Rozdział 17

Co myślisz o muzyce i tańcach?

1-3. (a) Dlaczego można powiedzieć, że człowiek dzięki Stwórcy prawie na każdym kroku styka się z muzyką? (b) Podaj kilka przykładów na to, że Biblia nie gani tańca.

STWÓRCA sprawił, że człowiek niemal na każdym kroku słyszy jakąś muzykę. Nie tylko czysty, wdzięczny śpiew ptaków, lecz także szmer strumieni, szept albo zawodzenie wiatru w konarach drzew, cykanie świerszczy, kumkanie żab i nawoływania wielu innych stworzeń — wszystko to są dla ludzi melodyjne dźwięki. Nic więc dziwnego, że historia instrumentów muzycznych sięga zarania dziejów ludzkości.

² Również taniec ma długą historię. W Izraelu siostra Mojżesza Miriam poprowadziła kobiety w „pląsach i uderzały w bębenki”. A gdy Bóg pomógł królowi Dawidowi zwyciężyć zdemoralizowanych nieprzyjaciół, „kobiety ze wszystkich miast wyszły ze śpiewem i tańcami”. Niewątpliwie również Jezus Chrystus nie zganił tańca, ponieważ w przypowieści o synu marnotrawnym wymienił go jako część składową czcigodnej uroczystości. Powiedział bowiem, że powrót syna marnotrawnego uczczono ‚muzyką i tańcami’. Poza tym Biblia wspomina o indywidualnych  albo grupowych tańcach mężczyzn i kobiet. — Wyjścia 15:20; 1 Samuela 18:6; Łukasza 15:25.

³ Czy to znaczy, że każda muzyka i każdy taniec zasługuje na pochwałę? A może należałoby być wybrednym w wyborze muzyki i tańca? Jak można sobie wyrobić właściwy pogląd na tę sprawę? Czy to w ogóle ma jakieś znaczenie?

JAK I CO TAŃCZYĆ?

4-6. (a) Co chrześcijanie mogą zarzucić niektórym tańcom? (Kolosan 3:5, 6) (b) Dlaczego niektóre tańce nowożytne przyrównuje się do dawnych tańców płodności?

⁴ Jest mnóstwo najrozmaitszych tańców — od posuwistego walca do skocznej polki. Są tańce latynoamerykańskie, jak na przykład conga, rumba i samba, oraz beguine i bossa nova, z których niejeden pochodzi z Afryki. Poza tym tańczy się rock and rolla i inne nowe tańce. Czy można mieć jakieś istotne zastrzeżenia co do tych tańców?

⁵ Owszem, jeżeli drażnią zmysły i budzą niemoralne pożądania. Można wtedy popaść w poważne kłopoty.

⁶ Na przykład starożytne tańce płodności miały na celu wywołanie podniecenia płciowego i niektóre nowożytne tańce przypominają je pod tym względem. Przed laty zamieszczono w czasopiśmie Time następującą uwagę:

„Pierwotnie twist był tańcem całkiem niewinnym (...) ale niestety młodzież [w pewnym nocnym klubie nowojorskim] wskrzesiła twista i przekształciła go w naśladownictwo starego tańca kultowego, tańczonego przez niektóre plemiona podczas uroczystości z okazji osiągnięcia dojrzałości płciowej”. — 20 października 1961.

7-10. (a) Jaki wpływ uczestnicy takich tańców mogą wywierać na drugich? Czy w taki sposób chcielibyście pozyskać sympatię odmiennej płci? (b) Dlaczego trzeba się mieć na baczności nawet w tańcach towarzyskich?

⁷ Wiele najnowszych tańców jest odmianą twista.  Tańczący nie dotykają się, jednakże sposób poruszania biodrami i ramionami często wywołuje podniecenie erotyczne. Obserwowanie tych ruchów łatwo rozbudza w młodym człowieku namiętność. Roztańczona dziewczyna może nie widzieć w tym nic złego. Nie powinna jednak zapominać, jak to wpływa na widzów i co mogą sobie o niej pomyśleć. W pewnym liście od czytelników przesłanym do redakcji New York Times Magazine powiedziano: „Mamy tylko nadzieję, że młode (i już nie tak młode) ciała naszych zwolenników twista kłamią i że ich myśli nie biegną torem ruchów wykonywanych przez miednice i klatki piersiowe”.

