Przejdź do zawartości

Przejdź do spisu treści

ROZDZIAŁ 14

„Takie jest prawo dotyczące świątyni”

„Takie jest prawo dotyczące świątyni”

EZECHIELA 43:12

TEMAT: Praktyczne wnioski z wizji świątyni dla osób żyjących w czasach Ezechiela oraz dla nas

1, 2. (a) Czego o świątyni z wizji Ezechiela dowiedzieliśmy się z poprzedniego rozdziału? (b) Jakie dwa zagadnienia teraz omówimy?

EZECHIEL nie oglądał w wizji wielkiej świątyni duchowej, którą wieki później omówił apostoł Paweł. Była o tym mowa w poprzednim rozdziale. Dowiedzieliśmy się, że lud Jehowy miał się nauczyć z tej wizji, jak ważne są wymagania dotyczące czystego wielbienia. Tylko dzięki trzymaniu się tych norm mógł na nowo nawiązać z Nim więź. Dlatego w jednym wersecie znajdujemy dwie takie same wypowiedzi Jehowy podkreślające znaczenie trzymania się Jego wymagań: „Takie jest prawo dotyczące świątyni” (odczytaj Ezechiela 43:12).

2 W tym rozdziale zajmiemy się dwoma ważnymi zagadnieniami. Najpierw zastanowimy się, jakie wnioski na temat wymagań dotyczących czystego wielbienia Jehowy mogli wyciągnąć z tej wizji Żydzi żyjący w czasach Ezechiela. To pomoże nam zrozumieć drugą sprawę — jakie znaczenie ma ta wizja dla nas.

Praktyczne wnioski dla rodaków Ezechiela

3. Dlaczego wizja świątyni umieszczonej na wysokiej górze mogła wywołać u Żydów wstyd za popełnione grzechy?

3 Zajmijmy się teraz pierwszym zagadnieniem. W tym celu przeanalizujemy kilka imponujących elementów wizji świątyni. Wysoka góra. Żydzi prawdopodobnie mogli skojarzyć położenie świątyni z wizji Ezechiela z pokrzepiającym proroctwem Izajasza dotyczącym odrodzenia czystego wielbienia (Izaj. 2:2). A czego miał ich nauczyć ten obraz domu Jehowy stojącego na wysokiej górze? Wskazywał, że czyste wielbienie powinno być wywyższone ponad wszystko inne. Oczywiście ma ono wyjątkową pozycję ze względu na sam fakt, że jego kryteria są określone przez Tego, który jest „bardzo wywyższony ponad wszystkich innych bogów” (Ps. 97:9). Niestety, nie dopisali ludzie — przez stulecia wielokrotnie dopuścili do tego, że czyste wielbienie zostało skalane i zhańbione. Wizja, w której święty dom Jehowy odzyskuje należną mu chwałę i wysoką pozycję, na pewno wywołała u szczerych jednostek wstyd za popełnione grzechy.

4, 5. Do jakich wniosków mógł dojść ktoś, kto wyobraził sobie wysokie bramy świątyni?

4 Wysokie bramy. Ezechiel zobaczył, jak anioł oprowadzający go po świątyni mierzy bramy znajdujące się na jej terenie. Były one wysokie na jakieś 30 metrów! (Ezech. 40:14). W każdej z nich znajdowały się wartownie. Jakie przemyślenia mógł mieć ktoś, kto wyobraził sobie takie bramy? Jehowa powiedział Ezechielowi: „Dobrze się przypatrz wejściu do świątyni”. Dlaczego miał to zrobić? Ponieważ do świętego domu Jehowy wprowadzano osoby „o nieobrzezanym sercu i ciele”. Jaki był tego skutek? Jehowa wyjaśnił: „Profanują moją świątynię” (Ezech. 44:5, 7).

5 Ci, którzy mieli ‛nieobrzezane ciało’, nie byli posłuszni wyraźnemu nakazowi Boga danemu jeszcze w czasach Abrahama (Rodz. 17:9, 10; Kapł. 12:1-3). Ale ci „o nieobrzezanym sercu” znajdowali się w gorszym położeniu. Byli uparci, buntowniczy i nie reagowali na skarcenie od Jehowy. Tacy ludzie nie mieli prawa wchodzić do świętego domu Boga! On nienawidzi obłudy, a Jego lud pozwolił na to, żeby się tam rozpleniła. Bramy i wartownie przedstawione w wizji wyraźnie wskazywały, że na takie nadużycia nie ma już miejsca — osoby wchodzące do domu Jehowy muszą spełniać Jego wysokie wymagania! Tylko pod takim warunkiem będzie On błogosławił swojemu ludowi.

