Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

“Kitail Nek Tuhpene nan Paradais!”

“Kitail Nek Tuhpene nan Paradais!”

“Ke pahn iang ie mi nan Paradais.”​—LUK 23:43.

KOUL KAN: 145, 139

1, 2. Dahme aramas akan kin medewehki paradais?

RIATAIL Kristian tohto sang sahpw teikan kohla Seoul, Korea, pwe ren iang mihting tohrohr laud ehu. Ni arail kohkohpeseng sang ni wasahn mihting tohrohro, Sounkadehde kan nan Korea pokondohng irail. Me tohto rehrail wie oaloahloahl oh ndindapene: “Kitail nek tuhpene nan Paradais!” Ke leme paradais dahieu me re ndinda?

2 Rahnwet, ahn aramas madamadau duwen paradais kin wekpeseng. Ekei kin nda me paradais wiahte ouraman ehu. Ekei nda me paradais iei wasa ehu sohte lipilipil me re kin nsenamwahu. Ohl duhpekla men me mwohd ni tehpel laud ehu me diren mwenge ele medewe me e mi nan paradais. Sounpar tohto samwalahro, emen lih kilangada wahu ehu me diren wahnrohs kaselel kan oh e inenen mwekidkihda me kahrehda e nda, “Oh, met uhdahn paradais!” Wasao adanekihte Paradais rahnwet, mendahki nan sounpar koaros sinoh kin audehda wasao ileilehki piht 50 samwa. Ia omw madamadau, dahkot Paradais? Ke kin kasikasik me e pahn miehla ehu rahn?

3. Iahd me Paipel tepin koasoia duwen Paradais?

3 Paipel kin koasoia duwen paradais ehu me mi mahso oh pil duwen paradais ehu me pahn miehla ahnsou kohkohdo. Kitail tepin wadek duwen Paradais nan tepin pwuhk en Paipel. Nan ehu kawehwehn Paipel en Kadolik (Douay Version), me kawehwe sang lokaiahn Latin, Senesis 2:8 mahsanih: “Kauno Koht ketin wiahda paradais en kansenamwahu ehu nin tapio: wasa me e ketikihdi ohl me e ketin kapikadao.” Lepin nting kan en Ipru koasoia ‘mwetuwel en Ihden.’ Lepin lokaia wet “Ihden” kin wehwehki “Kansenamwahu,” oh mwetuwelo uhdahn wia wasa kansenamwahu ehu. Mwetuwelo inenen kaselel, rek en mwenge oh mie popohl nanpwungen aramas oh mahn akan.​—Sen. 1:29-31.

4. Dahme kahrehda kitail kak nda me mwetuwel en Ihden wia paradais ehu?

4 Lokaiahn Krihs ong lepin lokaiahn Ipru me kawehwehdi “mwetuwel” iei pa·raʹdei·sos. Pwuhk ehu (Cyclopaedia sang M’Clintock oh Strong) koasoia me ni mehn Krihs men eh rong lepin lokaia wet pa·raʹdei·sos, e pahn kin medewehla wasa laud ehu me sohte keper mi ie, me tuhke laud oh kaselel kan kin kapwarehda soangsoangen wa kan oh pelin tie oh sihpw kan kin wie kangkang dihpw ni keilen pillap mwakelekel kan.​—Pil kilang Senesis 2:15, 16.

5, 6. Dahme kahrehda Adam oh Ihp katihasang ara pai kaselel en kousoan nan Paradais, oh dahme ekei ele kin medewe?

5 Siohwa ketikihdi Adam oh Ihp nan soangen mwetuwel wet, paradais ehu. Ahpw pwehki ira sapeikiong Siohwa, ira katihasang ara pai kaselel en kousoan nan Paradais, ira oh pil neira seri kan. (Sen. 3:23, 24) Mendahki aramas sohla kousoan nan Paradaiso, e mihmihte lao lel Nohlik Lapalapo ni mwehin Nohao.

