1. ¿Tyi in̈kejay Jehová a Abrahán?

 ABRAHÁN dyaʼ ikujaʼamay jesɨk ikuyukmɨ tuum sɨn̈pɨɨxiñ Jehová iñɨʼmay iga iktogoyba idyɨk Sodoma y Gomorra. Mex iga Abrahán iniity idyɨk fe, dyaʼ ikutɨʼɨyɨy tyiʼiga Jehová ipɨk yɨʼp jɨɨxi, jeʼyukmɨ ikwaʼk: «¿Nunta iniktogoyñamotpa jempɨk iwɨwatyajpa kun jempɨk imalwatyajpa? […] ¿Dyaʼ iwɨwatpa jeʼm Juez ikɨʼpin̈paʼap ikuwɨtyi naxyukmɨ?». Jehová in̈kejay kun toyoʼoyi jeʼm iamigo iga jeʼ ni keman iktogoyñamotpa jempɨk iwɨwatyajpa kun jempɨk imalwatyajpa. ¡Tsaam tamaymay tanjoodon̈ataʼm yɨʼp! (Gén. 18:​23-33).

2. ¿Tyiʼiga wɨap tan̈kupɨk iga Jehová ikwiñkejpa yaʼachan̈jamoʼoyi y iwɨwatpa jesɨk kɨʼpin̈oʼyba?

² ¿Tyiʼiga wɨap tan̈kupɨk iga Jehová ikwiñkejpa yaʼachan̈jamoʼoyi y iwɨwatpa jesɨk kɨʼpin̈oʼyba? Jeʼ iixpɨkpa jeʼm tananmaj y ijoodon̈ tyityam tanjɨɨspa tumtum de taɨchtyam (1 Sam. 16:7; 1 Rey. 8:39; 1 Crón. 28:9). Tsaam tagaʼman̈jakpa jeʼm Jehová ijoodon̈oʼoyi y dyaʼ kaʼpspa tan̈wɨkutɨʼɨyɨy juutypɨk kɨʼpin̈oʼyba. Jeʼyukmɨ jeʼm apóstol Pablo nɨm: «D́a i̱ wɨa̱p icutɨɨyɨ́y t́it́am iwatpa Dios ni t́iiga iwatpa» jeempɨk (Rom. 11:33).

3, 4. ¿Juʼptam akwagoʼoyiyaj wɨap iga tanawadaytyaap, y tyi takɨʼpin̈taʼmpa? (Juan 5:​28, 29).

³ Wɨapsɨ iga a veces jeextyim tanan̈jaam juʼuts Abrahán y tanawadaytyamtaap yɨʼpyaj akwagoʼoyiyaj: «¿Iktsukumpa Jehová weeñiyaj jempɨk iktogoyñeʼ, juʼuts jempɨk jaʼy ityiyaj Sodoma y Gomorra? ¿Aktsukumnamotyajtaap  kun jempɨk dyaʼ wɨa mu ikuyooxayaj o iixpɨkyaj Jehová?» (Hech. 24:15).

⁴ Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ tyi tan̈kutɨʼɨyɨyñetaʼm idyɨk. Dyanam maaj pekaʼ tanan̈mattaʼm tyi nɨmtoʼoba jesɨk aktsukumyajtaap jempɨk «ipɨctsoŋyajpa jém vida» y jempɨk kɨʼpin̈yajtaap (maayɨʼ Juan 5:​28, 29). a Yɨʼp kutɨʼɨyɨyoʼoyi ayooxpaʼtnetaʼm iga an̈kaktaʼmiñ weeñi jɨɨxiyaj, y jeʼam tan̈kɨʼpin̈taʼmpa yɨʼp kuyujijom y jeʼm tun̈gak. Wiñtyi, tan̈kɨʼpin̈taʼmpa iga dyaʼ tanjoodon̈tam juutypɨk kɨʼpin̈oʼyba Jehová y okmɨ jempɨk tan̈joodon̈tamam.

