Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 33

Sukuhlsang Ahn Daniel Mehn Kahlemeng

Sukuhlsang Ahn Daniel Mehn Kahlemeng

“Kowe emen me uhdahn kesempwal.”​—DAN. 9:23, NW.

KOUL 73 Komw’ Ketikihong Kiht Eimah

AUDEPEN ONOP a

1. Dahme kahrehda mehn Papilon ko kasawihada mwomwen Daniel?

 SOUKOHP Daniel pwulopwul ni ahnsou me mehn Papilon kan wahla en sensel nan Papilon wasa me dohsang Serusalem. Ahpw mendahki e pwulopwul, kaunen Papilon ko kasawihada mwomwen Daniel. Irail kasawih “mwomwen aramas”​—me Daniel “masamwahu, paliwar kehlail,” oh me e kohsang peneinei kesempwal ehu. (1 Sam. 16:7) Eri irail kaiahnehda en papah nan tehnpaso.​—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Ia sapwellimen Siohwa pepehm ong Daniel? (Esekiel 14:14)

2 Siohwa ketin poakohng Daniel kaidehn pwehki mwomwehu de pwehki pwais tohrohr me e ahneki nan tehnpaso. Ni mehlel, ele Daniel sounparte 20 ni ahnsou me Siohwa ketin mahsanih me e duwehte Noha oh Sohp, ohl kei me kin papah Ih ni lelepek erein sounpar tohto. (Sen. 5:32; 6:9, 10; Sohp 42:16, 17; wadek Esekiel 14:14.) Oh Siohwa ketin pousehlahte poakohng Daniel erein eh mour me mwahu oh werei.​—Dan. 10:11, 19.

3. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

3 Nan iren onop wet, kitail pahn tehkpene ahn Daniel irair riau me kahrehiong en kesempwal ong Siohwa. Keieu, kitail pahn koasoiapene ehuehu irair oh kousapahlih ahnsou dah kan me e kasalehda met. Mwuri, kitail pahn kilang dahme sewese Daniel en kakairada irair pwukat. Ni kaimwisekala, kitail pahn koasoiapene ia duwen atail kak alasang ih. Mendahki iren onop wet ntingdi ong me pwulopwul kan, kitail koaros kak sukuhlsang ahn Daniel mehn kahlemeng.

KAHLEMENGIH AHN DANIEL EIMAH

4. Ia duwen Daniel eh kasalehda eimah? Menlau kihda ehu karasaras.

4 Aramas eimah ele kin masepwehkada, ahpw irail sohte kin mweidohng met en kauhiraildihsang wia dahme pwung. Daniel wia mwahnakapw pwulopwul men me uhdahn eimah. Medewehla ahnsou riau me e kasalehda eimah. Keieuo ele e wiawi mpen pahr riau mwurin mehn Papilon kan kamwomwala Serusalem. Nanmwarki Nepukadnesar en Papilon ouramankihda ouraman kamasepwehk ehu duwen lapalahn sansal ehu. E ruwese me nah ohl loalokong kan, iangahki Daniel, ren kawehwehiong dahme e ouramankihdao oh ia wehwehn ouramano. Ma irail sohte kak wia met, e pahn kemeirailla koaros. (Dan. 2:3-5) Daniel anahne mwadang mwekid; pwe ma soh, aramas tohto pahn mehla. E “mwadang pwuralahng me lapalap akan oh peki re en awih mahs pwe en song kawehwehiong nanmwarkio sapwellime alimano.” (Dan. 2:16) Met kasalehda me Daniel eimah oh pwoson. Ia duwen? Paipel sohte mahsanih me Daniel kin kawehwehda ouraman kan mwoweo. E peki rehn kompoakepah kan​—me adarail ko ni wehwehn Papilon Sadrak, Mihsak, oh Apedneko​—“irail en kapakapohng Koht en nanleng pwe en kupwurkalahngan oh kawehwehiong irail ouraman riro.” (Dan. 2:18) Siohwa ketin sapengala kapakap ko. Sang ni sapwellimen Koht sawas, Daniel kawehwehda ahn Nepukadnesar ouramano. Daniel oh kompoakepah ko sohte mehla.

