1، 2.‏ بابل چ رہن والے یہودیاں نُوں کیہڑا اہم فیصلہ کر‌نا سی؟ (‏عزرا 1:‏2-‏4‏)‏

 ایہہ خبر اَگ وانگوں پھیل گئی سی کہ جیہڑے یہودی 70 سال توں بابل چ غلام سن، اوہ ہُن اپنے ملک اِسرائیل واپس جا رہے سن۔ ‏(‏عزرا 1:‏2-‏4 نُوں پڑھو۔)‏ صرف یہوواہ ای ایہہ کم کر سکدا سی۔ اَسی ایہہ گل کیوں کہہ سکنے آں؟ کیونکہ بابلی اپنے غلاماں نُوں کدی وی آزاد نئیں کر‌دے سن‏۔‏ (‏یسعیاہ 14:‏4،‏ 17‏)‏ پر ہُن اِک نویں بادشاہ نے بابل نُوں فتح کر کے ایہدے تے حکومت کر‌نی شروع کر دِتی سی۔ تے اوہنے یہودیاں نُوں کہیا سی کہ جے اوہ چاہن تے اوہ بابل نُوں چھڈ کے اپنے ملک واپس جا سکدے نیں۔ ایس وجہ توں ہر یہودی خاص کر گھر دے سربراہواں نُوں اِک بوہت ای اہم فیصلہ کر‌نا سی کہ کیہہ اوہ بابل نُوں چھڈ کے جان گے یاں ایتھے ای رہن گے۔ شاید ایہہ فیصلہ کر‌نا اسان نئیں سی۔ اَسی اِنج کیوں کہہ سکنے آں؟‏

² کجھ یہودی اینے وڈیرے ہو گئے سن کہ اوہ ایناں لما سفر نئیں کر سکدے سن تے زیادہ‌تر یہودی بابل چ ای پیدا ہوئے سن۔ ایس لئی بابل ای اوہناں دا گھر سی۔ اوہ سوچدے سن کہ اِسرائیل اوہناں دا نئیں سگوں اوہناں دے پیو دادیاں دا ملک اے۔ ایہدے علاوہ لگدا اے کہ کجھ یہودی بابل چ رہ کے بوہت امیر ہو گئے سن۔ ایس لئی شاید اوہناں نُوں اپنا گھر بار تے کاروبار چھڈ کے اِک نویں ملک چ جانا مشکل لگ رہیا سی۔‏

3.‏ ملک اِسرائیل واپس جان والے یہودیاں نُوں یہوواہ نے کیہڑیاں برکتاں دینیاں سن؟‏

³ یہودی جاند‌ے سن کہ اوہ ملک اِسرائیل جان لئی جیہڑیاں قربانیاں دین گے، اوہ یہوواہ وَلّوں مِلن والیاں برکتاں اَگے کجھ وی نئیں ہون گیاں۔ سب توں وڈی برکت ایہہ سی کہ اوہ آزادی نال یہوواہ دی عبادت کر سکدے سن۔ شہر بابل چ جھوٹھے دیوی دیوتاواں دے 50 مندر سن۔ پر اوتھے یہوواہ  دی ہیکل نئیں سی۔ اوتھے نہ تے کاہن سن تے نہ ای کوئی قربان‌گاہ سی جتھے اِسرائیلی موسیٰ دی شریعت دے مطابق قربانیاں چڑھاند‌ے۔ ایہدے علاوہ اوتھے یہوواہ دی عبادت کر‌ن والیاں تے اوہدا احترام کر‌ن والیاں دی تعداد آٹے چ لُون برابر سی۔ ایس لئی یہوواہ نال محبت کر‌ن والے ہزاراں یہودی اِسرائیل واپس جان دا بےصبری نال اِنتظار کر رہے سن تاکہ یہوواہ دی عبادت فیر توں قائم ہو سکے۔‏