JEMPƗK DYAʼ TAJOODON̈TAM

5. ¿Tyi nɨmneyaj idyɨk jeʼm totjaayiyaj iga iñaskayajpa jempɨk kaʼayaj Sodoma y Gomorra?

⁵ ¿Tyi naspa kun jempɨk Jehová iktogoyñeʼ iga imalwatyaj, juʼuts jempɨk jaʼy ityiyaj Sodoma y Gomorra? Pekaʼ tanɨmtaʼmpa idyɨk iga dyam aktsukumyajtaap. Pero jeʼm esclavo fiel y prudente iwɨkɨʼpin̈yaj y iwatyaj jaʼyan̈ an̈wejpadoʼoyi, jeʼyukmɨ iwɨkutɨʼɨyɨyyaj iga dyaʼ wɨaneʼ yɨʼp jɨɨxi. Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ tyiʼiga.

6. ¿Juutypɨk iktogoy Jehová weeñiyaj jempɨk imalwatyajpa, y tyi dyaʼ tan̈kejaʼyba jeʼm Biblia?

⁶ Jeʼm Bibliajom tampaʼtpa nasɨyoʼoyiyaj iga juutypɨk Jehová iktogoy jempɨk imalwatyaj. Tan̈kujɨɨstaʼmiñ jesɨgam Jehová ikmiñ tuum Diluvio yɨʼp Naxyukmɨ, numaaj Noé y jeʼm ifamilia kɨakputyajta. Maaj okmɨ, Jehová ipɨʼɨmɨy jeʼm israelitajyaj iga ikkukaaʼyiñ jeʼm siete naciones iga ityyaj jeʼm Nas juuty Jɨykamayñeyajta idyɨk. Y tun̈kɨy ikutsat tuum sɨn̈pɨɨxiñ iga ikkaʼiñ 185,000 soldados asirios tumtyi tsuʼu (Gén. 7:23; Deut. 7:​1-3; Is. 37:​36, 37). Pero jeʼm Biblia dyaʼ nɨmpa iga Jehová ni kemannam ikstukumpa jempɨk iktogoyñeʼ. Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ tyiʼiga.

7. ¿Tyityam dyaʼ tanjoodon̈ de jempɨk kaʼayaj jesɨk miñ jeʼm Diluvio o jempɨk kaʼayaj Canaán? (Aʼmɨ jeʼm dibujo).

⁷ Dyaʼ tanjoodon̈ jempɨk ijɨɨspa idyɨk Jehová tumtum de jeʼeyaj jesɨgam iktogoy jempɨk imalwatyaj. Y siiga jempɨk kaʼayaj iixpɨkyaj Jehová y ikakyaj ijɨɨxi. Jesɨgam ikmiñ jeʼm Diluvio, jeʼm Biblia nɨmpa iga Noé in̈maday tun̈gakyaj (2 Ped. 2:5). Pero dyaʼ nɨmpa iga jesɨk sɨʼ idyɨk iwat jeʼm arca, in̈maday ityumpɨyyaj. Dyatyim tanjoodon̈ siiga jempɨk kaʼayaj en Canaán wɨa mu iixpɨkyaj Jehová y ikakyaj ijɨɨxi.

8. ¿Tyi naspa kun jempɨk kaʼayaj en Sodoma y Gomorra?

