1،‏ 2.‏ بوہت سارے لوکاں دے ذہن چ کیہڑا سوال آؤندا اے؟‏

اِک سیلاب نے پورے دا پورا پِنڈ اُجاڑ دِتا۔‏ اِک بندے نے ہوٹل چ فائرنگ کر کے کئی لوکاں نُوں زخمی کر دِتا تے کئیاں نُوں مار دِتا۔‏ کینسر دی بیماری نے اِک ماں دی جان لے لئی جدی وجہ توں اوہدے پنج بچے بےآسرا ہو گئے۔‏

² جدوں انساناں تے ایہو جہیاں مصیبتاں یاں تکلیفاں آؤندیاں نیں تے اوہ سوچدے نیں کہ اِنج کیوں ہویا؟‏ بوہت سارے لوکاں دے ذہن چ ایہہ سوال آؤندا اے کہ دُنیا نفرت تے مصیبتاں نال بھری ہوئی کیوں اے؟‏ کیہہ تواڈے ذہن چ وی کدی ایہہ سوال آیا اے؟‏

3،‏ 4.‏ (‏الف)‏ حبقوق نبی نے یہوواہ خدا نُوں کیہہ پچھیا؟‏ (‏ب)‏ یہوواہ خدا نے اوہناں نُوں کیہہ جواب دِتا؟‏

³ پاک کلام توں پتہ چلدا اے کہ خدا تے پکا ایمان رکھن والے لوکاں دے ذہن چ وی ایہو جہے سوال آئے سن۔‏ مثال دے طور تے حبقوق نبی نے یہوواہ خدا نُوں پچھیا کہ تُوں مینوں بدکرداری تے مصیبت کیوں وکھاؤنا ایں؟‏ ظلم تے تشدد میرے سامنے رہندے نیں تے لڑائیاں جھگڑے ودھدے رہندے نیں۔‏—‏حبقوق 1:‏3‏۔‏

⁴ حبقوق 2:‏2،‏ 3 چ یہوواہ خدا نے اپنے نبی دے سوال دا جواب دِتا تے وعدہ کیتا کہ اوہ بھیڑے حالاتاں نُوں بوہت چھیتی ٹھیک کر دَوے گا۔‏ یہوواہ خدا انساناں نُوں بوہت پیار کردا اے۔‏ اوہدے کلام چ دَسیا گیا اے کہ اوہنوں ساڈی فکر اے۔‏ (‏1-‏پطرس 5:‏7‏)‏ ایس دُنیا چ مصیبتاں تے تکلیفاں نُوں ویکھ کے جِنّاں دُکھ سانوں ہوندا اے اوس توں کِتے زیادہ دُکھ خدا نُوں ہوندا اے۔‏ (‏یسعیاہ 55:‏8،‏ 9‏)‏ آؤ فیر ایس سوال تے گل کرئیے کہ دُنیا دُکھاں تے مصیبتاں نال بھری ہوئی کیوں اے؟‏

5.‏ (‏الف)‏ مذہبی عالماں دا انساناں تے آؤن والیاں مصیبتاں بارے کیہہ خیال اے؟‏ (‏ب)‏ ایہدے بارے پاک کلام چ کیہہ دَسیا گیا اے؟‏

⁵ بوہت سارے مذہبی عالم کہندے نیں کہ انساناں تے مصیبتاں خدا لیاؤندا اے۔‏ کجھ عالماں دا خیال اے کہ خدا نے ایہہ پہلاں توں ای طے کیتا ہوندا اے کہ انسان دی زندگی چ کیہہ کجھ ہوئے گا تے اوہدے تے کیہڑیاں مصیبتاں آؤن گیاں۔‏ اوہ کہندے نیں کہ ایہہ گل ساڈی سمجھ توں باہر اے کہ خدا اِنج کیوں کردا اے۔‏ کجھ عالم تے ایہہ من دے نیں کہ انسان،‏ ایتھوں تک کہ چھوٹے بچے وی ایس لئی مردے نیں کیونکہ خدا چاہندا اے کہ اوہ اوہدے کول اسمان تے رہن۔‏ پر ایہہ ساریاں گلاں سچ نئیں۔‏ یہوواہ خدا کدی وی کوئی بُرا کم نئیں کردا۔‏ پاک کلام چ لکھیا اے کہ ایہہ ہو نئیں سکدا کہ خدا شرارت کرے تے قادرِمطلق بدی کرے۔‏—‏ایوب 34:‏10‏۔‏