⁸ Nawet jeżeli podczas tańca nie żywisz żadnych złych zamiarów, to jednak powinieneś albo powinnaś uwzględniać wpływ, jaki wywierasz na drugich młodych ludzi. Na przykład czy darzą cię sympatią tylko dlatego, że ich roznamiętniasz na podobieństwo osób noszących obcisłą odzież, kołyszących biodrami i wykonujących różne gesty erotyczne? Czy chciał(a)byś wzbudzać sympatię jedynie w taki sposób? Czy raczej wolisz mieć za partnera kogoś, komu by się spodobała twoja osobowość, twoje poglądy na życie oraz kto lubiłby z tobą rozmawiać? Czy interesujesz się kimś, kto lubi zrobić coś dla ciebie, czy też kimś, kto tylko stale spodziewa się czegoś od ciebie?

⁹ Nawet w tańcach towarzyskich, w których chodzi głównie o ruchy nóg, a także o wdzięczne ruchy całego ciała, i w których partnerzy obejmują się nawzajem, bliski kontakt cielesny może niekiedy podniecać erotycznie. W takich tańcach trzeba się więc liczyć z możliwością niepożądanego roznamiętnienia partnera, choćbyście nie tańczyli tak blisko siebie, żeby to mogło wzniecać uczucie przyjemności zmysłowej.

 ¹⁰ Wiadomo, że większości tańców nie można zaliczyć ani do przyzwoitych, ani do nieprzyzwoitych. Najczęściej chodzi o to, jak się tańczy: czy przyzwoicie i zgrabnie, czy też wbrew radzie Słowa Bożego, żeby się zachowywać przyzwoicie i rozsądnie.

WYBÓR MUZYKI

11, 12. Na czym polega siła oddziaływania muzyki? Podaj przykłady.

¹¹ Podobnie jak przy tańcach, również przy wyborze muzyki trzeba być wybrednym i ostrożnym. Dlaczego? Ponieważ muzyka ma znaczną siłę oddziaływania. Poza tym — jak każda inna siła — może wychodzić na dobre albo wyrządzać szkodę.

¹² Czemu przypisać tę siłę oddziaływania muzyki? Możliwości wywołania w człowieku określonego uczucia, nastroju lub ducha. Muzyka może odprężać i uspokajać, orzeźwiać i ożywiać. Wprost „odczuwalna” jest różnica między dziarskim marszem a łagodną serenadą. Muzyka potrafi wzniecać najrozmaitsze uczucia — miłość, czułość, zachwyt, smutek, gniew, nienawiść i namiętność. We wszystkich okresach historycznych zdawano sobie sprawę z potęgi muzyki i korzystano z niej, żeby pobudzić ludzi do określonego działania. Na przykład zwycięstwo rewolucji francuskiej nieraz przypisuje się w pewnej mierze wpływowi „Marsylianki”, którą pewien pisarz nazwał „żądnym krwi wezwaniem do boju”. Również szkoły miewają swoje „pieśni bojowe”, które są śpiewane przed zawodami sportowymi.

13-16. (a) Co wspólnego z wyborem muzyki ma rada z Księgi Przysłów 4:23? (b) Pod jakim względem muzyka może się stać „katalizatorem” wyrządzającym trwałe szkody?

¹³ W Biblii serce wiąże się ściśle z uczuciami i pobudkami. Dlatego Słowo Boże radzi: „Z całą pilnością strzeż swego serca, bo życie ma tam swoje źródło” (Przysłów  4:23). Ponieważ muzyka rzeczywiście wpływa na uczucia, więc musimy być wybredni w wyborze muzyki, jeżeli chcemy strzec swych serc.

¹⁴ Oczywiście to oddziaływanie muzyki jest tylko chwilowe. Niemniej jednak często potrafi zdecydowanie popchnąć człowieka w określonym kierunku albo osłabić jego opór względem jakiegoś powabu lub pokuszenia. Jeżeli w szkole uczyłeś się chemii, to wiesz już coś o „katalizatorach”. Dowiedziałeś się, że połączenie dwóch lub więcej substancji chemicznych często jest możliwe dopiero przy współudziale innej substancji, która pomaga im się połączyć. Taka substancja nazywa się „katalizatorem”. Wszyscy mamy pewne słabości oraz złe skłonności i dlatego nieraz odczuwamy pociąg do złego. Przypuśćmy, że zajdą okoliczności ośmielające do jakiegoś opacznego czynu. Wtedy muzyka jako „katalizator” może przez połączenie pożądania i okoliczności doprowadzić do działania, którego potem przyjdzie ci gorzko żałować. Jedna z członkiń powołanej przez rząd Stanów Zjednoczonych komisji do zbadania problemu pornografii oświadczyła na podstawie wyników swoich dociekań:

