Ir al contenido

Ir al índice

KUYUUJI 36

Odoy tanaidyiñ jɨɨxiyaj tamalwadaypaʼap

Odoy tanaidyiñ jɨɨxiyaj tamalwadaypaʼap

«Wɨ̱ iga tantsacpa jém tantáŋca [...] iga tanyaachɨ́yiñ it́u̱mpɨy cosa iga taŋwattámpa juuts ixunpa Dios» (HEB. 12:1).

WAAÑI 33 Echa sobre Dios tu carga

JEʼM JƗƗXI TAN̈KUYUJKAPAʼAP a

1. Juʼuts nɨmpa Hebreos 12:1, ¿tyi tan̈wadyiñ iga tampɨktson̈iñ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa?

 JEʼM Biblia nɨmpa iga juʼuts tacristianojtam tanaitytyaʼm tuum yooxakuy. Y jempɨk ikkupakyajpa iyooxakuy ipɨktson̈yajpa tuum ityi dyapɨk kuyajpa (2 Tim. 4:7, 8). Odoy tateeñan̈jaguiñ, dyam jaʼyñeʼ tampɨktson̈ba jeʼm kooñwɨyoʼoyi. Jeʼm apóstol Pablo ikkupak iyooxakuy, y in̈mat tyi wɨap tayooxpaʼttaʼm. Nɨm: «Wɨ̱ iga tantsacpa jém tantáŋca [...] iga tanyaachɨ́yiñ it́u̱mpɨy cosa iga taŋwattámpa juuts ixunpa Dios» (maayɨʼ Hebreos 12:1).

2. ¿Tyi nɨmtoʼoba idyɨk Pablo jesɨk nɨm iga «tantsacpa jém tantáŋca»?

2 ¿Tyi nɨmtoʼoba jeʼm an̈matyiyaj «tantsacpa jém tantáŋca»? Pablo sɨʼ idyɨk iñɨm iga jeʼm cristianojyaj odoy iniityyajiñ jeʼm jɨɨxiyaj iga wɨap imalwaday. Yɨʼpyaj jɨɨxiyaj wɨap takkupoʼnaket y dyam taaʼmchiʼiba iga tanakkupaguiñ tanyooxakuy. Tanakɨʼpin̈taiñ siiga jeempɨgam sɨʼ tannaskaʼ. Pero odoy tantsaguiñ iga tan̈watpa tyityam tayooxpaʼtpa tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa (2 Tim. 2:5). Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ tyityam tayooxpaʼtpa.

3. a) Juʼuts nɨmpa Gálatas 6:5, ¿tyi iwadyiñ tumtum cristiano? b) ¿Tyi tan̈kɨʼpin̈taʼmpa yɨʼp kuyujijom, y tyiʼiga?

3 (Maayɨʼ Gálatas 6:5). En yɨʼp versículo Pablo in̈mat tyi iwadyiñ tumtum cristiano, jeʼ nɨm: «Cada tu̱mtu̱m ininɨguiñ iyaac jém ichɨ̱mi». ¿Tyi nɨmtoʼoba idyɨk? Iga tumtum de taɨchtyam tanakkupaguiñ jempɨk Dios tawaʼgaʼyba iga tan̈wadyiñ. Yɨʼp kuyujijom tan̈kɨʼpin̈taʼmpa tyityam tawaʼgaʼyba Dios iga tan̈wadyiñ y tyityam tayooxpaʼtpa tanakkupak. Tan̈kɨʼpin̈taʼmpatyim juʼptam jɨɨxiyaj tamalwadaʼyba, y tyi tayooxpaʼtpa iga odoy tanaidyiñ. Siiga tan̈watpa numaaj jempɨk Dios tawaʼgaʼyba, wɨap tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa.

TYITYAM WƗƗ IGA TAN̈WADYIÑ

Tan̈wadyiñ tyityam tawaʼgaʼyba Dios, tanakkupaguiñ tan̈kɨan̈kodoʼoyi, tan̈kuixiñ tanfamilia y tan̈wɨpɨguiñ tanjɨɨxi. (Aʼmɨ jeʼm párrafojyaj 4 a 9).