6.‏ بوہت سارے لوک انساناں تے آؤن والیاں مصیبتاں دا ذمےدار خدا نُوں کیوں ٹھہراندے نیں؟‏

⁶ بوہت سارے لوک انساناں تے آؤن والیاں مصیبتاں دا ذمےدار خدا نُوں ایس لئی ٹھہراندے نیں کیونکہ اوہناں دے خیال چ خدا ایس دُنیا دا حکمران اے۔‏ پر باب نمبر 3 چ اَسی سکھیا سی کہ ایس دُنیا دا حکمران تے شیطان اِبلیس اے۔‏

7،‏ 8.‏ دُنیا چ اینیاں مصیبتاں کیوں نیں؟‏

⁷ پاک کلام چ لکھیا اے کہ ساری دُنیا شیطان دے قبضے وچ اے۔‏ (‏1-‏یوحنا 5:‏19‏)‏ ایس دُنیا دا حکمران یعنی شیطان بوہت ای ظالم تے بےرحم اے۔‏ اوہ ساری دُنیا نُوں گمراہ کر رہیا اے۔‏ (‏مکاشفہ 12:‏9‏)‏ اَج دُنیا چ بوہت سارے لوک شیطان ورگے نیں۔‏ ایسے وجہ توں دُنیا جھوٹھ،‏ نفرت تے ظلم نال بھری ہوئی اے۔‏

⁸ انساناں دے دُکھاں تے مصیبتاں دی اِک ہور وجہ ایہہ وے کہ آدم تے حوا نے خدا دے خلاف بغاوت کر کے انساناں نُوں گناہ ورثے چ دِتا اے۔‏ ایس گناہ دی وجہ توں انسان اِک دُوجے نُوں تکلیف تے نقصان پونچاؤندے نیں۔‏ اوہ دُوجیاں نالوں وڈے بننا چاہندے نیں۔‏ اوہ لڑدے  جھگڑدے،‏ جنگاں کردے تے اِک دُوجے تے رُعب جماؤندے نیں۔‏ (‏واعظ 4:‏1؛‏ 8:‏9‏)‏ کدی کدار لوکاں تے مصیبتاں ایس وجہ توں وی آؤندیاں نیں کیونکہ اوہ غلط ویلے تے،‏ غلط تھاں تے ہوندے نیں جیس کر کے اوہ کسے حادثے دا شکار ہو جاندے نیں۔‏—‏واعظ 9:‏11‏۔‏

9.‏ سانوں ایہہ یقین کیوں اے کہ خدا کسے جائز وجہ توں ای ساڈے تے مصیبتاں آؤن دیندا اے؟‏

⁹ انساناں دے دُکھاں تے مصیبتاں دا ذمےدار خدا نئیں۔‏ جنگاں،‏ جُرم تے بےاِنصافی دے پچھے اوہدا ہتھ نئیں تے نہ ای بھوچال،‏ طوفان تے سیلاب وغیرہ اوہدے وَلّوں آؤندے نیں۔‏ پر تُسی شاید سوچو کہ جے یہوواہ خدا کائنات دی سب توں طاقت‌ور ہستی اے تے فیر اوہ ایہناں ساریاں مصیبتاں نُوں روکدا کیوں نئیں؟‏ سانوں پتہ اے کہ خدا سانوں بوہت ای پیار کردا اے ایس لئی جے اوہ ساڈے تے مصیبتاں آؤن دیندا اے تے ایہدی کوئی نہ کوئی جائز وجہ ضرور ہوئے گی۔‏—‏1-‏یوحنا 4:‏8‏۔‏