¹⁵ „Muzyka oddziałuje na dziewczęce uczucia oraz potrafi wzbudzić miłość i sympatię, wskutek czego często staje się u dorastającej dziewczyny katalizatorem wzniecającym miłość, a w rezultacie podnietą do pobudzenia seksualnego (...) Uczucie to wywołuje właśnie muzyka”. — Denver Post z 23 lipca 1971.

¹⁶ Tak, muzyka daje impuls, który — choć chwilowy — może się okazać na tyle silny, że skłoni cię do postępowania względnie do trybu życia, którego potem trudno będzie zaniechać albo który pociągnie za sobą długotrwałe skutki. Czy wobec tego nie warto być wybrednym przy wyborze muzyki?

 TRUDNOŚĆ W POWZIĘCIU DECYZJI

17, 18. Jak podczas słuchania utworu muzycznego możesz ustalić, czy jest dla ciebie dobry, czy szkodliwy?

¹⁷ Rzecz jasna nikt nie może dać ci do ręki listy, z której by od razu wynikało, jaka muzyka jest dobra, a jaka zła, ponieważ żadnej spośród wszystkich wspomnianych tu rodzajów muzyki nie można uznać za „absolutnie dobrą” ani za „absolutnie złą”. Za pomocą rozumu i serca musisz każdorazowo ustalić wartość poszczególnego utworu, kierując się przy tym wyżej omówionymi zasadami. A twój wybór do pewnego stopnia ujawni, jakim jesteś człowiekiem.

¹⁸ „Czyż ucho nie bada mowy, a smak nie kosztuje pokarmu?” Takie pytanie zadał dawno temu Job (Joba 12:11). A zatem twoje ucho może też zbadać muzykę. Nawet w wypadku czystej muzyki instrumentalnej na ogół da się powiedzieć, jaki nastrój albo jakiego ducha ma wywołać dany utwór i do czego pobudza. Tak miała  się rzecz z muzyką, którą usłyszał Mojżesz, kiedy w drodze powrotnej z góry Synaj zbliżał się do obozu izraelskiego. Powiedział wtedy do Jozuego: „To nie głosy pieśni zwycięstwa ani głosy pieśni klęski, lecz słyszę pieśni grzeszne”. Śpiew rzeczywiście stanowił odzwierciedlenie dzikiej, bałwochwalczej i niemoralnej krzątaniny. — Wyjścia 32:15-19, 25, BT uwaga marg.

19-22. (a) Czego muszą się wystrzegać miłośnicy muzyki klasycznej? (b) Co należy mieć na uwadze podczas słuchania muzyki jazzowej albo rockowej?

¹⁹ Zwróć teraz uwagę na przykłady bardziej współczesne. Muzyka klasyczna na ogół brzmi dostojnie, niekiedy nawet majestatycznie. Wprawdzie wiele utworów tego rodzaju wywołuje nastrój raczej podniosły, to jednak niektóre wychwalają to, co w życiu jest podłe lub samolubne. Warto pamiętać, że niejeden słynny kompozytor muzyki klasycznej prowadził niemoralne, rozwiązłe życie. I chociaż tacy kompozytorzy na ogół pisali dla publiczności, która przypuszczalnie ceniła sobie tę „lepszą stronę życia”, to jednak jest prawie nie do pomyślenia, żeby coś z ich spaczonych poglądów i uczuć nie przeniknęło do ich muzyki, nawet bez słów. Jeżeli więc chcemy strzec naszego umysłu i serca, to nie wolno nam bezkrytycznie akceptować nawet tak zwanej muzyki poważnej.

