1, 2. a) ¿Tyi idyɨk naspa ixɨʼ jesɨgam Pablo ijay jeʼm Carta a los Hebreos? b) ¿Juutypɨk iyooxpaʼtyaj jeʼm carta kutsadayyajtawɨʼɨp?

 OKMƗ iga kaʼ Jesús, jeʼm cristianos hebreos jaʼyan̈ amtyɨy in̈an̈kamokyaj jaʼyan̈ yaʼachaajiyaj. Jesɨk ityum idyɨk jeʼm kumun de Jerusalén, jeʼm ijooyixyajpaʼap moj imalwadayyaj (Hech. 8:1). Tuumtsam 20 amtyɨy okmɨ, tsaamtyim yaʼachaayaj iga tumiñ kuyajneyaj idyɨk y dyatyim ipaʼtyajpa tyi ikɨʼɨsyajpa (Hech. 11:​27-30). Toomi jeʼm amtyɨy 61 wɨityyaj idyɨk pero dyaʼ jaʼyñeʼ yaʼachwatyajtaap idyɨk. Jesɨktyim Jehová ijɨɨxian̈chiʼ jeʼm apóstol Pablo iga ijaʼyiñ tuum carta iga wɨap idyɨk iyooxpaʼtyaj.

² Jeʼm Carta kutsadayyajtawɨʼɨp jeʼm Hebreos, iyooxpaʼtyajpa iyaʼachɨyyaj iga dyam jaʼyñeʼ yaʼachwatyajtaap idyɨk. Jeʼyukmɨ Pablo ijɨɨxian̈chiʼ tyi idyɨk iwatyajiñ iga wɨaiñ iyaʼachɨyyaj, iga dyaʼ jaʼyñeʼ aktogoytyaap Jerusalén (Luc. 21:20). Pero ni Pablo ni jeʼm judíojyaj dyaʼ ijoodon̈yaj idyɨk juchix naspa. Jeʼyukmɨ, jeʼm cristianojyaj wɨap ipɨɨmchiyaj jeʼm ife iga iniityyajiñ idyɨk tuum wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová iga wɨaiñ iyaʼachɨyyaj (Heb. 10:25; 12:​1, 2).

 3. ¿Tyiʼiga tayooxpaʼttaʼmpatyim jeʼm Carta kutsadayyajtawɨʼɨp jeʼm Hebreos?

 ³ Dyaʼ jaʼyñeʼ taɨchtyam tanan̈an̈kamoktaʼmpatyim jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji y dyaʼ jeex juʼuts jempɨk in̈an̈kamokyaj jeʼm cristianos hebreos (Mat. 24:21; Apoc. 16:​14, 16). Jeʼm an̈kiʼmayoʼoyiyaj chiʼiyajtawɨʼɨp tayooxpaʼttaʼmpatyim taɨchtyam. Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ juʼptam.

TAMƗJATAʼMIÑ ESPIRITUALMENTE

 4. ¿Tyiʼiga jeʼm judíojyaj tan̈kaʼa iwatyaj kukakiyaj jesɨk ipɨktson̈yaj jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi? (Aʼmɨtyim jeʼm imagen).

⁴ Jesɨgam Pablo ijaʼyay jeʼm cristianos hebreos jeʼeyaj ichakneyajum idyɨk jeʼm religión judía y moj ikupɨkyaj jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi. Jehová ikupin̈neʼ idyɨk jeʼm judíojyaj juʼuts ikumun. Jerusalén tsaam idyɨk importante iga jemum ityyaj idyɨk jeʼm an̈jagoʼoyiyaj ikupin̈newɨʼɨp Jehová y jeʼmtyim ity idyɨk jeʼm templo. Ityumpɨyyaj ikupɨkyajpa jeʼm Moisés iAn̈kiʼmayoʼoyi y jempɨk nɨmyajpa jeʼm líderes religiosos. Nɨʼmayyajtaap idyɨk tyityam ikɨʼɨsyajiñ, iga iwatyajiñ jeʼm circuncisión y tyi iniwatyajiñ jeʼm tun̈gak nación. Jesɨgam Jesús kaʼ Jehová dyam ipɨktson̈ba idyɨk jeʼm sacrificios iwatyajpaʼap en jeʼm templo. Jeʼyukmɨ jesɨk jeʼm judíojyaj ipɨktson̈yaj jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi tan̈kaʼa mu iwatyaj kukakiyaj (Heb. 10:​1, 4, 10). Jeempɨktyim iñaskaʼ jeʼm apóstol Pedro (Hech. 10:​9-14; Gál. 2:​11-14). Jeʼm líderes religiosos majtyim moj iyaʼachwatyaj jeʼm judíojyaj iga ipɨktson̈yaj jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi.

