Ir al contenido

Ir al índice

¿Chajariik ne inatijej ruukʼ taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús?

¿Chajariik ne inatijej ruukʼ taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús?

¿Chajariik ne inatijej ruukʼ taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús?

MAREH ne irusach akʼux runabʼjiik chi reʼ Santo Laj Huuj, noq inqʼorik chi riij i rukʼachariik i Jesús ayuʼ nah akʼal maʼ irukoj ta i qʼorik pan griego «sachb’al kʼuxliis». Reʼ qʼorik pan griego, dý·na·mis, wilik pech injalarik chi «sachb’al kʼuxliis», eh reʼ wilih iraaj ruqʼorom «wilik raansil» (Lucas 8:​46). Iraaj woʼ ruqʼorom, «reʼ inchol rubʼanam» oon «reʼ taqeh bʼanooj wilik kajaawriik» (Mateo 11:20; 25:15). Jenaj winaq wilik runaʼojbʼal, iruqʼor chi reʼ qʼorik wilih «k’ahchi’ ruq’oriik chi riij i aansil xkojarik noq inb’aan naq taqeh i sachb’al k’uxliiis. Je’re’ noq, re’ taqeh i wilih inkikʼuhtaaj i rajaawriik i Dios».

Reʼ i jenaj chik qʼorik té·ras pan griego iraaj woʼ ruqʼorom «reʼ maʼ ilooj ta wach» (Juan 4:​48; Hechos 2:​19). Reʼ qʼorik wilih irukʼuhtaaj nikʼwach kikahnik taqeh kʼachareel noq inkilow naq i maʼ ilooj ta wach. Reʼ taqeh kʼachareel eh re’ taqeh i rajtahqaneel i Jesús irusach naq kikʼux rilariik taqeh sachbʼal kʼuxliis irubʼan naq i reh (Marcos 2:​12; 4:​41; 6:​51; Lucas 9:​43).

Jenaj chik qʼorik sē·méi·on, pan griego iraaj ruqʼorom «ehtalil», inkojarik woʼ reh qʼorik chi riij taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús. Jenaj winaq Robert Deffinbaugh i rubʼihnaal, iruqʼor chi reʼ qʼorik wilih «irukʼuhtaaj chi korik chajariik iraaj ruqʼorom i sachbʼal kʼuxliis». Reʼ taqeh ehtalil, sachbʼal kʼuxliis taqeh reh ruk’uhtjiik i korik chi riij i Jesucristo.

¿Mi ruuk’ i Dios inchalik taqeh i sachb’al k’uxliis oon xa chukuj q’orik taqeh?

Reʼ Santo Laj Huuj maʼ iruqʼor ta chi reʼ Jesús xubʼan taqeh i sachbʼal kʼuxliis xa reh chi ne irusuqbʼisaj kikʼux taqeh kʼachareel, xubʼan laʼ reh ruk’uhtjiik i rajaawriik i Dios. Jenaj ehtalil, re’ noq reʼ Jesús xrehsaj i maʼ atoobʼ laj uxlabʼal chupaam jenaj kʼijool (Lucas 9:​37-​43). Chuwach i Dios nim rajaawriik, ¿mi k’axik naq rub’anariik i wilih? (Isaias 40:26). ¡Maʼchih taj!

Atoobʼ ta chupaam taqeh evangelio inqareq treinta i cinco chi sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús, pan korik ma’ qehtʼal ta chi manlik jarubʼ chik chi sachbʼal kʼuxliis xubʼan. Pan Mateo 14:14, iruqʼor chi reʼ Jesús «xrilow chi wilkeebʼ ar i rukʼihaal tinamit, eh xuketelaaj kiwach, xukʼachrisaj taqe i yowaabʼ», xa reʼ laʼ maʼ iruqʼor ta jarubʼ kʼihaal taqeh yowaabʼ xroqʼomaaj.

