Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 5

Doadoahngki “Mwahu Amwail Ahnsou”

Doadoahngki “Mwahu Amwail Ahnsou”

“Kumwail pousehlahte tetehk kanahieng duwen amwail kin weweid pwe en dehr duwehte aramas pweipwei kan ahpw en duwehte aramas loalokong kan, oh kumwail doadoahngki mwahu amwail ahnsou.”​—EP. 5:15, 16.

KOUL 8 Siohwa Iei At Wasahn Ruk

AUDEPEN ONOP *

1. Ia duwen atail kak wiahda ahnsou ong Siohwa?

 KITAIL kin perenki wiahda ahnsou ong irail kan me kitail kin nsenohki. Pwopwoud ehu kin perenki wiahda ahnsou pwe ira en mwomwohdpene oh koasoakoasoipene. Me pwulopwul kan kin perenki patehng kompoakparail keren kan. Kitail koaros kin perenki patehng riatail Kristian kan. Ahpw me keieu kesempwal, kitail kin perenki wiahda ahnsou ong atail Kohto. Kitail kak wia met sang ni atail kin kapakap ong ih, wadek sapwellime Mahsen, oh doudouloale kupwure oh sapwellime irair kaselel kan. Kitail kin uhdahn kesempwalki atail ahnsou me kitail wiahda ong Siohwa!​—Mel. 139:17.

2. Kahpwal dah me kitail ahneki?

2 Kitail kin perenki kapakap ong Siohwa oh onopki Paipel, ahpw e sohte kin ahnsou koaros mengei en wia soahng pwukat. Kitail kin uhdahn kedirepw, oh met kak kahrehda en apwal ong kitail en wiahda ahnsou en kaudokiong Siohwa. Atail doadoahk, atail peneinei, oh pil soahng teikan me kitail anahne wia kin kak kihsang atail ahnsou oh kahrehiong kitail en pehm me kitail nohn kedirepw en kapakap, onop, oh doudouloale.

3. Dahme pil kin kihsang atail ahnsou?

3 Mie soahng ehu me pil kak kihsang atail ahnsou. Ma kitail sohte kanahieng, kitail kak kedirepwkihla soahng kan me ele sohte sapwung ahpw kak kihsang pali laud en atail ahnsou oh kahrehda en apwal ong kitail en karanihala Siohwa. Karasepe, e mwahu en kin wiahda ahnsou en mwemweit. Mehn kamweit kan me kitail kin pilada ele mwahu, ahpw ma kitail kin doadoahngki pali laud en atail ahnsou en wia soahng pwukat, atail ahnsou en kaudokiong Siohwa pahn tikitikla. Kitail anahne tamataman me mehn kamweit kan kaidehn me keieu kesempwal.​—Lep. Pad. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Dahme kitail pahn koasoiapene met?

4 Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene dahme kahrehda kitail anahne pilada dahme keieu kesempwal nan atail mour. Kitail pahn pil koasoiapene ia duwen atail kak doadoahngki mwahu atail ahnsou ong Siohwa oh ia duwen atail kak paiekihda atail wia met.

WIAHDA PILIPIL MWAHU; PILADA DAHME KEIEU KESEMPWAL

5. Ia duwen me pwulopwul men eh medemedewe kaweid me mi nan Episos 5:15-17 eh kak sewese ih en pilada elen mour me keieu mwahu?

5 Pilada soangen mour me keieu mwahu. Me pwulopwul kan kin medemedewe dahme keieu mwahu ong arail mour. Arail sounpadahk kan nan sukuhl, tohn arail peneinei kan me kaidehn Sounkadehdehn Siohwa kei ele kin kangoange irail en kohla iang sukuhl laud pwe ren kak ahneki doadoahk mwahu oh koadoahkihada mwohni tohto. Ahpw en iang sukuhl laud kak kihsang arail ahnsou laud. Weksang met, pahpa nohno kan oh kompoakparail kan nan mwomwohdiso ele kin kangoange me pwulopwul kan en doadoahngki arail mour pwehn papah Siohwa. Dahme kak sewese me pwulopwul men me kin poakohng Siohwa en wiahda pilipil me keieu mwahu? E pahn uhdahn paiekihda ma e wadek Episos 5:15-17 oh doudouloale. (Wadek.) Mwurin eh wadek iretikitik pwukat, me pwulopwulo kak pein idek reh: ‘Dahme “Siohwa ketin kupwurki”? Pilipil dah me pahn kaperenda Siohwa? Mehnia pilipil me pahn sewese ie en doadoahngki mwahu ei ahnsou?’ Tamataman me “rahn akan me suwed,” oh ahn Sehdan sampah pahn kereniong imwisekla. E pahn wia elen loalokong en doadoahngki atail mour pwehn wia soahng kan me pahn kaperenda Siohwa.