4. ¿Tyiʼiga wɨap tanakkupak jeʼm tan̈kɨan̈kodoʼoyi? (Aʼmɨtyim jeʼm imagenyaj).

4 Jeʼm tan̈kɨan̈kodoʼoyi. Jesɨk tan̈kɨan̈koday tañityi Jehová, tannɨʼmay iga tan̈koosteñaʼyba y tan̈watpa jempɨk jeʼ ixunba. Mex iga usan̈ tan̈kaʼ, wɨap tanakkupak jempɨk tanjɨykamayñeʼ. ¿Tyiʼiga? Iga Jehová tawatneʼ iga tan̈kuyooxaiñ (Apoc. 4:11). Takkamay jeʼm jɨɨxi iga tañixpɨktaʼmiñ y tan̈koosteñaytyaʼmiñ, tawattyim kun jeʼm jɨɨxiyaj y jaamoʼoyiyaj iga iniity. Jeʼyukmɨ wɨap tan̈kunuʼktaʼm y tamaymaytyam iga tan̈kuyooxataʼmpa (Sal. 40:8). Y jesɨk tan̈watpa jempɨk Jehová ixunba y tan̈watkiʼpsaʼyba jeʼm iMaanɨk, tsaam wɨɨ tanan̈jaam (Mat. 11:28-30).

(Aʼmɨ jeʼm párrafojyaj 4 y 5).

5. ¿Tyi miyooxpaʼtpa iga inikkupaguiñ jeʼm in̈kɨan̈kodoʼoyi? (1 Juan 5:3).

5 ¿Tyi miyooxpaʼtpa? Wiñtyipɨk, pɨɨmchiɨʼ jeʼm iñtyoyoʼoyi por Jehová. Siiga in̈kujɨɨspa juʼtspɨy miyooxpaʼtneʼ y juʼtsan̈ kumaykedoʼoyi michiʼiba jeʼm iññɨgɨyoʼoyijom, majtyim iñtyoyba. Y jesɨk maaj iñtyoyba, maaj dyaʼ tan̈kaʼap in̈kupɨk jeʼm ian̈kiʼmayoʼoyiyaj (maayɨʼ 1 Juan 5:3). Wɨstenpɨk, watkiʼpsɨ Jesús. Iga iwatpa idyɨk an̈wejpadoʼoyiyaj y ikujɨɨspa idyɨk jempɨk impɨktson̈ba, wɨa mu iwat jempɨk Dios ixunba (Heb. 5:7; 12:2). Juʼutstyim Jesús, tanan̈wejpaʼdyiñ Jehová y tanjɨɨskupakneiñ jeʼm tanan̈jogoʼoyi. Siiga impɨɨmchiʼiba jeʼm iñtyoyoʼoyi por Jehová y in̈watkiʼpsaʼyba jeʼm iMaanɨk iakwiñkejoʼoyi, wɨap inikkupak in̈kɨan̈kodoʼoyi.

6. ¿Tyiʼiga tan̈kuixtyaʼmiñ jeʼm tanfamilia? (Aʼmɨtyim jeʼm imagenyaj).

6 Tan̈kuixtyaʼmiñ tanfamilia. Wɨɨ iga tantoʼyiñ tanfamilia, pero tanakwiñkejiñ iga maaj tantoyba Jehová y Jesús (Mat. 10:37). Y jesɨk tan̈kuyooxaap Jehová, dyaʼ nɨmtoʼoba iga dyam wɨap tan̈kuix tanfamilia, jeʼeyaj ixunyajpa iga tanakkupaguiñ yɨʼp yooxakuy (1 Tim. 5:4, 8). Siiga tan̈watpa jeempɨk, maaj tamaymayaap. Jehová ijoodon̈ iga jeʼm familia iwɨnɨgayyajpa jesɨk jeʼm yoomoʼ y jeʼm pɨɨxiñ natoyyajtaap y nakwiñkejaytaap respeto, jesɨk jeʼm jaatun̈yaj ityoyyajpa y ijɨɨxian̈chiʼiyajpa jeʼm imanɨktam, y jesɨk jeʼm manɨktam ikupɨkyajpa jeʼm ijaatun̈yaj (Efes. 5:33; 6:1, 4).

(Aʼmɨ jeʼm párrafojyaj 6 y 7).