Chu’nchel taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús xukʼuhtaaj chi re’ reh rakʼuun i Dios, reʼ i Sikʼooj wach qʼorooj cho rubʼiral. Pan Santo Laj Huuj iruqʼor chi reʼ naq i rajaawriik i Dios iruk’uhtaaj reh i Jesús taqeh i sachbʼal kʼuxliis irub’an. Reʼ apóstol Pedro jeʼ wilih xuqʼor chi riij i Jesús: «Xyeʼarik rajaawriik ruum i Dios. Eh xawil taq ruukʼ naqʼawach, eh awehtʼal taq chi korik taqe i runimaal sahchbʼal kʼuxliis, taqe i maʼ ilooj taj, taqe i ehtalil xubʼan i Dios parubʼihnaal i Jesús» (Hechos 2:​22). Jenaj chik pech, reʼ Pedro xuqʼor chi, noq re’ Jesús «yuluuj (chik) cho ru’uum i Tyoos ruuk’ Looq’ laj Uxlab’al eh ruuk’ rajawriik, eh xik’ik xa ha’j pa’ ye’aab’, chi k’ahchi’ rib’anam i atob’il eh chi rik’sjiik kiyab’ilaal chu’nchel taqeh wilkeeb’ ri’sil rajawriik i aj yahm, ru’uum re’ Tyoos wilik ruuk’ i reh reʼ» ​(Hechos 10:37, 38, RLLH).

Chuʼnchel taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús irukʼam naq riibʼ ruukʼ taqeh iruqʼor. Marcos 1:21-27 irukʼuhtaaj chajariik xkibʼan taqeh kʼachareel ruukʼ taqeh kʼuhtanik xub’an i Jesús, eh jeʼ woʼ ruukʼ jenaj keh i sachbʼal kʼuxliis xubʼan. Reʼ versículo 22, iruqʼor rubʼehel chi reʼ taqeh kʼachareel «insahchik kikʼux ruum i kʼuhbʼalinik i rubʼan i Jesús», eh reʼ i versículo 27 iruqʼor chi «chuʼnchel i tinamit xiyoʼjik» noq xkil chi xrehsaj jenaj maʼ atoobʼ laj uxlabʼal. Reʼ taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús eh re’ k’uhb’aal xuyeew, irukʼuhtaaj naq chi reʼ reh i Sikʼooj wach qʼorooj cho rubʼiral.

Reʼ Jesús xukʼuhtaaj ruukʼ i xubʼan eh i xuqʼor chi reʼ reh naq i Sikʼooj wach eh xukʼuhtaaj chi reʼ naq i rajaawriik i Dios irukoj reh rubʼanariik taqeh sachbʼal kʼuxliis. Noq xkipahqaaj reh chi riij taqeh i kʼahchi’ rubʼanam, reʼ reh xuqʼor ruukʼ kowiil rukʼux: «Xa reʼ laʼ, jinaj woʼ chik i qʼeʼ nim wach chuwach i xuqʼor chaloq i Juan inkʼuhtanik reh chi korik wach nukʼux. Reʼ taqe i nubʼan, reʼ xuqʼor weh i waJaaw, reʼ aj i reʼ inkʼuhtanik reh chi korik chi reʼ i waJaaw xtaaqʼanik cho weh» ​(Juan 5:​36).

Re irukʼuhtaaj chi pan korik xk’ularik taqeh i wilih

¿Chaaj woʼ reet qehtʼal chi chuʼnchel taqeh sachb’al kʼuxliis xubʼan i Jesús pan korik xk’ularik? Qatzʼir riij juʼjun taqeh ehtalil irukʼuhtaaj i wilih.

Noq xubʼan chuʼnchel taqeh sachb’al kuxliis, reʼ Jesús maʼ jaruuj xunimbʼisaj riibʼ. Xukanaaʼ chi reʼ Dios ne irukʼul chuʼnchel i loqʼil ruukʼ i juʼjun chi sachb’al kʼuxliis xubʼan. Jenaj ehtalil, noq ko majaaʼ iroqʼomaaj jenaj winaq moywach, xuqʼor chi ruukʼ i winaq reʼreʼ, na naq rukʼutiniik i rajaawriik i Dios ​(Juan 9:​1-3; 11:​1-4).