6. Pilipil dahieu me Mery wiahda, oh dahme kahrehda e wia pilipil mwahu ehu?

6 Pilada dahme kesempwal. Pwehn doadoahngki mwahu atail ahnsou, mwein kitail anahne pilada nanpwungen soahng riau me ele sohte sapwung. Kitail kak kilang duwen met sang dahme wiawi ni ahnsou me Sises ketin mwemweitla rehn Mery oh Marda. Marda uhdahn perenkihda Sises eh mwemweitla rehra me kahrehda e wiahda mwenge tohto. Ahpw Mery mwohndi rehn Sises oh rongorong dahme e mahsanih. Dahme Marda wia sohte sapwung, ahpw Sises mahsanih me Mery pilada “mehkot me keieu mwahu.” (Luk 10:38-42, ntp.) Mwuhr, ele Mery manokehla mwenge dah me re kang ni ahnsowo, ahpw kitail kak kamehlele me e sohte manokehla dahme e sukuhlkihsang Sises. Duwehte Mery eh kesempwalki ahnsou me e wiahda ong Sises, kitail pil kin kesempwalki atail wiahda ahnsou ong Siohwa. Ia duwen atail kak doadoahngki mwahu soangen ahnsowo?

DOADOAHNGKI MWAHU OMW AHNSOU ONG SIOHWA

7. Dahme kahrehda e uhdahn kesempwal en kin kapakap, onop, oh doudouloale?

7 Ke anahne wehwehki me kapakap, onop, oh doudouloale kin wia kisehn atail kaudok. Ni atail kin kapakap, kitail kin koasoakoasoiong Samatailo nanleng me ketin poakohng kitail. (Mel. 5:7) Ni atail kin onop Paipel, kitail kin “padahngki duwen Koht,” de ale loalokong en Koht me ketin wia Utupen erpit koaros. (Lep. Pad. 2:1-5) Ni atail kin doudouloale duwen soahng kan me kitail sukuhlki duwen Siohwa, kitail kin medemedewe duwen sapwellime irair kaselel kan oh tamataman soahng kaselel kan me e ketin kupwurki wiahiong kitail oh aramas koaros. Ih ahl wet me keieu mwahu en doadoahngki atail ahnsou. Ahpw dahme kak sewese kitail en wia met?

Ke kak rapahkihda wasa meleilei ehu pwehn wia pein omw onop? (Menlau kilang parakrap 8-9)

8. Dahme kitail kak sukuhlkihsang Sises duwen eh ketin doadoahngki sapwellime ahnsou nan sapwtehno?

8 Ma kak, pilada wasa ehu me meleilei. Medewehla mehn kahlemeng en Sises. Mwohn eh tapiada sapwellime doadoahk en kalohk nin sampah, e ketila nan sapwtehn oh ketiket wasao erein rahn 40. (Luk 4:1, 2) Ni wasa meleileio, Sises kak kapakap ong Siohwa oh doudouloale dahme Semeo ketin kupwurki ih en wia. Met sewese Sises en ketin kaunopada ong kasongosong kan me e pahn kereniong lelohng. Ia duwen omw kak paiekihda sapwellimen Sises mehn kahlemeng? Ma ke ahneki peneinei laud ehu, ele ke sohte kak ahnsou koaros diarada wasa meleilei ehu nan imwamwailo. Ma ih duwen met, ele ke kak rapahki wasa meleilei ehu likin ihmw. Ih met me Julie kin wia ni ahnsou me e kin men wiahda ahnsou ong Siohwa oh kapakap. Ih oh eh pwoudo kin mi nan apartment ehu nan France, oh e apwal en kelehpwla oh sohte me pahn kedirepwa ih. Julie koasoia: “Eri I kin kohla alu rahn koaros ni wasa me aramas kin kohla kommoal oh mwemweit ie. Ih wasao me I kak kelehpwla, sohte me pahn kedirepwei ie, oh I kak uhdahn koasoiong Siohwa.”