 5. ¿Tyityam in̈an̈kamokyaj jeʼm cristianojyaj?

⁵ Jeʼm cristianos hebreos an̈teeñkamokyajta. Wiñtyi jeʼm líderes religiosos nɨmyaj iga jeʼeyaj apóstatas. Tun̈gakyaj dyaʼ ixunyajpa idyɨk iga yaʼachwatyajtaiñ, jeʼyukmɨ mex iga ijoodon̈yajam idyɨk jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi ixunyajpa idyɨk iga seguido kupɨktaiñ jeʼm  Moisés iAn̈kiʼmayoʼoyi (Gál. 6:12). ¿Tyi iyooxpaʼtyaj iga iyaʼachɨyyajiñ?

 6. ¿Juʼutspɨk an̈kiʼimi ichiʼ Pablo jeʼm hebreos? (Hebreos 5:​14–6:1).

⁶ Jeʼm apóstol Pablo ianmajan̈chiʼ jeʼm cristianojyaj iga iwɨkuyujkayajiñ jeʼm Dios In̈maatyi (maayɨʼ Hebreos 5:​14–6:1). Jeʼyukmɨ ipɨk jeʼm Escrituras Hebreas iga iwɨan̈mat iga maaj wɨɨ juutypɨk sɨʼ ikoosteñaytya Jehová, y dyaʼ juutypɨk jaʼy iwatyaj jeʼm judíoyaj. a Ijoodon̈ idyɨk iga siiga iniityyajpa ixpɨgoʼoyi y kutɨʼɨyɨyoʼoyi iyooxpaʼtyajpa iaʼmyaj juʼuts jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi y jeempɨgam dyaʼ ijagan̈tsakyajpa jeʼm nuntapɨk an̈kejayoʼoyi.

 7. ¿Juʼptam kutɨʼɨchiyaj tanan̈teeñkamoktaʼmpa?

⁷ Jaʼyan̈yaj takujɨytyaʼmpa y nɨmyajpa iga dyaʼ tatoyoytyaʼmpa jesɨk iaʼmyajpa iga dyam tanan̈pɨʼtsyajpa jempɨk dyaʼ ikupɨkyajtoʼoba jeʼm Jehová ian̈kiʼmayoʼoyiyaj y dyam tsɨʼyyajpa juʼuts Jehová itestigo. Jempɨk dyaʼ ikuyooxayajpa Jehová dyaʼ iwatyajpa y dyatyim ijɨɨsyajpa juʼuts jeʼ (Prov. 17:15). Tan̈kɨʼpin̈taʼmiñ juʼptam jɨɨxiyaj wɨap tamalwaday y takjagan̈tsak Jehová (Heb. 13:9).

 8. ¿Tyi tan̈wattaʼmiñ iga tamɨjataʼmiñ espiritualmente?

