Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

KOASOIPEN ARAIL MOUR

Siohwa Ketin Kapaiahda Laud Ei Pilipil

Siohwa Ketin Kapaiahda Laud Ei Pilipil

Nin sohrahn se kanekehla at kihdi kisin doaropwe kan pahn wenihmw kan ni kaimwiseklahn ihmw nan wasa me se kalohk. Pahro 1939, se pirida ni lukepen pwong oh se tangki daulih awa ehu lella kisin kahnimw en Joplin, palieir en pali kapi en Missouri, Wehin Amerika. Mwurinte at kanekehla at kalohk ni keneinei, se douda nan warat sidohsao oh tangala wasao me koasoandi sen tuhpene, wasa me se awih pwihn en kalohk teikan ren leledo. Ele ke pahn medewe, dahme kahrehda se anahne kohla kalohk ni menseng en rahno, mwohn dakadahn ketipin oh pil mwadangete kohkohsang wasao. I pahn ndaiong kumwail mwuhr.

I UHDAHN kalahnganki ei tikida rehn ei pahpa nohno me wia Kristian kei, Fred oh Edna Molohan, me kaiahnehda ie en poadidiong Koht. Ira wia Tohnsukuhl en Paipel kei (Sounkadehdehn Siohwa kan) erein sounpar 20 ni ahnsou me I ipwidi nan pahr 1934. At peneinei kin kousoan Parson, kisin kahnimw ehu ni palieir en pali mese en Kansas. Se iang mwomwohdiso ehu me kereniong koaros wia me keidi kei. At peneinei kin perenki koasoandi mwahu en towehda mihting en mwomwohdiso oh kalohkihong meteikan padahk mehlel duwen Mahsen en Koht. Mwurin souwas en Rahn Kaunop kan se kin koasoanehdi sen kalohk ni ahl akan, me se kin kahdaneki kalohk ong wehipokon ni ahnsowo. Ekei pak se kin pwangada, ahpw pahpa kin ahnsou koaros pwainda kanat aiskurihm mwurin at kalohk.

At kisin mwomwohdiso ahneki wasahn kalohk laud ehu me iangahki kisin kahnimw kei oh wasahn mwaht oh apwalih mahn tohto me mi nan sahpw me karanih kiht. Ni at kin kalohk ong soumwet kan, se kin kalapw kawiliali nait sawaspen Paipel kan ong wahn tuhke kan oh kutohr kan (me ahpwtehn kohsang nan pesen malek ko), de pil malek kan. Pwehki pahpa sawaskihdahr mwohni ong sawaspen Paipel kan, mwenge pwukat sewese kamwenge at peneinei.

DOADOAHK EN KALOHK TOHROHR KAN

Ei pahpa nohno alehda phonograph ehu, me re doadoahngki ong kalohk. I nohn tikitik oh sohte kin doadoahngki dipwisou wet, ahpw I perenki ei kak sewese Pahpa oh Nohno ni ara kin pleihda ehu padahk sang Brother Rutherford rehn me ira kin pwurehng pwurala rehrail oh onop en Paipel kan.

Iang ei pahpa oh nohno kesihnen mwohn warat sidohsahn pakairo

Pahpa wiahda warat sidohsao pwehn wiahla sidohsahn pakair ehu, me speaker laud ehu uhsang ie pohn kadoken sidohsao. Sidohsa wet wia sawas laud ehu ong kihpeseng rongamwahu en Wehio. Se kin tepikihda mahs pleihda keseng pwe aramas en men kohdo rong, a mwuri ehu padahk en Paipel. Ni ahnsou me padahko nek, se kin kihong me men rong kan sawasepen Paipel kan.

Nan kisin kahnimw en Cherryvale, Kansas, Pahpa tangakihla warat sidohsahn pakairo nan wasa kan me aramas kin kommoal ie Rahn Sarawi kan. Eri, emen pilismen ndaiong pahpa me e kak peidi likin wasao. Pahpa eri tangahkihla sidohsao pohn ahl me karanih wasao pwe aramas ako en kak rong prokramo. Ahnsou koaros e kin kaperen en iang Pahpa oh riei pwutak laudo, Jerry, ni soangen ahnsou ko.