4.‏ یہوواہ نے اوہناں یہودیاں نال کیہہ وعدہ کیتا سی جیہڑے ملک اِسرائیل واپس جا رہے سن؟‏

⁴ بابل توں اِسرائیل جان دا سفر سوکھا نئیں سی۔ نالے اوتھے پونچن چ یہودیاں نُوں تقریباً چار مہینے لگنے سن۔ پر یہوواہ نے وعدہ کیتا سی کہ اوہ اوہناں دی راہ چ آن والی ہر رکاوٹ نُوں دُور کر دَوے گا۔ یسعیاہ نبی نے کہیا:‏ بیابان چ یہوواہ لئی راہ تیار کر‌و۔ ساڈے خدا لئی ریگستان چ رستہ سِدھا پدرا کر‌و۔ .‏ .‏ .‏ ٹُٹی پھٹی سڑک نُوں پدرا کیتا جائے تے اُچی نیویں زمین نُوں میدان بنا دِتا جائے۔ (‏یسعیاہ 40:‏3، 4‏)‏ ذرا سوچو کہ جے سفر کر‌ن والیاں نُوں ریگستان چ اِک سِدھا رستہ ملے یاں پہاڑاں چ اوہناں دا رستہ اُچا نیواں نئیں سگوں برابر ہوئے تے اوہناں لئی کِنّی اسانی ہوئے گی۔ نالے اوہ اپنی منزل تے وی چھیتی پونچ جان گے۔‏

5.‏ بابل توں اِسرائیل جان والے رستے نُوں کیہڑا ناں دِتا گیا سی؟‏

⁵ اَج ہر وڈی سڑک دا اِک ناں یاں نمبر ہوند‌ا اے۔ جیہڑی راہ دا ذکر یسعیاہ نبی نے کیتا، اوہدا وی اِک ناں سی۔ یسعیاہ 35:‏8 چ لکھیا اے:‏ اوتھے اِک رستہ ہوئے گا، ہاں اِک راہ ہوئے گی جیہڑی ”‏مُقدس راہ“‏ کہلائے گی۔ کوئی وی ناپاک بندہ اوہدے تے نئیں چلے گا۔ اوس زمانے دے یہودیاں لئی ایس وعدے دی کیہہ اہمیت سی؟ تے اَج ایہہ ساڈے لئی کیہہ اہمیت رکھدا اے؟‏

6.‏ اوس راہ نُوں ”‏مُقدس راہ“‏ کیوں کہیا گیا سی؟‏

⁶ ایہہ اِک رستے لئی کِنّاں سوہنا ناں اے:‏ مُقدس راہ۔ پر ایس راہ نُوں مقدس کیوں کہیا گیا سی؟ کیونکہ ملک اِسرائیل چ کسے وی ناپاک بندے نُوں رہن دی اجازت نئیں ملنی سی۔ اوتھے کسے وی حرام‌کار، بُت‌پرست یاں کوئی ہور وڈا گناہ کر‌ن والے لئی کوئی جگہ نئیں سی کیونکہ یہودیاں نے یہوواہ دی مُقدس قوم بننا سی۔ (‏اِستثنا 7:‏6‏)‏ پر یہوواہ نُوں خوش کر‌ن لئی اوہناں نُوں اپنے اند‌ر تبدیلیاں لیان د ی ضرورت سی۔‏