⁸ Pablo in̈kiʼm jeʼm cristianojyaj iga mɨjayajiñ espiritualmente, taɨchtyam jeempɨktyim wɨap tan̈wattaʼm. ¿Juutypɨk? Tan̈wɨkuyujkataʼmiñ jeʼm Biblia, jeempɨgam wɨap tan̈kaktaʼm tanjɨɨxi y wɨaptyim tanjɨɨstaʼm juʼuts Jehová. Dyaʼ tyi ijoo juchix tan̈kɨan̈kodaytyaʼm tañityi Jehová y tachin̈netaʼm, tantumpɨytyam wɨɨ iga tumtum jaama tammaytyaʼmiñ y tan̈kuyujkataʼmiñ jeʼm Dios In̈maatyi (Sal. 1:2). Yɨʼbam tayooxpaʼttaʼmpa iga tampɨɨmchityaʼmiñ tanfe, jeʼam iñɨʼmay Pablo jeʼm cristianos hebreos iga iwatyajiñ (Heb. 11:​1, 6).

INIITYYAJ IDYƗK FE Y NAKƗAKPUTYAJTA

 9. ¿Tyiʼiga jeʼm cristianojyaj ipɨɨmchiyajiñ idyɨk ife?

⁹ Jeʼm cristianojyaj ityeguedayajiñ idyɨk iga ipɨɨmchiyajpa ife, jeempɨgam jesɨk aktogoytyaap Jerusalén wɨap inikɨakputyajta (Heb. 10:​37-39). Jesús iñɨʼmay ikuyujkɨʼɨwiñ iga jesɨk iixyajpa iga kuteeñseetnetawum Jerusalén, poyyajiñ y nɨkyajiñ jeʼm kotsɨgan̈jomyaj. Yɨʼpyaj an̈matyiyaj ikupɨkyajiñ idyɨk ityumpɨy jeʼm cristianojyaj, mex siiga dyaʼ ityyaj idyɨk Jerusalén (Luc. 21:​20-24). Peʼm tiempo jesɨk nuʼkpa idyɨk tuum ejército wɨɨ iga yamyajiñ idyɨk juuty wɨkutan̈seetneta, juʼuts Jerusalén. Jeʼyukmɨ iga nɨkyajiñ jeʼm kotsɨgan̈juj keʼnam dyaʼ jeʼ idyɨk tuum wɨbɨk jɨɨxi, nasuntaap iga iniityyajiñ jaʼyan̈ fe.

10. Jeʼm cristianojyaj iga iniityyaj idyɨk tuum kamampɨk fe, ¿tyi iwatyajiñ idyɨk? (Hebreos 13:17).

¹⁰ Jeʼm cristianojyaj wɨɨ iga iniidyayyajiñ idyɨk confianza jempɨk Jesús sɨʼ idyɨk ipɨk iga ijɨɨxian̈chiʼiba jeʼm ikumun. Wɨapsɨ iga nɨʼmayyajta juutypɨk poyyajiñ y juchix, iga wɨaiñ inikɨakputyajta (maayɨʼ Hebreos 13:17). Jeʼm an̈maatyi itywɨʼɨp en Hebreos 13:17 «cupɨ̱cɨ» takkutɨʼɨyɨʼyba iga jesɨk algun i kupɨgoʼyba dyaʼ iwatpa iga pɨʼɨmɨytyaap, kupɨgoʼyba iga iniidyay confianza jempɨk in̈kiʼmpa. Jeʼm cristianojyaj wɨɨ  iga iniidyayyajiñ confianza jeʼm ancianojyaj wiñtyi iga nuʼguiñ jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji. Siiga jeempɨgam iwatyajpa, maaj dyaʼ tan̈kaʼap ikupɨgoyyaj jesɨk yaʼachabam ixɨʼyaj.

11. ¿Tyiʼiga nasuntaap iga tampɨɨmchiʼiñ tanfe?

¹¹ Nasuntaap iga tanaitytyaʼmiñ tuum fe juʼutspɨktyim iniityyaj idyɨk jeʼm cristianojyaj ijaʼyaywɨʼɨp Pablo. Yɨʼp in̈an̈pɨgam jaama dyaʼ ityumpɨyyaj ikupɨkyajpa iga miñba jeʼm aktogoyoʼoyi, jeʼyukmɨ weeñiyaj takuxikkayajpa (2 Ped. 3:​3, 4). Jeʼm Biblia tan̈madaʼyba tyityam wɨap iñas jesɨk itypa jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji, pero dyaʼ tanjoodon̈tam ityumpɨy. Jeʼyukmɨ tan̈wɨkupɨkneiñ iga jesɨk Jehová inimiñba jeʼm aktogoyoʼoyi takuixtyaʼmpatyim (Hab. 2:3).

12. ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga wɨaiñ tanakɨakputtamta de jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji?

¹² Nasuntaap iga tan̈wɨkupɨkneiñ iga Jehová sɨʼ ipɨk jeʼm «esclavo fiel y prudente» iga tajɨɨxian̈chiʼityaʼmiñ (Mat. 24:45). Juʼutstyim jeʼm cristianojyaj iga jɨɨxian̈chiʼiyajta jesɨk nuʼkyaj jeʼm romanos wɨapsɨ iga tanɨʼmaytyamtaptyim tyi tan̈wattaʼmiñ wiñtyi iga nuʼguiñ jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji. Dende sɨɨ tampɨɨmchiʼiñ jeʼm confianza tanaidyaywɨʼɨp jeʼm pɨxiñtyam iga Jehová ikupin̈neʼ iga tajɨɨxian̈chiʼiyajiñ ikuyukmɨ iorganización. Siiga dyaʼ takupɨgoytyaʼmpa y dyatyim tanaidyaytyaʼm confianza, maaj tan̈kaʼap takupɨgoytyaʼm jesɨk itypa jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji.

13. ¿Tyiʼiga tsaam iyooxpaʼtyajpa idyɨk jempɨk nɨmpa Hebreos 13:5?

¹³ Iganam sɨʼ in̈joʼkyaj juchix idyɨk wɨap ipoyyaj nasuntaap iga odoy iniityyajiñ idyɨk jaʼyan̈ tyidyin̈kej y odoytyim ityoyyajiñ «jém tumiñ» (maayɨʼ Hebreos 13:5). Weeñiyaj tumiñ kuyajyaj y dyam iniityyaj idyɨk tyi ikɨʼɨsyajpa (Heb. 10:​32-34). Mex iga iyaʼachɨyñeyajum idyɨk tan̈kapɨk kutɨʼɨchiyaj, weeñiyaj moj ijɨɨsyaj iga maaj wɨap inikuixyajta y inikupujyajta siiga ikooñwɨyyajpa maaj tumiñ. Pero dyaʼ wɨap idyɨk ikɨakpudayyaj iityi jesɨk aktogoytyaap Jerusalén (Sant. 5:3). Siiga ityoyyajpa idyɨk jeʼm tumiñ, maaj tan̈kaʼap inikɨakputyajta iga ityoʼyan̈jaamyajpa jempɨk ichakyajpa.

14. ¿Juutypɨk tayooxpaʼtpa siiga tanjɨɨskupakneʼeba jeʼm aktogoyoʼoyi?

¹⁴ Siiga tanjɨɨskupakneʼeba iga dyam jaʼyñeʼ nuʼkpa jeʼm aktogoyoʼoyi yɨʼp tayooxpaʼtpa iga odoy tantoytyaʼmiñ tyityam tanaity. Jesɨk tsukumpa jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji jeʼm tumiñ dyaʼ takupujpa. Jeʼm Biblia nɨmpa iga tsaam jaʼyan̈yaj «ipatsayyajpa jeʼm iplata tun̈jom» jesɨk iaʼmyajpa iga «ni jeʼm iplata ni jeʼm ioro wɨap ikɨakputyaj jesɨk Jehová inimiñba jeʼm aktogoyoʼoyi» (Ezeq. 7:19). Jeʼyukmɨ maaj wɨɨ iga dende sɨɨ tampɨktaʼmiñ tanjɨɨxi iga tan̈kuyooxataʼmpa Jehová. Dyaʼ wɨɨ iga tanjɨɨsjɨɨsnetaʼmpa iga tan̈kooñwɨytyaʼmpa jaʼyan̈ tumiñ, dyatyim wɨɨ iga pɨɨmi tajaʼtstaʼmiñ o iga pɨɨmi tanteguedaap jeʼm tanyooxakuy iga dyam tanaitypa tiempo iga tan̈kuyooxaap Jehová iga pɨɨmi tantoytyaʼmpa jempɨk tanaitytyaʼm (Mat. 6:​19, 24). Iga dyanam nuʼkneʼ jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji wɨap tanakwiñkejtaʼm siiga tanaidyaytyaʼm confianza Jehová o jempɨk tanaitytyaʼm.

