprowadzaniu w czyn nauk biblijnych staniesz się posłuszniejszy oraz zaczniesz odnosić się do nich z większym szacunkiem i sumienniej wykonywać to, o co cię proszą. Ale kiedy ze względu na nową wiarę zaniechasz drogich im przekonań i zwyczajów, mogą to uznać za wzgardzenie dziedzictwem, które chcieli ci przekazać. Niewykluczone też, że martwią się o twój los, jeśli to, co robisz, nie jest w waszym środowisku popularne lub odwraca twą uwagę od dążeń, które ich zdaniem zabezpieczyłyby cię pod względem materialnym. Inną barierę stanowi niekiedy duma. Rodzice mogą odbierać twe zachowanie jako próbę wykazania im, że ty masz rację, a oni są w błędzie.

¹⁹ Dlatego postaraj się jak najszybciej umówić rodziców ze starszymi miejscowego zboru lub innymi dojrzałymi Świadkami. Zachęć ich, by przyszli do Sali Królestwa i posłuchali, o czym się tam mówi,  oraz by osobiście się przekonali, jakimi ludźmi są Świadkowie Jehowy. Rodzice mogą z czasem złagodnieć. A nawet jeśli nieustępliwie się sprzeciwiają, niszczą literaturę biblijną i zabraniają ci chodzić na zebrania chrześcijańskie, zapewne znajdziesz okazje, aby gdzieś poczytać, porozmawiać ze współwyznawcami oraz nieoficjalnie dawać świadectwo i pomagać drugim. Poza tym zawsze możesz modlić się do Jehowy. Niektórym młodym nie udaje się zrobić nic więcej, dopóki nie dorosną i nie staną się samodzielni. Jednakże bez względu na sytuację w domu nieodmiennie „szanuj swego ojca i swą matkę”. Ze swej strony dąż do zachowania pokoju w rodzinie (Rzymian 12:17, 18). A przede wszystkim zabiegaj o pokój z Bogiem.

20. Co mogą czuć dzieci mieszkające z przybranym ojcem lub matką?

²⁰ W niejednym domu najwięcej trosk przyczyniają nie tyle względy religijne, ile biologiczne. Obecnie w wielu rodzinach wychowują się dzieci z poprzedniego małżeństwa jednego bądź obojga rodziców. Niekiedy odczuwają zazdrość i urazę lub boją się okazać nielojalne. W rezultacie mogą odrzucać szczere starania o ich dobro ze strony przybranego ojca lub matki. Co zrobić, by rodzina łączona była szczęśliwa?

21. Dlaczego mimo szczególnych okoliczności przybrani rodzice muszą trzymać się zasad biblijnych?

²¹ Musicie zdawać sobie sprawę, że i w tych szczególnych okolicznościach obowiązują was zasady biblijne wypróbowane w innych rodzinach. Zlekceważenie tych mierników może na pozór rozładować sytuację — przynajmniej chwilowo — ale później najprawdopodobniej obróci się przeciwko wam (Psalm 127:1;  Przypowieści 29:15). Pielęgnujcie mądrość i rozeznanie: mądrość pomoże wam stosować zbożne zasady z myślą o trwałych korzyściach, a rozeznanie — rozumieć, dlaczego członkowie rodziny coś mówią lub czynią. Wczuwajcie się też w ich położenie (Przysłów 16:21, NW; 24:3, NW; 1 Piotra 3:8).

22. Dlaczego dzieciom może być trudno zaakceptować ojczyma lub macochę?

²² Jeżeli jesteś przybranym ojcem (lub matką), być może pamiętasz, że jako przyjaciel rodziny byłeś przez dzieci mile widziany. Ale gdy stałeś się ich ojczymem, mogły zmienić swoje nastawienie. Może pragną pozostać lojalne względem nieobecnego ojca i obawiają się, że zechcesz zagarnąć uczucie, którym go darzą. Nieraz mogą ci bezceremonialnie przypominać, iż nie jesteś ich ojcem. Takie wypowiedzi są bolesne. Jednakże „nie śpiesz się w duchu do obrażania się” (Kaznodziei 7:9, NW). Kiedy dzieci reagują emocjonalnie, trzeba podchodzić do tego z rozeznaniem i wyczuciem.

23. Jak w rodzinie łączonej można stosować karcenie?

²³ Przymioty te okazują się też niezbędne podczas karcenia. Konsekwentne karcenie jest niezwykle ważne (Przysłów 6:20, NW; 13:1, NW). A ponieważ dzieci różnią się od siebie, może mieć ono różną postać. Niektórzy przybrani rodzice zauważyli, że więcej daje się osiągnąć, gdy przynajmniej na początku tą dziedziną wychowywania dziecka zajmuje się rodzony ojciec lub matka. Jednakże oboje koniecznie powinni być zgodni w utrzymywaniu karności, nie robiąc różnic między swoimi a przybranymi dziećmi (Przypowieści 24:23). Chociaż posłuszeństwo to istotna sprawa, trzeba też mieć wzgląd na niedoskonałość. Nie wpadaj w przesadę. Karć z miłością (Kolosan 3:21).