7.‏ کجھ یہودیاں نُوں اپنے اند‌ر کیہڑیاں تبدیلیاں لیان دی لوڑ سی؟ اِک مثال دَوو۔‏

⁷ جیویں کہ ایس مضمون دے شروع چ دَسیا گیا سی کہ کجھ یہودی بابل چ ای پیدا ہوئے سن۔ ایس لئی اوہناں چوں بوہت ساریاں نے بابلیاں دی سوچ تے طور طریقے اپنا لئے سن۔ کئی سال بعد جدوں یہودی اِسرائیل گئے تے عزرا نُوں پتہ چلیا کہ اوہناں وچوں کجھ یہودیاں نے دُوجیاں قوماں دِیاں عورتاں نال شادی کر لئی اے۔ (‏خروج 34:‏15، 16؛‏ عزرا 9:‏1، 2‏)‏ بعد چ گورنر نحمیاہ ایہہ گل جان کے بوہت حیران ہویا کہ اِسرائیل چ پیدا ہون والے بچیاں نُوں عبرانی زبان وی نئیں آند‌ی۔ (‏اِستثنا 6:‏6، 7؛‏ نحمیاہ 13:‏23، 24‏)‏ جے اوہناں بچیاں نُوں اوہ زبان ای نئیں آند‌ی سی جدے چ خدادا کلام سی تے اوہناں دے دل چ یہوواہ لئی محبت کیویں پیدا ہو سکدی سی تے اوہ اوہدی عبادت کیویں کر سکدے سن؟ (‏عزرا 10:‏3،‏ 44‏)‏ ایس لئی یہودیاں نُوں اپنے اند‌ر بوہت ساریاں تبدیلیاں لیان دی لوڑ سی۔ پر اِسرائیل چ رہ کے ایہہ تبدیلیاں لیانا زیادہ اسان ہونا سی کیونکہ اوتھے ہولی ہولی فیر توں یہوواہ دی عبادت قائم ہو رہی سی۔—‏نحمیاہ 8:‏8، 9‏۔‏

8.‏ ماضی چ ہون والے واقعیاں تے غور کر‌نا اَج ساڈے لئی کیوں ضروری اے؟ (‏پہلے صفحے دی تصویر نُوں ویکھو۔)‏

⁸ شاید کجھ لوک سوچن ایہہ گلاں تے بوہت دلچسپ نیں۔ پر یہودیاں نال ایناں عرصہ پہلے جو کجھ ہویا، اوہدے تے غور کر‌نا اَج ساڈے لئی کیوں ضروری اے؟ کیونکہ اِک لحاظ نال اَج اَسی وی مُقدس راہ تے چل رہے آں۔ بھانویں اَسی اسمان تے جان دی امید رکھنے آں یاں زمین تے رہن دی، سانوں مُقدس راہ تے چلدے رہنا چاہی دا اے۔ کیونکہ ایہدے تے ٹُرن نال اَسی اَج یہوواہ دی عبادت کر سکاں  گے تے ایہہ سانوں اوس بادشاہی تک وی لے کے جائے گی جدے وچ سانوں بوہت ساریاں برکتاں مِلن گیاں۔ (‏یوحنا 10:‏16‏)‏ 1919 توں لکھاں لوکاں نے وڈے بابل یعنی جھوٹھے مذہب نُوں چھڈ دِتا اے تے مُقدس راہ تے چلنا شروع کر دِتا اے۔ ہوسکدا اے کہ تُسی وی ایہناں چ شامل او۔ ایہہ گل سچ اے کہ ایہہ راہ تقریباً 100 سال پہلاں کھول دِتی گئی سی پر ایہنوں تیار کر‌ن دا کم کئی صدیاں پہلے شروع ہو گیا سی۔‏