10.‏ شیطان نے یہوواہ خدا تے کیہہ اِلزام لایا؟‏

¹⁰ باغِ‌عدن چ شیطان نے آدم تے حوا نُوں خدا دے خلاف بھڑکایا۔‏ اوہنے خدا تے اِلزام لایا کہ اوہ چنگا حکمران نئیں۔‏ شیطان نے دعویٰ کیتا کہ خدا اوہناں نُوں اوہ چیز نئیں دینا چاہندا جیہڑ‌ی باغ چ موجود دُوجیاں چیزاں نالوں ودھیا اے۔‏ شیطان،‏ آدم تے حوا نُوں ایہہ یقین دواؤنا چاہندا سی کہ اوہناں دونواں نُوں یہوواہ خدا دی حکمرانی دی لوڑ نئیں سگوں اوہ اوہناں واسطے یہوواہ خدا توں وی ودھیا حکمران ثابت ہوئے گا۔‏—‏پیدایش 3:‏2-‏5‏؛‏ کتاب دے آخر چ نکتہ نمبر 27 نُوں ویکھو۔‏

11.‏ سانوں کیہڑے سوال دا جواب جانن دی لوڑ اے؟‏

¹¹ شیطان دِیاں گلاں چ آ کے آدم تے حوا نے خدا دے خلاف بغاوت کر دِتی۔‏ اوہناں نے سوچیا کہ اوہ آپ ایہہ فیصلہ کر سکدے نیں کہ اوہناں لئی کیہہ صحی اے تے کیہہ غلط اے۔‏ ہُن سوال ایہہ سی کہ یہوواہ خدا ایہہ کیویں ثابت کرے گا کہ آدم تے حوا غلط نیں تے صرف اوہ ای جان دا اے کہ انساناں لئی کیہہ بہتر اے؟‏

12،‏ 13.‏ (‏الف)‏ یہوواہ خدا نے آدم تے حوا نُوں اوسے ویلے ختم کیوں نئیں کیتا سی؟‏ (‏ب)‏ یہوواہ خدا نے شیطان نُوں دُنیا تے حکمرانی کرن دی اِجازت کیوں دِتی؟‏ (‏ج)‏ یہوواہ خدا نے انساناں نُوں اپنیاں حکومتاں بناؤن دی اِجازت کیوں دِتی؟‏

 ¹² یہوواہ خدا نے آدم تے حوا نُوں اوسے ویلے ختم نہ کیتا سگوں اوہناں نُوں اولاد پیدا کرن دی اِجازت دے دِتی۔‏ فیر خدا نے اوہناں دی اولاد نُوں موقع دِتا کہ اوہ آپ فیصلہ کرن کہ اوہ کِنہوں اپنا حکمران چُنن گے۔‏ یہوواہ خدا چاہندا سی کہ گناہ توں پاک انسان ساری زمین تے آباد ہون تے شیطان بھانویں جنیاں وی رُکاوٹاں کھڑیاں کر لیندا،‏ خدا نے ایس مقصد نُوں ضرور پورا کرنا سی۔‏—‏پیدایش 1:‏28؛‏ یسعیاہ 55:‏10،‏ 11‏۔‏

¹³ شیطان نے لکھاں فرشتیاں دے سامنے یہوواہ خدا تے اِلزام لایا سی۔‏ (‏ایوب 38:‏7؛‏ دانی‌ایل 7:‏10‏)‏ ایس لئی یہوواہ خدا نے شیطان نُوں وقت دِتا کہ اوہ اپنے اِلزام نُوں ثابت کرے۔‏ اوہنے انساناں نُوں وی ایہہ موقع دِتا کہ اوہ شیطان دی رہنمائی چ اپنیاں حکومتاں بناؤن تے ایہہ ثابت کر کے وکھاؤن کہ اوہ خدا دی مدد دے بغیر کامیاب ہو سکدے نیں۔‏

14.‏ ہزاراں سالاں دے دوران کیہہ ثابت ہو گیا اے؟‏

¹⁴ ہزاراں سالاں توں انسان طرحاں طرحاں دِیاں حکومتاں بنا رہے نیں پر ایہناں چوں کوئی وی کامیاب نئیں ہوئی۔‏ شیطان دے سارے دعوے وی جھوٹھے ثابت ہوئے نیں۔‏ ایہہ گل ظاہر ہو گئی اے کہ انسان خدا دی رہنمائی دے بغیر کامیاب نئیں ہو سکدے۔‏ یرمیاہ نبی دی ایہہ گل بالکل صحی اے کہ انسان دی راہ اوہدے وَس وچ نئیں۔‏ انسان اپنے قدماں دی رہنمائی نئیں کر سکدا۔‏—‏یرمیاہ 10:‏23‏۔‏