 «YAACHƗYT́AAMƗ»

15. ¿Tyiʼiga jeʼm cristianojyaj iyaʼachɨyyajiñ idyɨk?

¹⁵ Iga dyam jaʼyñeʼ idyɨk in̈an̈kamokyajpa jaʼyan̈ yaʼachaajiyaj jeʼm cristianojyaj ityyajwɨʼɨp Judea nasuntaap idyɨk iga iyaʼachɨyyajiñ (Heb. 10:36). Weeñiyaj in̈an̈kamokneyajum idyɨk jaʼyan̈ kutɨʼɨchiyaj y tun̈gakyaj iwɨpɨktson̈yaj jeʼm Dios In̈maatyi jesɨk dyaʼ idyɨk i yaʼachaaji. Jeʼyukmɨ jeʼm apóstol Pablo iñɨʼmay iga nawɨtsakyajtaiñ iga wɨaiñ iyaʼachɨyyaj jeʼm kutɨʼɨchiyaj juʼutstyim iwat Jesús (Heb. 12:4). Jesɨk Pablo sɨʼ idyɨk in̈mat jeʼm Dios In̈maatyi Jerusalén, tuumtsam 40 pɨxiñtyam ijɨɨsyaj iga dyaʼ wiʼkyajpa ni dyaʼ nɨʼkyajpa hasta jesɨk ikkaʼayajpa idyɨk (Hech. 22:22; 23:​12-14). Mex iga tsaam jaʼyan̈yaj imalwadayyajtoʼoba idyɨk jeʼm cristianojyaj seguido an̈tuʼumayajiñ, ipɨɨmchiyajiñ ife y duroj in̈matyajiñ idyɨk jeʼm Dios In̈maatyi.

16. ¿Juutypɨk miyooxpaʼtpa jeʼm Carta kutsadayyajtawɨʼɨp jeʼm Hebreos iga iñyaʼachɨʼyiñ jeʼm kutɨʼɨchiyaj? (Hebreos 12:7).

¹⁶ ¿Tyi iyooxpaʼtyajpa idyɨk jeʼm wiñtyipɨk cristianojyaj iga iyaʼachɨyyajiñ? Pablo iñɨʼmay jeʼm cristianojyaj iga iaʼmyajiñ juutypɨk wɨap iyooxpaʼtyaj jeʼm kutɨʼɨchiyaj. Jeʼyukmɨ iwɨan̈maday iga Dios iaʼmchiʼ iga in̈an̈kamokyajiñ yaʼachaajiyaj iga tsɨʼyyajiñ juʼuts tuum wɨbɨk cristiano (maayɨʼ Hebreos 12:7). Y jesɨk in̈an̈kamokyajpa yɨʼpyaj yaʼachaajiyaj iyooxpaʼtyajpa idyɨk iga majnam iyaʼachɨyyajiñ y wɨaiñtyim imɨjayaj espiritualmente (Heb. 12:11).

17. ¿Tyiʼiga Pablo ijoodon̈ idyɨk juʼuts in̈jaamyaj jeʼm cristianojyaj jesɨk yaʼachwatyajta?