5. Pil ni ahnsou dah me Daniel anahne eimah?

5 Ahnsou ehu mwurin Daniel eh kawehwehda ouramano duwen lapalahn sansalo, mehkot pil wiawi me e anahne eimah laud. Nepukadnesar ouramankihda pil ehu ouraman kamasepwehk. Ouraman wet mie lapalahn tuhke pwoat. Ni eimah Daniel kawehwehiong nanmwarkio wehwehn ouramano. E pil padahkihong nanmwarkio me e pahn sahliella oh sohla wia nanmwarki erein ahnsou ehu. (Dan. 4:25) Nanmwarkio kakete medewe me Daniel kin uhwong ih oh e kakete wiahiong Daniel en kamakamala. Ahpw Daniel kasalehda eimah oh kawehwehda ouramano.

6. Dahme ele sewese Daniel en eimah?

6 Dahme ele sewese Daniel en eimah erein eh mour? Ni ahnsou me e pwulopwul, Daniel uhdahn sukuhlsang mehn kahlemeng en eh nohno pahpa. Ira kin peikiong kaweid me Siohwa ketikihong pahpa nohno en Israel kan, oh ira padahkihong neira seri ko sapwellimen Koht Kosonned kan. (Deud. 6:6-9) Daniel ese duwen Kosonned Eisek ko oh pil oaritik tohto duwen Kosonnedo. Karasepe, e ese dahme mehn Israel ko kak kang oh sohte kak kang. b (Lip. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Daniel pil ese poadopoad en sapwellimen Siohwa aramas akan oh ese dahme wiawihong irail ni ahnsou me re sohte peikiong Siohwa. (Dan. 9:10, 11) Soahng kan me wiawi nan ahn Daniel mour kamehlelehiong me Siohwa oh Sapwellime tohnleng manaman kan pahn sewese ih.​—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

Daniel kakairada eh eimah sang ni eh onop, kapakap oh likih Siohwa (Menlau kilang parakrap 7)

7. Dahme sewese Daniel en ahneki eimah? (Pil kilang kilel.)

7 Daniel onopki dahme sapwellimen Koht soukohp kan ntingihdi, iangahki kokohp kan en Seremaia. Sang ni eh onopo, Daniel esehda mwuhr me mehn Suhs ko me wie sensel ahnsou werei nan Papilon pahn kereniong saledekla. (Dan. 9:2) Daniel kin kilang me dahme Siohwa ketin mahsanih kin pweida, oh met kakehlakahda eh likih Siohwa, oh irail kan me uhdahn kin likih Koht kak kalaudehla arail eimah. (Pil kilang Rom 8:31, 32, 37-39.) Me keieu kesempwal, Daniel kin kalapw kapakapohng Semeo nanleng. (Dan. 6:10) E wehkohng Siohwa dipe kan oh ehukihong eh pepehm. Oh Daniel peki sawas. (Dan. 9:4, 5, 19) Duwehte kitail koaros, Daniel sohte ipwidihte ahneki eimah. Ahpw, e kakairada irairo sang ni onop oh kapakap oh sang ni eh likih Siohwa.

8. Ia duwen atail kak kakairada eimah?

8 Pwehn kakairada eimah, dahme kitail anahne wia? Ele atail pahpa nohno kan kin kangoange kitail en eimah, ahpw irail sohte kak wiahiong kitail en eimah ma pein irail kin eimah. En eimah duwehte omw kin sukusukuhlki doadoahk kapw ehu. Ehu ahl me ke kak koahiekla nan doadoahko iei sang ni omw kilikilang ahn sounpadahko wiewia kan oh eri alasang eh mehn kahlemeng. Duwehte met, kitail kin sukuhlki en eimah sang ni atail tehk mwahu ia duwen meteikan ar kasalehda irair wet oh eri alasang arail mehn kahlemeng. Eri dahme kitail sukuhlkihsang Daniel? Duwehte ih, kitail anahne esehla mwahu Mahsen en Koht. Kitail anahne wiahda nanpwungmwahu keren rehn Siohwa sang ni atail kalapw kapakap ong ih oh padahkihong atail pepehm. Oh kitail anahne likih Siohwa, kamehlele me e pahn ketin ahnsou koaros sewese kitail. Eri ni ahnsou me atail pwoson lelohng kasongosong, kitail pahn eimah.