Maʼ jenaj ta wach taqeh sachbʼal kuxliis xubʼan i Jesús ruukʼ inkibʼan taqeh tokoom kʼachareel, jeʼ rukabʼ taqeh ajqʼiij, taqeh ajwar, taqeh aj’iqʼomaneel, taqeh ajsobʼeriohiil eh taqeh inkikoj naq i naʼojbʼal keh taqeh qamaam qatiʼt. Chakoj rehtaal chajariik xubʼan i Jesús noq xroqʼomaaj kiʼibʼ taqeh moywach. Reʼ Jesús «xuketelaaj kiwach, xutzʼaʼj inaqʼ kiwach. Eh chupaam i jumehqʼ reʼ reʼ, xteh inaqʼkiwach, eh xiooj chi riij i Jesús» (Mateo 20:29-​34). Maʼ xubʼan ta i wilih reh chi ne irunimbʼisaj riibʼ. Eh chuʼnchel naq i wilkeeb ar xkilow i xub’an. Maʼ xukoj ta xa chajariik reh rubʼanariik i sachb’al kʼuxliis wilih. Raaj yuʼnaak, reʼ taqeh sachb’al kʼuxliis inbʼanarik maʼ jenaj ta wach ruukʼ i xubʼan i Jesús ​(Marcos 5:​24-​29; Lucas 7:​11-​15).

Wilik pech, reʼ Jesús irukoj naq rehtaal i kikojbʼaal taqeh k’achareel i xkik’ul i sachb’al kʼuxliis. Xa re’ la’, wilik pech, atoobʼ ta reʼ taqeh kʼachareel maʼxta kikojbʼaal iroqʼomaaj woʼ naq taqeh. Noq wilik naq chupaam i yeʼaabʼ Galilea ar Capernaúm, kʼih taqeh kʼachareel «maʼ kʼisiin wilik maʼ tobʼlaj uxlabʼal kuukʼ xkikʼam cho chuwach i Jesús. Reʼ reh xa ruukʼ i ruqʼoral xukaaj taqe reje i maʼ tobʼlaj uxlabʼal, eh xukʼachrisaj taqe chuʼnchel i yowaabʼ» ​(Mateo 8:​16).

Irubʼan naq chuʼnchel i sachb’al kuxliis reh rutob’jiik taqeh kʼachareel i ajwaal wach chi keh (Marcos 10:46-​52; Lucas 23:8). Eh, reʼ Jesús xubʼan taqeh sachbʼal kʼuxliis maʼ reh ta chi ne inkiyeew ruloqʼil ​(Mateo 4:​2-4; 10:8).

¿Mi ne irub’an chi ne inqakoj qak’ux ruuk’ iruq’or pan huuj Mateo ko pan Juan?

Ne inqatijej chi riij taqeh i sachb’al kʼuxliis xubʼan i Jesús chupaam i huuj Mateo ko pan huuj Juan. ¿Ne na irub’an chi ne inqakoj qakʼux ruukʼ taqeh ehtalil inkan chupaam taqeh i huuj wilih? Ne irubʼan.

Jeʼ rukabʼ xqaqʼor chik, reʼ taqeh sachoj kuxliis xubʼan i Jesús, xubʼan chi kiwach k’ih taqeh kʼachareel, eh reʼ taqeh kʼachareel reʼreʼ, ko kʼachalkeebʼ naq noq xitzʼihbʼjik taqeh i peet huuj wilih. Reʼ huuj The Miracles and the Resurrection ( los milagros y la resurrección), iruqʼor: «Jenaj nimlaj mahk, mi xqaqʼor chi reʼ taqeh winaq xitzʼihbʼanik reh i huuj Mateo ko pan Juan xkichuk qʼorik xa reh rupuhkaljiik inkikapaaj, [...] reʼ keh xkikoj kikʼux reh chi chuʼnchel i ne inkitz’ihb’aaj korik oq».

Reʼ taqeh judío, reʼ inkixowaaj naq wach i Jesús maʼ xkiqʼor ta chi reʼ taqeh sachoj kʼuxliis wilih maʼ xbʼanarik ta. Reʼ maʼ inkinimaj ta naq, reʼ ahaʼ naq inchalik i rajaawrik i Jesús reh rubʼanariik taqeh i sachb’al kʼuxliis wilih (Marcos 3:​22-​26). Eh re’ taqeh judío, re’ inkixowaaj naq wach taqeh ajnimaneel, maʼ xiq’orik ta chi riij taqeh i sachb’al kʼuxliis reʼreʼ. Eh chuwach i kiʼibʼ ciento haabʼ ikʼinaq, xkikorsaj reh reh wach huuj reh qʼorik chi riij taqeh sachb’al kʼuxliis xubʼan i Jesús. Ruum aj reʼ, chʼiklik qakʼux chi chuʼnchel i xubʼan i Jesús pan korik xkʼularik, eh reʼ wilih irubʼan chi ne inqanimaj chuʼnchel iruqʼor i huuj Mateo ko pan huuj Juan chi riij taqeh sachb’al kʼuxliis wilih.

