REʼ TAQEH KʼIJOOL INKIPAHQAAJ
¿Chajariik inukʼuhtaaj ruukʼ i nusoʼ?
¿Chaaj woʼ reet ko ruman chi ne inakoj rehtaal nikʼwach i soʼ inakoj? Ruum chi reʼ asoʼ inakoj ne irukʼuhtaaj ajwach i hat. Jeʼ reʼ noq, ¿chajariik iruqʼor chawiij i soʼ inakoj?
Ixibʼ i naʼojbʼal maʼ na ta bʼanaam chi riij i so’
Reʼ peet maʼ na ta abʼanam: Rukanabʼjiik chi reʼ taqeh tokoom ne inkiqʼor aweh nikʼwach asoʼ naʼakojom.
Jenaj qʼahxoq Theresa i rubʼihnaal iruqʼor: «Wilik pech, imponik chi nuwach ju’jun taqeh i so’ ruum chi inkik’uhtaaj k’ih pech pan tele oon pan internet. Noq inawil taqeh ehtalil chi riij taqeh kʼachareel i jenaj wach i kisoʼ inkikoj, re’ hat inawaaj woʼ akojom i soʼ reʼreʼ».
Ruukʼ i wilih, xa maʼ reʼ ta taqeh i qʼahxoq kijotʼarik, jeʼ woʼ taqeh kʼijool. Jeʼ rukabʼ iruqʼor i huuj The Everything Guide to Raising Adolescent Boys (Re’ aajwaal wach reh ruk’ihsjiik taqeh k’ijool): «Reʼ taqeh i kʼijool noq inkil i wilih inkibʼan woʼ keh [...]. Noq ko k’isiin taqeh inkiyeew kikʼux chi riij i inkilow chi riij i soʼ».
Chabʼan i wilih. Reʼ i Santo Laj Huuj iruqʼor: «Reʼ maʼ xta runaʼojbʼal xa chuʼnchel i runimaj inqʼorarik reh. Eh reʼ wilik runaʼojbʼal, korukoj rehtaal chibʼih rubʼan» (Proverbios 14:15). Jeʼ reʼ noq, chakapaaj chajariik inkaaj kiqʼorom aweh ruukʼ i kʼahchiʼ kikʼuhtaam. Jenaj ehtalil, noq kʼahchiʼ kikʼuhtaam taqeh ehtalil chi riij i soʼ i rukʼuhtaaj atibʼkal, chakapaaj:
«¿Ajwach i ne inutobʼeej mi inuloqʼ i soʼ wilih?»
«¿Chajariik irukʼuhtaaj chi riij i nuk’achariik i nuso’ inukoj?»
«¿Mi ne irukʼuhtaaj ajwach i hin eh chajariik inunimaj?»
Naʼojbʼal. Chuwach jenaj xamaano, chakoj rehtaal chi korik taqeh ehtalil chi riij i soʼ inkik’ayej. ¿Nikʼwach i kʼacharik inkaaj chi ne inwihʼik aweh? ¿Mi inkaaj chi ne inakapaaj chi ko ruman chi ne inakoj asoʼ jeʼ rukabʼ i reʼ? Jenaj qʼahxoq Keren i rubʼihnaal xuqʼor: «Kʼaxik rukuyariik noq kʼahchiʼ kiqʼorom aweh chi ko ruman chi holohik ne tika’yik, chi holohik asoʼ naʼakojom eh chi holohik oq atibʼkal. Re’ inkik’uhtaaj i wilih keht’al chi re’ taqeh k’ijool xare’yu’ ne kiq’ehb’ik chupaam i pajarik wilih».
Reʼ rukabʼ maʼ na ta abʼanam: Rukojariik asoʼ jeʼ rukabʼ taqeh tokoom xa reh chi jenaj awach kuukʼ.
Jenaj kʼijool Manuel i rubʼihnaal iruqʼor: «Noq jenaj ak’ soʼ inelik, chuʼnchel inkaaj kikojom. Mi maʼ jeʼreʼ inabʼan i hat, ne kiqʼorik chawiij». Jenaj qʼahxoq Anna i rubʼihnaal iruqʼor: «Xa maʼ na ta akojom asoʼ jeʼ rukabʼ i keh, inawaaj laʼ chi ne tikikʼul chi hat kamigo».