24. Jak można zapobiegać powstawaniu problemów natury moralnej między przybranymi rodzicami i dziećmi oraz braćmi i siostrami?

 ²⁴ Wielu kłopotów oszczędzają rodzinne rozmowy. Pozwalają wszystkim koncentrować się na rzeczach najważniejszych (porównaj Filipian 1:9-11). Ponadto pomagają ustalić, jak każdy w domu może się przyczyniać do realizacji wspólnych celów. Co więcej, szczere rozmowy w gronie rodzinnym zapobiegają problemom natury moralnej. Dziewczęta muszą wiedzieć, jak się ubierać i zachowywać w towarzystwie ojczyma lub przybranych braci, natomiast chłopcy potrzebują rad co do właściwego stosunku względem macochy i przybranych sióstr (1 Tesaloniczan 4:3-8).

25. Jakie zalety pomagają zachowywać pokój w rodzinie łączonej?

²⁵ Rola ojczyma lub macochy jest specyficzna  i trudna, ale bądź cierpliwy. Na umocnienie nowych więzi potrzeba czasu. Zdobycie miłości i szacunku dzieci, z którymi nie łączą cię węzły krwi, może być niełatwym zadaniem. Można mu jednak podołać. Kluczem do zachowania pokoju w rodzinie łączonej jest mądre i wnikliwe serce oraz gorące pragnienie, by się podobać Jehowie (Przysłów 16:20, NW). Dzięki takim zaletom łatwiej też będzie radzić sobie w innych sytuacjach.

26. Jak stosunek do dóbr materialnych oraz trudności finansowe mogłyby podzielić rodzinę?

²⁶ Źródłem najrozmaitszych rozdźwięków w wielu  rodzinach bywa stosunek do dóbr materialnych oraz trudności finansowe. To przykre, ale jedność niektórych domów burzą kłótnie o pieniądze oraz pragnienie stania się bogatym — lub przynajmniej trochę bogatszym. Podziały mogą zaistnieć także wtedy, gdy mąż i żona pracują zawodowo i kierują się zasadą: „Ja mam swoje pieniądze, a ty swoje”. Nawet jeśli nie dochodzi do kłótni, zapracowani małżonkowie niejednokrotnie mają tak napięty plan zajęć, iż pozostaje im mało czasu dla siebie nawzajem. Poza tym coraz częściej spotyka się ojców, którzy ze względu na możliwość znacznie lepszego zarobku całymi miesiącami, a nawet latami mieszkają z dala od rodziny. Może to być źródłem bardzo poważnych trudności.

27. Jakie zasady mogą pomóc rodzinie w trudnej sytuacji finansowej?

²⁷ Nie sposób ustalić reguł postępowania w takich sytuacjach, gdyż każda rodzina boryka się z innymi przeciwnościami i ma inne potrzeby. Pomocne okazują się jednak rady biblijne. Na przykład w Księdze Przysłów 13:10 (NW) wykazano, że niepotrzebnych zwad można nieraz uniknąć dzięki ‛wspólnym naradom’. Nie chodzi przy tym jedynie o wyrażenie swego stanowiska, lecz o szukanie rozwiązania oraz zrozumienie punktu widzenia drugiej osoby. Do zjednoczenia wysiłków wszystkich domowników przyczynia się też opracowanie realistycznego budżetu. Niekiedy sytuacja wymaga — być może chwilowo — by oboje małżonkowie podjęli pracę zarobkową w celu pokrycia dodatkowych wydatków, zwłaszcza jeśli mają na utrzymaniu dzieci lub inne osoby. W takim wypadku mąż mógłby dawać żonie dowody, że mimo wszystko ma dla niej czas. Razem z dziećmi może jej pomagać  w zajęciach, którym normalnie podołałaby sama (Filipian 2:1-4).

28. Do jakich wskazówek powinna się stosować rodzina, żeby osiągnąć jedność?

²⁸ Pamiętajcie jednak, że choć pieniądze są w tym systemie rzeczy niezbędne, nie dają szczęścia. Oczywiście nie zapewnią też życia (Kaznodziei 7:12). Przywiązywanie zbyt dużej wagi do dóbr materialnych naprawdę może doprowadzić do ruiny duchowej i moralnej (1 Tymoteusza 6:9-12). O ileż lepiej jest szukać najpierw Królestwa Jehowy i Jego prawości w przeświadczeniu, że pobłogosławi On nasze starania o zdobycie środków niezbędnych do życia! (Mateusza 6:25-33; Hebrajczyków 13:5). Jeżeli na pierwszym miejscu postawicie sprawy duchowe, zabiegając przede wszystkim o pokój z Bogiem, wasza rodzina — choćby z różnych względów podzielona — prawdziwie zjednoczy się w tym, co najważniejsze.