6, 7. (a) Co Jehowa chciał przekazać ludowi, kiedy pokazał w wizji mur otaczający teren świątyni? (b) Jak lud Jehowy wcześniej traktował Jego świątynię? (Zobacz przypis).

6 Mur otaczający teren świątyni. Innym fascynującym szczegółem wizji jest mur wokół terenu świątyni. Ezechiel pisze, że długość każdego z jego boków wynosiła 500 trzcin, czyli ponad półtora kilometra! (Ezech. 42:15-20). Budynki świątyni razem z dziedzińcami zajmowały powierzchnię kwadratu o boku zaledwie 500 łokci, czyli jakichś 260 metrów (Ezech. 45:2). Oznacza to, że wokół świątyni znajdował się ogromny teren *. Jakiemu celowi to służyło?

7 Jehowa powiedział: „Niech teraz porzucą duchową prostytucję i zabiorą sprzed moich oczu zwłoki swych królów, a wtedy zamieszkam wśród nich na zawsze” (Ezech. 43:9). Wyrażenie „zwłoki swych królów” najpewniej nawiązywało do bożków. Dlatego Jehowa posłużył się obrazem przedstawiającym duży teren otoczony murem, żeby niejako powiedzieć: „Trzymajcie taką nieczystość z dala. Nie pozwalajcie się jej nawet zbliżyć”. Jeśli właśnie tak będą dbali o czystość wielbienia Jehowy, to On będzie wśród nich.

8, 9. Czego można było się nauczyć ze stanowczej rady udzielonej przez Jehowę mężczyznom odpowiedzialnym za lud?

8 Skorygowanie mężczyzn odpowiedzialnych za lud. Jehowa udziela stanowczej, ale życzliwej rady mężczyznom, którzy mieli dbać o dobro ludu. Dobitnie skorygował Lewitów, którzy oddalili się od Niego, kiedy lud popadł w bałwochwalstwo. Natomiast synów Cadoka pochwalił: „Dbali o moje sanktuarium, gdy Izraelici ode mnie odeszli”. Każdą grupę potraktował miłosiernie i adekwatnie do czynów (Ezech. 44:10, 12-16). Stanowcze skarcenie otrzymali również naczelnicy Izraela (Ezech. 45:9).

9 W ten sposób Jehowa jasno wykazał, że mężczyźni sprawujący nadzór i władzę odpowiedzą przed Nim za to, jak wywiązywali się ze swoich obowiązków. Oni też potrzebowali rad, wskazówek i karcenia. Mieli przecież dawać przykład pod względem przestrzegania zasad Jehowy!

10, 11. Co dowodzi, że część repatriantów wyciągnęła wnioski z wizji świątyni?

10 Czy powracający wygnańcy wyciągnęli odpowiednie wnioski z niezwykłej wizji Ezechiela? Oczywiście nie mamy pewności, co myśleli o niej wierni mężczyźni i kobiety w tamtych czasach. Jednak z Biblii można się dużo dowiedzieć o tym, co robili repatrianci i jak patrzyli na oddawanie czci Jehowie. Czy postąpili zgodnie z przesłaniem wizji? W jakimś stopniu tak — zwłaszcza w porównaniu ze swoimi buntowniczymi przodkami żyjącymi przed niewolą babilońską.

11 Prorocy Aggeusz oraz Zachariasz, kapłan i przepisywacz Ezdrasz czy namiestnik Nehemiasz z zaangażowaniem uczyli lud takich zasad jak te, na które wskazują elementy wizji świątyni (Ezd. 5:1, 2). Ci wierni mężczyźni pokazywali, że czyste wielbienie musi zostać wywyższone i być ważniejsze od rzeczy materialnych i od samolubnych dążeń (Agg. 1:3, 4). Zachęcali do respektowania wymagań stawianych czcicielom Jehowy. Na przykład Ezdrasz i Nehemiasz usilnie zachęcali rodaków do odprawienia cudzoziemskich żon, które źle wpływały na ich stan duchowy (odczytaj Ezdrasza 10:10, 11; Nehem. 13:23-27, 30). A co z bałwochwalstwem, w które Żydzi wcześniej tak często się wikłali? Wydaje się, że po niewoli w końcu zaczęli go nienawidzić. Z kolei jeśli chodzi o kapłanów i naczelników, czyli książąt, to zgodnie z zapowiedzią z wizji Ezechiela znaleźli się wśród osób skorygowanych przez Jehowę (Nehem. 13:22, 28). Wielu pokornie się zastosowało do tych wskazówek (Ezd. 10:7-9, 12-14; Nehem. 9:1-3, 38).