¹⁷ Pablo ianmajan̈chiʼ jeʼm cristianojyaj iga iyaʼachɨyyajiñ y odoy soʼpsyajiñ. Jempɨk iñɨʼmay tsaam iyooxpaʼtyaj. ¿Tyiʼiga? Wiñtyi Pablo iyaʼachwat jeʼm cristianojyaj, jeʼyukmɨ iwɨjoodon̈ idyɨk  juʼuts in̈jaamyaj. Y okmɨ an̈kejayyajta iga wɨap iyaʼachɨyyaj iga jeʼ iyaʼachɨy, iga jesɨk tsɨʼy juʼuts cristiano tsamtyim yaʼachwatta (2 Cor. 11:​23-25). Pablo iwɨjoodon̈tyim idyɨk tyi nasuntaap iga iyaʼachɨyyajiñ. Iñɨʼmay iga numaaj iniidyayyajiñ idyɨk confianza Jehová: «Aŋwɨ̱jo̱doŋ iga Dios ayo̱xpátpa. D́a t́i aŋcɨ̱ŋpa. D́a i̱ wɨa̱p amalwadáy» (Heb. 13:6).

18. ¿Tyi odoy tan̈kujaʼamaytyaʼmiñ, y tyi wɨɨ iga tan̈wattaʼmiñ?

¹⁸ Yɨʼp jaama weeñi tɨwɨtam sɨʼtyim in̈an̈kamokyaj yaʼachaajiyaj. Tanakwiñkejayyajpa iga tantoyyajpa jesɨk tan̈watpa an̈wejpadoʼoyi por jeʼeyaj y jesɨk tanyooxpaʼtyajpa kun tyityam tanaitytyaʼm (Heb. 10:33). Jeʼm Biblia nɨmpa: «Siiga [...] tatsɨ́ypa juuts jém Jesucristo ipɨxiñt́am, jesɨc agui tajóyixt́a̱p, tamalwadayt́a̱p» (2 Tim. 3:12). Jeʼyukmɨ tanawɨtsaknetamtaiñ iga wɨaiñ tanan̈teeñkamoktaʼm jeʼm kutɨʼɨchiyaj. Wɨɨ iga tanaidyaytyaʼmiñ confianza Jehová iga wɨap tayooxpaʼttaʼm. Odoy tan̈kujaʼamaytyaʼmiñ iga juchixkej iyooxpaʼtpa jeʼm iyooxakɨʼɨwiñ (2 Tes. 1:​7, 8).

19. ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga wɨaiñ tanawɨtsaktamta jesɨk miñpa jeʼm mɨjpɨk yaʼachaaji? (Aʼmɨtyim jeʼm imagen).

¹⁹ Jeʼm carta kutsadayyajtawɨʼɨp jeʼm hebreos tsaam iyooxpaʼtyaj iga nawɨtsakyajtaiñ iga in̈an̈kamokyajpa idyɨk jeʼm kutɨʼɨchiyaj. Jeʼm apóstol Pablo ianmajan̈chiʼ iga iwɨkuyujkayajiñ y iwɨkutɨʼɨyɨyyajiñ jempɨk jaykunuʼgayyajta. Jeempɨgam dyaʼ ikupɨkyajpa jeʼm mɨgoʼoyiyaj iga wɨap ikkupoʼnakedayyaj jeʼm ife. Nɨʼmayyajtatyim iga ipɨɨmchiyajiñ ife iga wɨaiñ ikupɨkyaj jeʼm an̈kiʼmayoʼoyiyaj ichiʼiyajwɨʼɨp Jesús y jempɨk in̈jakyajpa idyɨk jeʼm kumun. An̈kejayyajtatyim iga maaj dyaʼ tan̈kaʼ iyaʼachɨyyaj siiga iaʼmyajpa idyɨk jeʼm kutɨʼɨchiyaj juʼuts tuum yooxpadoʼoyi iga ichiʼiba Jehová iga tsɨʼyyajiñ juʼuts wɨtampɨk cristianojyaj. Siiga tan̈kupɨktaʼmpa yɨʼpyaj an̈kiʼimiyaj wɨaptyim tanyaʼachɨytyaʼm (Heb. 3:14).