REʼ I NAʼOJBʼAL REH I PEET PÁGINA
Reʼ naqabʼanam reh chi ne inmanlojik qeh i qʼiij
«¡Wilik ta naq kʼisinoq chik nuqʼiij!» ¿Ajwach maʼ iruqʼor ta i wilih jenoʼ pech? Reʼ qʼiij irubʼan chi jenaj qawach chi qunchelaal. Reʼ taqeh bʼehoom maʼxta kʼih kiqʼiij chi kiwach taqeh nebʼaaʼ eh maʼ jenoʼ keh ne irubʼan chi ne inkikʼol (inkimol) i qʼiij. Inooj eh maʼ ne ta chik inkʼulik i qʼiij xooj. Ruum aj reʼ chakoj aqʼiij chi korik. Xa reʼ laʼ ¿nikʼwach rubʼanariik? Naqilom kijibʼ ruwiiʼ reʼ rutobʼeem kʼih kʼachareel.
Peet ruwiiʼ: Chatiqʼaaʼ wach taqeh i naʼabʼanam
Chakoj chi peet taqeh aajwaal wach chi bʼanarik. Reʼ Santo Laj Huuj iruyeew qanaʼojbʼal reh chi ne inqakoj chi korik chajariik taqeh ko ruman (Filipenses 1:10). Chatzʼihbʼaaj wach jenoʼ huuj taqeh i naʼabʼanam eh chawil ahaʼ wilik taqeh aajwaal wach chaweh eh taqeh i naʼabʼanam xa yuʼnaak. Eh yuʼnaak maʼ insahchik pan akʼux chi wilik taqeh aajwaal wach chi bʼanarik eh wilik taqeh xa yuʼnaak chik iraaj bʼanarik. Jeʼ rukabʼ ruloqʼariik akʼuxbʼal reh xqʼeq aajwaal wach eh rilariik i tele xa inawaaj chik abʼanam, xa reʼ laʼ maʼ aajwaal ta wach. a
Chakapaaj riij i naʼabʼanam. Reʼ Eclesiastés 10:10 iruqʼor: «Wilaʼ xikʼik ruqʼasiil ikej, eh wilaʼ maʼ xjukʼarik chik qʼeʼ chik ansil iraaj noq inkojarik. Maʼ xta reet chi noq neensikʼarik naʼojbʼal reh chibʼih i naa rubʼaan». Jeʼ rukabʼ noq injukʼarik chi peet ikej noq inkojarik, reʼ hoj na woʼ qatiqʼaam wach chi peet i naqabʼanam reh chi ne inqakoj chi korik i qʼiij. Maʼ abʼan chik taqeh kamanik reʼ maʼ aajwaal ta wach ruum chi xa ne irumaqʼ aqʼiij eh awansil. Mi xakohlaaj jenoʼ kamanik chi peet mareh ne nachop jenoʼ chik. Mi xakapaaj riij i naʼabʼanam, jeʼ akabʼ i winaq irujukʼ i rikeej noq narutoqʼaam kamanik, kʼih ne nakamaneej.
Chakapaaj i wilik pan aqʼabʼ rubʼanariik. Mareh ne inaqʼor chi maʼ ne ta inabʼan jenoʼ kamanik ruum chi maʼ aajwaal ta wach eh xa ne irehsaj aqʼiij. Mi xanuqsaj awiibʼ ruukʼ kʼih taqeh kamanik, ne tiruqʼuhtisaj chi maʼxta ruwiiʼ eh ne irukʼam i suqkil akʼux.
Reʼ rukabʼ ruwiiʼ: Maʼ abʼan i xa chajariik reʼ ne irukʼam aqʼiij
Maʼ akanaaʼ reh iqal reʼ i ne nabʼan yuʼnaak ni xa ta kiʼibʼ oq wach akʼux. Reʼ Eclesiastés 11:4 iruqʼor: «Eh ajwach i rilow chi xkʼuloq i teew maʼ rubʼan taj i tik. Awach i rilow chi xkʼuloq i suutzʼ maʼ rumol taj wach i rutik». Mi jenoʼ ajtikool iruyʼeej i jabʼ oon reʼ qʼiij xa maʼ ne ta woʼ irubʼan i tik eh ruum i wilih xa maʼxta woʼ ne irujach. Reʼ reh xuqʼebʼ i ruqʼiij eh maʼ xubʼan ta chi korik i rukamaj. Jeʼ woʼ reʼ i hoj. Ruum taqeh kʼaxkilal inqakʼul pan qakʼachariik, mareh ne inqajal reʼ xqaqʼor chi na naq qabʼanam. Mareh inqakapaaj chi naqanabʼeem kʼisinoq chik chi riij i naqachihim noq ko majaaʼ inqabʼan. Korik chi wilik taqeh inqaaj qabʼanam, xa reʼ laʼ naqakapaam riij chi korik. Ruum aj reʼ, reʼ Proverbios 14:15 iruqʼor chi reʼ winaq «wilik runaʼojbʼal korukoj rehtaal chibʼih irubʼan». Xa reʼ laʼ wilik pech mareh maʼ qehtʼal ta chajariik inkʼuljik ruukʼ i naqachihim (Eclesiastés 11:6).