Nehemiasz przekazywał rodakom wskazówki dotyczące czystego wielbienia i razem z nimi pracował (zobacz akapit 11)

12. W jaki sposób Jehowa pobłogosławił repatriantom?

12 W tej sytuacji Jehowa znowu błogosławił Żydom. Mieli z Nim bliską więź, cieszyli się dobrym zdrowiem, a w kraju panował porządek, jakiego dawno nie było (Ezd. 6:19-22; Nehem. 8:9-12; 12:27-30, 43). Dlaczego? Ponieważ ludzie zaczęli w końcu stosować się do prawych wymagań Jehowy dotyczących czystego wielbienia. Z wizji świątyni odniosło korzyść wiele osób o szczerych sercach. Podsumowując, możemy powiedzieć, że wizja ta pomogła wygnańcom na dwa sposoby: 1) Lepiej poznali wymagania dotyczące czystego wielbienia i dowiedzieli się, jak powinni się do nich stosować. 2) Otrzymali prorocze zapewnienie, że czyste wielbienie zostanie przywrócone i że jeśli tylko będą je praktykować, Jehowa będzie im błogosławił. Teraz zastanówmy się, jak ta wizja spełnia się w naszych czasach.

Czego wizja Ezechiela uczy nas obecnie

13, 14. (a) Skąd wiemy, że wizja świątyni spełnia się w naszych czasach? (b) Pod jakimi dwoma względami wizja Ezechiela przynosi nam korzyści? (Zobacz też ramkę 13A: „Różne świątynie, różne znaczenia”).

13 Czy możemy być pewni, że wizja świątyni z Księgi Ezechiela dotyczy też nas? Tak. Przypomnijmy sobie podobieństwa między wizją Ezechiela, w której święty dom Boga stoi „na bardzo wysokiej górze”, a proroctwem Izajasza, które zapowiadało, że „góra domu Jehowy” będzie „mocno osadzona ponad szczytami gór”. Izajasz precyzuje, że to proroctwo miało się spełnić „pod koniec dni”, czyli „w dniach ostatnich” (Ezech. 40:2; Izaj. 2:2-4 i przypis; zobacz też Micheasza 4:1-4). Oba proroctwa odnoszą się do okresu, który rozpoczął się w roku 1919. Czyste wielbienie zostało wtedy wywyższone i od tego momentu niejako znajduje się na wysokiej górze *.

14 Wyraźnie więc widać, że wizja Ezechiela odnosi się do czystego wielbienia w naszych czasach. Była ona wartościowa dla żydowskich wygnańców i nam też pomaga na dwa sposoby: 1) Uczymy się z niej, jak przestrzegać wymagań dotyczących czystego wielbienia. 2) Upewnia nas ona, że czyste wielbienie zostanie całkowicie przywrócone, a Jehowa będzie nam błogosławił.

Wymagania Jehowy w naszych czasach

15. O czym powinniśmy pamiętać, kiedy wyciągamy wnioski z elementów wizji Ezechiela?

15 Przeanalizujmy teraz niektóre elementy wizji Ezechiela. Wyobraźmy sobie, że dołączamy do tego proroka, kiedy jest oprowadzany po świątyni. Pamiętajmy, że nie oglądamy wielkiej świątyni duchowej, ale po prostu wyciągamy praktyczne wnioski dotyczące czystego wielbienia w naszych czasach. Czego możemy się nauczyć?

