Rozdział 9

Co się dzieje z naszymi bliskimi, którzy umarli?

1. Co odczuwa wiele ludzi po śmierci kogoś bliskiego?

„ŚMIERĆ kogoś bliskiego przysparza cierpień, bo pozostawia po sobie niepojętą pustkę”. Tak powiedział mężczyzna, który w krótkim czasie stracił ojca i matkę. Ból i dotkliwe poczucie straty zupełnie wyczerpały go psychicznie. Może i ty znasz ten rodzaj cierpienia. Zapewne się zastanawiałeś, gdzie są twoi bliscy i czy ich jeszcze kiedyś zobaczysz.

2. Jakie trudne pytania nasuwa śmierć?

² Pogrążeni w smutku rodzice mawiają czasem: „Bóg zrywa najpiękniejsze kwiaty, żeby je zabrać do nieba”. Czy rzeczywiście tak jest? Czy nasi zmarli bliscy odeszli do dziedziny duchowej? Czy istnieje błogi stan wyzwolenia od wszelkich cierpień i pragnień, nazywany przez niektórych nirwaną? Czy nasi bliscy przeszli przez bramę wiodącą do nieśmiertelnego życia w raju? A może, jak twierdzą inni, śmierć jest dopiero początkiem bezkresnych męczarni dla tych, którzy obrazili Boga? Czy umarli mogą wpływać na nasze życie? Chcąc uzyskać wiarogodne odpowiedzi na te pytania, musimy sięgnąć do Słowa Bożego, Biblii.

CZYM JEST „DUCH” OBECNY W CZŁOWIEKU?

3. Jak się zapatrywali na umarłych Sokrates i Platon i jaki wpływ wywiera to dziś na ludzi?

³ Starożytni filozofowie greccy Sokrates i Platon uważali,  że w człowieku musi tkwić wrodzony, nieśmiertelny pierwiastek — dusza, która żyje dalej po śmierci ciała i w gruncie rzeczy nigdy nie umiera. Obecnie wierzą w to miliony ludzi na całym świecie. Z wiary tej wypływa zarówno troska o los zmarłych, jak i lęk przed nimi. Jednakże Biblia mówi o nich coś całkiem innego.

4. (a) Co w Księdze 1 Mojżeszowej jest powiedziane o duszy? (b) Co Bóg tchnął w Adama, żeby go ożywić?

⁴ Kiedy się zastanawiamy, co się dzieje z umarłymi, musimy pamiętać, że nasz praojciec, Adam, nie miał duszy. On był duszą. W zachwycającym akcie stwórczym Bóg z podstawowych pierwiastków ziemi ukształtował człowieka — duszę — a następnie tchnął w niego „dech życia”. W Księdze 1 Mojżeszowej 2:7 czytamy: „Ukształtował Pan Bóg człowieka z prochu ziemi i tchnął w nozdrza jego dech życia. Wtedy stał się człowiek istotą żywą [duszą żyjącą, NW]”. Życie Adama było podtrzymywane przez oddychanie. Kiedy jednak Bóg tchnął w Adama dech życia, nie polegało to tylko na napełnieniu jego płuc powietrzem. Według Biblii w żywych stworzeniach ziemskich działa pewna „siła życiowa” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 7:22, NW).

5, 6. (a) Czym jest „siła życiowa”? (b) Co się dzieje, gdy „duch” wspomniany w Psalmie 146:4 przestaje ożywiać ciało?

⁵ Czym jest owa „siła życiowa”? To iskra życia, którą Bóg wprowadził do nieożywionego ciała Adama. Siłę tę podtrzymywał potem proces oddychania. A czym jest „duch”, o którym mowa w Psalmie 146:4? O kimś, kto umiera, napisano tam: „Gdy opuszcza go duch, wraca do prochu swego; w tymże dniu giną wszystkie zamysły [„myśli”, NW] jego”. Używając w tym sensie słowa „duch”, pisarze biblijni nie mówili o niematerialnej duszy, która żyje dalej po śmierci ciała.