Maʼ wuyʼeej chi xa korik chik wach abʼanooj. Reʼ Santiago 3:17 iruqʼor chi: «Reʼ taqeh i wilik kuukʼ i naʼojbʼal inchalik ruukʼ i Dios, [...] chʼubʼik wach kikʼux». Holohik mi inawaaj abʼanam chi manlik taqeh akamaj. Xa reʼ laʼ reʼ rubʼanariik chi xa korik chik wach jenoʼ kamanik ne irubʼan chi ne inqajik qakʼux eh ne inqikʼraaj chi maʼxta hoj kamaj. Jenaj ehtalil, noq jenoʼ kʼahchiʼ rutijem jenoʼ akʼ qʼorbʼal narunabʼeem chi narujotʼom riibʼ eh chi ruukʼ i reʼ narutijem riibʼ. Xa reʼ laʼ reʼ xa korik chik wach iraaj rubʼanam chuʼnchel, inyoʼjik ruqʼorariik jenoʼ qʼorik eh ruum i reʼ maʼ rutijej ta riibʼ. Qʼeʼ holohik chi reʼ inqaaj qabʼanam ne iruyeew riibʼ. Ruum aj reʼ i Proverbios 11:2 iruqʼor: «Reʼ taqe i maʼ nimaq ta kiwach kuukʼ i keh wilik i holohik laj naʼojbʼal». Reʼ taqeh i maʼ inkinimbʼisaj ta kiibʼ ma inooj ta kikʼux chi riij i maʼ kichol ta rubʼanariik, inkiseʼlaj laʼ kiibʼ.
Roox ruwiiʼ: Chapaj i naʼabʼanam eh chawil mi wilik pan aqʼabʼ rubʼanariik
Chapaj i kamanik inabʼan eh i qʼiij inacham wiiʼ awiibʼ. «Qʼeʼ atoobʼ i hiʼlik chuwach ikʼik qʼiij chi kamanik reh rusikʼariik i maʼxta kamaj» (Eclesiastés 4:6, TNM). Reʼ kʼachareel reʼ inikʼik qʼiij chi kamanik inkahnik chi maʼxta chik ruqʼiij oon ransil eh ni xa ta irusuqkileej i rukamaj. Eh reʼ kʼachareel irukay i kamanik, iruqʼebʼ ruqʼiij chi hiʼlik. Reʼ Santo Laj Huuj iruqʼor qeh chi naqapajam i naqabʼanam. Iruqʼor qeh chi ne qojkamanik chi kow eh jeʼ woʼ chi ne inqasuqkileej chajariik taqeh inqareq ruum i qakamaj ruum chi «reʼ Dios inyeʼwik reh» (Eclesiastés 5:19).
Tiwiroq chi suq. «Reʼ hin kinyohkik, eh kinwirik chi suq nukʼux, ruum reʼ hat ti yeʼwik rukowiil nukʼux pan nukʼachariik», jeʼ reʼ xuqʼor jenaj ajtzʼihbʼaneel reh i Santo Laj Huuj (Salmo 4:8). Chuʼnchel taqeh kʼachareel ko ruman chi ne kiwirik wahxaqiib hora pan chaqʼabʼ reh chi kow taqeh pan kitibʼkaal eh pan kikapebʼaal. Noq qojqʼorik chi riij i kowiil pan qakapebʼaal, qʼeʼ holohik noq inqayeew qaqʼiij chi wirik. Ruum chi inkahnik pan qakʼux inqatijej maʼ xa reʼyuʼta ne insahchik pan qakʼux eh reʼreʼ irubʼan chi kʼih ne inqatijej. Noq maʼ qojwirik ta irubʼan chi ne inqakʼul jenoʼ tiʼ kʼaxik, ne inqajotʼ qiibʼ oon ne inkʼihik wach i qajosqʼiil.