6 Ekei ele kin medewe, ‘E pahn mie Paradais ehu nin sampah ni ahnsou kohkohdo?’ Dahme ire mehlel kan kasalehda? Ma ke koapworopworki me ke pahn kousoan nan Paradais rehn irail kan me ke poakohng, mie kahrepe mwahu kan me ke ahneki ong koapworopwor wet? Ke kak kawehwehda dahme kahrehda kitail kak kamehlele me e pahn mie paradais ehu ni ahnsou kohkohdo?

MEHN KADEHDE DUWEN PARADAIS EHU NI AHNSOU KOHKOHDO

7, 8. (a) Inou dahieu me Koht ketin wiahda ong Eipraam? (b) Dahme sapwellimen Koht inowo kakete kahrehiong Eipraam en medewe?

7 Wasa me keieu mwahu en diar pasapeng en peidek kan duwen Paradais iei nan Paipel, pwehki pwuhk wet pwilisang rehn Siohwa me ketin kapikada tepin Paradaiso. Medewehla dahme Koht ketin mahsanihong kompoakepaho Eipraam. Koht mahsanih me e pahn ketin kangederehla kadaudok en Eipraam kan “duwehte . . . pihk kan pohn oaroahr kan.” Ih eri ketin wiahda inou kesempwal wet ong Eipraam: “Pwehki kadaudokomw wehi koaros en sampah pahn alehdi kapai ong pein irail pwehki omw rongehr ngilei.” (Sen. 22:17, 18NW) Mwuhr, Koht pil pwurehng mahsanihong nein Eipraam pwutako oh nein naho nah pwutako duwen inou wet.​—Wadek Senesis 26:4; 28:14.

8 Paipel sohte kasalehda me Eipraam medewe me aramas akan pahn alehdi ketingparail nan paradais ehu nanleng. Eri ni Koht eh ketin inoukihda me “wehi koaros en sampah” pahn alehdi kapai, Eipraam kakete medewe me kapai pwukat pahn pweida nin sampah. Ahpw ia duwe, ihte mehn kadehde wet nan Paipel me kasalehda e pahn mie paradais ehu nin sampah?

9, 10. Inou dah kan me wiawihda mwuhr me kahrehda kitail en kasik me e pahn mie paradais ehu ni ahnsou kohkohdo?

9 Koht ketin kamwakid emen kadaudok en Eipraam, Depit, en koasoia duwen ahnsou ehu ni ahnsou kohkohdo me “aramas suwed kan pahn sohrala.” (Mel. 37:1, 2, 10) Ahpw, “me aktikitik kan pahn sapwenikihla [“sampah,” NW] oh re pahn paiamwahu oh popohl.” Depit pil kohpada: “Me pwung kan pahn koukousoan nan [“sampah,” NW] oh re pahn sapwenikihla kohkohlahte.” (Mel. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Ia omw madamadau, ia duwen inou pwukat ar kamwakid irail kan me men wia kupwuren Koht? Irail ahneki kahrepe mwahu en kasik me ehu rahn, ihte aramas pwung kan pahn mi nin sampah oh me sampah pahn pwurehng wiahla paradais duwehte mwetuwel en Ihden.

10 Erein ahnsou reirei, pali laud en mehn Israel ko me dene re kin papah Siohwa kesehla ih oh kaudok mehlel. Eri Koht ketin mweidohng mehn Papilon kan en kalowehdi sapwellime aramas ako, kauwehla sapwarailo, oh kalipala me tohto nan Papilon. (2 Kron. 36:15-21; Ser. 4:22-27) Ahpw sapwellimen Koht soukohp kan kohpada me sapwellime aramas akan pahn pwurala sapwarailo mwurin sounpar 70. Oh kokohp pwukat pweida. Kokohp pwukat pil kesempwal ong kitail rahnwet. Ni atail pahn koasoiapene ekei kokohp pwukat, tehk ia duwen ar kihong kitail kahrepe kan en kasik paradais ehu nin sampah ni ahnsou kohkohdo.