7. ¿Tyi miyooxpaʼtpa inikkupak iñyooxakuy iñfamiliajom?

7 ¿Tyi miyooxpaʼtpa? Mijaatun̈tam, miwɨdyaaya, miyomtam, o mimanɨktam, kupɨktaʼamɨ jeʼm an̈kiʼmayoʼoyi itywɨʼɨp Bibliajom. Odoy waatɨ juʼuts iwatyajpa y nɨmyajpa tun̈gakyaj, y odoy namɨgoyaytyaajɨ iga juutypɨk mich iñjɨɨspa maaj wɨɨ (Prov. 24:3, 4). Jeʼm totjaayijomyaj impaʼtpa an̈kiʼmayoʼoyiyaj iga miyooxpaʼtpa in̈watkiʼps jeʼm jɨɨxian̈chioʼoyiyaj itywɨʼɨp Bibliajom. Juʼuts akwiñkejoʼoyi, jeʼm jaakaʼ juuty nɨmpa «Yooxpadoʼoyi para jeʼm familiajyaj» iniity an̈kejayoʼoyiyaj para jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj, jeʼm jaatun̈yaj y para jeʼm traytyipɨxiñtyam y wooñyomtam iga ijoodon̈ayajiñ tyi wɨap iwatyaj jesɨk in̈an̈kamokyajpa tuum nasɨyoʼoyi. b Siiga iñfamiliajom numaaj mich in̈kupɨkpa jeʼm an̈kiʼmayoʼoyiyaj itywɨʼɨp Bibliajom, seguido kupɨɨkɨ, iñaʼmpa iga iwɨwadaʼyba jeʼm iñfamilia y Jehová mikumayketpa (1 Ped. 3:1, 2).

8. ¿Tyi naspa jesɨk dyaʼ tan̈wɨpɨkpa tanjɨɨxi?

8 Jesɨk tampɨkpa tanjɨɨxi. Jehová tachiʼiñeʼ jeʼm xaaja iga tanyaʼak tampɨguiñ tanjɨɨxi, y jeʼ ixunba iga tawɨnɨgaʼyiñ jesɨk tan̈wɨpɨkpa. Pero jesɨk dyaʼ tan̈wɨpɨkpa, tamalnɨgaʼyba (Gál. 6:7, 8). Jeʼyukmɨ siiga dyaʼ tan̈wɨjɨɨspa tyi tanɨmpa, tyi tan̈watpa o jobity tampɨkpa tanjɨɨxi, odoy tanan̈joʼguiñ iga tawɨnɨgaʼyba. Wɨap iñas iga jeʼm tanjɨɨxi tamoʼogɨʼyba y dyaʼ wɨɨ tanan̈jaam. Yɨʼp tayooxpaʼtpa iga tanan̈madyiñ jempɨk tan̈watneʼ y tan̈kaguiñ tanjɨɨxi. Jesɨk wɨapnam tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa.

(Aʼmɨ jeʼm párrafojyaj 8 y 9).

9. ¿Tyi miyooxpaʼtpa siiga dyaʼ in̈wɨpɨkneʼ iñjɨɨxi? (Aʼmɨtyim jeʼm imagenyaj).

9 ¿Tyi miyooxpaʼtpa? Jempɨk in̈watneʼ dyam wɨap in̈kukagay. Pero odoy jɨɨsjɨsneɨʼ tyiʼiga immalwat, y odoytyim tsagaʼayɨ culpa tun̈gakyaj. Maaj wɨɨ iga in̈kaguiñ iñjɨɨxi. Y siiga dyaʼ wɨɨ inin̈jaam por jempɨk iwatneʼ, an̈wejpaʼatɨ Jehová, y waʼgaʼayɨ iga miwadaʼyiñ perdón (Sal. 25:11; 51:3, 4). Y siiga immalwadayñeʼ algun i, namuruujɨ y waʼgaʼayɨ perdón. Y siiga nasuntaap, kuaʼmɨ jeʼm ancianojyaj iyooxpadoʼoyi (Sant. 5:14, 15). Jɨɨskupakneɨʼ iga wiñtyi iga miñɨʼmiñ o in̈wadyiñ algun tyi, wɨpɨɨkɨ iñjɨɨxi. Kupɨɨkɨ iga Jehová miyooxpaʼtpa y mikwiñkejaʼyba iyaʼachan̈jamoʼoyi (Sal. 103:8-13).