⁸ ¿Y tyi naspa kun jempɨk kaʼayaj jesɨk aktogoytya Sodoma y Gomorra? Lot ity idyɨk Sodoma, pero dyaʼ tanjoodon̈tam siiga iyooxpaʼt jempɨk ityyaj idyɨk jeem iga iixpɨkyajiñ Dios. ¿Ijoodon̈yaj idyɨk tyi wɨɨ y tyi dyaʼ wɨɨ iga iwatyajiñ mex iga malojyaj? Wɨapsɨ iga dyaʼ, jeʼm Biblia nɨmpa iga jesɨgam jaʼyan̈ Sodomapɨk pɨxiñtyam imalwadayyajtɨʼp sexualmente jempɨk nɨkneʼ ijooyayyaj idyɨk Lot, nɨkneyajtyim idyɨk jempɨk mañiyajnam (Gén. 19:4; 2 Ped. 2:7). Jehová iñɨʼmay Abrahán iga dyaʼ i ni 10 jempɨk iwɨwatyajpa idyɨk, jeʼyukmɨ aktogoyyajta. Jeʼ tsaam yaʼachan̈jamoʼyba y juchixkej iwɨwatpa (Gén. 18:32). Jeʼyukmɨ, ¿wɨapsɨ tan̈kupɨk iga dyam aktsukumyajtaap ni tuum jempɨk aktogoyyajta? Dyaʼ tan̈wɨjoodon̈tam.

9. ¿Tyi dyaʼ tanjoodon̈tam de Salomón?

 ⁹ Jeʼm Biblia tan̈madaʼybatyim iga jempɨk iwɨwatyaj, maaj okmɨ imalwatyajtyim, juʼuts jeʼm rey Salomón. Iwɨixpɨkpa idyɨk Jehová y iwɨkoosteñaʼyba, jeʼyukmɨ ipɨktson̈ jaʼyan̈ kumaykedoʼoyiyaj. Pero jesɨgam moj ikoosteñay jeʼm dios watyñaxyaj, jaʼyan̈ amtyɨy yaʼachayaj jeʼm israelitajyaj. Jeʼm Biblia nɨmpa iga jesɨgam kaʼ Salomón, kumta juuty kumneyajta idyɨk jeʼm tun̈gakyaj rey, juʼuts David (1 Rey. 11:​5-9, 43; 2 Rey. 23:13). ¿Nɨmtoʼoba yɨʼp iga aktsukumtaap? Jeʼm Biblia dyaʼ tanɨʼmaʼyba, pero weeñiyaj wɨap ijɨɨsyaj iga aktsukumtaap por jempɨk nɨmpa Romanos 6:​7, [TNM] nɨmpa iga «jesɨk algun i kaʼaba kujaʼamayaytyaap ityan̈kaʼ». Pero yɨʼp texto dyaʼ nɨmtoʼoba iga aktsukumyajtaap ityumpɨy jempɨk kaʼaneyajum, keʼnam siiga algun i iga kaʼaba ikooñwɨyñeum jeʼm aktsukumoʼoyi. Dyaʼ jesaneʼ, jeʼm aktsukumoʼoyi jeʼ tuum wɨbɨk xaaja iga Jehová chioʼyba kun toyoʼoyi (Job 14:​13, 14; Juan 6:44). ¿Aktsukumnamottaptyim Salomón? Numaaj Jehová ijoodon̈. Pero tan̈kupɨktaʼmpa iga jeʼ juchixkej iwɨwatpa.

JEMPƗK TANJOODON̈TAM

10. ¿Juʼuts in̈jaam Jehová jesɨk iktogoyba jeʼm malojpɨkyaj? (Ezequiel 33:11; aʼmɨtyim jeʼm imagen).

¹⁰ (Maayɨʼ Ezequiel 33:11). b Jehová tanɨʼmaʼyba juʼuts in̈jaam jesɨk iktogoyba algun i malojpɨk. Jeʼm apóstol Pedro ijaykunuʼk jeexpɨktyim an̈matyiyaj juʼuts jempɨk ijaykunuʼk jeʼm profeta Ezequiel. Nɨm: «D́a ixunpa iga togoypa ni tu̱m» (2 Ped. 3:9). Yɨʼpyaj an̈matyiyaj tamaymaywatyajpa. Tan̈wɨkupɨkpa iga Jehová dyaʼ iñunta aktogoyba algun i siiga dyaʼ nasuntaap. Jeʼ tsaam yaʼachan̈jamoʼyba y ikwiñkejpa jesɨk nasuntaap.

11. ¿Ityam dyaʼ aktsukumyajtaap, y juutypɨk tanjoodon̈tam?