15،‏ 16.‏ (‏الف)‏ یہوواہ خدا نے حالے تک مصیبتاں نُوں ختم کیوں نئیں کیتا؟‏ (‏ب)‏ یہوواہ خدا نے اوہ مسئلے حل کیوں نئیں کیتے جیہڑ‌ے شیطان نے کھڑے کیتے سن؟‏

¹⁵ انسان ہزاراں سالاں توں مصیبتاں دا سامنا کر رہے نیں پر خدا نے حالے تک مصیبتاں نُوں ختم  نئیں کیتا۔‏ ایہدی کیہہ وجہ اے؟‏ اوہ بُرائی نُوں روکدا کیوں نئیں؟‏ ایہہ گل ثابت ہون چ بوہت وقت لگا اے کہ شیطان دی حکمرانی ناکام اے تے انساناں دِیاں حکومتاں وی کسے کم دِیاں نئیں۔‏ انساناں نے سائنس تے ٹیکنالوجی وچ تے بوہت ترقی کر لئی اے پر جنگ،‏ بےاِنصافی،‏ غربت تے جُرم دنوں‌دن ودھدے جا رہے نیں۔‏ واقعی،‏ انسان حکمرانی کرن دے لائق نئیں۔‏ سانوں خدا دی رہنمائی تے حکمرانی دی لوڑ اے۔‏

¹⁶ یہوواہ خدا نے اوہ مسئلے حل نئیں کیتے جیہڑ‌ے شیطان نے کھڑے کیتے سن۔‏ جے اوہ ایہہ مسئلے حل کر دیندا تے ایہدا مطلب ایہہ ہوندا کہ اوہ شیطان دی حکمرانی دی حمایت کردا اے پر یہوواہ خدا اِنج کدی وی نئیں کر سکدا۔‏ نالے ایہدے توں انسان وی ایہہ سمجھن لگ پیندے کہ اوہ چنگی طرحاں حکمرانی کر سکدے نیں جد کہ ایہہ جھوٹھ اے تے خدا جھوٹھ دی حمایت کدی وی نئیں کر سکدا۔‏ پاک کلام چ دَسیا گیا اے کہ خدا جھوٹھ نئیں بولدا۔‏—‏عبرانیوں 6:‏18‏۔‏

17،‏ 18.‏ یہوواہ خدا اوس نقصان نُوں کیویں بھرے گا جیہڑ‌ا شیطان دی وجہ توں ہویا اے؟‏

¹⁷ کیہہ یہوواہ خدا اوس سارے نقصان نُوں بھر سکدا اے جیہڑ‌ا شیطان،‏ آدم تے حوا دی بغاوت نال ہویا؟‏ بالکل بھر سکدا اے کیونکہ خدا لئی کوئی کم اوکھا نئیں۔‏ جدوں شیطان دے لائے ہوئے سارے اِلزام جھوٹھے ثابت ہو جان گے تے فیر خدا اپنے مقصد دے مطابق ساری زمین نُوں عدن دے باغ وانگوں سوہنا بنا دَوے گا۔‏ اوہ اوہناں لوکاں نُوں زندہ وی کرے گا جیہڑ‌ے قبراں وچ نیں۔‏ (‏یوحنا 5:‏28،‏ 29‏)‏ فیر لوک نہ تے کدی بیمار ہون گے تے نہ ای کدی مرن گے۔‏ یسوع مسیح اوس سارے نقصان نُوں ٹھیک کر دین گے جیہڑ‌ا شیطان دی وجہ توں ہویا اے۔‏ یہوواہ خدا یسوع مسیح دے ذریعے اِبلیس دے کماں نُوں ختم کر دَوے گا۔‏ (‏1-‏یوحنا 3:‏8‏)‏ اَسی یہوواہ خدا دے بوہت شکرگزار آں کہ اوہنے حالے تک صبر نال کم لیا اے تے سانوں ایہہ موقع دِتا اے کہ اَسی اوہدے بارے جان سکیے تے ایہہ فیصلہ کر سکیے کہ اَسی اوہنوں اپنا حکمران مناں گے یاں نئیں۔‏ ‏(‏2-‏پطرس 3:‏9،‏ 10 نُوں پڑھو۔‏)‏ نالے جدوں سانوں دُکھاں تے مصیبتاں دا سامنا ہوندا اے تے اوہ سانوں برداشت کرن دی توفیق دیندا اے۔‏—‏یوحنا 4:‏23؛‏ 1-‏کُرنتھیوں 10:‏13 نُوں پڑھو۔‏