Chawil mi reʼ i naʼabʼanam, ne tichol rubʼan. «Eh maʼxta reet chi nee rilow ruukʼ naqʼawach i chibʼih reh jinoʼq, chuwach chi xa neerukapaaj» (Eclesiastés 6:9). ¿Chajariik ne inqatijej? Reʼ kʼachareel, reʼ wilik runaʼojbʼal, maʼ rukanaaʼ ta chi reʼ taqeh irukʼax wach ne injotʼarik ruum. Jeʼ rukabʼ mi reʼ kʼahchiʼ rukapaam maʼ ne ta irubʼan oon maʼ ne ta inooj eloq wach. Ruum aj reʼ, maʼ injotʼarik ta ruum i rubʼehsaj i wach akʼal oon ruum inkibʼehsaj reh chi kʼaas. Irutijej laʼ chi narusuqbʼik rukʼux ruukʼ irureq ruukʼ i riil i naqʼwach.
Rukaaj ruwiiʼ: Chakʼam abʼeeh ruukʼ taqeh holohik laj naʼojbʼal
Chakapaaj riij taqeh anaʼojbʼal. Reʼ taqeh holohik naʼojbʼal irubʼan chi ne inqakoj rehtaal chajariik taqeh aajwaal wach eh i atoobʼ. Reʼ taqeh holohik naʼojbʼal irukʼam qabʼeeh eh ne qojrutobʼeej runabʼjiik taqeh ko ruman chi bʼanarik eh rukojariik chi korik i qaqʼiij. ¿Ahaʼ ne inqareq taqeh holohik naʼojbʼal wilih? Kʼih i kʼachareel inkisikʼ chupaam i Santo Laj Huuj maj inkireq chi riij chi reʼreʼ jenaj huuj yohbʼaal wach i naʼojbʼal wilik chupaam eh maʼxta chik jenoʼ (Proverbios 2:6, 7).
Chakoj chi peet i kʼaxooj pan akʼacharik. Iruqʼor i Colosenses 3:14 chi reʼ kʼaxooj, reʼreʼ «inkʼamwik chupaam i wihʼik pan jinaj wach kʼuxliis». Mi maʼxta kʼaxooj, maʼ ne ta inawikʼraaj i manlik suqkiil kʼuxliis eh ne inawikʼraaj chi maʼ inkaaj ta awach pan afamilia. Reʼ taqeh kʼachareel reʼ inkisikʼ i bʼehomaal oon reʼ kamanik nim wach, inkikoj pan yohbʼaal i rusuqkiil kikʼux. Reʼ Santo Laj Huuj kʼih pech inqʼorik chi riij i kʼaxooj eh iruqʼor woʼ chi reʼreʼ xti aajwaal wach chi kixilak taqeh i holohik laj naʼojbʼal (1 Corintios 13:1-3; 1 Juan 4:8).
Chawehsaj aqʼiij reh ruketariik awiibʼ pan uxlabʼal. Jenaj winaq Geoff irubʼihnaal wilik naq jenaj rehkʼeen holohik, kiʼibʼ rakʼuun, wilik naq taqeh ramigo eh reʼ rukamaj ilool yowaabʼ naq. Pan rukamaj iril naq i tiʼkilal eh i kimik. Reʼ reh inpahqanik naq «¿Jeʼ na wilih i kʼacharik?». Jenaj qʼiij xril wach jenaj huuj kisam cho pan Santo Laj Huuj taqeh testigo reh Jehová eh ar iruqʼor naq chi riij i pahqanik irubʼan eh suqbʼik rukʼux.
Reʼ Geoff xuxer wach keh i rehkʼeen eh taqeh rakʼuun xrilow, eh reʼ keh xkaaj kinabʼeem kʼisinoq chik chi riij. Chi kunchelaal xkitoqʼaaʼ tijinik chi riij i Santo Laj Huuj, reʼ wilih xubʼan chi xkisuqkileej i kikʼachariik eh xkitijej nikʼwach rukojariik i kiqʼiij nakibʼanam. Jeʼ woʼ xuyeew kuyʼinik reh kʼacharik chi juneliik ahaʼ wiiʼ maʼxta chik tiʼ kʼaxik (Apocalipsis 21:3, 4).
Reʼ rukʼachariik i Geoff irukʼam cho pan qakapebʼaal taqeh qʼorik xuqʼor i Jesucristo: «Atoobʼ keh awach inkireq chi riij chi ko wilik i aajwaal wach chi keh ruukʼ i kinimaniik» (Mateo 5:3). ¿Raaj i hat ne na inayeew kʼisinoq aqʼiij reh tijinik chi riij i Dios? Maʼxta chik jenoʼ bʼanooj ne iruyeew anaʼojbʼal reh chi ne inasuqkileej akʼacharik iqal iqal.
a Chawil i naʼojbʼal «Veinte consejos para que el tiempo le rinda», pan ¡Despertad! reh abril reh 2010.
«Reʼ hat maʼ inatoj ta taqeh inabʼan ruukʼ tumiin, inatoj laʼ ruukʼ aqʼiij» (El arte de vivir. Sé feliz, nadie te está mirando)