1924 Nasneum cien amtyɨy
«JESƗK tsukum jeʼm amtyɨy 1924, jeʼm Bulletin. a Nɨm: Jeʼm cristianojyaj chin̈neyajwɨʼbam wɨɨ iga majnam ikuyooxayajiñ Jehová. Jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia jeʼtyim amtyɨy iwatkiʼpsyaj yɨʼpyaj wɨsteen jɨɨxɨyaj: Dyaʼ kɨɨn̈yaj y ikakyaj juutypɨk in̈kejyajpa jeʼm Dios In̈maatyi jeʼm an̈matkuyjom».
MOJ IN̈MATYAJ RADIOJOM
Jeʼm tɨwɨtam ityyajwɨʼɨp idyɨk Betel, ininɨgayyaj maaj de tuum amtyɨy iga iwatyaj jeʼm estación de radio WBBR en Staten Island itywɨʼɨp Nueva York. Jesɨk yajum iwɨtsakyaj jeʼm nas, wadayyajta juuty ityyajpa jempɨk yooxayajpa idyɨk jeem y wattatyim juuty akkaytyaap jempɨk ipɨkyajpa. Jesɨk yajum iwatyaj jeʼm yooxakuy, jeʼm tɨwɨtam moj iwɨtsakyaj ityumpɨy iga wɨaiñam iknasyaj jeʼm najɨʼyoʼoyiyaj, pero uxan̈ idyɨk tan̈kaʼ.
Wiñtyi ikkaʼmyaj jeʼm antena, noventa y un metros iyagats y ichenmatsyajpa idyɨk wɨsteen kuyyukmɨ iga sesenta y un metros iyagats, pero dyaʼ jobity iwɨpudayyaj, ikupɨkyaj iga Jehová wɨap idyɨk iyooxpaʼtyaj y jeempɨgam nas. Calvin Prosser iga yooxatyim jeem nɨmpa: «Meʼega jobitytyi awɨpudaytyaʼm, anɨmtaʼm idyɨk: Aʼmtaʼamɨ jempɨk tan̈watnetaʼm». Jeʼm tɨwɨtam ikujiʼpyaj Jehová, pero in̈an̈kamokyajpanam idyɨk tun̈gak kobakpiiji.
Iga jeʼm radio yaguiñ idyɨk mojne puutyi, tan̈kaʼ idyɨk iga wɨaiñ inijɨʼyoyyaj jeem. Jeʼm tɨwɨtam ijuyyaj tuum transmisor de quinientos voltios y dyaʼ ijuyyaj tuum micrófono, jeʼyukmɨ ipɨgayyaj tuum teléfono imicrófono. En febrero tuum tsuʼu moj ikkaʼmkiʼpsyaj iga iaʼmyajpa siiga wɨam, jeʼyukmɨ moj waañiyaj. Ernest Lowe tsaam maymay jesɨk ijɨɨspa, iganam jeʼm tɨwɨtam wanba idyɨk ixɨʼyaj ijɨymiñay jeʼm juez Rutherford. b Jeʼ sɨʼ idyɨk ikumaton̈ jeʼm iradiojom en Brooklyn veinte cinco kilometros ijuʼumɨ.
Jeʼm tɨɨwɨ Rutherford nɨm: «Tɨnetaʼamɨm keʼnam misiʼ an̈aapa ixɨʼyaj». Jeʼm tɨwɨtam tsaam tsaʼayaj y jobity ikpichyaj, pero nawɨtsaʼkyajta para jeʼm tun̈gak najɨʼyoʼoyi.
Jeʼm jaama 24 de febrero de 1924, mojom iknasta jeʼm najɨʼyoʼoyiyaj. Jeʼm tɨɨwɨ Rutherford nɨm iga yɨʼp estación pɨktaap idyɨk iga wattaap jeʼm yooxakuy jempɨk jeʼm An̈jagoʼoyi Jesucristo ijɨykamneʼ. Yɨʼɨmpɨgam jaʼyan̈yaj, dyatyi ijoo de juʼp religión, ikutɨʼɨyɨyyajpa idyɨk tyi in̈kejpa jeʼm Biblia y juʼutskom taitytyaʼm.
