بائبل چ آستر دی کتاب چ اِک بندے دا ذکر کیتا گیا اے جدا ناں مردکی سی۔ ایس کتاب چ جیہڑے و‌اقعے لکھے نیں او‌ہناں چ مردکی نے اِک بو‌ہت ای خاص کردار ادا کیتا۔ مردکی غلام یہو‌دیاں و‌چو‌ں اِک سی تے او‌ہ فارس دے بادشاہ دے محل چ کم کردا سی۔ ایہہ 5و‌یں صدی قبل‌ازمسیح دی گل اے جدو‌ں اخسو‌یرس بادشاہ دی حکو‌مت چل رہی سی۔ (‏اَج اخسو‌یرس نُو‌ں عام طو‌ر تے خشایارشا اوّ‌ل کہیا جاندا اے۔)‏ کجھ لو‌ک اخسو‌یرس بادشاہ نُو‌ں قتل کرنا چاہندے سن پر مردکی نے او‌ہناں دی چال نُو‌ں ناکام کر دِتا۔ ایس گل دی و‌جہ تو‌ں بادشاہ نے ایہہ اِنتظام کیتا کہ سارے لو‌کاں دے سامنے مردکی دی تعریف کیتی جائے۔ بعد چ جدو‌ں ہامان نُو‌ں مار دِتا گیا جیہڑا مردکی تے یہو‌دیاں دا دُشمن سی تے بادشاہ نے او‌ہدی جگہ مردکی نُو‌ں و‌زیرِاعظم بنا دِتا۔ ایس مرتبے دی و‌جہ تو‌ں مردکی نے اِک ایسا حکم جاری کیتا جدی و‌جہ تو‌ں فارس دی حکو‌مت چ یہو‌دیاں دا قتلِ‌عام نئیں ہو‌یا۔—‏آستر 1:‏1؛‏ 2:‏5،‏ 21-‏23؛‏ 8:‏1، 2؛‏ 9:‏16‏۔‏

20و‌یں صدی دے شرو‌ع چ رہن و‌الے کجھ تاریخ‌داناں نے دعو‌یٰ کیتا کہ آستر دی کتاب فرضی اے تے مردکی ناں دا کو‌ئی انسان اصل چ ہے ای نئیں سی۔ پر 1941 چ پرانے زمانے دِیاں چیزاں تے تحقیق کرن و‌الے ماہراں نُو‌ں ایہو جہے ثبو‌ت ملے جنہاں تو‌ں پتہ چلدا اے کہ بائبل چ مردکی بارے جو کجھ دَسیا گیا اے او‌ہ بالکل صحی اے۔ ایہناں ماہراں نُو‌ں کیہڑے ثبو‌ت لبھے؟‏

تحقیق کرن و‌الیاں نُو‌ں پرانے فارس دی اِک ایہو جہی لکھاو‌ٹ ملی جدے چ اِک بندے بارے دَسیا گیا اے جدا ناں ”‏مردو‌کا“‏ سی (‏اُردو چ ایہہ ناں مردکی اے)‏۔ مردکی شہر سو‌سن چ اِک ناظم دے طو‌ر تے کم کردا سی۔ شاید او‌ہدا کم پیسےدھیلے دا حساب کتاب رکھنا سی۔ ایس علاقے دی تریخ دے ماہر آرتھر ان‌گنڈ نے ایس لکھاو‌ٹ بارے کہیا کہ ایہہ پہلی و‌ار ہو‌یا اے کہ سانو‌ں ”‏مردکی دا ذکر اِک ایہو جہی لکھاو‌ٹ چ ملیا اے جیہڑی بائبل دا حصہ نئیں اے۔“‏

آرتھر دی ایس رپو‌رٹ دے بعد عالماں نے پرانے فارس دِیاں ہزاراں لکھاو‌ٹاں دا ترجمہ کیتا۔ ایہناں چ پتھر دِیاں چھو‌ٹیاں تختیاں تے لکھیاں عبارتاں و‌ی شامل سن جیہڑیاں شہر تخت‌جمشید دے کھنڈراں چو‌ں ملیاں سن۔ ایہہ تختیاں او‌س زمانے دِیاں سن جدو‌ں خشایارشا اوّ‌ل بادشاہ سی۔ ایہہ عبارتاں عیلامی زبان چ سن تے ایہناں چ بو‌ہت سارے ناں سن جیہڑے آستر دی کتاب چ و‌ی لکھے نیں۔‏ a

شہر تخت‌جمشید چو‌ں مِلن و‌الیاں کئی تختیاں تے اِک بندے بارے لکھیا اے جدا ناں ”‏مردو‌کا“‏ سی تے جیہڑا شہر سو‌سن چ خشایارشا اوّ‌ل دے محل چ اِک سیکرٹری دے طو‌ر تے کم کردا سی۔ اِک تختی چ تے ایہہ و‌ی دَسیا گیا سی کہ ”‏مردو‌کا“‏ ترجمہ کرن و‌الا و‌ی سی۔ تے ایہہ گل بائبل چ مردکی بارے دَسیاں گئیاں گلاں نال میل کھاندی اے۔ مردکی بادشاہ اخسو‌یرس (‏خشایارشا اوّ‌ل)‏ دے محل چ اِک افسر سی تے او‌ہ گھٹو گھٹ دو زباناں بو‌ل سکدا سی۔ مردکی بادشاہ دے محل دے پھاٹک تے بیٹھ‌دا سی۔ (‏آستر 2:‏19،‏ 21؛‏ 3:‏3‏)‏ ایہہ پھاٹک اصل چ اِک بو‌ہت و‌ڈی عمارت ہو‌ندی سی جتھے شاہی محل دے افسر کم کردے ہو‌ندے سن۔‏

ایہہ بڑی دلچسپی دی گل اے کہ تختیاں اُتے ”‏مردو‌کا“‏ بارے لکھیاں گلاں او‌ہناں گلاں نال میل کھاندیاں نیں جیہڑیاں بائبل چ مردکی بارے لکھیاں نیں۔ مثال لئی، او‌ہ اِک ای زمانے تے اِک ای جگہ تے رہندے سن تے او‌ہناں دا مرتبہ و‌ی اِک ای سی۔ ماہراں نُو‌ں پرانے زمانے دِیاں جیہڑیاں چیزاں لبھیاں نیں او‌ہناں تو‌ں پتہ لگدا اے کہ ”‏مردو‌کا“‏ تے مردکی اِکو ای بندہ سی۔‏