¹¹ ¿Iapaʼapyaj jempɨk dyaʼ aktsukumyajtaap? Jeʼm Biblia ijɨykiʼmpa weeñiyaj. c Jesús nɨm iga Judas Iscariote dyaʼ aktsukumtaap (Mar. 14:21; aʼmɨtyim Juan 17:12 y jeʼm nota de estudio, TNM). Judas iwɨjoodon̈ iga sɨʼ in̈teeñkamok idyɨk Jehová y jeʼm iMaanɨk (aʼmɨ Marcos 3:29 y jeʼm notas de estudio, TNM). Jesús nɨmtyim iga weeñiyaj líderes religiosos dyatyim aktsukumyajtaap (Mat. 23:33; aʼmɨtyim Juan 19:11 y jeʼm nota de estudio «del hombre», TNM). Y jeʼm apóstol Pablo nɨm iga jeʼm apóstatas dyapɨk ikakyajpa ijɨɨxi dyatyim aktsukumyajtaap (Heb. 6:​4-8; 10:29).

12. ¿Juʼuts jeʼm Jehová iyaʼachan̈jamoʼoyi? An̈maatɨ tuum akwiñkejoʼoyi.

¹² Tan̈kɨʼpin̈netaʼm iga Jehová tsaam yaʼachan̈jamoʼyba y «d́a ixunpa iga togoypa ni tu̱m». ¿Juutypɨk ikwiñkejay yaʼachan̈jamoʼoyi jempɨk pɨɨmi tan̈kawatyaj? David tan̈kawat jesɨgam pejoy y akkaʼoy, Jehová iwaday perdón iga iyaʼachan̈jaam (2 Sam. 12:​1-13). Mex iga Manasés pɨɨmi tan̈kawat, Jehová ikwiñkejay yaʼachan̈jamoʼoyi y iwaday perdón iga ikak ijɨɨxi (2 Crón. 33:​9-16).  Yɨʼpyaj nasɨyoʼoyi takjɨɨspa iga Jehová ikwiñkejpa yaʼachan̈jamoʼoyi jesɨk nasuntaap. David y Manasés aktsukumyajtaap iga ikakyaj ijɨɨxi y ichakyaj iga imalwatyajpa.

13. ¿Tyiʼiga Jehová ikwiñkejay yaʼachan̈jamoʼoyi jeʼm ninivitas, y tyi nɨm Jesús iga iñaskayajpa?

¹³ Jehová ikwiñkejay yaʼachan̈jamoʼoyi jempɨk ityyaj idyɨk Nínive. Dios iñɨʼmay Jonás: «Anaʼmneʼ iga tsaam sɨʼ imalwatyaj». Pero Jehová ikwiñkej yaʼachan̈jamoʼoyi y iwaday perdón, jesɨgam ikakyaj ijɨɨxi y ichakyaj iga malwatyajpa. Jonás ijoʼykaʼ tyiʼiga Jehová iwat jeempɨk, jeʼyukmɨ ikjɨɨs iga jeʼeyaj dyaʼ ijoodon̈yaj idyɨk «tyi wɨɨ y tyi dyaʼ wɨɨ» (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11). Maaj okmɨ, Jesús ipɨk yɨʼp nasɨyoʼoyi jesɨgam in̈kej iga Jehová ikwiñkejpa yaʼachan̈jamoʼoyi y iwɨwatpa. Nɨm iga jempɨk ityyaj idyɨk Nínive «tsucumyajpa jém íŋaŋpɨgam ja̱ma» (Mat. 12:41).

14. ¿Tyi iñaskayajpa jeʼm ninivitas?