⁶ Owym „duchem”, który opuszcza ludzi w chwili śmierci, jest właśnie siła życiowa pochodząca od naszego Stwórcy (Psalm 36:10; Dzieje 17:28). Nie ma ona żadnych cech  charakterystycznych stworzenia, które utrzymuje przy życiu, podobnie jak prąd elektryczny nie upodabnia się do zasilanego nim urządzenia. Z chwilą śmierci duch (siła życiowa) przestaje ożywiać komórki organizmu, tak jak po odłączeniu prądu gaśnie żarówka. Gdy zanika siła życiowa utrzymująca przy życiu ciało ludzkie, człowiek, czyli dusza, umiera (Psalm 104:29, Bg; Kaznodziei 12:1, 7).

„WRÓCISZ DO ZIEMI”

7. Co miało spotkać Adama za wypowiedzenie posłuszeństwa Bogu?

⁷ Jehowa dokładnie wyjaśnił, co dla skalanego grzechem Adama będzie oznaczać śmierć. Powiedział: „W pocie oblicza twego będziesz jadł chleb, aż wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty; bo prochem jesteś i w proch się obrócisz” (1 Mojżeszowa 3:19). Dokąd Adam miał wrócić? Do ziemi, do prochu, z którego został stworzony. W chwili śmierci Adam po prostu miał przestać istnieć.

8. Pod jakim względem ludzie jako dusze nie górują nad zwierzętami?

⁸ Pod tym względem śmierć człowieka nie różni się od śmierci zwierząt. One też są duszami i ożywia je ten sam duch, czyli siła życiowa (1 Mojżeszowa 1:24, Bg). W Księdze Kaznodziei 3:19, 20 mądry król Salomon oświadczył: „Jako umiera ono [zwierzę], tak umiera i ten [człowiek], i ducha jednakiego wszyscy mają, a [w śmierci] nie ma człowiek nic więcej nad bydlę (...). Wszystko jest z prochu, i wszystko się zaś w proch obraca” (Bg). Człowiek góruje nad zwierzętami tym, że został stworzony na obraz Boży i może odzwierciedlać przymioty Jehowy (1 Mojżeszowa 1:26, 27). Jednakże w chwili śmierci zarówno ludzie, jak i zwierzęta wracają do prochu.

9. W jakim stanie są umarli i gdzie się znajdują?

⁹ Salomon wyjaśnił też, czym jest śmierć, oznajmił bowiem: „Żyjący wiedzą, że umrą, a zmarli niczego zgoła nie wiedzą”. Umarli są więc całkowicie pozbawieni świadomości.  Ze względu na to Salomon zachęca: „Każdego dzieła, które twa ręka napotka, podejmij się według twych sił! Bo nie ma żadnej czynności ni rozumienia, ani poznania, ani mądrości w Szeolu, do którego ty zdążasz” (Koheleta [Kaznodziei] 9:5, 10, BT). Dokąd więc idą umarli? Do Szeolu (po hebrajsku szeʹòl), wspólnego grobu wszystkich ludzi. Nasi zmarli bliscy niczego nie są świadomi. Nie cierpią i w żaden sposób nie mogą na nas oddziaływać.

10. Dlaczego można powiedzieć, że śmierć nie musi oznaczać ostatecznego końca istnienia?

¹⁰ Czy to oznacza, że zarówno my sami, jak i nasi najbliżsi po krótkim życiu już na zawsze przestajemy istnieć? Biblia mówi co innego. Kiedy Adam się zbuntował, Jehowa Bóg natychmiast podjął działania, żeby odwrócić tragiczne następstwa tego grzechu. Zamierzenie Boże co do ludzkości nie przewidywało śmierci (Ezechiela 33:11; 2 Piotra 3:9). A zatem ani dla nas, ani dla naszych bliskich nie musi ona oznaczać ostatecznego końca istnienia.