9. Mendahki eh kin ketin soupisek, ia duwen Sises eh ketin kasalehda me e kesempwalki eh nanpwungmwahu rehn Siohwa?

9 Sises kin uhdahn ketin soupisek. Wasa koaros me e kin ketila ie, pokon en aramas akan kin men idawehn ih oh koaros kin men mihmihte reh. Ehu ahnsowo, “tohn kahnimwo pwon pokonpene ni wenihmwo” pwehn kilang ih. Ahpw, Sises kin ketin tehk mwahu me ahnsou koaros e pahn mie sapwellime ahnsou en kapakap ong Siohwa. Nin sohrahn, e ketila “kalapwukala wasa kis” pwehn kak kapakap ong Semeo.​—Mark 1:32-35.

10-11. Nin duwen me Madiu 26:40, 41 mahsanih, kaweid kesempwal dahieu me Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko nan mwetuwel en Ketsemeni, ahpw dahme wiawi?

10 Ni kaimwiseklahn pwohng me Sises ketiket nin sampah, ni ahnsou me sapwellime doadoahk en kalohk imwisekla, Sises pil ketin pwurehng rapahki wasa meleilei ehu pwehn kak kapakap oh doudouloale. E ketin diarada wasa meleilei ehu nan mwetuwel en Ketsemeni. (Mad. 26:36) Ni ahnsowo, Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko mehkot me uhdahn kesempwal duwen kapakap.

11 Medewehla dahme wiawi. Ni arail lella ni mwetuwel en Ketsemeni, e mwein daulihlahr lukepen pwong. Sises mahsanihong sapwellime wahnpoaron ko en “mwasamwasahn,” ih eri ketilahsang wasao pwehn kapakap. (Mad. 26:37-39) Ahpw ni eh wie kapakap, re meirla. Ni eh mahsanihada ar wie memeir, Sises pil ketin pwurehng kangoange irail en “pousehlahte mwasamwasahn oh poadidiong kapakap.” (Wadek Madiu 26:40, 41.) E ketin wehwehki me mie soahng kei me re pwunodki oh re pwangadahr. Ni kadek, e ketin pohnese me “paliwar me luwet.” Pak riau Sises ketila pwehn kapakap, ahpw ni eh pwurodo, e mahsanihada sapwellime tohnpadahk ko ar wie memeir, a kaidehn wie kapakap.​—Mad. 26:42-45.

Ke kak wiahda ahnsou en kapakap ni omw sohte nohn pwang? (Menlau kilang parakrap 12)

12. Dahme ke kak wia ma ke nohn pwunod de nohn pwang en kapakap?

12 Pilada ahnsou mwahu. Ele ekei pak kitail kin nohn pwunod de nohn pwang en kapakap. Ma met wiawihong uhk, ken ese me kaidehn kowe kelehpw. Dahme ke kak wia? Ekei me kin ahnla kapakap ong Siohwa ni imwiseklahn rahn ehu esehda me e mwahu en kin kapakap ni soutik kan ni ahnsou me irail sohte nohn pwang. Ekei diarada me en mwohdada de en kelepwukidi kin sewese irail en medemedewe mwahu ni arail kin kapakap. Ahpw ia duwen ma ke nohn pwunod de nohn mworus en kapakap? Padahkihong Siohwa omw pepehm. Ke kak kamehlele me Samatailo me ketin kadek kalahngan pahn ketin wehwehki.​—Mel. 139:4.