JEʼM JƗƗXIYAJ TAMALWADAYPAʼAP

10. ¿Tyiʼiga odoy tan̈kukiʼpxiñ jempɨk tan̈watpa kun jempɨk iwatyajpa tun̈gakyaj? (Gálatas 6:4).

10 Jesɨk tan̈wattoʼoba tyityam dyaʼ wɨap tan̈wat. Tanakwiñkejpa yɨʼp jɨɨxi jesɨk tanakukiʼpstaap kun jempɨk iwatyajpa tun̈gakyaj (maayɨʼ Gálatas 6:4). Siiga tan̈watpa yɨʼɨmpɨk, wɨap iga tan̈kunaʼɨʼyba tun̈gakyaj y tanan̈kejtaap (Gál. 5:26). Y jesɨk tan̈wattoʼobatyim juʼuts tun̈gakyaj, wɨapsɨ iga tanatsɨksoʼpstaap. Jeʼm Biblia nɨmpa: «Jesɨk dyaʼ jobity kupakpa jempɨk tanan̈joʼkneʼ ikmɨmneaktɨn̈ba tananmaj» (Prov. 13:12). Pɨɨmi takkobakpijpa siiga dyaʼ wɨap tanakkupak jempɨk tan̈wattoʼoba, y takkupoʼnaketpa espiritualmente (Prov. 24:10).

11. ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga odoy tan̈kukiʼpxiñ jempɨk tan̈watpa kun jempɨk iwatyajpa tun̈gakyaj?

11 ¿Tyi miyooxpaʼtpa? Odoy nateguedɨytyaajɨ siiga algun tyi dyaʼ wɨap in̈wat, Jehová dyaʼ mityeguedɨʼyba (2 Cor. 8:12). Jehová dyaʼ mikukiʼpspa kun jempɨk iwatyajpa tun̈gakyaj (Mat. 25:20-23). Jeʼ ichoowaixpa jempɨk mich wɨap in̈wat, iga in̈kuyooxaap kun ityumpɨy iñanmaj, mikupɨgoʼyba y iniity yaʼachɨyoʼoyi. Jeʼm modestia miyooxpaʼtpa iñjɨɨs iga jeʼm iñamtyɨy, jeʼm mɨmneiyaj y tun̈gak nasɨyoʼoyiyaj jobity wɨap ikukagay iñityi. Juʼutstyim Barzilái, odoy pɨktson̈ɨ yooxakuyyaj iga dyam wɨap in̈wat (2 Sam. 19:35, 36). Juʼutstyim Moisés, waʼakɨ yooxpadoʼoyi y aʼmchiɨʼ iga tun̈gakyaj miyooxpaʼtyajiñ (Éx. 18:21, 22). Siiga inikwiñkejpa modestia, dyaʼ miniteguedɨytyaap iga in̈watpa jempɨk dyaʼ wɨap in̈wat.

12. ¿Tanaitypa culpa jesɨk tun̈gakyaj dyaʼ iwɨpɨkyajpa ijɨɨxi?

12 Jesɨk tanjaampa iga tanaity culpa iga tun̈gakyaj dyaʼ iwɨpɨkyajpa ijɨɨxi. Dyaʼ wɨap tampɨʼɨmɨy tun̈gakyaj iga iwɨpɨkyajiñ ijɨɨxi y odoy yaʼachayajiñ. Jeʼm jaatun̈yaj tsaam yaʼachayajpa jesɨk tuum imaanɨk ichakpa Jehová. Wɨap iga ijaamyajpa iga jeʼam iniityyaj jeʼm culpa iga jeʼm imaanɨk dyaʼ iwɨpɨk ijɨɨxi y yɨʼp wɨap imalwaday, pero Jehová dyaʼ ixunba iga ijɨɨsyajiñ jeempɨk (Rom. 14:12).

13. ¿Tyi wɨap iwat tuum jaatun̈ jesɨk jeʼm imaanɨk dyaʼ iwɨpɨkpa ijɨɨxi?