Nan pahr 1930 samwa, se iang doadoahk en kalohk tohrohr ehu pwehn mwadang kanekehla wasa kan me uhwong laud kin wiawi. Se kin pirida ni sohrahn (duwehte me se wia nan Joplin, Missouri) oh sohte katairong kihdi kisin doaropwe oh kisin pwuhk kan pahn wenihmw en imwen aramas akan. Mwurin mwo, se kin tuhpene likin kahnimwo pwehn tehk ma mie me pilismen ko koledi oh salihedi.

Erein sounpar ko, pil mie ehu wiepen doadoahk en kalohk me kaperen me se kahdaneki kapar en pakairki ire kan. Pwehn pakairki Wehio, se kin mwarehda sain lapala kan oh kapar kohla nan kahnimw ehu. I tamanda ehu kapar nan at kahnimwo ni kompoakepaht ko mwarehda sain me nda “Pelien Lamalam Wia Lidip oh Koasoandi Likamw Ehu.” Re kapar kohlong nan at kahnimwo lella mpen mwail ehu oh irail eri pwurodo imwato. Paiamwahu pwe sohte me uhwong irail erein kaparo, ahpw re tuhwong tohto me men rong oh tetehk dahme re wiewia.

MIHTING TOHROHR KAN NI AHNSOU ME I PWULOPWUL

At peneinei kin kalapw seiloakla Texas pwehn iang towehda mihting tohrohr kan. Pahpa kin doadoahk ong kompani en kisa ehu, eri se kin iang kisa pwukat ni sohte isepe pwehn kohla ni mihting tohrohr kan oh mwemweitla rehn kiset kan. Rien nohno pwutak laudo, Fred Wismar, oh eh pwoudo, Eulalie, kin kousoan nan Temple, Texas. Rien ei nohno, Fred, iangala padahk mehlel sangete eh pwulopwul ni tepin pahr 1900, papidaisla, oh ehukihong rie kan oh ei nohno dahme e sukuhlki. Riatail Kristian tohto nanwerengen Texas ese Fred pwehki e wia sounapwalih me kin seiloak. E kin kadek, peren, oh ngoang oh e kin wia mehn kahlemeng mwahu ong ie.

Nan pahr 1941, at peneinei iang kisa ehu kohla St. Louis, Missouri, pwehn iang towehda mihting tohrohr laud ehu. Luhk kohwong me pwulopwul koaros en mwohndi karanih wasahn kapahreko pwehn rong en Brother Rutherford padahko, “Sapwellimen Nanmwarkio Seri kan.” Ni kaimwiseklahn eh padahko, koaros me pwulopwul meh 15,000 alehdi kisakis ehu me re sohte kasik. Brother Rutherford oh me sewese ih ko kihong emenemen kiht pwuhk kapwo Children (lokaiahn wai).

Nan April 1943 se iang ehu Mihting Tohrohr nan Coffeyville, Kansas me oaralape “Poangoak en Wia Doadoahk.” Wasao, se rong duwen pakair ehu me mwomwohdiso koaros pahn wia sukuhl kapw ehu, Sukuhl ong Sapwellimen Koht Doadoahk. Se pil ale kisin pwuhk me audaudki mehn kasukuhl 52 me se pahn doadoahngki nan sukuhlo. Mwuhr nan pahrohte, I wia ei tepin padahk nan sukuhlo. Mihting tohrohro pil kesempwal ong ie pwehki, ngehi oh pil meteikan iang papidaisla nan piletik lemwulemwur ehu nan wasahn mwaht ehu me karanih wasao.

I MEN PAPAH NAN PEDEL

I neksang sukuhl nan pahr 1951 oh I anahne pilada dahme I pahn wia nan ei mour. Riei pwutako papahier nan Pedel. I pil uhdahn men papah nan Pedel, eri I kadarala nei doaropweo me I audehda pwehn iang Pedel. Mwurinte mwo, I alehdi luhk en kohla Pedel oh tepida papah wasao nan March 10, 1952. Met wia pilipil uhdahn mwahu ehu me sewese ie en kalaudehla ei papah Koht.

I kasikasik en iang doadoahk nan wasahn wiahda makasihn oh sawasepen Paipel teikan. Ahpw I sohte wia met. I ale pwukoa en wia sounsahpis en mwenge oh mwuhr doadoahk nan wasahn kuk. I perenki doadoahk wet oh sukuhlki soahng tohto. Se kin weliali at ahnsoun doadoahk kan oh kin mie ekis ei ahnsou en kommoal erein ni rahn kan. I kin kalapw kohla nan library en Pedel oh doadoahngki pwuhk tohto wasao pwehn wia pein ei onop. Met kin sewese kakehlakahda ei pwoson oh ei nanpwungmwahu rehn Siohwa. Met pil kalaudehla ei koasoanehdi teng en papah Siohwa nan Pedel erein ei kak. Jerry kohkohsang Pedel nan pahr 1949 oh pwoudikihda Patricia, ahpw ira kousoan karanih Brooklyn oh kin sewese oh kangoange ie erein ei wiahte tohn Pedel kapw men.

Mwurinte ei kohla Pedel, brother kan tepida rapahki tohn Pedel kan me re pahn kilelehdi en iang wia sounkapahrek kan en Pedel. Brother pwukat kin alehdi pwukoa en mwemweitla ni mwomwohdiso kan me dohki mwail 200 sang Brooklyn. Irail pahn wia ehu kapahrek ong wehipokon oh iang mwomwohdiso doadoahk nan kalohk wasao. Ngehi emen brother ko me pilipilda. I saloh ni ei mwemweitla oh wia kapahrek ong wehipokon. Ni ahnsowo, kapahrek ong wehi pokon kin reireiki awa ehu. I kin kalapw seiloak iang kisa pwehn lella ni mwomwohdiso kan. I tamataman mwahu ehu mwurin souwas en Rahn Sarawi ni ahnsoun kopou en pahr 1954. I iangada ehu kisa me pahn pwurala New York oh I anahne lel Pedel ni soutik. Ahpw ni ei pwurupwur kohkohdo, kisinieng laud oh sinoh wiawi. Misihn en kisao sohla kak doadoahk, oh I sohte lella New York lao lel kuloak limau ni menseng en Niehd. Eri I iangada ehu kisa tohrohr kohla Brooklyn oh inenlahte doadoahk nan wasahn kuko. I ekis pwand oh uhdahn pwangada pwehki I sohte meir pwohng ehu pwon. Ahpw peren me I ahneki pwehn papah mwomwohdiso kan oh tuhwong riei Kristian kapw tohto uhdahn kesempwal sang tounmetei koaros me I wiahda.

Kaunopada en wia prokram kan sang redio en WBBR

Erein tepin pahr kan me I papah nan Pedel, I pil tepida iang prokram en onop en Paipel me kin kohda wihk koaros nan redio, WBBR. Wasa wet mi nan keriaun poasoake en ihmw nan 124 Colombia Heights. Brother Alexander H. Macmillan, me kin papah nan Pedel erein sounpar tohto, kin kalapw iang prokram en redio pwukat. Se kin kalapw ekerki ih Brother Mac. E kin wia mehn kahlemeng mwahu ong kiht brother pwulopwul kan nan Pedel pwehki e kin kolokolete eh lelepek mendahki kahpwal tohto.

Se kin doadoahngki kisin doaropwe pwukat en pakairki WBBR

Nan pahr 1958, ei pwukoa wekila oh I tepida iang doadoahk rehn irail kan me kesepwil sang Sukuhl en Kilead. I kin sewese irail en ale neirail doaropwehn kousoan nan sahpw kan (visa) oh pil wiahda koasoandi kan ong ohl oh lih ngoang pwukat. En iang sompihr uhdahn pweilaud ni ahnsou ko, eri pali laud en irail kan me kesepwil pahn kin iang sohp en wa kepwe kohla Aperika oh Eisia. Sounpar kei mwuri, ni sompihr kan ar pweitikitikla, pali laud en misineri kan dake sompihr seiloakla wasa me re pahn papah ie.

Kaunopada doaropwehn kesepwil sang Kilead mwohn prokram en kesepwilo

SEILOAKLA NI MIHTING TOHROHR KAN

Nan pahr 1960, I pwukoahki wiahda koasoandi kan ong doadoahngki sompihr kan pwehn pihr sang Wehin Amerika lel Iurop ong mihting tohrohr laud kan nan pahr 1961. I iang pihrla ni ehu mihting tohrohr ko nan Hamburg, Sehmen. Mwurin mihting tohrohro, ngehi oh brother silimen sang Pedel rent ehu sidohsa oh tang kotehla Sehmen lella Italy oh mwemweitla ni ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Rom. Sang wasao, se kohla France, kotehla nahna kan en Pyrenees, oh pedolong Spain, wasa me atail doadoahk en kalohk keinapwidi. Se kak walahng riat Kristian kan nan Barcelona ekei sawasepen Paipel kan me se kidimala pwehn mwomwen kisakis kei. E uhdahn kaperen en tuhwong irail! Sang wasao, se tangala Amsterdam oh iangada sompihr pwurala New York.

Nan pahr 1962, I ale pwukoa en wiahda koasoandi en seiloak kan ong riatail Kristian 583 me pahn towehda mihting tohrohr laud kan nan sampah pwon. Oaralap en Mihting Tohrohro iei “Rongamwahu Soutuk” me pahn wiawi pahr 1963. Irail pwukat pahn towehda mihting tohrohr laud kan nan Iurop, Eisia, oh South Pacific, oh mwuhr kohla Honolulu, Hawaii, oh Pasadena, California. Re pil pahn mwemweitla Lepanon oh Sordan pwehn kilang sahpw kan nan Paipel. At ohpiso me koasoanehdi ahnsoun iang sompihr oh mi nan hotel kan oh pil alehdi visa koaros me anahn.

IENGEI SOUNSEILOAK KAPW MEN

1963 wia pahr kesempwal ehu ong ie. Nan June 29, I pwoudikihda Lila Rogers sang Missouri, me kohdo Pedel nan pahr 1960. Wihk ehu mwurin at pwopwoudidao, ngehi oh Lila seiloak pidakih sampah ong mihting tohrohr kan oh kohla Krihs, Isip, oh Lebanon. Se wia seiloak mwotomwot ehu sang Beirut kohla ni wasahn peidi en sompihr ehu nan Sordan. Ahpw at doadoahk en kalohk keinapwidi wasao, koperment en wasao sohte kihong nein Sounkadehdehn Siohwa kan visa. Se sehse dahme pahn wiawihong kiht ma se peidi wasao. Medewehla uwen at peren ni at peidi mwo oh kilang pokon en aramas ehu nan kadoken wasahn peidi en sompihro pil sain lapala ehu me nda “Kaselel Sounkadehdehn Siohwa kan”! Oh ia uwen kaperen en pein kilangki masat sahpw kan en Paipel oh kilang wasa kan me Eipraam, Aisek, oh Seikop kousoan ie, wasa me Sises oh sapwellime wahnpoaron kan kalohk ie, oh wasa me Kristian kan tepin miehla oh “lel ni irepen sampah.”​—Wiewia 13:47.

Erein sounpar 55, Lila kin wia ei werek me loalopwoat me kin iang ie nan at pwukoa koaros nan sapwellimen Koht doadoahk. Se seiloakla Spain oh Portugal ekei pak ni ahnsou me at doadoahk nan sapw pwukat keinapwidi. Se kin kangoange kompoakepaht kan oh walahng irail sawasepen Paipel kan oh soahng teikan me re anahne. Se pil kak mwemweitla rehn ekei riatail Kristian me selidi nan imweteng ehu nan Cádiz, Spain. I uhdahn peren pwehki I kak kakehlakairailkihda padahk ehu sang Paipel.

Se iang Patricia oh Jerry Molohan kohla ni Mihting Tohrohro me oaralape “Popohl nin Sampah” nan 1969

Erein sounpar kan sangete pahr 1963, I koasoandi seiloak en mihting tohrohr laud kan nan Aperika, Australia, Central oh South America, Iurop, oh sahpw laud kan en Palimese, Hawaii, New Zealand, oh Puerto Rico. Ngehi oh Lila perenki oh sohte kin manokehla mihting tohrohr tohto pwukat, pil ehu me wiawi nan Warsaw, Poland, nan pahr 1989. Riatail Kristian tohto sang Russia pil kak iang towehda mihting tohrohr laud wet. Ehdin arail iang met! Ekei riatail Kristian kan me se tuhwong selidi nan imweteng sounpar tohto nan Soviet pwehki arail lelepek.

Ehu pwukoa me I perenki iei mwemweitla oh kangoange tohn peneinei en Pedel kan oh misineri kan nan sampah pwon. Ni kaimwiseklahn at mwemweit nan Palieir en Korea, se tuhwong riatail Kristian meh 50 nan imweteng ehu nan Suwon. Riatail Kristian pwukat koaros kasalehda madamadau pwung oh kin kasikasik en pwuhreng papah Siohwa ni saledek. At tuhwong irail kin uhdahn kangoange kiht!​—Rom 1:11, 12.

KEKEIRDA LAUD KIN WAHDO PEREN

I kilangehr ia duwen Siohwa eh kin ketin kapaiahda sapwellime aramas akan erein sounpar kan kohdo. Ni ahnsou me I papidaisla nan 1943, mie mpen sounkalohk 100,000. Ahnsou wet sounkalohk tohtohsang 8,000,000 me kin papah Siohwa nan sahpw 240. Met kin wiawi pwehki irail kan me kesepwil sang Kilead kin sewese laud doadoahk en kalohk. Uhdahn kaperen en iang misineri pwukat oh sewese irail en pekederlahng wasa me re pahn papah.

I uhdahn kalahnganki pwehki ni ahnsou me I pwulopwul, I pilada en doadoahngki ei mour nan sapwellimen Siohwa doadoahk oh audehda doaropwehn iang papah nan Pedel. Siohwa kin ketin kapaiahda ie laud erein sounpar pwukat koaros. Patehng peren me kohsang at papah nan Pedel, sounpar tohto ngehi oh Lila kin perenki iang ekei mwomwohdiso kan nan Brooklyn wia doadoahk en kalohk tohtohsang sounpar 50 oh se wiahda kompoakepaht tohto.

Ei papah nan Pedel kin pousehlahte wiawi pwehki Lila kin utung ie ehuehu rahn. Mendahki ahnsou wet I sounpar 84, I kin perenki wia doadoahk kesempwal en sewese ntingihedi de sapengala kisinlikou kan nan ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan.

Ngehi oh Lila rahnwet

Uhdahn kaperen en wia kisehn sapwellimen Siohwa pwihn kaselel oh kilang mehlel en mahsen kan nan Malakai 3:18 me mahsanih: “Kumwail eri pahn pwurehng kilang wekpeseng en aramas pwung kan oh aramas suwed kan, me kin papah ie oh me sohte kin papah ie.” Ni ehuehu rahn eh kin imwisekla, kitail kin kilang ahn Sehdan sampah kin susuwedla, aramas tohto sohte ahneki koapworopwor oh arail peren kin tikitikla. Ahpw irail kan me kin poakohng oh papah Siohwa kin ahneki mour nsenamwahu​—pil nan ahnsou apwal pwukat—​oh uhdahn mie arail koapworopwor ong ahnsou kohkohdo. Ia uwen eh wia pai kaselel ehu en padahkihong meteikan duwen rongamwahwo! (Mad. 24:14) Wehin Koht pahn kereniong wiliandi sampah mering wet en wiahla paradais ehu. Ia uwen kitail men rahno en pweida! Eri, koaros nin sampah pahn ahneki roson mwahu oh nsenamwahu oh pahn mour kohkohlahte.