¹⁴ ¿Juchix aktsukumyajtaap jempɨk jaʼy ityiyaj Nínive? Yɨʼp naspa tannɨgɨyoʼoyijom, Jesús nɨm iga aktsukumyajtaptyim jempɨk kɨʼpin̈yajtaap (Juan 5:29). Sɨʼ idyɨk ijɨykiʼm jesɨk In̈jakpa por Mil Amtyɨy jesɨk aktsukumyajtaap «jém wɨ̱tampɨc y jém malopɨc» (Hech. 24:15). Jesɨk kɨʼpin̈yajtaap jeʼm malojpɨkyaj, Jehová y Jesús iaʼmyajpa siiga nunta kupɨgoyyajpa. Siiga tuum ninivita aktsukumtaap pero dyaʼ ikupɨktoʼoba Jehová, akkaʼataap (Is. 65:20). Y siiga ikupɨkpa wɨapsɨ iga chiʼityaap jeʼm ityi dyapɨk kuyajpa (Dan. 12:2).

15. a) ¿Tyiʼiga odoy tanjɨɨxiñ iga jempɨk jaʼy ityiyaj Sodoma y Gomorra ni tuum dyaʼ aktsukumyajtaap? b) ¿Tyi nɨmtoʼoba jeʼm an̈matyiyaj de Judas 7? (Aʼmɨ jeʼm recuadro « ¿Tyi idyɨk nɨmtoʼoba Judas?»).

¹⁵ Jesús iñɨʼmay tyi iñaskayajpa jempɨk ijooyixyaj y dyaʼ ipɨktson̈yaj jeʼm ian̈kejayoʼoyiyaj «cuando núcpa jém ja̱ma iga Dios icɨɨpiŋpa jém it́yajwɨɨp yɨ́p naxyucmɨ, jesɨc más pɨ̱mi chiit́a̱p castigo [...], que jém malopɨc attebet jém Sodoma» (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luc. 10:12). ¿Tyi idyɨk nɨmtoʼoba? Wɨapsɨ tan̈kujɨɨs iga Jesús sɨʼ ipɨk tuum  hipérbole, d pero dyaʼ jesaneʼ. Jesɨk nɨm iga «núcpa jém ja̱ma iga Dios» kɨʼpin̈oʼyba, sɨʼtyim idyɨk ijɨykiʼm tyi idyɨk iñaskayajpa jempɨk jaʼy ityiyaj Nínive. Jeʼm ninivitas y jempɨk jaʼy ityiyaj Sodoma y Gomorra pɨɨmi imalwatyaj. Pero jeʼm ninivitas ikakyaj ijɨɨxi. Tan̈kujɨɨstaʼmiñ iga Jesús nɨm «jém malopɨc [...] pɨsyajpat́im», nɨmtoʼoba jempɨk kɨʼpin̈yajtaap (Juan 5:29). Jeʼyukmɨ wɨapsɨ iga aktsukumyajtaap jempɨk jaʼy ityiyaj Sodoma y Gomorra, y wɨap iga taɨchtyam tanyooxpaʼtyajpa iga iixpɨkyajiñ Jehová y Jesús.

16. ¿Tyi ijɨɨskupakneʼeba Jehová jesɨk ipɨkpa ijɨɨxi ityam iktsukumpa? (Jeremías 17:10).

¹⁶ (Maayɨʼ Jeremías 17:10). e Yɨp versículo iwɨan̈matpa jempɨk tanjoodon̈tam: Jehová juchixkej ikɨʼpin̈ba «jeʼm anmaj» y ikɨʼpin̈batyim «jeʼm jɨɨxiyaj». Jesɨk ipɨkpa ijɨɨxi ityam iktsukumpa iyojaʼyba «tumtum juutypɨgam sɨsɨoyñeyaj». Jehová juchixkej iwɨpɨkpa ijɨɨxi, yaʼachan̈jamoʼyba jesɨk nasuntaap. Jeʼyukmɨ odoy tanjɨɨxiñ iga algun i dyam aktsukumtaap siiga jeʼm Biblia dyaʼ in̈matpa.

JUCHIXKEJ «IWƗWATPA JEʼM JUEZ IKƗʼPIN̈PAʼAP IKUWƗTYI NAXYUKMƗ»

17. ¿Tyi naspa kun ityumpɨy jempɨk kaʼaneyajum?