Tsaam iwɨpudayyaj jeʼm wiñtyipɨk programa, jeʼm organización jaʼy ipɨk 33 amtyɨy jeʼm radio WBBR.
JEʼM LÍDERES RELIGIOSOS AN̈MATKAYAJTA
En Julio de 1924, jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia an̈tuʼumayaj en tuum mɨjpɨk an̈tuʼumaaji en Columbus (Ohio). Jaʼyan̈yaj miñyaj de yɨʼɨm jeexɨk iga ikumaton̈yaj jeʼm najɨʼyoʼoyi waatyi an̈matyiimɨ en alemán, árabe, escandinavo, francés, griego, húngaro, inglés, italiano, lituano, polaco, ruso y ucraniano. Watykɨy aknasta radiojom jeʼm najɨʼyoʼoyi, jeʼm tɨwɨtam iñɨʼmayyajtyim jeʼm periódico Ohio State Journal iga in̈madyiñ ityumpɨy jempɨk naspa en yɨʼp an̈tuʼumaaji.
Jeʼm jaama Jueves 24 de Julio, tuumtsam cinco mil tɨwɨtam moj in̈matyaj jeʼm Dios in̈maatyi. Ikusayyajtyim treinta mil libros y jaʼyan̈ akkuyujyajtatyim kun jeʼm Biblia. Jeʼm The Watch Tower iknɨʼɨyakaʼ «jeʼm jaama maaj maymaypɨk»
Jeʼm jaama 25 de Julio, jeʼm tɨɨwɨ Rutherford imay tuum tooto juuty in̈matkaʼ jeʼm líderes políticos, religiosos y comerciales, iga in̈yamneyaj jeʼm wɨtampɨk kumaykedoʼoyiyaj iga Dios tachiʼityaʼmpa, iga wɨaptañitytyaʼm juchixkej. Nɨmtyim iga yɨʼpyaj pɨxiñtyam dyaʼ wɨɨ jeʼm ijɨɨxiyaj iga ikuyagɨʼyyajpa jeʼm Sociedad de naciones y nɨmyajpa iga yɨʼɨmpɨgam in̈jakpa Dios. Jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia, odoy kɨɨn̈yajiñ idyɨk in̈matyaj yɨʼpyaj an̈maatyi.
Jesɨk kuyaj jeʼm mɨjpɨk an̈tuʼumaaji, jeʼm The Watch Tower nɨm yɨʼɨmpɨk: «Tsaam ipɨɨmchiay jeʼm tɨwɨtam ife, yɨʼbam iyooxpaʼtyaj iga odoy kɨɨn̈yajiñ in̈matyaj mex iga an̈teeñkamokyajta». Leo Claus, iga oytyim yɨʼp mɨjpɨk an̈tuʼumaaji nɨm: «Tsaam amaymay iga wɨaptyim anan̈matkayaj jeʼm líderes religiosos ityyajwɨʼɨp antɨgan̈jom».
En Octubre, jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia moj ikusajyaj jaʼyan̈ totjaayi Ecclesiastics Indicted (Eclesiásticos denunciados) iga jeʼam jempɨk imay jeʼm tɨɨwɨ Rutherford. Jeʼm tɨɨwɨ Frank Johnson yaj ikusaj jeʼm totjaayi en Cleveland (Oklahoma), tuumtsam veinte minutos wiñtyi iga oy ipɨknasyaj tun̈gak tɨwɨtam. Dyaʼ idyɨk wɨap ichɨʼy jutytyin̈kej iga weeñi vecinos tsaam idyɨk joʼyñeyaj por jempɨk ikumaton̈yaj y sɨʼ idyɨk ikpoyyaj. Jeʼyukmɨ nɨk yaamiʼ tuum mastɨkjom, y dyaʼ idyɨk ityñɨm jeem jeʼyukmɨ ichak tuum totjaayi jeʼm Bibliayukmɨ y ichaktyim ininɨk jeʼm koñkuyyuk, jɨʼkskɨy put y nɨk tun̈gak wɨsteen mastɨkjom y jeempɨktyim iwat.
Iga sɨʼ idyɨk ikpoytya nɨk yaamiʼ tuum gasolinera y dyaʼ maaj jaʼy jemum idyɨk miñiyaj jempɨk sɨʼ ikpoyyaj, pero dyaʼ i ipaʼt. Okmɨ jemtyim nasyaj jeʼm iamigojyaj oy ipɨknasta y iwaganɨkyajum.