„UDAŁ SIĘ NA SPOCZYNEK”

11. Jak Jezus opisał stan swego zmarłego przyjaciela Łazarza?

¹¹ Jehowa zamierza wybawić nas i naszych zmarłych bliskich od śmierci adamowej. Dlatego Słowo Boże mówi o umarłych jak o śpiących. Na przykład gdy Jezus Chrystus dowiedział się o śmierci swego przyjaciela Łazarza, rzekł do uczniów: „Łazarz, nasz przyjaciel, udał się na spoczynek, ale ja tam idę, aby go obudzić ze snu”. Ponieważ uczniowie nie od razu pojęli sens jego słów, Jezus otwarcie oświadczył: „Łazarz umarł” (Jana 11:11, 14). Następnie udał się do Betanii, gdzie Łazarza opłakiwały jego siostry, Marta i Maria. Kiedy oznajmił Marcie: „Twój brat wstanie”, jej odpowiedź świadczyła o tym, iż wierzy w zamierzenie Boże co do odwrócenia skutków śmierci przecinającej życie ludzi. Odrzekła: „Wiem, że wstanie podczas zmartwychwstania w dniu ostatnim” (Jana 11:23, 24).

12. Jaką nadzieję co do umarłych żywiła osierocona Marta?

 ¹² Marta nie wspomniała ani słowem o nieśmiertelnej duszy żyjącej gdzieś po śmierci. Nie wierzyła, iż Łazarz przeniósł się do jakiejś dziedziny duchowej, w której dalej bytuje. Żywiła natomiast cudowną nadzieję na zmartwychwstanie. Nie uważała, iż nieśmiertelna dusza opuściła ciało Łazarza; wiedziała, że jej zmarły brat przestał istnieć. Jedynym ratunkiem dla niego było wskrzeszenie z martwych.

13. Jaką władzę Jezus otrzymał od Boga i jak dowiódł, że ją posiada?

¹³ Jehowa Bóg dał Jezusowi Chrystusowi władzę i moc potrzebną do wyzwolenia ludzkości z niewoli śmierci (Ozeasza 13:14, Bg). Dlatego odpowiadając na słowa Marty, Jezus oświadczył: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, ten choćby nawet umarł, ożyje” (Jana 11:25). Na dowód tego, że faktycznie ma taką władzę od Boga, poszedł do grobu Łazarza, który już od czterech dni był martwy, i przywrócił mu życie (Jana 11:38-44). Wyobraź sobie radość tych, którzy przy tej czy innej okazji widzieli, jak Jezus Chrystus wskrzesza umarłych! (Marka 5:35-42; Łukasza 7:12-16).

14. Dlaczego pojęcia duszy nieśmiertelnej nie sposób pogodzić z nadzieją na zmartwychwstanie?

¹⁴ Zastanów się przez chwilę: Czy zachodziłaby potrzeba wskrzeszenia kogoś, czyli przywrócenia go do życia, gdyby dusza nieśmiertelna dalej istniała po śmierci? Jeśliby Łazarz (lub kto inny) dostąpił już cudownej nagrody niebiańskiej, wskrzeszenie go do niedoskonałego życia na ziemi nie byłoby wcale wyrazem życzliwości. W gruncie rzeczy Pismo Święte nie zawiera żadnej wzmianki o „duszy nieśmiertelnej”. Uczy natomiast, że grzeszna dusza ludzka umiera (Ezechiela 18:4, 20, Bg). A zatem według Biblii jedynym ratunkiem dla zmarłych jest zmartwychwstanie.

 „WSZYSCY W GROBOWCACH PAMIĘCI”

15. (a) Co oznacza słowo „zmartwychwstanie”? (b) Dlaczego wskrzeszenie człowieka nie stanowi dla Jehowy Boga żadnej trudności?