16. Czego się uczymy z faktu, że w świątyni wykonano dokładne pomiary? (Zobacz ilustrację tytułową).

16 Dlaczego podano te wszystkie wymiary? Ezechiel widzi anioła ‛lśniącego niczym miedź’, który dokładnie mierzy poszczególne elementy świątyni, takie jak mury, bramy, wartownie, dziedzińce oraz ołtarz. Taka ilość szczegółów może się wydawać przytłaczająca (Ezech. 40:1 do 42:20; 43:13, 14). Pomyślmy jednak, czego możemy się nauczyć z tego szczegółowego opisu. W ten sposób Jehowa wyraźnie podkreśla, jak ważne są Jego wymagania dotyczące czystego wielbienia. To On je ustala, a nie jakiś człowiek. Jeśli ktoś twierdzi, że sposób oddawania czci Bogu nie ma znaczenia, jest w poważnym błędzie. Jehowa polecił dokonać szczegółowego pomiaru świątyni również po to, żeby upewnić nas, że przywrócenie czystego wielbienia jest absolutnie pewne. Obietnice Boga spełnią się tak dokładnie, jak dokładne są podane wymiary. Jasne było więc, że czyste wielbienie w dniach ostatnich zostanie przywrócone.

Czego się uczysz z faktu, że świątynia została dokładnie zmierzona? (zobacz akapit 16)

17. O czym przypomina nam mur otaczający teren świątyni?

17 Mur otaczający teren świątyni. Jak wspomnieliśmy, Ezechiel zobaczył w wizji mur otaczający cały teren świątyni. Ten element dobitnie przypominał, że lud Boży miał wystrzegać się wszelkich form nieczystości duchowej, by nie kalać domu Bożego (odczytaj Ezechiela 43:7-9). Również dla nas jest to bardzo praktyczna wskazówka. Kiedy w 1919 roku słudzy Jehowy zostali wyzwoleni z trwającej wiele stuleci niewoli duchowej w Babilonie Wielkim, Chrystus ustanowił niewolnika wiernego i roztropnego. Zwłaszcza od tego momentu lud Boży wystrzega się fałszywych wierzeń i praktyk o pochodzeniu pogańskim czy mających związek z bałwochwalstwem. Chcemy trzymać się jak najdalej od duchowej nieczystości. Nie pozwalamy sobie nawet na prowadzenie interesów w Sali Królestwa, bo dbamy o to, żeby codzienne sprawy były oddzielone od czystego wielbienia (Marka 11:15, 16).

18, 19. (a) Jakie wnioski wyciągamy z opisu wysokich bram świątyni? (b) Jak powinniśmy reagować w sytuacjach, kiedy ktoś próbuje umniejszyć wartość wysokich norm moralnych Jehowy? Podaj przykład.

18 Wysokie bramy. Jakie wnioski możemy wyciągnąć, analizując ten szczegół wizji Ezechiela? Dla żydowskich wygnańców była to lekcja, że normy moralne Jehowy są bardzo wysokie. A czego możemy nauczyć się my? Oddajemy cześć Jehowie w wielkiej świątyni duchowej. Czy wobec tego prawe postępowanie nie jest teraz jeszcze ważniejsze? (Rzym. 12:9; 1 Piotra 1:14, 15). W dniach ostatnich Jehowa stopniowo pokazuje swoim sługom, jak mogą jeszcze lepiej dostosować się do Jego norm moralnych *. Na przykład grzesznicy, którzy nie okazują skruchy, są usuwani ze zboru (1 Kor. 5:11-13). Co więcej, wartownie znajdujące się w bramach przypominają nam, że Jehowy nie może wielbić osoba, która nie cieszy się Jego uznaniem. Ktoś, kto prowadzi podwójne życie, co prawda może wejść do Sali Królestwa, ale nie zyska uznania Boga, dopóki nie naprawi swoich stosunków z Nim (Jak. 4:8). To wspaniała ochrona czystego wielbienia w tym zepsutym i niemoralnym świecie!

19 Biblia zapowiedziała, że przed nadejściem końca na świecie nastąpi upadek moralny: „Ludzie niegodziwi i oszuści będą coraz bardziej brnąć w zło, wprowadzając w błąd innych i sami będąc w błąd wprowadzani” (2 Tym. 3:13). Coraz więcej ludzi daje sobie wmówić, że wymagania Jehowy są zbyt surowe, przestarzałe albo po prostu niewłaściwe. A ty — czy dasz się wprowadzić w błąd? Załóżmy, że ktoś próbuje podważyć słuszność Bożego poglądu na homoseksualizm. Czy przyznasz mu rację? Czy raczej przyznasz rację Jehowie, który w swoim Słowie wyraźnie wskazał, że ludzie, którzy tak postępują, ‛dopuszczają się tego, co ohydne’? Bóg ostrzega nas przed akceptowaniem niemoralności (Rzym. 1:24-27, 32). Kiedy wyłaniają się takie kwestie, warto wyobrażać sobie świątynię z wizji Ezechiela oraz jej wysokie bramy i pamiętać, że Jehowa nigdy nie obniża swoich prawych norm — niezależnie od tendencji panujących w niegodziwym świecie. Czy popieramy pogląd naszego niebiańskiego Ojca i stajemy w obronie tego, co prawe?