Chabʼan i wilih. Reʼ Santo Laj Huuj iruqʼor: «Eh maa aʼn taq chik aweh i yiibʼ wach naʼojbʼal imbʼaan wach akʼal» (Romanos 12:2). Chawil chuʼnchel asoʼ eh chakapaaj chi riij i wilih:
«¿Chi riij chajariik inukapaaj noq inuchih wach i nusoʼ?»
«¿Mi ko ruman chi weh rukojariik i soʼ kʼih tzʼaaq?»
«¿Inwaaj na chi reʼ taqeh tokoom ne irusach kikʼux i soʼ inukoj?»
Naʼojbʼal. Maʼ akapaaj xa chi riij i wilih: Ne inakoj asoʼ jeʼ rukabʼ i keh eh jeʼreʼ ne tiwihʼik chi kamigo, oon ne inkiqʼor aweh maʼ holohik ta asoʼ eh maʼ ne ta inkaaj awach. Chakapaaj wo’ chi riij i wilih: Mi suq akʼux ruukʼ i soʼ inakoj maʼ ne ta tikaaj kapeew chi riij inkikapaaj i tokoom.
Reʼ roox maʼ na ta abʼanam: Holohik mi inakʼuhtaaj atibʼkal.
Jenaj qʼahxoq Jennifer i rubʼihnaal iruqʼor: «Wilik pech inwaaj nukojom i nusoʼ chi maʼ nim ta rooq, lahtzʼ paam oon reʼ irukʼuhtaaj i nutibʼkal».
Chabʼan i wilih. Reʼ Santo Laj Huuj iruqʼor: «Reʼ taq i xooybʼal awiibʼ moʼq xa chawiij taq neen wihik, [...] Reʼ laʼ taq chaxoyej i wilik taq cho panawánima» (1 Pedro 3:3, 4). Reh chi ne inakʼam naah i naʼojbʼal wilih, chakapaaj chi riij ahaʼ wilik i holohik: Chi reʼ taqeh kʼachareel ne tikilow ruum asoʼ oon ruum anaʼojbʼal.
Naʼojbʼal. Inqaxoyej qiibʼ noq inqakoj i qasoʼ pan rukorkiil. Atoobʼ ta yuʼnaak maʼ chuʼnchel ta inkibʼan i wilih, chakapaaj chi riij i wilih:
¿Mi aqʼo’reem jenoʼ kaʼchareel i xa chi riij woʼ i reh inqʼorik? Re’ k’achareel re’re’ maʼ irukoj ta rehtaal chi reʼ taqeh tokoom maʼ imponik ta chi kiwach eh maʼ inkaaj ta chik wihʼik ruukʼ.
Reʼ soʼ jeʼ rukabʼ qʼorik ruukʼ jenoʼ kʼachareel. Mi inawaaj chi chuʼnchel ne tikilow, reʼ taqeh tokoom maʼ ne ta chik inkaaj wihʼik awuukʼ.
Reʼ i soʼ jeʼ rukabʼ qʼorik ruukʼ jenoʼ kʼachareel. Mi inawaaj chi chuʼnchel ne tikilow, reʼ taqeh tokoom maʼ ne ta chik inkaaj wihʼik awuukʼ. Jeʼ woʼ reʼ ne inakʼul noq inakoj asoʼ irukʼuhtaaj atibʼkal. Noq reʼ asoʼ iruqʼor «kinawil taq», reʼ taqeh i tokoom ne inkikapaaj chi maʼ awehtʼal ta chajariik inawaaj eh chi inanimbʼisaj awiibʼ. Mareh reʼ taqeh kʼachareel ne woʼ inkikapaaj chi xa inawaaj chi ne tikilow eh ne inkikapaaj i maʼ holohik ta chawiij.
Maʼ ayeew qʼabʼ chi ne kiqʼorik chawiij. Chakoj asoʼ pan rukorkiil. Jenaj qʼahxoq Monica i rubʼihnaal iruqʼor: «Reʼ rukojariik asoʼ pan rukorkiil maʼ iraaj ta ruqʼorom chi inakoj asoʼ jeʼ rukabʼ i rusoʼ akʼeen. Irukʼuhtaaj laʼ chi inakʼax awiibʼ eh looqʼ chaweh taqeh i tokoom».