¹⁵ Mówiąc o zmartwychwstaniu, uczniowie Jezusa używali wyrazu, który dosłownie oznacza „podniesienie” lub „powstanie”. Chodzi tu o podniesienie ze stanu śmierci, o powstanie ze wspólnego grobu rodu ludzkiego. Jehowa Bóg z łatwością może kogoś wskrzesić. Dlaczego? Ponieważ jest Źródłem życia. Ludzie potrafią utrwalić na taśmie magnetowidowej czyjś głos i wygląd i odtworzyć ów zapis po śmierci danej osoby. Na pewno więc naszemu wszechmocnemu Stwórcy nie sprawi najmniejszej trudności dokładne zapamiętanie cech każdego człowieka i wskrzeszenie go w ukształtowanym na nowo ciele.

16. (a) Jaką obietnicę co do wszystkich znajdujących się w grobowcach pamięci złożył Jezus? (b) Co zadecyduje o tym, jakiego zmartwychwstania dostąpią poszczególne osoby?

 ¹⁶ Jezus Chrystus powiedział: „Nadchodzi godzina, w której wszyscy w grobowcach pamięci usłyszą jego [Jezusa] głos i wyjdą: ci, którzy czynili to, co dobre, na zmartwychwstanie życia; ci, którzy się dopuszczali tego, co podłe, na zmartwychwstanie sądu” (Jana 5:28, 29). Wszyscy zachowani w pamięci Jehowy zostaną wskrzeszeni i otrzymają pouczenia o Jego drogach. Jeżeli będą postępować stosownie do nabywanej wiedzy o Bogu, to okaże się, że zmartwychwstali do życia. Jeśli jednak odrzucą pouczenia oraz panowanie Boga, ich zmartwychwstanie będzie zmartwychwstaniem sądu i potępienia.

17. Kto zostanie wskrzeszony?

¹⁷ Rzecz jasna zmartwychwstania dostąpią zachowujący prawość słudzy Jehowy. To właśnie nadzieja na zmartwychwstanie dodawała im sił w obliczu śmierci oraz ostrych prześladowań. Wiedzieli, iż Bóg może im przywrócić życie (Mateusza 10:28). Jednakże miliony zmarłych nie wykazały przed śmiercią, czy będą przestrzegać prawych mierników Bożych. Również tacy ludzie zostaną wskrzeszeni. Apostoł Paweł był przekonany, iż zamierzenie Jehowy w tej sprawie się spełni, toteż powiedział: „Mam w Bogu nadzieję, (...) że nastąpi zmartwychwstanie zarówno prawych, jak i nieprawych” (Dzieje 24:15).

18. (a) Jaką wizję zmartwychwstałych otrzymał apostoł Jan? (b) Co zostanie zniszczone w „jeziorze ognia” i co ono symbolizuje?

¹⁸ W zachwycającej wizji apostoł Jan ujrzał, jak wskrzeszeni z martwych stali przed tronem Bożym. Napisał potem: „I wydało morze umarłych, którzy się w nim znajdowali, i śmierć, i Hades wydały umarłych, którzy się w nich znajdowali, i byli sądzeni każdy z osobna według swych uczynków. A śmierć i Hades wrzucono do jeziora ognia. To oznacza drugą śmierć: jezioro ognia” (Objawienie 20:12-14). Czyż to nie wspaniałe? Wszyscy umarli, o których  pamięta Bóg, mają widoki na wyzwolenie z Hadesu (po grecku háides), czyli Szeolu — wspólnego grobu wszystkich ludzi (Psalm 16:10, BT; Dzieje 2:31). Uzyskają sposobność okazania czynem, czy zechcą służyć Bogu. Potem „śmierć i Hades” zostaną wrzucone do „jeziora ognia”, będącego podobnie jak „Gehenna” symbolem całkowitej zagłady (Łukasza 12:5). Kiedy wskrzeszanie z martwych dobiegnie końca, wspólny grób ludzkości będzie opróżniony i przestanie istnieć. Ileż otuchy wlewa w nas poznanie biblijnej nauki, że Bóg nikomu nie zadaje męczarni! (Jeremiasza 7:30, 31).