9. Ia duwen atail kin paiekihda ni atail kasalehda eimah?

9 Kitail kin paiekihda ni ahl tohto sang ni eimah. Medewehla dahme wiawihong Ben. E kin iang sukuhl ehu nan Sehmen wasa me koaros kin kamehlele me aramas kohsang mahn oh medewe me koasoipen kepikipik nan Paipel sohte mehlel. Ehu ahnsowo, Ben ahneki ahnsou mwahu en kesihnenda mwohn tohnsukuhl ko oh kawehwehda dahme kahrehda e kamehlele me mour kepikipikda. E eimah oh padahkihong koaros dahme e kamehlele. Ia imwilahn met? Ben koasoia, “Ei sounpadahko rong kanahieng oh ntingihedi soahng kan me I doadoahngki oh ehukihong emenemen tohnsukuhl ko dahme I kamehlele.” Ia duwen iengen Ben tohnsukuhl ko mwekidki met? Ben koasoia, “Me tohto irail rong dahme I anahne koasoia, oh irail nda me re waunekin ie.” Dahme wiawihong Ben kasalehda me meteikan kin kalapw wauneki aramas akan me kin eimah. Irail pil kak sewese ekei en esehla Siohwa. Ni mehlel, mie kahrepe mwahu en kakairada eimah.

KAHLEMENGIH AHN DANIEL LOALOPWOAT

10. Dahkot loalopwoat?

10 Paipel kin kalapw mahsanih duwen loalopwoat de limpoak loalopwoat me Siohwa kin ketin kasalehiong sapwellime aramas akan. Paipel pil mahsanih duwen loalopwoat me sapwellimen Koht ladu kan kin kasalehiong emenemen. (2 Sam. 9:6, 7) Atail loalopwoat kak kekehlailla. Kitail pahn kilang ia duwen ahn Daniel loalopwoat eh kehlailla.

Siohwa ketin katingih ahn Daniel loalopwoat sang ni eh ketin poaronehdo tohnleng men pwehn kakuhpene ewen laion ko (Menlau kilang parakrap 11)

11. Ia duwen Daniel eh kasalehda loalopwoat ni ahnsou me e mahla? (Menlau kilang kilel ni kilin Kahn Iroir wet.)

11 Ahn Daniel loalopwoat ong Siohwa lelohng songosong erein eh mour. Ahpw me keieu apwal me wiawi ni ahnsou me e daulih sounpar 90. Ni ahnsowo, Papilon lohdi pahn mehn Media oh Persia oh Nanmwarki Darius me kaunda irail. Kaun kan me kin papah Nanmwarki Darius kailongki Daniel oh sohte wauneki eh Koht. Eri irail pilahnehda en kemehla Daniel. Irail wiahda nanmwarkio en sainla kosonned ehu me pahn kasonge ma Daniel pahn loalopwoatohng eh Kohto de nanmwarkio. Ihte me Daniel anahne wia pwehn kadehdehda me e loalopwoatohng nanmwarkio oh pwehn dehr ale kalokolok, iei e sohte pahn kapakap ong Siohwa rahn 30. Daniel pilada en loalopwoatohng Siohwa. Imwilahn met, e lekdekiong nan pwoaren laiono. Ahpw Siohwa ketin katingih ahn Daniel loalopwoat sang ni eh kapitasang ni ewen laion ko. (Dan. 6:12-15, 20-22) Ia duwen atail kak loalopwoatohngete Siohwa duwehte Daniel?

12. Ia duwen ahn Daniel loalopwoatohng Siohwa eh sohte ohla?

12 Pwehn loalopwoat ong Siohwa, kitail anahne ahneki limpoak laud ong ih. Ahn Daniel loalopwoat ong Siohwa sohte kak ohla pwehki e uhdahn poakohng Semeo nanleng. E sansal me Daniel kakairada limpoako sang ni eh medemedewe sapwellimen Siohwa irair kaselel kan oh ia duwen eh kin ketin kasalehda met. (Dan. 9:4) Daniel pil kalahnganki soahng mwahu koaros me Siohwa ketin wiahiongehr oh Sapwellime aramas akan.​—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

Duwehte Daniel, ke kak kakairada loalopwoat me sohte kak ohla ong Siohwa sang ni omw uhdahn poakohng Ih (Menlau kilang parakrap 13)

13. (a) Kasongosong en loalopwoat dah me neitail me pwulopwul kan kin lelohng? Menlau kihda ehu karasaras. (Pil kilang kilel.) (b) Nin duwen me kisin kasdou kasalehda, ia duwen omw pahn sapeng ma meteikan idek ma Sounkadehdehn Siohwa kan kin utung irail kan me pilada en mourki mouren ohl mwahuki ohl?