9.‏ یسعیاہ 57:‏14 دے مطابق مُقدس راہ نُوں کیویں تیار کیتا گیا؟‏

⁹ یہوواہ نے بابل توں اِسرائیل جان والے یہودیاں دی راہ چوں رُکاوٹاں ہٹا دِتیاں۔ ‏(‏یسعیاہ 57:‏14 نُوں پڑھو۔)‏ ساڈے زمانے چ ایس مُقدس راہ نُوں تیار کر‌ن لئی یہوواہ نے کیہہ کیتا؟ 1919 توں کئی صدیاں پہلاں یہوواہ نے مُقدس راہ نُوں تیار کر‌ن لئی ایہو جہے لوکاں نُوں استمال کیتا جیہڑے دلوں اوہدا احترام کر‌دے سن۔ (‏یسعیاہ 40:‏3 تے غور کر‌و۔)‏ اوہناں دی محنت دی وجہ توں بعد چ لوکاں لئی ایہہ ممکن ہو گیا کہ اوہ وڈے بابل یعنی جھوٹھے مذہب نُوں چھڈن تے یہوواہ دے بندیاں نال مل کے اوہدی عبادت کر‌ن۔ ایس راہ نُوں تیار کر‌ن چ کیہڑے کم شامل سن؟ آؤ ایہناں وچوں کجھ تے غور کر‌نے آں۔‏

10، 11.‏ چھپائی تے ترجمے دے کم دے ذریعے بائبل دی تلیم نُوں کیویں پھیلایا گیا؟ (‏تصویر نُوں وی ویکھو۔)‏

¹⁰ چھپائی دا کم۔‏ تقریباً 1450 عیسوی تک بائبل دِیاں کاپیاں ہتھ نال تیار کیتیاں جاند‌یاں سن۔ ایہدے چ بوہت وقت لگدا سی۔ تے ایہدیاں بوہت گھٹ کاپیاں سن جیہڑیاں بڑیاں مہنگیاں سن۔ پر جدوں چھپائی والی مشین بن گئی تے گھٹ وقت چ بائبل دِیاں زیادہ کاپیاں تیار کر‌نا اسان ہو گیا۔ نالے ایہنوں زیادہ توں زیادہ لوکاں چ تقسیم کیتا گیا۔‏

¹¹ ترجمے دا کم۔‏ کئی صدیاں پہلے بائبل صرف لاطینی زبان چ دستیاب سی جنہوں صرف پڑھے لکھے لوک ای سمجھ سکدے سن۔ جدوں چھپائی دا کم بڑا عام ہو گیا تے خدا دے کلام دا احترام کر‌ن والے لوکاں نے ہور محنت کیتی تاکہ بائبل دا ترجمہ عام لوکاں دِیاں زباناں چ کیتا جائے۔ ہُن بائبل پڑھن والے لوک ایہہ ویکھ سکدے سن کہ جیہڑیاں گلاں اوہناں نُوں چرچ دے پادری سکھاند‌ے سن اوہناں چ تے بائبل دی تلیم چ کِنّاں فرق اے۔‏

12، 13.‏ اِک مثال دے کے دَسو کہ اُنیسویں صدی چ بائبل تے تحقیق کر‌ن والے لوکاں نے جھوٹھی مذہبی تلیم دا پردہ فاش کیویں کیتا۔‏

¹² بائبل نُوں سمجھن لئی کتاباں تے پرچے۔‏ بائبل دا گہرائی نال مطالعیا کر‌ن والے لوکاں نے خدا دے کلام توں بوہت کجھ سکھیا۔ پر چرچ دے رہنما ایس گل توں خوش نئیں سن کہ ایہہ لوک جو کجھ سکھ رہے سن، اوہدے بارے دُوجیاں نُوں وی دَس رہے سن۔ مثال لئی، اُنیسویں صدی چ بائبل تے تحقیق کر‌ن والے لوکاں نے ایہو جہے پرچے تیار کر‌نے شروع کر دِتے جنہاں چ چرچ دی جھوٹھی تلیم دا پردہ فاش کیتا گیا سی۔‏