GDZIE NASTĄPI ZMARTWYCHWSTANIE?

19. Dlaczego niektórzy ludzie będą wskrzeszeni do życia w niebie i jakie ciało da im Bóg?

¹⁹ Ograniczona liczba mężczyzn i kobiet ma być wskrzeszona do życia w niebie. Jako współkrólowie i współkapłani Jezusa wezmą oni udział w usuwaniu wszystkich następstw śmierci, którą ród ludzki odziedziczył po pierwszym człowieku, Adamie (Rzymian 5:12; Objawienie 5:9, 10). A ilu ludzi Bóg zamierza powołać do nieba, by panowali razem z Chrystusem? Według Biblii ma ich być tylko 144 000 (Objawienie 7:4; 14:1). Każdego z nich Jehowa wskrzesi w ciele duchowym, aby mógł żyć w niebie (1 Koryntian 15:35, 38, 42-45; 1 Piotra 3:18).

20. Czego zazna posłuszna Bogu ludzkość, łącznie ze zmartwychwstałymi?

²⁰ Ogromna większość zmarłych powstanie do życia na rajskiej ziemi (Psalm 37:11, 29; Mateusza 6:10). Wskrzeszenie niektórych do dziedziny niebiańskiej ma na celu między innymi urzeczywistnienie zamierzenia Bożego co do ziemi. Działając z nieba, Jezus Chrystus wraz z gronem 144 000 będą stopniowo doprowadzać posłuszną ludzkość do doskonałości utraconej przez naszych prarodziców. Dotyczy to również zmartwychwstałych, jak o tym świadczą słowa Jezusa wypowiedziane do człowieka umierającego  obok niego na palu: „Będziesz ze mną w Raju” (Łukasza 23:42, 43).

21. Co zgodnie z wypowiedziami proroka Izajasza oraz apostoła Jana stanie się ze śmiercią?

²¹ Na rajskiej ziemi nie będzie już śmierci, sprawiającej dziś tyle cierpień (Rzymian 8:19-21). Prorok Izajasz oświadczył, że Jehowa Bóg „zniszczy śmierć na wieki” (Izajasza 25:8). Apostoł Jan oglądał w widzeniu czasy, kiedy ludzie posłuszni Bogu zostaną uwolnieni od bólu i śmierci. „Będzie z nimi sam Bóg. I otrze z ich oczu wszelką łzę, i śmierci już nie będzie ani żałości, ani krzyku, ani bólu już nie będzie. To, co poprzednie, przeminęło” (Objawienie 21:1-4).

22. Jak oddziałuje na ciebie poznanie nadziei zmartwychwstania?

²² Jasne nauki biblijne nie pozostawiają żadnych wątpliwości, co się stanie z umarłymi. Pismo Święte wyraźnie mówi, że śmierć będzie zniszczona jako „ostatni nieprzyjaciel” (1 Koryntian 15:26). Ileż siły i pociechy możemy czerpać z poznania nadziei na zmartwychwstanie! I jak dobrze jest wiedzieć, że bliscy nam zmarli zachowani w pamięci u Boga będą zbudzeni ze snu śmierci i zaznają wszystkich dobrodziejstw przygotowanych dla tych, którzy Go miłują! (Psalm 145:16). Błogosławieństwa te staną się dostępne za pośrednictwem Królestwa Bożego. Ale kiedy miało się rozpocząć jego panowanie? Dowiemy się o tym z kolejnego rozdziału.

SPRAWDŹ, CO JUŻ WIESZ

Czym jest duch obecny w człowieku?

Jak można by opisać stan umarłych?

Kto zostanie wskrzeszony z martwych?

[Pytania do studium]

[Ilustracja na stronie 85]

Jak Łazarz wyszedł z grobowca na wezwanie Jezusa, tak samo zostaną wskrzeszone miliony ludzi

 [Ilustracja na stronie 86]

Kiedy ‛Bóg na wieki zniszczy śmierć’, zapanuje powszechna radość