11. Ia duwen Aiseia 11:6-9 eh tepin pweida, ahpw peidek dahieu me kitail pil kakete idek?

11 Wadek Aiseia 11:6-9. Koht ketin doadoahngki soukohp Aiseia en kohpada me ni ahnsou me mehn Israel ko pwurala nan sapwarailo, e pahn mie popohl nan sahpwo. Sohte me pahn lelohng keper sang mahn de aramas. Me pwulopwul oh me mah kan sohte pahn perki mehkot. Met sou katamankihong uhk duwen irair en popohl me mi nan mwetuwel en Ihden? (Ais. 51:3) Aiseia pil kohpada me sampah pwon, kaidehn ihte wehin Israel, pahn “direkihla kupwurokong en KAUN-O, duwehte madau eh kin direkihla pihl.” Iahd me met pahn wiawi? E sansal me met kin dokedoke ahnsou kohkohdo.

12. (a) Kapai dah kan me irail me pwurodo sang arail kalipilipala Papilon alehdi? (b) Dahme kasalehda me Aiseia 35:5-10 pahn pil pweida ni ahnsou kohkohdo?

12 Wadek Aiseia 35:5-10. Tehk me Aiseia pwurehng kohpada me mehn Israel ko me pwurasang Papilon sohte pahn lelohng keper sang mahn de aramas. E nda me sapwarailo pahn kapwarehda rek en mwenge pwehki pihl tohto pahn mie wasao, duwehte mahso nan mwetuwel en Ihden. (Sen. 2:10-14; Ser. 31:12) Ia duwe, kokohp wet pahn pweida ihte ni ahnsoun mehn Israel ko? Tehk me kokohpo pil nda me irail me maskun, nehtuk, oh salengepon kan pahn mwahula. Met sohte wiawihong mehn Israel ko ni arail pwurodo sang Papilon. Ahpw Koht ketin mahsanih me e pahn ketin kamwahwihala soumwahu koaros ni ahnsou kohkohdo.

13, 14. Ia duwen Aiseia 65:21-23 eh pweida ni mehn Suhs ko ar pwurasang Papilon, oh wasa dahieu nan kokohpo me pil anahnehte pweida? (Menlau kilang tepin kilel.)

13 Wadek Aiseia 65:21-23. Ni mehn Suhs ko ar pwuralahng sapwarailo, sohte ihmw mwahu de mwaht en wahnsapw oh mwaht en wain me re diar. Ahpw pwehki Koht ketin kapaiairailda, soahng kan wekila mwuhr. Medewehla uwen aramas ako ar peren ni arail kauwada imwarail oh kousoan loale oh ni arail pereperenki mwenge iou sang dahme irail padokedi!

14 Tehk me kokohp wet kasalehda me kitail “pahn mour werei, rasehng tuhke kei.” Ekei tuhke kin momourki sounpar kid kid kei. Pwehn mour werei duwehte met, aramas akan anahne ahneki roson uhdahn mwahu. Oh ma re kousoan nan soangen wasa me kaselel oh mie popohl me Aiseia kohpada duwe, e pahn uhdahn wia paradais kaselel ehu! Oh kokohp wet pahn pweida!

Ia duwen inou me Sises ketin wiahda duwen Paradais eh pahn pweida? (Menlau kilang parakrap 15, 16)

15. Ia ekei kapai kan me pwuhken Aiseia kohpada duwe?

15 Medewehla ia duwen inou kan me kitail koasoiapenehier ar kasalehda me e pahn mie paradais ehu ni ahnsou kohkohdo. Sampah pwon pahn direkihla aramas akan me Koht ketin kapaiahda. Sohte emen pahn pwunodki lelohng keper sang mahn akan de aramas lemei kan. Me maskun, salengepon, oh nehtuk kan pahn mwahula. Aramas akan pahn kauwada pein imwarail oh perenki koadoahkihada kanarail mwenge. Irail pahn mour werei rasehng tuhke kan. Ei, Paipel kihda mehn kadehde me soangen paradais wet pahn wiawi. Ahpw ekei aramas me kitail koasoiong kakete nda me kokohp pwukat sohte uhdahn wehwehki me e pahn mie paradais ehu nin sampah. Ia duwen omw pahn sapeng irail? Kahrepe mwahu dah kan me ke ahneki en kasikasik uhdahn paradais ehu nin sampah? Ohl me keieu lapalapo, Sises, ketikihda kahrepe mwahu ehu.