Tuum tɨɨwɨ in̈matpa: «Jesɨk aseetyityamam idyɨk anaʼmtaʼm iga jeʼm mastɨkjom tuumtsam cincuenta sɨʼ imayyaj jeʼm tratado y tun̈gakyaj sɨʼ idyɨk in̈kejayyaj jempɨk in̈jakneʼ jeʼm mastɨk, por uxan̈ akupadɨytyaʼmtaap idyɨk y anchiʼityaʼm yukwɨbam Jehová iga akuixtyaʼm».
DYAʼ KƗƗN̈YAJ IN̈MATYAJ TUN̈GAK AN̈EYMƗ
Jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia dyaʼ kɨɨn̈yaj in̈matyaj, jeʼm tɨɨwɨ Józef Krett iga ity Francia, jeʼ in̈maday jempɨk miññeyaj idyɨk de Polonia iga yooxayajpa idyɨk ixɨʼyaj jeʼm minas. Jesɨk jeʼm tɨwɨtam ikusajyaj jeʼm invitación iga aknastaap jeʼm najɨʼyoʼoyi: «Dyaʼ jaʼyñeʼ aktsukumyajtaap jempɨk kaʼaneyajum». Tuum panij nɨm iga odoy nɨkyajiñ, pero oyyaj maaj de cinco mil y oytyim jeʼm panij. Jeʼm tɨɨwɨ Krett iñɨʼmay jeʼm panij iga ikupujiñ jempɨk ikupɨkpa, pero dyaʼ iwat jeempɨk. Jeʼm tɨɨwɨ ikusaj jaʼyan̈ totjaayiyaj y ikutsat tuum informe juuty in̈mat iga jaʼyan̈ jempɨk ityyaj jeem ikuyujkayajtoʼoba jeʼm Dios in̈maatyi (Amós 8:11).
En África, jeʼm tɨɨwɨ Claude Brown in̈mat jeʼm wɨtampɨk an̈maatyi en Costa de Oro (iga sɨɨ ixpɨktaap juʼuts Ghana). Jaʼyan̈yaj ikusuʼnɨyyaj jeʼm najɨʼyoʼoyi iknaswɨʼɨp y jeʼm totjaayi ikusajwɨʼɨp tsaam yooxpadoy. John Blankson, iga kuyujpa jeʼm escuela de Farmacia tsaam ikusuʼnɨy jeʼm najɨʼyoʼoyi iknaswɨʼɨp jeʼm tɨɨwɨ Brown, jeʼ nɨm: «Tsaam an̈kusuʼnɨy iga jeʼ jeʼm nuntapɨk an̈kejayoʼoyi y tsaam aanmajan̈chiʼ, jeʼyukmɨ jeʼm escuela anan̈madayyajpa idyɨk tun̈gakyaj».
Tuum jaama John oy tuum mastɨkjom y ikwaʼk jeʼm panij tyiʼiga ikupɨkpa jeʼm Trinidad, Jhon ijoodon̈am idyɨk iga dyaʼ jeempɨk in̈kejpa jeʼm Biblia, pero jeʼm panij ijoykaʼ y nɨʼmaytya: «¡Mich dyaʼ jeʼ micristiano, puutɨ yɨʼɨm , mich Diablo mimɨɨchi!».
Jesɨk John seet ityɨkkɨʼɨm ijaʼyay tuum carta jeʼm panij juuty iñɨʼmay iga siiga ikupujtoʼoba jeʼm trinidad nɨguiñ ikumaton̈ tuum najɨʼyoʼoyi, pero jeʼm panij iñɨʼmay iga nɨguiñ juuty ity jeʼm maestro de jeʼm escuela de Farmacia. Jeem jeʼm maestro ikwaʼk Jhon siiga jeʼam jempɨk ijayñeʼ jeʼm carta.
Jhon nɨm: «Jɨ, ɨch anjayayñeʼ».