13 Duwehte Daniel, neitail me pwulopwul kan kin mi nanpwungen aramas akan me sohte kin wauneki Siohwa oh sapwellime koasoandi kan. Soangen aramas pwukat ele sohte kin perenki emen me kin poakohng Koht. Ekei pil kin song en tiahksuwedih neitail me pwulopwul kan pwehn kauwehla arail loalopwoatohng Siohwa. Karasepe, tehk dahme wiawihong mwahnakapw pwulopwul men me adaneki Graeme, me kin mi Australia. E lelohng kahpwal laud ehu ni ahnsou me e high school. Sounpadahko idek rehn tohnsukuhl ko ia arail madamadau ma kompoakparail men ndaiong irail me ih emen me kin mourki mouren ohl mwahuki ohl. Sounpadahko nda me koaros me pwungki me kompoakparailo mourki mouren ohl mwahuki ohl anahne kesihnenda ehu wasa, oh me sohte pwungki en kesihnenda ehu wasa. Graeme koasoia, “Tohnsukuhl ko koaros kesihnenda ehu wasa oh utung tiahko, ahpw ngehite oh emen Sounkadehde me kesihnen ehu wasa me sohte kin.” Eri irairo uhdahn apwalla oh Graeme anahne kasalehda ma e loalopwoat ong Siohwa. E koasoia, “Erein awa ehu pwon me se suksukuhl, tohnsukuhl teikan oh pil sounpadahk ko kin kauwe oh kapailokei kiht. I wia uwen ei kak koaros en pere ei pwoson ni meleilei oh ni ahl me konehng, ahpw irail sohte rong dahme I koasoia.” Ia ahn Graeme pepehm? E koasoia, “I sohte perenki ni ahnsou me iengei tohnsukuhl ko kapailokei ie, ahpw I peren pwehki I loalopwoatohngete Siohwa oh pere dahme I kamehlele.” c

14. Ia ehu ahl me kitail kak loalopwoatohngete Siohwa?

14 Duwehte Daniel, uwen laud en atail poakohng Siohwa ih uwen laud en atail pahn koasoanehdi teng en loalopwoat ong Ih. Kitail kin kakairada limpoako sang ni atail sukuhlki sapwellimen Siohwa irair kaselel kan. Karasepe, kitail kak onopki soahng kan me e ketin wiahda. (Rom 1:20) Ma ke pahn kalaudehla omw poakohng oh wauneki Siohwa, ke kak wadek artikel mwotomwot kan nan kisin pwuhko “Was It Designed?” de kilang kisin kasdo ko. Ke pil kak kousapahlih ire kan nan kisin pwuhk ko Was Life Created? oh The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Tehk dahme emen sister pwulopwul sang Denmark me adaneki Esther koasoiahki duwen pwuhk ko: “Audepen pwuhk ko uhdahn kaselel. Pwuhk ko sohte kin padahkihong uhk dahme ken kamehlele; ahpw e kin koasoia ire mehlel kan oh mweidohng uhk en wiahda omw pilipil.” Ben me kitail koasoipene mwoweo, koasoia: “Mehn sawas pwukat uhdahn kakehlakahda ei pwoson. Met kadehdehiong ie me Koht ketin kapikada mour.” Mwurin omw onopki mehn sawas pwukat, ele ke pahn pwungki ni Paipel eh mahsanih: “Maing Siohwa at Koht, komwi me ketin warohng sapwellimanki lingan, wahu oh roson, pwehki omwi ketin kapikada mehkoaros.”​—Kaud. 4:11. d

