Noq xtohq’ik i q’aq’inik ar Ucrania, re’ Irina Makuja, jenaj testigo reh Jehová i 46 haab’ wilik reh, xooj pan kiye’aab’ taqeh tren ar Járkov ruum chi xukoj rehtaal chi koruman naq chi ne irukanaa’ i tinamit. Re’ taqeh k’achareel k’ahchi’ naq kijohtik chupaam taqeh tren chi ma’ keht’al aha’ ojik inkib’an. Re’ tren aha’ wii’ xjohtik cho Irina tz’aplik naq chi korik reh chi ma’xta naq ne inkik’ul i ki’ooj chupaam. B’ehik naq chik irub’an i tren noq re’ Irina xukoj rehtaal chi re’ tren ojik naq irub’an ar Eslovaquia.

Re’ Irina yu’naak k’acharik irub’an pan República Checa. Re’ 3 reh marzo reh 2022 xponik pan tinamit Praga. Xureq jenaj rukamaj chi aj mesool eh impatinik ruch’ihil ki’ib’ chi testigo reh Jehová i xiponik ar eh aj Ucrania wo’ taqeh. Re’ Irina k’ahchi’ rutijem i q’orb’al checo eh xutoq’aa’ wo’ chik i q’oroj k’uhb’aal rajlal q’iij, 20 haab’ naq chik rub’anam i wilih.

Re’ Irina iruq’or: «Xwilow ruuk’ i naq’ ruwach nik’wach i Jehová irukoj i rutinamiit reh qacha’jaljiik. Re’ wilih xuyeew rukowiil nuk’ux».

K’isiin ma’ 23.000 chi hermano ojik inkib’an pan tokoom tinamit reh ruko’ljik kiib’. Xa re’ la’, wilik i ki’ooj pan tokoom ye’aab’ eh kikahnik ar, korik chi ar ma’xta chik pan yohb’aal i kik’achariik, xa re’ la’, wilik i ma’xta kikamaj eh ma’xta kipaat, eh koruman chi ne inkisaj i kihuuj reh chi ne kiwih’ik chupaam i tinamit, koruman wo’ chi ne inkitz’ihb’aaj taqeh i kihalak’uun pan escuela…, eh nakitijem jenaj chik q’orb’al. Inkikoj rehtaal chi, reh chi ne inkikuy taqeh k’axkilal wilih, koruman chi ne kikamanik chuwach i Jehová eh ne inkik’ul i kik’axooj taqeh hermano.

Re’ familia Perceac, re’ Anatoli, re’ Olena eh re’ Alina, re’ 17 haab’ wilik reh, xiponik ar Rumania noq re’ taqeh bomba xkisach wach i ye’aab’ aha’ naq wii’ kipatinik ar Mykolaiv (Ucrania). Re’ Anatoli xasjik ar Moldavia, ruum ajre’ xub’an ruk’amariik i rufamilia ar Rumania, eh xi’ooj ar pan 6 reh marzo reh 2022. Re’ Olena iruq’or chi re’ ojik pan tokoom tinamit je’ rukab’ «noq inawisaj jenaj chee’ eh inooj atik pan tokoom ye’aab’».

Intyoox reh i tob’inik xkiyeew taqeh hermano aj Rumania, re’ familia Perceac yu’naak wilik chik kipaat. Re’ Anatoli eh re’ Olena xkireq chik kikamaj. Eh re’ Alina irub’an i rukamaj reh escuela pan Internet, re’ inye’arik reh aha’ naq wii’ k’ahchi’ chi tijinik ar Ucrania.

Re’ taqeh testigo reh Jehová aj Rumania inkitob’eej i familia wilih ruuk’ i ajwaal wach chi keh pan kik’achariik, inkiyeew wo’ rukowiil kik’ux eh inkitob’eej taqeh pan uxlab’al. Re’ taqeh hermano wilih ki’ik’ik q’iij ruuk’ i familia Perceac reh chi ma’ ne ta inkik’raaj chi kutkeel chupaam i tinamit re’re’. Re’ Olena eh re’ Alina k’ahchi’ kitijem i q’orb’al rumano, inkikoj i aplicación JW Language eh inkib’an i q’oroj k’uhb’aal kuuk’ taqeh hermano aha’ wii’ xiponik. Re’ Anatoli xutijej i q’orb’al rumano noq ko halak’un naq.

Re’ Anatoli iruq’or: «Xa inqil wo’ naq i rutob’aal i Jehová. Inqik’raaj naq i ruk’axooj intyoox reh i kitob’aal taqeh hermano».

Re’ Alina Gavriliuk xkimik i rub’ahiil noq ko majaa’ intohq’ik i q’aq’inik. Pan 27 reh febrero, re’ reh eh re’ rak’uun, Vladislav, re’ 16 haab’ wilik reh, xi’elik ar Vínnytsia (Ucrania) eh xiponik ar Suwałki (Polonia). Re’ Alina iruq’or: «Peet inukapaaj naq aha’ naq naqapatiniik i hin ruch’ihil i wak’uun, eh nik’wach naq naqareqem qawa’ qahaa’. Xa re’ la’ inukoj wo’ naq nuk’ux ruuk’ i Jehová, chi re’ reh narucha’jiniik qeh».

Re’ Alina 37 haab’ wilik reh. Noq xponik ar Polonia, xutik’aa’ rusik’im jenaj rukamaj aha’ wii’ ne naq inkikanaa’ chi ne inooj pan moloj iib’, eh xureq wo’ jenaj rukamaj reh rumesariik paam jenaj escuela. Re’ reh iruq’or: «Intyoox reh i kamanik wilih, inub’an ojik pan q’oroj k’uhb’aal eh inuyeew reh i nufamilia i ajwaal wach chi keh».

Re’ Alina eh re’ Vladislav k’ahchi’ kitijem i q’orb’al polaco eh precursores auxiliares taqeh pan jenaj congregación aha’ wii’ kiq’orik polaco. Re’ Vladislav xutz’ihb’aaj chik riib’ pan jenaj escuela.

Re’ taqeh hermano aj Ucrania k’ahchi’ kik’iik pan kowlaj k’axkilal, xa re’ la’, re’ Jehová k’ahchi’ ruye’em kansil, ruum xa re’ wo’ reh xiik’ nimaal naah i rajawriik. Re’ keh kilom chi re’ iruq’or pan 2 Corintios 4:8 korik. Ar iruq’or: «Atoob’ ta yohb’aal wach i ti’ k’axik neenchalik chi qanaah, neenqakuy rik’tesjiik. Atoob’ ta neerub’an intukik wach qak’ux xa re’ la’ ma’ qutkeel taj».