Jeʼm maestro iñɨʼmay Jhon iga ijayayiñ y iwaʼgayiñ disculpa jeʼm panij. Jeʼyukmɨ jeʼ ijayay:
«Ammaestro anɨʼmay iga man̈waʼgayiñ disculpa y an̈watpa jeempɨk siiga mich miñɨmpa iga jempɨk sɨʼ inin̈kej jeʼ mɨgoʼoyi».
Jeʼm maestro tsaam aman̈jaʼk y ikwaʼk:
«Blankson, ¿yɨʼbam jempɨk mich iññɨʼmaytyoʼoba?».«Jɨ, jeempɨgam annɨʼmaytoʼoba».
«Ah jesɨk mikebakputtaap. Siiga inin̈teeñkamokpa jeʼm panij iga iwɨnanɨgaʼyba jeʼm an̈jagoʼoyiyaj, dyaʼ wɨap impaʼt juuty miyooxaap».
«Pero, jesɨk anakkuyujtaʼmpa miñɨmpa iga jesɨk dyaʼ an̈kutɨʼɨyɨytyaʼmpa algun tyi akwagoytyaʼmiñ y jeempɨgam sɨʼ an̈wat».
«Jɨ, jesaneum».
«Jeʼm panij sɨʼ idyɨk an̈kejaytyaʼm jeʼm Biblia, y numaaj an̈waday tuum akwaʼgoʼoyi, pero dyaʼ ikutson̈ jempɨk anakwaʼk. Jeʼyukmɨ tyiʼiga ixunba iga ɨch an̈wagayiñ disculpa».
Blankson dyaʼ i ikebakput y dyatyim iwaʼk disculpa.
DUROJ IKUYOOXAYAJ JEHOVÁ
Iga tsaam iwɨnɨgayyaj jeʼm amtyɨy, The Watch Tower nɨm, iga wɨaptyim idyɨk iñɨmyaj juʼuts David: «Mich anyooxpaʼtpa iga an̈koñwɨʼyiñ jeʼm an̈aaji» (Salmo 18:39, Versión Moderna, 1910). Tsaam taanmajan̈chiʼiba jempɨk nasneʼ yɨʼp amtyɨy iga jeʼm tanOmi tsaam tayooxpaʼtnetam y jempɨk ikuyooxayajpa Dios duroj sɨʼ in̈matyaj.
Jesɨk kuyajiam idyɨk jeʼm amtyɨy, jeʼm tɨwɨtam duroj in̈matyaj ikuyukmɨ jeʼm radio. Toomi Chicago ikkaʼmyaj tun̈gak estación de radio y iknɨʼɨyakayaj WORD, yɨʼp an̈maatyi miñba en inglés iga nɨmtoʼoba jeʼm Dios IN̈MAATYI. Ipɨkyaj tuum transmisor de cinco mil, voltios, kun yɨʼp joomipɨk emisora nuʼkpa idyɨk hasta Canadá, juuty jaʼyan̈yaj ikumaton̈yajpa idyɨk jempɨk iwatpa jeʼm Dios iAn̈jagoʼoyi.
Jeʼm amtyɨy 1925 majnam iniityyajpa idyɨk kutɨʼɨyɨyoʼoyi, jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia iwɨkutɨʼɨyɨyyajpa idyɨk jempɨk nɨmtoʼoba jeʼm capítulo 12 de Apocalipsis. Weeñi dyaʼ ikusuʼnɨyyaj jempɨk ijoodon̈ayaj, pero tun̈gakyaj tsaam maymayayaj iga ijoodon̈ayajpa jempɨk naspa sɨn̈yukmɨ y juutypɨk iwɨwadayyajpa jempɨk ityyajpa yɨʼp naxyukmɨ.
a Sɨɨ kukakneum, jeʼ jeʼm Totjaayi tan̈kuyujkapaʼap jeʼm an̈tuʼumaajijom Taidyiñ y Tanan̈kejiñ juʼuts iwat Jesús.
b Joseph Rutherford, iga ikɨʼpin̈ba idyɨk jeʼm yooxakuy iwatyajpaʼap jempɨk ikuyujkayajpa jeʼm Biblia, nɨʼmaytyaap idyɨk juez. Iga jesɨk dyanam idyɨk sɨʼ ikuyooxaoy Betel, jaʼy kuyooxaoyi juʼuts juez en tuum Tribunal iga iñɨɨyi Octavo Circuito Judicial de Misuri.