15. Ia ehu ahl me kitail kak kakairada nanpwungmwahu rehn Siohwa?

15 Ehu ahl me kitail kak kalaudehla atail poakohng Siohwa iei sang ni atail onopki mwahu mouren sapwellime Ohlo, Sises. Sister pwulopwul men me adaneki Samira, me kin mi Sehmen, wia met. E koasoia: “I esehla mwahu duwen Siohwa sang ni ei onopki duwen Sises.” Ni ahnsou me e seri, Samira apwalki wehwehki me Siohwa kak wia kompoakepah oh me e ketin poakohng ih. Ahpw e kak wehwehki sapwellimen Sises pepehm. E pil koasoia: “I perenki Sises pwehki e ketin kadek oh poakohng seri kan.” Eh kalaudehla eh poakohng Sises, ih uwen laud en eh esehla poakohng Siohwa. Dahme kahrehda? E koasoia: “I ekisekis wehwehkihda me Sises kin kahlemengih Semeo ni unsek. Ira duwepenehte. I wehwehkihda me met ehu kahrepen Siohwa eh ketin kadarodo Sises nin sampah pwe aramas akan en esehla mwahu Siohwa.” (Sohn 14:9) Ma ke men kakehlaka omw nanpwungmwahu rehn Siohwa, ke seu wiahda ahnsou en sukuhlki duwen Sises ni uwen omw kak? Ma ke wia met, omw poakohng Siohwa oh omw loalopwoat ong ih pahn kehlailla.

16. Dahme kahrehda kitail anahne kin loalopwoat? (Wadek Melkahka 18:25; Maika 6:8)

16 Ma kitail kin loalopwoat ong meteikan, kitail kak kalapw ahneki kompoakepah keren rehn irail kan me kin loalopwoat ong kitail. (Rud 1:14-17) Oh ma kitail loalopwoatohng Siohwa, kitail kak ahneki meleilei oh itarki dahme mie. Dahme kahrehda? Pwehki Siohwa ketin inoukihda me e pahn ketin loalopwoatohng irail kan me kin loalopwoat ong ih. (Wadek Melkahka 18:25; Maika 6:8.) Medewehla met. Sounkapikada Manamano ketin inoukihda en ketin ahnsou koaros poakohng kitail! Oh ni eh kin ketin wia met, sohte kahpwal, sounuhwong, de pil mehla kak katohrekitailsang ih. (Dan. 12:13; Luk 20:37, 38; Rom 8:38, 39) Ia uwen eh kesempwal me kitail en alasang Daniel oh loalopwoatohngete Siohwa!

POUSEHLAHTE SUKUHLSANG DANIEL

17-18. Dahme kitail pil kak sukuhlkihsang Daniel?

17 Nan iren onop wet, kitail koasoiapenehte ahn Daniel irair riau. Ahpw mihete me kitail kak sukuhlkihsang ih. Karasepe, Siohwa ketikihong Daniel kaudiahl oh ouraman kei, oh E ketikihong koahiek en kawehwehda kokohp kan. Tohtohn kokohp ko pweidahr. Kokohp teikan kihda oaritik kan duwen ahnsou kohkohdo me pahn kamwakid aramas koaros nin sampah.

18 Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn tehk kokohp riau me Daniel ntingihedi. En wehwehki kokohp ko kak sewese kitail koaros, me pwulopwul oh mah, en wiahda pilipil mwahu ahnsou wet. Kokohp ko pil kak kakehlaka atail eimah oh loalopwoat pwe kitail en onopadahng kahpwal kan me pahn wiawi ni ahnsou keren.

KOUL 119 Sen Ahneki Pwoson Mehlel

a Me pwulopwul kan me kin papah Siohwa kin kalapw lelohng kasongosong kan me kin kasonge arail eimah oh arail loalopwoatohng Siohwa. Iengarail tohnsukuhl kan ele kin kapailokehkin irail arail kamehlele duwen kepikipik. De iengarail kan ele kin song en wiahki mehn kemenkouruhr arail kin papah Koht oh mourki sapwellime koasoandi kan. Ahpw nin duwen me iren onop wet pahn kasalehda, irail kan me kin kahlemengih soukohp Daniel oh papah Siohwa ni eimah oh loalopwoat kin uhdahn erpit.

b Daniel ahneki kahrepe siluh pwehn dehr kang mwengehn Papilon ko: (1) Ele uduk ko kohsang mahn kan me Kosonnedo keinapwihdi. (Deud. 14:7, 8) (2) Ele uduk ko sohte kakerkersang nta koaros. (Lip. 17:10-12) (3) En kang mwenge ko kakete wia kisehn kaudokiong koht likamw.​—Pil kilang Lipai 7:15 oh 1 Korint 10:18, 21, 22.

c Menlau kilang kisin kasdou The Result of True Righteousness Will Be Peace nan jw.org.

d Pwehn kakehlaka omw limpoak ong Siohwa, ke pil kak onopki pwuhko Draw Close to Jehovah, me pahn seweseiuk en esehla mwahu sapwellimen Siohwa irair kaselel kan.