Składamy Bogu „ofiarę wysławiania”, kiedy praktykujemy czyste wielbienie

20. Dlaczego wizja Ezechiela jest pokrzepiająca dla „wielkiej rzeszy”?

20 Dziedzińce. Kiedy Ezechiel zobaczył przestronny dziedziniec zewnętrzny, na pewno był zachwycony tym, ilu szczęśliwych czcicieli Jehowy może się tam zebrać. Obecnie chrześcijanie wielbią Boga w miejscu, które jest jeszcze bardziej święte. Ci, którzy wchodzą w skład „wielkiej rzeszy” sług Jehowy i wielbią Go na dziedzińcu zewnętrznym wielkiej świątyni duchowej, mogą się czuć bardzo zachęceni wizją Ezechiela (Obj. 7:9, 10, 14, 15). Prorok ten widział, że dookoła dziedzińców były jadalnie, w których czciciele Jehowy mogli razem jeść przyniesione przez siebie ofiary współuczestnictwa (Ezech. 40:17). W pewnym sensie mogli spożyć posiłek z Jehową — oznaczało to, że mają z Nim pokojowe, przyjacielskie relacje. Obecnie nie składamy ofiar tak, jak robili to Żydzi podlegający Prawu Mojżeszowemu. Składamy Bogu „ofiarę wysławiania”, kiedy praktykujemy czyste wielbienie — na przykład mówimy o swojej wierze na zebraniach i w służbie kaznodziejskiej (Hebr. 13:15). Jesteśmy też dobrze odżywieni dzięki temu, że Jehowa zapewnia nam pokarm duchowy. Z pewnością czujemy się jak synowie Koracha, którzy śpiewali Jehowie: „Jeden dzień na Twoich dziedzińcach jest lepszy niż gdziekolwiek indziej tysiąc!” (Ps. 84:10).

21. Czego od kapłanów z wizji Ezechiela mogą się nauczyć pomazańcy?

21 Kapłaństwo. Ezechiel zobaczył, że kapłani i Lewici wchodzą na dziedziniec wewnętrzny przez takie same bramy jak te, przez które członkowie plemion niekapłańskich wchodzą na dziedziniec zewnętrzny. W ten trafny sposób przypomniano mężczyznom z klasy kapłańskiej, że oni też muszą sprostać wymaganiom Jehowy dotyczącym czystego wielbienia. A jak jest obecnie? Co prawda wśród sług Jehowy nie ma plemienia kapłańskiego, ale namaszczonych chrześcijan nazwano „wybranym rodem, królewskim kapłaństwem” (1 Piotra 2:9). Kapłani w starożytnym Izraelu czcili Boga na oddzielnym dziedzińcu. Obecnie namaszczeni chrześcijanie nie są dosłownie oddzieleni od współwyznawców, ale cieszą się wyjątkową więzią z Jehową jako Jego przybrane dzieci (Gal. 4:4-6). Pomazańcy mogą jednak znaleźć w wizji Ezechiela praktyczne wskazówki. Dostrzegają między innymi, że kapłani musieli słuchać rad i karcenia. Wszyscy chrześcijanie powinni pamiętać, że są częścią „jednej trzody”, która słucha „jednego pasterza” (odczytaj Jana 10:16).

22, 23. (a) Jakie wnioski z opisu naczelnika mogą wyciągnąć starsi w zborach? (b) Co może się wydarzyć w przyszłości?