 ¹⁸ یہوواہ خدا سانوں ایس گل لئی مجبور نئیں کردا کہ اَسی اوہنوں اپنا حکمران منیے۔‏ اوہنے سانوں اپنی مرضی نال فیصلے کرن دی آزادی دِتی اے۔‏ آؤ ویکھئے کہ سانوں ایس آزادی نُوں کیویں ورتنا چاہی دا اے۔‏

19.‏ (‏الف)‏ یہوواہ خدا نے سانوں کیہڑی آزادی دِتی اے؟‏ (‏ب)‏ سانوں ایس آزادی لئی خدا دا شکر کیوں ادا کرنا چاہی دا اے؟‏

¹⁹ یہوواہ خدا نے سانوں اپنی مرضی نال فیصلے کرن دی آزادی دِتی اے ایس کر کے اَسی جانوراں توں فرق آں۔‏ جانور بس اوہ ای کردے نیں جو اوہناں دی فطرت چ ہوندا اے۔‏ (‏امثال 30:‏24-‏28‏)‏ پر اَسی ایہہ فیصلہ کر سکنے آں کہ اَسی اپنی زندگی کیویں گزاراں گے تے یہوواہ خدا نُوں خوش کراں گے یاں نئیں۔‏ اَسی مشیناں وانگوں نئیں جیہڑ‌یاں صرف اوہی کم کر سکدیاں نیں جنہاں لئی اوہناں نُوں بنایا جاندا اے۔‏ سانوں ایہہ فیصلہ کرن دی آزادی دِتی گئی اے کہ اَسی کیہو جہے انسان بناں گے،‏ کیہو جہے لوکاں نال دوستی کراں گے تے اپنی زندگی چ کیہہ کراں گے۔‏ یہوواہ خدا چاہندا اے کہ اَسی اپنی زندگی دا مزہ لئیے۔‏

20،‏ 21.‏ تُسی کیہہ فیصلہ کرو گے؟‏

²⁰ یہوواہ خدا چاہندا اے کہ اَسی اوہنوں پیار کرئیے۔‏ (‏متی 22:‏37،‏ 38‏)‏ جدوں اِک بچہ دِلوں اپنے پیو نُوں پیار کردا اے تے پیو نُوں بوہت خوشی ہوندی اے۔‏ یہوواہ خدا نُوں وی اوس ویلے بوہت خوشی ہوندی اے جدوں اَسی اوہنوں دِلوں پیار کرنے آں۔‏ یہوواہ خدا نے سانوں ایہہ فیصلہ کرن دی آزادی دِتی اے کہ اَسی اوہدی عبادت کراں گے یاں نئیں۔‏ شیطان،‏ آدم تے حوا نے یہوواہ خدا نُوں چھڈن دا فیصلہ کیتا سی۔‏ تُسی کیہہ فیصلہ کرو گے؟‏

²¹ یہوواہ خدا دی عبادت کرن دا فیصلہ کرو۔‏ لکھاں لوکاں نے یہوواہ خدا نُوں خوش کرن تے شیطان نُوں رد کرن دا فیصلہ کیتا اے۔‏ (‏امثال 27:‏11‏)‏ خدا نوِیں دُنیا چ سارے دُکھاں تے مصیبتاں نُوں ختم کر دَوے گا۔‏ پر اوس دُنیا چ جان لئی توانوں کیہہ کرن دی لوڑ اے؟‏ ایس سوال دا جواب اگلے باب چ دِتا جائے گا۔‏