13 ¿Tyi miyooxpaʼtpa? Kujɨɨsɨ iga Jehová tachiʼiñeʼ jeʼm xaaja iga tanyaʼak tampɨguiñ tanjɨɨxi siiga tan̈kuyooxaap o dyaʼ. Jehová ijoodon̈ iga mityan̈kaɨytyim, y inikkupakneʼ jeʼm iñyooxakuy juʼuts mijaatun̈. Siiga immaanɨk dyam ikuyooxaap Jehová, dyaʼ mich in̈culpa (Prov. 20:11). Wɨapsɨ iga seguido iñjɨɨspa jesɨk mijɨɨxtyogoy juʼuts mijaatun̈. Pero an̈madaʼayɨ Jehová juʼuts inin̈jaam y waʼgaʼayɨ perdón. Jeʼ ijoodon̈ iga dyam wɨap in̈kukagay jempɨk nas. Jehová dyaʼ in̈joʼkpa iga mich inikkaʼyaʼyiñ jeʼm immaanɨk iyaʼachaaji iga tan̈kawatneʼ. Y odoy kujaʼamaʼayɨ iga siiga jeʼm immaanɨk ikuseetpa Jehová, jeʼ eybɨk ipɨktson̈ba (Luc. 15:18-20).

14. ¿Tyiʼiga odoy tanjɨɨsjɨsneiñ jeʼm tan̈kaʼ tan̈watnewɨʼɨp?

14 Jesɨk pɨɨmi tanjɨɨspa jeʼm tan̈kaʼ tan̈watnewɨʼɨp. Jesɨk tatan̈kawatpa dyaʼ wɨɨ tanan̈jaam. Pero siiga tanjɨɨsjɨsneʼeba wɨap tamalwaday, y Jehová dyaʼ ixunba iga tan̈wadyiñ jeempɨk. ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga odoy pɨɨmi tanjɨɨxiñ jeʼm tan̈kaʼ tan̈watnewɨʼɨp? Siiga tanan̈matneum, tan̈kuaʼmneum jeʼm yooxpadoʼoyi y tampɨkneʼ tanjɨɨxi iga dyam maaj tan̈watpa, wɨap tan̈kupɨk iga Jehová tawadayñeum perdón (Hech. 3:19). Jesɨk tan̈watneum yɨʼɨmpɨk, Jehová dyaʼ ixunba iga juchixkej tanjɨɨsjɨsneiñ jempɨk tan̈wat (Sal. 31:10). Siiga pɨɨmi tan̈yaʼkpa, wɨap iga dyam taaʼmchiʼiba iga tan̈kuyooxaap Jehová y dyam wɨap tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa (2 Cor. 2:7).

Jesɨk in̈kakpa iñjɨɨxi, Jehová ikujaʼamaʼyba jeʼm iñtyan̈kaʼ. ¿Tyiʼiga dyaʼ jeempɨktyim in̈watpa? (Aʼmɨ jeʼm párrafojyaj 15).

15. ¿Tyi miyooxpaʼtpa iga odoy pɨɨmi iñjɨɨxiñ jeʼm tan̈kaʼ in̈watnewɨʼɨp? (1 Juan 3:19, 20; aʼmɨtyim jeʼm fotojyaj).

15 ¿Tyi miyooxpaʼtpa? Siiga pɨɨmi iñjɨɨspa jeʼm tan̈kaʼ in̈watnewɨʼɨp, kujɨɨsɨ iga Dios miwadayñeum perdón (Sal. 130:4). Jesɨk algun i ichakpa iga imalwatpa y ikakpa ijɨɨxi, Jehová ikkupakpa yɨʼp jɨykamoʼoyi: «Dyam maaj anjɨɨsaʼyba jeʼm ityan̈kaʼ» (Jer. 31:34). Yɨʼp nɨmtoʼoba iga jesɨk Jehová miwadaʼyba perdón, dyam mikjɨɨspa jempɨk in̈watneʼ. Pero siiga okmɨ miyaʼachaap iga mityan̈kawatneʼ, dyaʼ nɨmtoʼoba iga Jehová dyanam miwadayñeʼ perdón. Y siiga sɨɨ dyaʼ wɨap in̈wat weeñi yooxakuyyaj jeʼm kumunjom, odoy an̈yaʼakɨ. Jehová ikujaʼamayñeum jeʼm iñtyan̈kaʼ…, ¿tyiʼiga dyaʼ jeempɨktyim in̈watpa? (Maayɨʼ 1 Juan 3:19, 20).