Ke kak soikala sapeng text kan oh email kan erein mihting kan? (Menlau kilang parakrap 13-14)

13. Ia duwen neitail sehlpwohn de tablet ape ar kak kerempwa kitail ni atail kin kapakap, onop, de iang towehda mihting?

13 Dehr mweidohng mehkot en kerempwaiuk ni omw onop. Kaidehn kapakapte me kak kakehlakahla atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Onopki Mahsen en Koht oh iang towehda mihting en mwomwohdiso kan pil kak sewese kitail en karanihala Koht. Mie mehkot me ke kak wia pwehn doadoahngki mwahu omw ahnsou ong onop oh iang towehda mihting kan? Pein idek rehmw, ‘Dahme kin kalapw kerempwa ie ni ahnsou me I kin iang towehda mihting kan de ni ei kin songosong en wia ei onop?’ E kakete sang ni emen eh delepwohnihiuk, de sang omw ale email, de text nan noumw sehlpwohn de pil tablet ape? Rahnwet, aramas rar rar kei kin naineki dipwisou pwukat. Ekei sounroporop nda me ma noumw sehlpwohno mi karanihiuk, e kak kerempwa omw men medemedewehte dahme ke wiewia. Emen ohl saman koasoia: “Ke sohte kin medemedewe dahme ke wiewiao. Ke kin medemedewe ehusoahng tohrohr.” Mwohn kapokon kan kin tepida, pakair kin kalapw kohda pwehn padahkihong kitail en kapiredi neitail sehlpwohn de tablet ape pwehn dehr kerempwa meteikan. Ia duwe, kitail kak pil wia soahngohte ni atail kin kelehpwla pwe neitail sehlpwohn de tablet ape en dehr kerempwa kitail de kauwe atail ahnsou ong Siohwa?

14. Nin duwen me Pilipai 4:6, 7 mahsanih, ia duwen Siohwa eh pahn ketin sewese kitail en dehr medewe soahng teikan?

14 Peki Siohwa en ketin seweseiuk en dehr medewe ehu soahng tohrohr. Ma ke tehkada me ke tepidahr medemedewe ehu soahng tohrohr ni omw kin wia pein omw onop de iang towehda mihting, peki rehn Siohwa en ketin seweseiuk. Ma ke kin pwunod, ele ke pahn apwalki uhdihsang medewe omw iren kapwunod kan oh nantihong onop de rong mwahu ni mihting kan. Ahpw e uhdahn kesempwal ken wia met. Kapakapki popohl me pahn pere, kaidehn omw mohngiongte, ahpw pil omw “kehl en madamadau.”​—Wadek Pilipai 4:6, 7.

KAPAKAP, ONOP, OH TOWEHDA MIHTING KAN KIN MWAHU ONG KITAIL

15. Ia ehu kamwahupen atail wiahda ahnsou ong Siohwa?

15 Ma ke wiahda ahnsou en koasoiong, rong, oh medemedewe duwen Siohwa, ke pahn paiekihda laud. Ia duwen? Keieu, ke pahn wiahda pilipil mwahu kan. Paipel kamehlelehiong kitail me “ma ke pahn padahngki mehkot sang rehn me loalokong kan, ke pahn pil loalokongla.” (Lep. Pad. 13:20) Eri, ma ke wiahda ahnsou ong Siohwa, me wia Utupen erpit, ke pahn loalokongla. Ke pahn esehla mwahu ia duwen omw pahn kaperenda ih oh ia duwen omw pahn soikala pilipil kan me kin kansensuwedihala ih.

16. Ia duwen atail wiahda ahnsou ong Siohwa eh pahn kamwahwihala atail padahk?

16 Keriau, ke pahn wiahla sounpadahk mwahu men. Ni atail kin onop Paipel rehn emen, atail mehn akadei me keieu kesempwal iei en sewese neitail tohnsukuhlo en karanihala Siohwa. Ni atail kalaudehla atail kin kapakap ong Siohwa oh sukuhlki duwen ih, atail limpoak ong ih pahn laudla oh kitail pahn kak padahkihong neitail tohnsukuhlo en pil poakohng ih. Medewehla sapwellimen Sises mehn kahlemeng. E ketin kawehwehda duwen Siohwa ni ahl limpoak ehu me kahrehda e sewese sapwellime tohnpadahk kan en pil poakohng Siohwa.​—Sohn 17:25, 26.