¹³ تقریباً 1835 چ بائبل تے تحقیق کر‌ن والے اِک بندے ہینری گریو نے اِک پرچہ چھاپیا جدے چ اوہنے دَسیا کہ مرن توں بعد انسان نال کیہہ ہوند‌ا اے۔ ایہدے چ اوہنے پاک کلام توں ثابت کیتا کہ کسے بندے نُوں پیدائشی طور تے کدی نہ ختم ہون والی زند‌گی نئیں مِلدی۔ سگوں ایہہ نعمت صرف اوہناں نُوں مِلدی اے جیہڑے خدا دے وفادار رہندے نیں۔ 1837چ بائبل تے تحقیق کر‌ن والے اِک ہور بندے جارج سٹورز نُوں ٹرین چ سفر کر‌دے ہوئے ایہہ پرچہ ملیا۔ ایہنوں پڑھ کے اوہنوں یقین ہو گیا کہ ایہہ تلیم بالکل سچی اے۔ اوہنے فیصلہ کیتا کہ ایس سچائی بارے اوہ دُوجیاں نُوں وی دَسے گا۔ 1842 چ اوہنے ایس موضوع تے بوہت ساریاں تقریراں دِتیاں:‏ ”‏کیہہ بھیڑے لوکاں نُوں کدی نہ ختم ہون والی زند‌گی مِلدی اے؟“‏ جارج سٹورز دے لکھے مضموناں دا اِک بندے تے بوہت گُوڑھا اثر ہویا جدا ناں چارلس رسل سی۔‏

14.‏ بھرا چارلس تے اوہدے ساتھیاں نُوں اوس کم توں کیویں فائدہ ہویا جیہڑا ماضی چ مُقدس راہ نُوں تیار کر‌ن لئی کیتا گیا سی؟ (‏تصویر نُوں وی ویکھو۔)‏

¹⁴ بھرا چارلس تے اوہدے ساتھیاں نُوں اوس کم توں کیویں فائدہ  ہویا جیہڑا ماضی چ مُقدس راہ نُوں تیار کر‌ن لئی کیتا گیا سی؟ اوہ تحقیق کر‌دے ویلے ایہو جہیاں کتاباں تے غور کر‌دے سن جنہاں چ بائبل دِیاں ایتاں دی وضاحت کیتی گئی سی۔ ایہہ کتاباں اوہناں دے زمانے توں پہلے تیار کیتیاں گئیاں سن۔ اوہناں نُوں اوس تحقیق توں وی بڑا فائدہ ہویا جیہڑی ہینری گریو، جارج سٹورز تے دُوجے لوکاں نے کیتی سی۔ بھرا چارلس تے اوہدے ساتھیاں نے بائبل دے موضوعاں بارے بوہت ساریاں کتاباں تے پرچے چھاپے۔ اِنج اوہناں نے مُقدس راہ نُوں تیار کر‌ن دے کم چ اپنا حصہ پایا۔‏

15.‏ 1919 چ کیہڑیاں اہم تبدیلیاں ہوئیاں؟‏

¹⁵ 1919 چ خدا دے بندے وڈے بابل دی غلامی توں آزاد ہو گئے۔ اوسے سال چ ”‏وفادار تے سمجھدار غلام“‏ نُوں وی مقرر کیتا گیا تاکہ اوہ اوہناں لوکاں دی مدد کر سکے جنہاں نے مُقدس راہ تے چلنا شروع کیتا سی۔ (‏متی 24:‏45-‏47‏)‏ ماضی چ راہ تیار کر‌ن والیاں دی محنت دی وجہ توں اوہناں لوکاں نُوں بڑا فائدہ ہویا جنہاں نے ایس راہ تے چلنا شروع کیتا سی۔ ہُن اوہ یہوواہ تے اوہدے مقصد بارے ہور زیادہ سکھ سکدے سن۔ (‏امثال 4:‏18‏)‏ نالے اوہ اپنی زند‌گی یہوواہ دے معیاراں دے مطابق وی گزار سکدے سن۔ یہوواہ نے اپنے بندیاں کولوں ایہہ توقع نئیں کیتی کہ اوہ فوراً ای ساریاں تبدیلیاں کر لین۔ سگوں اوہنے ہولی ہولی اپنے بندیاں دی سمجھ نُوں ودھایا۔ (‏بکس ‏”‏ یہوواہ نے اپنے بندیاں دی سمجھ نُوں ہولی ہولی ودھایا‏“‏ نُوں ویکھو۔)‏ اوہ کِنّی خوشی دا ویلا ہوئے گا جدوں اَسی اپنے ہر کم توں یہوواہ نُوں خوش کر سکاں گے۔—‏کُلسّیوں 1:‏10‏۔‏

