کیہہ توانوں پتہ اے؟
کیہہ رومی کسے ایہو جہے بندے نُوں قبر چ دفنان دی اجازت دیندے سن جنہوں سولی دِتی جاندی سی، جیویں کہ یسوع نُوں دِتی گئی؟
بتھیرے لوک جان دے نیں کہ یسوع نُوں مُجرماں دے وچکار سولی دِتی گئی سی۔ (متی 27:35-38) پر کجھ لوکاں دا کہنا اے کہ بائبل چ لکھی ایہہ گل سچ نئیں اے کہ یسوع دی لاش نُوں بعد چ کفن پوایا گیا تے دفنایا گیا سی۔—مرقس 15:42-46۔
اِنجیلاں تے تنقید کرن والے کجھ عالماں نُوں ایس گل تے شک اے کہ جنہوں سولی دِتی جاندی سی اوہنوں بعد چ کفن پوا کے قبر چ دفنایا جاندا سی۔ اوہ من دے نیں کہ اِنج دے مُجرماں دِیاں لاشاں نال کجھ ہور کیتا جاندا سی۔ صحافی ایرئیل صابر نے اِک رسالے چ ایس نظریے دی وجہ ایہہ دَسی اے: ”سولی تے موت دی سزا معاشرے دے سب توں بھیڑے لوکاں نُوں دِتی جاندی سی۔ ایہہ مننا بےوقوفی دی گل اے کہ رومی اِنج دے لوکاں نُوں عزت نال دفنان دی اجازت دیندے ہون گے۔“ رومی ایہناں مُجرماں دی توہین کرن لئی ایہناں دِیاں لاشاں نُوں سولی تے ٹنگیا رہن دیندے سن تاکہ جنگلی جانور اوہناں نُوں کھا جان۔ بعد چ لاشاں دے بچے ہوئے حصیاں نُوں بس مٹی چ دَب دِتا جاندا سی۔
پر پرانے زمانے دِیاں جیہڑیاں چیزاں ملیاں نیں، اوہناں توں پتہ چلدا اے کہ ہر وار اِنج نئیں ہوندا سی۔ جیہڑے یہودیاں نُوں سولی دِتی گئی، اوہناں وچوں کجھ دِیاں لاشاں نُوں بعد چ باقاعدہ دفنایا گیا۔ 1968 چ اِک ایہو جہے بندے دِیاں ہڈیاں ملیاں جنہوں پہلی صدی چ سولی دِتی گئی سی۔ ایہہ ہڈیاں یروشلیم دے نیڑے اِک یہودی خاندان دی قبر چوں ملیاں سن۔ ایہہ ہڈیاں اِک صندوق چ سن۔ ایہناں وچ اِک اَڈی دی ہڈی وی سی جنہوں 5.4 اِنچ دے کل دے نال لکڑی چ ٹھوکیا گیا سی۔ ایرئیل صابر نے کہیا: ”جیس بندے دی ایہہ ہڈی سی اوہدا ناں یحوخنن سی۔ ایہدے توں ثابت ہو گیا کہ اِنجیلاں چ یسوع نُوں قبر چ دفنان بارے جو کجھ وی لکھیا اے، اوہ سچ اے۔“ ایرئیل صابر نے اَگے دَسیا: ”یحوخنن دی ہڈی ایس گل دا ثبوت اے کہ یسوع دے زمانے چ رومی کجھ ایہو جہے یہودیاں نُوں دفنان دی اجازت دیندے سن جنہاں نُوں سولی دِتی جاندی سی۔“
یحوخنن دی اَڈی دی ہڈی دی وجہ توں لوک یسوع نُوں سولی تے ٹنگن بارے فرق فرق رائے دین لگ پئے۔ پر ایہدے توں ایہہ گل واضح ہو گئی کہ جنہاں مُجرماں نُوں سولی دِتی جاندی سی، اوہناں وچوں کجھ دی لاش نُوں بس غار چ نئیں سُٹیا گیا سگوں قبر چ دفنایا گیا۔ ایہدے توں صاف پتہ چلدا اے کہ بائبل چ یسوع دی لاش نُوں باقاعدہ قبر چ دفنان بارے جیہڑی گل لکھی اے، اوہ بالکل سچی اے۔
ایہناں ثبوتاں توں وی ودھ کے اہم گل اے وے کہ یہوواہ نے پیشینگوئی کیتی سی کہ یسوع دی لاش نُوں اِک امیر بندے دی قبر چ دفنایا جائے گا تے یہوواہ دی گل نُوں پورا ہون توں کوئی نئیں روک سکدا۔—یسعیاہ 53:9؛ 55:11۔