KE PAHN MI NAN PARADAIS!

16, 17. Iahd me Sises mahsanih duwen Paradais?

16 Mendahki Sises sohte ketin wiahda sapwung ehu, aramas ako kadeikada oh langahda ih nin tuhkeo pwehn mehla, iangahki mehn Suhs loallap riemen me langalang limwah. Emen ira esehda me Sises iei nanmwarki men oh patohwanohng: “Sises, komw ketin taman ie ni omwi pahn ketilong nan sapwellimomwi Wehi.” (Luk 23:39-42) Inou me Sises ketin wiahiong ohl loallapo pil pidada dahme pahn wiawi ong uhk ni ahnsou kohkohdo. Mahsen en Sises ko kileldi nan Luk 23:43. Ekei me samanih Paipel kin ntingihong kilel en uhdi (comma) mwohn lepin lokaiao “rahnwet” oh kawehwehdi mahsen pwukat: “Mehlel I ndaiong uhk, rahnwet ke pahn iang ie mi nan Paradais.” Madamadau kan wekpeseng me pid ia wasa comma anahne mi ie nan iretikitiko. Ahpw ia wehwehn Sises eh mahsanih “rahnwet”?

17 Nan lokaia tohto nan atail ahnsou, comma kan kin kadoadoahk pwehn sewese kasansalehda wehwehn ire ehu. Ahpw nan doaropwehn mahs kan ni lokaiahn Krihs, comma de period ape sohte kin kadoadoahk ahnsou koaros. Eri kitail ele kin medewe: Ia duwe, Sises mahsanih, “I ndaiong uhk, rahnwet ke pahn iang ie mi nan Paradais”? De e mahsanih, “I ndaiong uhk rahnwet, ke pahn iang ie mi nan Paradais”? Sounkawehwe kan kin kihdi comma mwohn de mwurin lepin lokaiao “rahnwet” nin duwen me re medewe me Sises mahsanih, oh ke kak kilang duwen met nan Paipel kan rahnwet.

18, 19. Dahme sewese kitail en wehwehki dahme Sises mahsanih?

18 Ahpw tamanda dahme Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko duwen eh pwoula. E mahsanih: “Nein-aramas . . . pahn mihmihki nan kapehden sampah rahn siluh oh pwohng silipwong.” E pil mahsanih: “Nein-aramas pahn pengpengla rehn aramas akan, oh re pahn kemehla ih, oh ni kesiluhwen rahn e pahn iasada.” (Mad. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mark 10:34) Wahnpoaron Piter kasalehda me met wiawi. (Wiewia 10:39, 40) Eri, Sises sohte ketila nan Paradais ni rahno me ih oh ohl loallapo me mi limwaho mehla. Paipel mahsanih me Sises wie ketiket “nan Sousou” erein rahn siluh, lao Koht ketin kaiasada.​—Wiewia 2:31, 32. *

19 Eri Sises ketin doadoahngki mahsen pwukat “I ndaiong uhk ni mehlel rahnwet” ni eh wiahda sapwellime inowo ong ohl loallapo. Mwomwen eh mahsen pil kin duwehte mwomwen ahn aramas akan ar lokaia ni mwehin Moseso. Ehu pak Moses nda: “Dehr manokehla kosonned pwukat me I kihong kumwail rahnwet.”​—Deud. 6:6; 7:11; 8:1; 30:15.

20. Dahme utungada atail wehwehki dahme Sises mahsanih?

20 Emen sounkawehwehn Paipel sang Middle East koasoia: “Lepin lokaia kesempwalo iei ‘rahnwet’ oh anahne wadawad ni ahl wet, ‘I ndaiong uhk ni mehlel rahnwet, ke pahn iang ie mi nan Paradais.’ Inowo wiawihda ni rahno oh e pahn pweida mwuhr.” Sounkawehwe menet pil nda me ih mwomwen ahn aramas ako wasao ar lokaia oh met wehwehki me “inowo wiawihda rahn ehu oh pahn uhdahn pweida.” Ihme kahrehda ehu kawehwehn Paipel nan pahr 400 samwa (Syriac version) kawehwehdi iretikitiko ni ahl wet: “Amen, I ndaiong uhk rahnwet me ke pahn iang ie mi nan Mwetuwel en Ihden.” Inou wet kin kangoange kitail koaros.