17. Dahme kahrehda kapakap oh onop kin sewese kitail en kakehlakahla atail pwoson?

17 Kesiluh, omw pwoson pahn kehlailla. Medewehla dahme kin wiawi ni omw kin peki kaweid, kamweit, de sawas sang rehn Koht. Ehuehu ahnsou me Siohwa kin ketin sapengala omw kapakap ko, omw pwoson ih kin kehlailla. (1 Sohn 5:15) Dahme pil kak sewese omw pwoson en kak kehlailla? Wia pein omw onop. Tamataman me ‘pwoson kin kohsang dahme ke rong.’ (Rom 10:17) Ahpw, pwehn kakehlakahla atail pwoson, kitail anahne wia laudsang en ihte sukuhlki duwen soahng kan. Dahme kitail pil anahne wia?

18. Menlau kawehwehda dahme kahrehda kitail anahne doudouloale.

18 Kitail anahne doudouloale dahme kitail sukuhlki. Medewehla dahme wiawihong sounnting en Melkahka 77. E kin pwunod pwehki e medewe me Siohwa sohla ketin kupwurki ih oh ienge mehn Israel ko. E kin uhdahn pwunodki met kahrehda e sohte kak meir nipwong. (Iretikitik 2-8) Dahme e wia? E patohwanohng Siohwa: “I pahn medemedewe duwen mehkoaros me komw ketin wiadahr I pahn medemedewe duwen sapwellimomwi wiewia manaman akan.” (Iretikitik 12) Ei mehlel, sounmelkahka menet uhdahn ese soahng kan me Siohwa ketin wiadahr ong sapwellime aramas akan mahso, ahpw e pil idekte: “Dah? Koht ketin melielahr sapwellime kalahngan? Engieng wilianlahr kalahngan en kupwure?” (Iretikitik 9) Sounmelkahkao doudouloale duwen sapwellimen Siohwa wiewia kan oh pil duwen Siohwa eh ketin kasalehda kadek kalahngan oh limpoak mahso. (Iretikitik 11) Ia imwilahn met? Sounmelkahkao kamehlelehla me Siohwa sohte pahn ketin meliehla sapwellime aramas akan. (Iretikitik 15) Duwehte met, omw pwoson pahn kehlailla ni omw kin doudouloale dahme Siohwa ketin wiadahr ong sapwellime aramas akan oh dahme e ketin wiadahr ong pein kowe.

19. Ia pil ehu me kitail kin paiekihda atail wiahda ahnsou ong Siohwa?

19 Kapahieu, oh me keieu kesempwal, omw limpoak ong Siohwa pahn lalaudla. Laudsang irair kaselel teikan, limpoak pahn kamwakid uhk en peikiong Siohwa, wiahda tounmetei kan me pahn kaperenda ih, oh pil dadaur pahn kahpwal koaros. (Mad. 22:37-39; 1 Kor. 13:4, 7; 1 Sohn 5:3) Sohte mehkot me kesempwalsang omw nanpwungmwahu keren rehn Siohwa!​—Mel. 63:1-8.

20. Ia duwen omw pahn wiahda ahnsou en kapakap, onop, oh doudouloale duwen Siohwa?

20 Tamataman me kapakap, onop, oh doudouloale kin wia kisehn atail kaudok. Duwehte Sises, rapahkihda ahnsou oh wasa me meleilei pwehn wiahda ahnsou ong Siohwa. Kihsang soahng kan me kak kerempwa iuk. Peki rehn Siohwa en ketin seweseiuk en dehr mweidohng mehkot en kerempwa iuk ni omw kin kaudokiong ih. Ma ke kin doadoahngki mwahu omw ahnsou ni ahnsou wet, Siohwa pahn ketin katingihkin uhk mour kohkohlahte nan sapwellime sampah kapwo.​—Mark 4:24.

KOUL 28 Wiahla Kompoakepahn Siohwa

^ Siohwa iei kompoakepatail me keieu mwahu. Kitail kin kesempwalki atail nanpwungmwahu reh, oh kitail men kalaudehla atail esehla ih. Kitail kin anahne ahnsou pwehn esehla emen. Met kin duwehte atail kin men pousehlahte kakairada atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Atail mour en rahnpwukat kin uhdahn kedirepw, eri ia duwen atail kak wiahda ahnsou en karanihala Samatailo nanleng, oh ia duwen atail pahn paiekihda atail wia met?