¹⁷ Jesɨgam Adán y Eva moj ikupɨkyaj jeʼm Wookkɨʼɨwiñ, tsukum iga kaʼanɨɨmpa y tsaam jaʼyan̈am kaʼaneyaj (1 Cor. 15:26). ¿Tyi naspa kun jeʼeyaj? Tuum grupo de 144,000 iga ityun̈ɨyyaj Cristo, aktsukumyajtaap sɨn̈yukmɨ y dyam keman kaʼayajpa (Apoc. 14:1). Tsaam jaʼyan̈ pɨxiñtyam y yomtam iga ityoyyajpa Jehová, aktsukumyajtaap y siiga kupɨgoyyajpa jesɨk Cristo In̈jakpa por Mil Amtyɨy yɨʼp Naxyukmɨ wɨap ipɨktson̈yaj tuum ityi dyapɨk kuyajpa (Dan. 12:13; Heb. 12:1). Jesɨktyim aktsukumyajtaap jempɨk imalwatyaj, yɨʼp nɨmtoʼoba jempɨk dyaʼ wɨa mu iixpɨkyaj Jehová, y wɨap iyooxpaʼtyajta iga ikakyajiñ  ijɨɨxi y ikoosteñayyajiñ Dios (Luc. 23:​42, 43). Pero tun̈gakyaj iga tsaam pɨɨmi imalwatyaj y in̈teeñkamokyaj Jehová, ijɨɨsneum iga dyam iktsukumpa (Luc. 12:​4, 5).

18, 19. a) ¿Tyiʼiga tan̈kupɨktaʼmpa iga Jehová iwɨwatpa jesɨk ikɨʼpin̈ba jeʼm kaʼaneyajwɨʼɨp? (Isaías 55:​8, 9). b) ¿Tyi tan̈kɨʼpin̈taʼmpa jeʼm tun̈gak kuyujijom?

¹⁸ Wɨap tan̈kupɨk iga jesɨk Jehová kɨʼpin̈oʼyba juchixkej iwɨpɨkpa ijɨɨxi. Juʼutstyim Abrahán, tanjoodon̈tam iga juchixkej «iwɨwatpa jeʼm Juez ikɨʼpin̈paʼap ikuwɨtyi naxyukmɨ», dyaʼ tan̈kaɨy, yaʼachan̈jamoʼyba y tsaam iniity joodon̈oʼoyi. Jehová iaʼmchiʼiñeʼ iga jeʼm iMaanɨk kɨʼpin̈oʼyiñ y in̈kejayñeʼ juutypɨk iwadyiñ (Juan 5:22). Jeʼeyaj wɨap iaʼmyaj jempɨk ity tananmajom (Mat. 9:4). Jeʼyukmɨ wɨap tan̈kupɨk iga juchixkej iwɨwatyajpa.

¹⁹ Tan̈kupɨktaʼmiñ iga Jehová juchixkej iwɨpɨkpa ijɨɨxi y dyaʼ jeex juʼuts taɨchtyam, jeʼ wɨkɨʼpin̈oʼyba (maayɨʼ Isaías 55:​8, 9). f Tan̈wɨixpɨkyajpa Jehová y jeʼm iMaanɨk, jeʼyukmɨ tan̈wɨkupɨktaʼmpa iga jesɨk kɨʼpin̈oyyajpa iwɨwatyajpa. Tanjoodon̈tyim iga Jesús, jeʼm tanAn̈jagoʼoyi, iwɨwatpa y yaʼachan̈jamoʼyba juʼutstyim iJaatun̈ (Is. 11:​3, 4). Jeʼm tun̈gak kuyujijom tan̈kɨʼpin̈taʼmpa tyi jempɨk dyaʼ tanjoodon̈tam y jempɨk tanjoodon̈tam iga juutypɨk kɨʼpin̈oyyajpa Jehová y Jesús jesɨk itypa jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji.