Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 17

Ale Sapwellimen Siohwa Sawas Pwehn Pelianda Ngehn Suwed kan

Ale Sapwellimen Siohwa Sawas Pwehn Pelianda Ngehn Suwed kan

“Kitail kin peiong . . . ngehn suwed kan en nanleng.”​—EP. 6:12.

KOUL 55 Dehr Masak!

AUDEPEN ONOP *

1. Nin duwen me Episos 6:10-13 kasalehda, ia ehu ahl me Siohwa kin ketin kasalehda eh nsenohkin kitail? Menlau kawehwehda.

EHU ahl me Siohwa kin ketin kasalehda eh nsenohkin kitail nin duwen sapwellime ladu kan iei sang ni eh kin ketin sewese kitail en pelianda atail imwintihti kan. Atail imwintihti me keieu laud iei Sehdan oh ngehn suwed kan. Siohwa ketin padahkihong kitail duwen imwintihti pwukat, oh e kin ketikihong kitail dahme kitail anahne pwehn pelianda irail. (Wadek Episos 6:10-13.) Ni atail ale sapwellimen Siohwa sawas oh likih ih ni unsek, kitail kak pweida ni atail kin pelianda Tepilo. Kitail kak ahneki soangen likilikohte me wahnpoaron Pohl ahneki. E ntingihedi: “Ma Koht kin ketin ieiang kitail, ihs me pahn uhwong kitail?”​—Rom 8:31.

2. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

2 Nin duwen Kristian mehlel kan, kitail sohte kin medemedewe laud duwen Sehdan oh ngehn suwed kan. Kitail kin medemedewe laud en sukuhlki duwen Siohwa oh papah ih. (Mel. 25:5) Ahpw, kitail anahne ese duwen soahng kan me Sehdan kin wia. Dahme kahrehda? Pwe kitail en kak soikala eh widing kan. (2 Kor. 2:11, ntp.) Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ehu ahl laud me Sehdan oh ngehn suwed kan kin song en pitih aramas. Kitail pil pahn koasoiapene ia duwen atail kak pweida ni atail pelianda irail.

IA DUWEN NGEHN SUWED KAN AR KIN PITIH ARAMAS

3-4. (a) Dahkot wunahni? (b) Ia uwen tohtohn aramas me kamehlele wunahni?

3 Ehu ahl laud me Sehdan oh ngehn suwed kan kin song en pitih aramas iei sang wunahni. Irail kan me kin wia wunahni kose me re kin ese de kamwakid soahng kan me aramas sohte kak ese de kamwakid. Karasepe, ekei kin kose me re kak ese dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo ni arail kin kosetipw de kasawih usu kan. Ekei ele kin mwomwehda me re kin koasoiong me melahr kan. Ekei kin katieni de wia akmanaman kan, oh ele re kin song en mwurih emen tohrohr. *

4 Ia uwen tohtohn aramas me kamehlele manaman en wunahni? Ehu roporop me wiawi nan sahpw 18 nan Latin Amerika oh Caribbean diarada me mpen emen nanpwungen aramas silimen kamehlele akmanaman, katieni, de pweh, oh kereniong nempehn irail pwukat kamehlele me aramas kak koasoiong ngehn kan. Mie pil ehu roporop me wiawi nan sahpw 18 nan Aperika. Tohto sang elep tohn wasa ko nda me re kamehlele katieni. Ei mehlel, sohte lipilipil wasa me kitail mi ie, kitail anahne pere kitail sang wunahni. Met pwehki Sehdan kin nantihong en pitih “sampah pwon.”​—Kaud. 12:9.

5. Ia sapwellimen Siohwa pepehm ong wunahni?

5 Siohwa iei “Koht loalopwoat emen.” (Mel. 31:5) Eri ia sapwellime pepehm duwen wunahni? E ketin kalahdeki! Siohwa ketin mahsanihong mehn Israel kan: “Kumwail dehpa meirongkihla noumwail seri kan nan kisiniei pohn pei sarawi kan; oh dehr mweidohng amwail aramas akan en wia soangen tiahk me duwehte kosetipw, pweh, wunahni de mesehl, oh dehr mweidohng re en kin katieni. KAUN-O, amwail Koht, kin ketin kalahdeki aramas me kin wia soangen tiahk suwed pwukat.” (Deud. 18:10-12) Kristian kan sohte mi pahn Kosonnedo me Siohwa ketikihong mehn Israel ko. Ahpw, kitail ese me sapwellime pepehm kan ong wunahni sohte wekila.​—Mal. 3:6.

6. (a) Ia duwen Sehdan eh kin doadoahngki wunahni pwehn wiakauwe aramas akan? (b) Nin duwen me Eklesiasdes 9:5 kasalehda, dahme uhdahn mehlel duwen irair en me melahr akan?

6 Siohwa ketin padahkihong kitail duwen wunahni pwehki e ketin mwahngih me Sehdan kin doadoahngki pwehn wiakauwe aramas akan. Sehdan kin doadoahngki wunahni pwehn wiahda likamw kan​—iangahki likamw me dene me melahr kan wie momour wasakis tohrohr. (Wadek Eklesiasdes 9:5.) Sehdan pil kin doadoahngki wunahni pwehn kamasepwehkih aramas akan oh kahrehiong irail en sohpeisang Siohwa. Eh mehn akadei iei me irail kan me kin wia wunahni en likih ngehn suwed kan ahpw kaidehn Siohwa.

IA DUWEN ATAIL EN PELIANDA NGEHN SUWED KAN

7. Dahme Siohwa ketin mahsanihong kitail?

7 Nin duwen me kitail koasoiapene mwoweo, Siohwa ketin mahsanihong kitail dahme kitail anahne ese pwe kitail en dehr dukula pahn Sehdan oh ngehn saut kan. Kitail tehk ekei kahk kan me kitail kak wia pwehn pelianda Sehdan oh ngehn saut kan.

8. (a) Ia ahl me kitail en keieu doadoahngki pwehn pelianda ngehn suwed kan? (b) Ia duwen Melkahka 146:4 eh kasalehda duwen ahn Sehdan likamw me pid mehla?

8 Wadek Mahsen en Koht oh doudouloale. Iei ahl wet me kitail en keieu doadoahngki pwehn soikala likamw kan me ngehn suwed kan kin wiahda. Mahsen en Koht kin rasehng kedlahs keng ehu me kak kasalehda likamw kan me Sehdan kin wiahda. (Ep. 6:17) Karasepe, Mahsen en Koht kin kasalehda duwen likamw me dene me melahr kan kak koasoiong me momour kan. (Wadek Melkahka 146:4.) Met pil katamankihong kitail me Siohwa kelehpw me kak ketin kasalehda dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo. (Ais. 45:21; 46:10) Ma kitail kaukaule wadek Mahsen en Koht oh doudouloale, kitail pahn onopadahng soikala oh tateki likamw kan me ngehn suwed kan kin men kitail en kamehlele.

9. Soangen wiewia dah kan me pidada wunahni me kitail anahne soikala?

9 Sohte kin wia soahng kan me pid wunahni. Nin duwen Kristian mehlel kei, kitail sohte kin wia soangen wiepen wunahni sohte lipilipil. Karasepe, kitail sohte kin kohla rehn sounkapwour eni kan de song en koasoiong me melahr kan ni ahl sohte lipilipil. Nin duwen me kitail koasoiapene nan iren onop en mwoweo, kitail kin soikala tiahk en mehla kan me poahsoankihda padahk me dene me melahr akan kin wie momourte wasakis tohrohr. Oh kitail sohte kin kasawih usu kan de wia kosetipw pwehn song en esehda duwen ahnsou kohkohdo. (Ais. 8:19, 20) Kitail ese me soangen wiewia pwukat koaros uhdahn keper oh kak kahrehiong kitail en ehuong Sehdan oh ngehn saut kan.

Alasang tepin Kristian kan sang ni omw kesehla soahng kan me ele pidada manaman en ngehn suwed kan oh soikala mehn kamweit kan me pid wunahni (Menlau kilang parakrap 10-12)

10-11. (a) Dahme ekei ni mwehin tepin Kristian kan wia ni ahnsou me re sukuhlki duwen padahk mehlel? (b) Nin duwen me 1 Korint 10:21 kasalehda, dahme kahrehda kitail en alasang mehn kahlemeng en tepin Kristian kan, oh ia duwen atail kak wia met?

10 Kesehla kepwe kan me pidada manaman en ngehn suwed kan. Ekei me kousoan nan Episos erein mwehin tepin Kristian kan kin wia wunahni. Ni arail sukuhlki duwen padahk mehlel, re wiahda wekidekla laud. Paipel mahsanih: “Me tohto me kin wia akmanaman wapene neirail pwuhk ko oh isikada mwohn aramas koaros.” (Wiewia 19:19) Re wia soahng koaros me re kak pwehn pelianda ngehn suwed kan. Neirail pwuhk en akmanaman kan uhdahn pweilaud. Re sohte kihla de netikihla pwuhk pwukat, ahpw re isikala. Re nsenohki laud arail en kaperenda Siohwa sang ia uwen pweilaud en pwuhk pwukat.

11 Ia duwen atail kak alasang mehn kahlemeng en tepin Kristian ko? E pahn wia elen erpit en kesehla soahng sohte lipilipil me pidada manaman en ngehn suwed kan. Mepwukat iangahki mehn silasil kan duwehte luwou de pil soangen dipwisou teikan me aramas kin doadoahngki de ahneki pwehn song en pere irail sang ngehn suwed kan.​—Wadek 1 Korint 10:21.

12. Peidek dah kan me kitail en pein idek rehtail me pid mehn kamweit kan?

12 Tehk kanahieng mehn kamweit kan. Pein idek rehmw: ‘I kin wadek pwuhk, makasihn, de oaralap kan nan Internet me pid manaman en ngehn suwed kan? A ia duwen koul kan me I kin rong, kasdo oh TV kan me I kin kilang, de video game kan me I kin mwadongki? Mehn kamweit kan me I kin wia kin pidada wunahni? E kin kasalehda duwen soangen eni kan duwehte vampire, zombie, de ngehn manaman kan? E kin wiahda en mwomwen me akmanaman, mwur de mesehl, de keria kan wia mehkot kaperen oh sohte keper?’ Ei mehlel, kaidehn mehn kamweit koaros duwen soai likamw kan kin pidada wunahni. Ni omw kasawih mehn kamweit kan, koasoanehdi teng en wiahda pilipil kan me pahn seweseiuk en kadohwaneweisang uhk soahng kan me Siohwa ketin kalahdeki. Kitail men wia uwen atail kak en “kolokol nsenmwakelekel” mwohn silangin Koht.​—Wiewia 24:16. *

13. Dahme kitail en soikala wia?

13 Soikala koasoia soai kan duwen ngehn saut kan. Me pid met, kitail men alasang mehn kahlemeng en Sises. (1 Pit. 2:21) Mwohn Sises ketidihdo sampah, e mwahngih laud duwen Sehdan oh ngehn saut kan. Ahpw e sohte kin mahsanih duwen dahme ngehn suwed pwukat wiadahr. Sises kupwurki padahkihong aramas akan duwen Siohwa, a kaidehn duwen Sehdan. Kitail kak alasang Sises sang ni atail sohte koasoiaseli duwen ngehn saut kan. Ahpw, kitail kin kasalehda sang atail koasoi kan me padahk mehlelo ‘kipedier nan mohngiongitail.’​—Mel. 45:1.

Kitail sohte anahne masak ngehn suwed kan. Siohwa, Sises, oh tohnleng kan ahneki manaman me laudsang irail (Menlau kilang parakrap 14-15) *

14-15. (a) Dahme kahrehda kitail en dehr masak ngehn suwed kan? (b) Mehn kadehde dah me kasalehda me Siohwa kin ketin pere sapwellime aramas akan rahnwet?

14 Dehr masak ngehn suwed kan. Nan sampah soh unsek wet, soahng suwed kan kakete wiawihong kitail. Aksident kan, soumwahu, de pil mehla kakete wiawi ni soh kasikpe. Ahpw kitail en dehr medewe me ngehn kan me kahrehda mepwukat en wiawi. Paipel kawehwehda me “paisuwed” kak lelohng aramas koaros. (Ekl. 9:11) Me pid ngehn saut kan, Siohwa ketin kasalehda me e uhdahn ketin sapwellimanki manaman laudsang irail. Karasepe, Koht sohte ketin mweidohng Sehdan en kemehla Sohp. (Sohp 2:6) Ni mwehin Moseso, Siohwa ketin kasalehda me e ketin sapwellimanki manaman laudsang samworo en Isip kan me kin wia akmanaman kan. (Eks. 8:18; 9:11) Mwuhr nanleng, Siohwa ketikihong Sises manaman pohn Sehdan oh ngehn saut kan, eri Sises ketin kesepwekehsang nanleng ngehn saut ko. Oh ni ahnsou kohkohdo, re pahn lekdekdiong nan pwoahr loalo me soh kapi, wasa me re sohte pahn kak wiakauwe emen.​—Kaud. 12:9; 20:2, 3.

15 Kitail kilang mehn kadehde tohto me Siohwa kin ketin pere sapwellime aramas akan rahnwet. Medewehla met: Kitail wie kalokalohki oh padapadahngki padahk mehlelo wasa koaros nin sampah. (Mad. 28:19, 20) Imwilahn met, kitail kasalehda duwen wiewia suwed kan en Tepilo. Ma Sehdan kak, e pahn kauhdi doadoahk me kitail wiewia, ahpw e sohte kak. Eri kitail sohte anahne masak ngehn suwed kan. Kitail ese me Siohwa “ketin mwasamwasahn sampah pwon, pwehn ketin kakehlahda irail kan me arail mohngiong kin loalopwoatohng ih.” (2 Kron. 16:9) Ma kitail lelepek ong Siohwa, ngehn saut kan sohte kak wiakauwe kitail.

KAPAI KAN ONG ME KIN ALE SAPWELLIMEN SIOHWA SAWAS

16-17. Menlau kihda ehu karasaras duwen eimah en pelianda ngehn suwed kan.

16 Kitail anahne eimah pwehn pelianda ngehn suwed kan, ahpw keieu ni ahnsou kan me kompoakepatail de kisehtail uhwongada kitail. Ahpw Siohwa kin ketin kapaiahda irail kan me kasalehda eimah. Medewehla dahme wiawihong emen sister me adaneki Erica, me kousoan nan Ghana. Erica sounpar 21 ni eh tepida onop Paipel. Pwehki eh pahpao wia samworo men me kin wia akmanaman, aramas akan kasik me Erica pahn iang wia tiahk en wunahni me pidada kang uduk me aramas meirongkihong en eh pahpao koht ko. Ni Erica eh sohte men wia met, eh peneineio medewehki me e kasarowe koht ko. Eh peneineio kamehlele me koht ko pahn kalokehkin irail soumwahu en mwahliel oh pil paliwar.

17 Ahn Erica peneineio song en idingkihong ih en wia arail tiahko, ahpw e sohte wia met, mendahki met wehwehki me e anahne kohkohsang imweo. Ekei Sounkadehde kan mweidohng en mi rehrail. Pwehki met, Siohwa ketin kapaiahda Erica ni eh ketikihong ih peneinei kapw ehu​—ienge Kristian kan me e wiahkihla uhdahn rie. (Mark 10:29, 30) Mendahki eh peneineio sohla wiahkin ih arail peneinei oh isikala eh kepwe ko, Erica loalopwoatohngete Siohwa, papidaisla, oh met wiahla pioneer men. E sohte masak ngehn saut kan. Oh me pid eh peneineio, Erica nda, “I kin kapakapki rahn koaros me ei peneineio pahn ehu rahn pehm kapai en ese Siohwa oh ahneki saledek me kin kohsang atail kin papah atail Koht limpoako.”

18. Kapai dah kan me kitail kin alehdi pwehki atail likih Siohwa?

18 Kaidehn kitail koaros pahn lelohng soangen kasongosong laud wet ong atail pwoson. Ahpw, kitail koaros anahne pelianda ngehn suwed kan oh likih Siohwa. Ma kitail wia met, kitail pahn ale kapai tohto, oh kitail pahn soikala dukula pahn ahn Sehdan likamw kan. Oh pil, kitail sohte pahn mweidohng pepehm en masak ngehn saut kan en kauhdi kitail sang atail en papah Siohwa. Laudsang mehkoaros, kitail pahn kakehlakahda atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Tohnpadahko Seims ntingihedi: “Uhpahiong Koht; ahpw pelianda Tepil, oh e pahn tangasang kumwail. Kumwail karanihala Koht, oh e pahn ketin karanihala kumwail.”​—Seims 4:7, 8.

KOUL 150 Rapahki Komourpomw Rehn Koht

^ par. 5 Ni limpoak, Siohwa ketin padahkihong kitail duwen ngehn suwed kan oh kahpwal kan me re kak kahrehda. Ia duwen ngehn suwed kan ar kin song en pitih aramas akan? Dahme kitail kak wia pwehn pelianda ngehn suwed kan? Nan iren onop wet kitail pahn koasoiapene ia duwen Siohwa eh kin ketin sewese kitail en dehr dukula pahn arail likamw kan.

^ par. 3 WEHWEHN LEPIN LOKAIA KAN: Wunahni kin dokedoke soahng kan me aramas kin kamehlele oh wiewia kan me pidada ngehn saut kan. E pil pidada lamalam me dene ngenen aramas melahr kan kin wie momour mwurin paliwararail mehla oh me re kak koasoiong me wie momour kan, ahpw mehlel ni arail doadoahngki emen sounkapwour eni. Wunahni pil pidada soangen wiewia kan duwehte katieni oh kosetipw. Nan iren onop wet, akmanaman kin dokedoke wiewia kan me pid manaman en ngehn suwed kan. E pil kak pidada keria kan, oh wiahda de kasohrehla mwur de mesehl kan. E sohte pidada en pitih emen ni arail kamwakid pehrail kan uhdahn pitipit, nin duwen me ekei kin wia ong mehn kamweit.

^ par. 12 Elder kan sohte ahneki pwuhng en wiahda kosonned kan me pid mehn kamweit kan. Ahpw, emenemen Kristian anahne doadoahngki kadeikpen loale me kaiahnda sang Paipel ni eh kin pilada dahme e pahn wadek, kilang, de mwadongki. Tapwin peneinei kan me ahneki erpit kin tehk kanahieng me mehn kamweit kan me eh peneinei kin pilada en pahrekiong kaweid oh ire mehlel kan sang nan Paipel.​—Menlau kilang oaralapo nan jw.org® Sounkadehdehn Siohwa kan Kin Inapwihdi Soangen Kasdo, Pwuhk, de Koul kei?” pahn ABOUT US > FREQUENTLY ASKED QUESTIONS.

^ par. 54 WEHWEHN KILEL: Kilelen Sises nin duwen atail Nanmwarki manaman nanleng me ketin kahluwa karis en tohnleng kan. Mwoalen Siohwa mi pohnangirail.