Nikʼwach i runaʼojbʼal i Jesús

Ma’ manlik ta xa ruuk’ rutzʼirariik riij chi re’ taqeh sachoj kʼuxliis xub’an, pan korik xikʼularik. Noq re’ taqeh i huuj wilih kiq’orik chi riij taqeh i sachb’al k’uxliis xub’an i Jesús, inkʼutinik chi reʼ Jesús jenaj winaq irikʼraaj naq i kiti’kiil taqeh k’achareel eh iruketelaaj naq kiwach, eh xuyeew ruk’ux chi kiij.

Qatzʼir riij noq jenaj winaq raxq’aah riij. Reʼ winaq je’ wilih xuqʼor reh i Jesús: «Wi inawaaj, nenaʼan resjiik i niyabʼilaal», reʼ Jesús «xuketelaaj wach», xiyubʼ i qʼabʼ, xitzʼaʼj eh xiqʼor reh: «Inwaaj, kahnoq chi saq wach atiʼjolal». Eh xareʼyuʼ xelik i qʼaah chi riij (Marcos 1:​40-​42, RLLH). Reʼ Jesús irukoj naq i rajaawriik i Dios reh rub’anariik taqeh i sachb’al kʼuxliis, ruum chi irukoj naq riib’ pan kiye’aab’ taqeh kʼachareel eh irik’raaj naq i kiti’kiil.

¿Chajariik xubʼan noq xukʼul riib’ ruuk’ jun tzuhbʼ chi kʼachareel elik inkibʼan chupaam i tinamit Naín, eh kitehlaam jenaj kamnaq k’ahchi’ rojiik kimuhqaam ? Reʼ kamnaq jenaj naq kʼijool, xa jenaj naq akʼunbʼees chuwach i rutuut. Reʼ Jesús xuketelaaj wach ixoq, xujil ikoq riibʼ ruukʼ eh xuqʼor reh: «Matoqʼik». Chi riij i reʼ, xuyeew woʼ chik rukʼachariik i rakʼuun ixoq ​(Lucas 7:​11-​15).

Reʼ naʼojbʼal inqatijej chi riij taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús iruyeew rukowiil qakʼux, ruum chi reʼ reh iruketelaaj naq kiwach taqeh kʼachareel eh irutobʼeej naq taqeh. Xa reʼ laʼ, reʼ taqeh sachbʼal kʼuxliis wilih xa maʼ ar ta xikahnik. Inkiyeew la’ rukowiil qakʼux, ruum chi, je’ rukab’ iruqʼor pan Hebreos 13:8 «reʼ Jesucristo reh xamaʼ jaljinaq ta woʼ wach i rajaawriik, nikʼ wach cho najtir qʼiij, xa jeʼ woʼ reʼ yuʼnaak, xa jeʼ woʼ reʼ chi juneliik». Pan qaqʼijil, kʼahchiʼ chi taqʼanik ar pan taxaaj eh rukorsam riibʼ chi manlik reh rub’anarik taqeh i sachb’al k’uxliis, jeʼ rukabʼ xubʼan noq xwihʼik ayuʼ wach akʼal, yeʼooj reh i ajaawriik ruum i Qajaaw Jehová. Maʼ najt ta chik iraaj chi ne iroqʼomaaj taqeh kʼachareel kinimanik reh. Reʼ taqeh testigo reh Jehová inkaaj kaat kitobʼeem reh chi ne inatijej chi riij chajariik naruk’ulariik chupaam taqeh i qʼiij chalik reh.

[Ehtalil]

Reʼ taqeh sachbʼal kʼuxliis xubʼan i Jesús iruk’uhtaaj i runimaal rajaawriik i Dios

[Ehtalil]

Reʼ Jesús jenaj winaq iruyeew naq rukʼux chi kiij taqeh kʼachareel