16.‏ 1919 توں مُقدس راہ تے کم کر‌ن لئی کیہہ کجھ کیتا گیا؟ (‏یسعیاہ 48:‏17؛‏ 60:‏17‏)‏

¹⁶ ہر سڑک نُوں صحی حالت چ رکھن لئی اوہدے تے کم کر‌ن دی ضرورت ہوند‌ی اے۔ 1919 توں مُقدس راہ تے وی کم کیتا جا رہیا اے تاکہ زیادہ توں زیادہ لوک وڈے بابل چوں نکل کے ایس راہ تے چل سکن۔ مثال لئی، 1921 چ وفادار تے سمجھدار غلام نے اِک کتاب تیار کیتی تاکہ لوکاں نُوں بائبل توں سچی تلیم دِتی جا سکے۔ ایس کتاب دا ناں  ‏”‏دی ہارپ آف گاڈ“‏ سی۔ ایہدا ترجمہ 36 زباناں چ کیتا گیا تے ایہدیاں 60 لکھ کاپیاں چھاپیاں گئیاں۔ ایس کتاب توں بوہت سارے لوکاں نے سچائی سکھی۔ نالے کجھ چِر پہلاں ای بائبل کورس کر‌ان لئی کتاب ‏”‏خوشیاں بھری زندگی پاؤ—‏ہُن تے ہمیشاں تک‏“‏ نُوں تیار کیتا گیا اے۔ واقعی ایس آخری زمانے چ یہوواہ اپنی تنظیم دے ذریعے سانوں ڈھیر سارا روحانی کھانا دے رہیا اے تاکہ اَسی مُقدس راہ تے چلدے رہیے۔‏‏—‏یسعیاہ 48:‏17؛‏ 60:‏17 نُوں پڑھو۔‏

17، 18.‏ مُقدس راہ کتھے لے کے جاند‌ی اے؟‏

¹⁷ اَسی کہہ سکنے آں کہ جدوں کوئی بندہ بائبل کورس شروع کر‌دا اے تے اوہ مُقدس راہ تے چلنا شروع کر‌دا اے۔ کجھ لوک صرف تھوڑی دیر ایہدے تے چل کے ایہنوں چھڈ دیندے نیں۔ پر کجھ نے ایہہ عزم کیتا اے کہ اوہ اوہدوں تک ایس راہ تے چلدے رہن گے جدوں تک اوہ اپنی منزل تک نئیں پونچ جاند‌ے۔ ایہہ منزل کیہہ اے؟‏

¹⁸ جیہڑے لوک اسمان تے زند‌گی حاصل کر‌ن دی اُمید رکھدے نیں، اوہناں نُوں ایہہ مُقدس راہ اسمان تے خدا دے فردوس چ لے جائے گی۔ (‏مکاشفہ 2:‏7‏)‏ جیہڑے لوک زمین تے ہمیشاں دی زند‌گی حاصل کر‌ن دی اُمید رکھدے نیں، اوہناں دی منزل گُناہ توں پاک اوہ زند‌گی اے جیہڑی اوہناں نُوں مسیح دی ہزار سالہ بادشاہی دے آخر تے ملے گی۔ جے تُسی ایس راہ تے چل رہے او تے کدی وی پچھے مُڑ کے نہ ویکھو۔ اوہدوں تک ایس راہ تے چلدے رہوو جدوں تک تُسی اپنی منزل یعنی نوِیں دُنیا تک نئیں پونچ جاند‌ے۔ ساڈی دُعا اے کہ تُسی صحی سلامت اپنی منزل تے پونچ جاؤ!‏