TANAKKUPAGUIÑ TANYOOXAKUY IGA WƗAIÑ TAN̈KOOÑWƗY

16. ¿Tyi tanjɨɨskupakneiñ iga wɨaiñ tanakkupak tanyooxakuy?

16 Iga wɨaiñ tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa, tan̈kupɨguiñ yɨʼp an̈kiʼmayoʼoyi: «Wattaamɨ juuts ixunpa Dios con it́u̱mpɨy impɨ̱mi iga wɨa̱iñ iŋcoñwɨ́y jém wɨbɨc premio» (1 Cor. 9:24). Iga wɨaiñ tan̈kooñwɨy, tanjɨɨskupakneiñ tyityam tan̈wadyiñ y odoy tanaidyiñ jeʼm jɨɨxiyaj tamalwadaypaʼap. Yɨʼp kuyujijom tan̈kɨʼpin̈netaʼm juʼptam, pero ityñam tun̈gakyaj. Jesús nɨm: «D́a wɨ̱ siiga tsa̱m it́ jém malopɨc jɨ̱xi [iñanmajom], tsa̱m miucpa, tsa̱m iñjɨ̱spa jém iniit́wɨɨp yɨ́p naxyucmɨ» (Luc. 21:34). Yɨʼpyaj textos y tun̈gakyaj tayooxpaʼtpa tanaʼm juʼptam kukakiyaj nasuntaap iga tan̈wadyiñ iga wɨaiñ tanakkupak tanyooxakuy y tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa.

17. ¿Tyiʼiga tan̈kupɨkpa iga wɨap tampɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa?

17 Tan̈kupɨktaʼmpa iga wɨap tampɨktson̈taʼm jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa iga Jehová tayooxpaʼtpa (Is. 40:29-31). Jeʼyukmɨ odoy teeñan̈jaakɨʼ. Waatɨ juʼutstyim jeʼm apóstol Pablo, jeʼ iwɨkuyooxa Jehová iga wɨaiñ ipɨktson̈ jeʼm ikumaykedoʼoyi (Filip. 3:13, 14). Dyaʼ i wɨap miwaday jeʼm yooxakuy, pero Jehová dyaʼ michakpa in̈kutyum. Michiʼiba jeʼm yooxpadoʼoyi mityogoyaywɨʼɨp iga wɨaiñ inikkupak (Sal. 68:19). Jeʼyukmɨ kun jeʼm iyooxpadoʼoyi wɨap iñyaʼachɨy y impɨktson̈ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa.

WAAÑI 65 Lucha por progresar

a Yɨʼp kuyujijom tan̈kɨʼpin̈taʼmpa tyi wɨap tan̈wat iga tampɨktson̈iñ jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa. Iga wɨaiñ tampɨktson̈, tanakkupaguiñ tan̈kɨan̈kodoʼoyi, tan̈kuixiñ tanfamilia y tan̈wɨpɨguiñ tanjɨɨxi. Pero ity jɨɨxiyaj iga wɨap tamalwaday, yɨʼp kuyujijom tanaʼmtaʼmpa juʼptam.

b En jw.org impaʼtpa juuty nɨmpa «Yooxpadoʼoyi para jeʼm familiajyaj». Jeem ity weeñi an̈kejayoʼoyiyaj iga iyooxpaʼtpa jeʼm an̈komɨʼɨyiyaj, «Tyi wɨap tan̈wat iga majnam tanyaʼachɨʼyiñ» y «Tyi wɨap in̈wat siiga ity tyidyin̈kej iga michɨkkujoʼyba»; para jeʼm jaatun̈yaj, «¿Cómo puedo enseñarle a usar el celular de forma responsable?» y «Cómo comunicarse con su hijo adolescente», y para jeʼm traytyipɨxiñtyam y wooñyomtam, «Cómo resistir la presión de tus compañeros» y «Qué hacer si te sientes solo».