22 Naczelnik. W wizji Ezechiela naczelnik ma dość wysoką pozycję. Nie pochodzi z plemienia kapłańskiego i w świątyni musi podporządkować się kapłanom. Występuje jednak w roli zwierzchnika i dostarcza niektóre ofiary składane za lud (Ezech. 44:2, 3; 45:16, 17; 46:2). Jest więc przykładem dla braci, którzy mają w zborze odpowiedzialne zadania. Przecież zamianowani starsi, w tym nadzorcy obwodów, muszą być podporządkowani namaszczonemu wiernemu niewolnikowi (Hebr. 13:17). Ciężko pracują, żeby pomagać sługom Bożym w składaniu ofiar wysławiania na zebraniach i w służbie kaznodziejskiej (Efez. 4:11, 12). Poza tym nadzorcy mogą wyciągnąć wniosek ze sposobu, w jaki Jehowa zganił izraelskich naczelników za nadużywanie władzy (Ezech. 45:9). Nie uważają, że nie potrzebują rad i korygowania. Przeciwnie, cieszą się, gdy Jehowa ich kształtuje, żeby byli jeszcze lepszymi nadzorcami i pasterzami (odczytaj 1 Piotra 5:1-3).

23 W raju Jehowa nadal będzie ustanawiał umiejętnych i życzliwych nadzorców. Starsi w zasadzie już teraz otrzymują szkolenie, dzięki któremu będą wtedy użytecznymi pasterzami (Ps. 45:16). Rozmyślanie o tym, jakim błogosławieństwem będą w nowym świecie, jest naprawdę fascynujące. Nasze zrozumienie wizji Ezechiela może się pogłębić w odpowiednim czasie, tak jak to było z innymi proroctwami o duchowym odrodzeniu. Być może w przyszłości niektóre jej aspekty spełnią się w niezwykły sposób, jakiego teraz nawet nie jesteśmy w stanie sobie wyobrazić. Czas pokaże.

Czego o wielbieniu Boga dowiadujemy się z opisu wysokich bram oraz dziedzińców świątyni? (zobacz akapity 18-21)

Jehowa błogosławi swoim sługom

24, 25. Jak w wizji Ezechiela przedstawiono błogosławieństwa Jehowy, których może zaznać Jego lud?

24 Na zakończenie przypomnijmy sobie pewne niezwykłe wydarzenie z wizji Ezechiela. Jehowa pojawia się w świątyni i obiecuje swoim sługom, że zostanie tam, dopóki będą przestrzegać Jego wymagań co do czystego wielbienia (Ezech. 43:4-9). Jaki wpływ obecność Jehowy będzie miała na Jego sług i ich kraj?

25 Żeby opisać Boże błogosławieństwa, w wizji użyto dwóch proroczych obrazów: 1) rzeki, która wypływa z sanktuarium, zapewniając życie i urodzaj, oraz 2) precyzyjnie podzielonego na części kraju, w którym centralne miejsce zajmuje teren świątyni. Jak obecnie mamy rozumieć te fragmenty? Bardzo nas to interesuje, bo przecież w naszych czasach Jehowa wszedł do znacznie świętszego miejsca — wielkiej świątyni duchowej, którą oczyścił i zaakceptował jako strukturę umożliwiającą oddawanie Mu czci (Malach. 3:1-4). Te dwa prorocze obrazy omówimy w rozdziałach od 19 do 21.

^ ak. 6 W ten sposób Jehowa podkreślił różnicę między tym, czego oczekuje, a wcześniejszym traktowaniem Jego świętego domu. Powiedział o Izraelitach: „Stawiali swoje progi przy moim progu, swoje odrzwia przy moich odrzwiach, tak iż dzielił nas tylko mur. I skalali moje święte imię obrzydliwymi rzeczami, których się dopuszczali” (Ezech. 43:8). W starożytnej Jerozolimie świątynię Jehowy od zwykłych domów mieszkalnych oddzielał tylko mur. Kiedy Izraelici łamali prawa Jehowy, ich nieczystość i bałwochwalstwo znajdowały się zaraz obok Jego domu. Taka sytuacja była nie do zaakceptowania!

^ ak. 13 Wizja świątyni z Księgi Ezechiela harmonizuje z innymi proroctwami dotyczącymi odrodzenia, które spełniają się w dniach ostatnich. Zwróć uwagę na podobieństwa między Ezechiela 43:1-9Malachiasza 3:1-5 oraz między Ezechiela 47:1-12Joela 3:18.

^ ak. 18 Świątynia duchowa zaczęła istnieć w 29 roku n.e., kiedy Jezus został ochrzczony i zaczął usługiwać jako Arcykapłan. Jednak po śmierci apostołów przez setki lat czyste wielbienie Jehowy było zaniedbane. Potem — zwłaszcza po roku 1919 — zostało wywyższone.