21. Dahme sohte wiawihong loallapo, oh dahme kahrehda?

21 Ni Sises eh mahsanih duwen Paradais ong loallapo, e sohte mahsanih duwen paradais ehu nanleng. Ia duwen atail ese met? Ehu kahrepe iei me loallapo sohte ese me Sises ketin wiahda inou ehu rehn sapwellime wahnpoaron ko me re pahn iang ih kaunda nanleng. (Luk 22:29) Pil ehu, loallapo saikinte papidaisla, de keikihdi sapwellimen Koht manaman. (Sohn 3:3-6, 12) Eri ni ahnsou me Sises ketin wiahda inowo rehn loallapo, e ketin mahsanih duwen paradais ehu nin sampah. Sounpar kei mwuhr, wahnpoaron Pohl koasoia duwen kaudiahl ehu duwen emen ohl me “mihmi nan paradais.” (2 Kor. 12:1-4) Mendahki Pohl oh wahnpoaron teiko pilipildahr en kohla nanleng oh iang Sises kaunda, Pohl kin koasoakoasoia duwen paradais ehu ni ahnsou kohkohdo. * Ia duwe, paradais wet pahn mi nin sampah? Ke pahn iang mi mwo?

DAHME KE KAK KASIKASIK

22, 23. Dahme ke kak kasikasik?

22 Tamanda me Depit koasoia duwen ahnsou ehu me “me pwung kan pahn koukousoan nan [“sampah,” NW].” (Mel. 37:29; 2 Pit. 3:13) Depit kin koasoakoasoia duwen ahnsou ehu me aramas koaros nin sampah pahn peikiong sapwellimen Koht koasoandi pwung kan. Kokohpo nan Aiseia 65:22 mahsanih: “Nei aramas akan pahn mour werei, rasehng tuhke kei.” Met kasalehda me aramas akan me papah Siohwa nan sapwellime sampah kapwo pahn mourki sounpar kid kid kei. Ke kak kasik me met pahn wiawi? Ei, pwehki nin duwen me Kaudiahl 21:1-4 kasalehda, Koht pahn ketin kapaiahda aramas akan, oh ehu kapai pwukat iei me “mehla solahr pahn wiawi.”

23 Dahme Paipel padahngki duwen Paradais uhdahn sansal. Adam oh Ihp katihasang ara pai en kousoan nan Paradais kohkohlahte, ahpw sampah pahn pwurehng wiahla paradais ehu. Nin duwen me Koht ketin inoukihda, e pahn ketin kapaiahda aramas akan nin sampah. Depit nda me irail me aktikitik kan oh me pwung kan pahn sohsohki sampah oh kousoan loale kohkohlahte. Oh kokohp kan nan pwuhken Aiseia sewese kitail en kilikilangwohng ahnsowo me kitail pahn perenki mour nan paradais kaselel ehu nin sampah. Iahd me met pahn wiawi? Ni ahnsou me sapwellimen Sises inowo ong loallapo pahn pweida. Ke kak iang mi nan Paradaiso. Ni ahnsowo, dahme riatail Kristian ko nda nan mihting tohrohro nan Korea pahn pweida: “Kitail nek tuhpene nan Paradais!”

^ par. 18 Professor C. Marvin Pate ntingihedi me me samanih Paipel tohto kamehlele me ni Sises eh mahsanih “rahnwet,” e mahmahsanih me e pahn ketin pwoula oh mi nan Paradais ni rahnohte, de erein awa 24. Professor Pate pil nda me dahme sapwung duwen madamadau wet iei me e sohte pahrekiong ire mehlel teikan nan Paipel. Karasepe, Paipel mahsanih me Sises ketiket nan Sousou mwurin eh pwoula oh me mwuhr e ketidahla nanleng.​—Mad. 12:40; Wiewia 2:31; Rom 10:7.

^ par. 21 Menlau kilang “Peidek kan Sang Sounwadawad kan” nan Kahn Iroir wet.