²⁰ Na przeciwnym biegunie znajdujemy synkopowaną muzykę jazzową i rockową. Również tutaj spotyka się utwory melodyjne i skromne. Ale bywają też dzikie i krzykliwe. Dlatego muzycy rozróżniają w muzyce jazzowej i rockowej odmiany „soft” (łagodna), „hot” (gorąca), „hard” (twarda) oraz „acid” (przypominająca przeżycia po dawce narkotyku albo środka wywołującego halucynacje). Powinieneś być w stanie sam określić, do czego cię pobudza dana muzyka; powinno ci o tym  mówić twoje ucho, twój umysł i twoje serce. Tekst i muzyka są niekiedy tak jednoznaczne, że ludzie z łatwością kojarzą dany utwór muzyczny z określonym zachowaniem albo z określoną grupą ludzi. Na przykład w Biblii jest mowa o piosence „tych, którzy pili mocny napój”, jak również o „piosence nierządnicy” (Psalm 69:13; Izajasza 23:15, 16, Biblia gdańska). A jak ta sprawa przedstawia się dzisiaj?

²¹ Jeżeli na przykład czytasz w gazecie, że podczas koncertu czy festiwalu muzycznego słuchacze wydawali dzikie okrzyki, dziewczyny mdlały, zażywano narkotyki i trzeba było wzywać policję, żeby zapobiec zdemolowaniu sali — to twoim zdaniem jakie utwory muzyczne tam wykonywano? Albo jeżeli słyszysz, że jakiś popularny młody pieśniarz czy muzyk zmarł z powodu przedawkowania narkotyku — to jak myślisz, w jakiej muzyce się specjalizował?

²² Na pewno wiesz, że wiele młodych ludzi czuje sympatię do muzyki rockowej, ponieważ jej teksty rzekomo opisują realia i problemy otaczającego ich świata. Prawdopodobnie w większym stopniu niż jakakolwiek inna muzyka popularna, muzyka rockowa ma na celu przekazanie pewnego orędzia: O problemach młodzieży i konflikcie pokoleń, o narkotykach, o sprawach seksu i prawach obywatelskich, o wolności przekonań, biedzie, wojnie i tym podobnych sprawach. Muzyka rockowa ma wyrażać niezadowolenie młodych ludzi z niesprawiedliwości społecznej oraz przedstawiać ich wyobrażenia o lepszym świecie. Ale z jakim skutkiem? Co ta muzyka dała większości młodych ludzi? Czy ona sama i jej filozofia pomogła im rozwiązać trapiące ich problemy? Jeżeli ta muzyka rzeczywiście ma zwracać uwagę na istniejącą rzeczywistość, to dlaczego pozostaje w tak ścisłym  związku z narkotykami i dlaczego niektóre jej teksty potrafią zrozumieć tylko narkomani? Nad tymi pytaniami należałoby się poważnie zastanowić.

23-25. (a) Jak można zastosować do wyboru muzyki radę z Księgi Koheleta 7:5? (b) O czym należy pamiętać, gdy się słucha muzyki albo tańczy? Dlaczego? (1 Koryntian 10:31-33; Filipian 1:9, 10) (c) Dlaczego więc wybór muzyki i tańców nie jest sprawą obojętną?

²³ Nie jest więc rzeczą obojętną, jakiej muzyki słuchasz. Oczywiście możesz pozwolić innym, żeby decydowali za ciebie, i po prostu płynąć z prądem, wybierając to, co popularne i co się podoba masom. Albo możesz myśleć samodzielnie i być wybrednym, pozwalając się kierować odwiecznej i górującej nad wszystkim mądrości Słowa Bożego. W Księdze Koheleta 7:5 jest napisane: „Lepiej jest słuchać karcenia mędrca, niż słuchać pochwały głupców”. Gdy w Biblii jest mowa o „głupcach”, to nie chodzi o zwyczajną tępotę umysłową, tylko o ludzi głupich pod względem moralnym, którzy potem popadają w trudności.

²⁴ Może ci się zdaje, że tobie nie zaszkodzi słuchanie piosenek, których teksty są sprzeczne ze słusznymi zasadami albo które brzmią dziko i zmysłowo. Tak samo możesz sobie myśleć o tańcach. Ale jaki wpływ wywierasz na innych? Czy podzielasz zdanie apostoła Pawła, który był gotów zrezygnować nawet z jedzenia mięsa, byle uniknąć gorszenia drugich? Z jakimi ludźmi można cię utożsamić na podstawie muzyki, w której się lubujesz?

²⁵ Swoim wyborem muzyki, której słuchasz, oraz tańców, które tańczysz, dajesz poznać, czy zależy ci przede wszystkim na tym, żeby się dobrze bawić, czy raczej na tym, żeby na zawsze dobrze żyć w łasce Bożej.

[Pytania do studium]

[Ilustracja na stronie 124]

Taniec ma długą historię