Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 27

Dehr Medewehki Pein Kowe Laudsang Dahme Konehng

Dehr Medewehki Pein Kowe Laudsang Dahme Konehng

“I ndaiong kumwail koaros en dehr medewehki pein kumwail laudsang dahme konehng, ahpw en kasalehda me kumwail ahneki madamadau pwung.”​—ROM 12:3.

KOUL 130 En Kin Mahkpene

AUDEPEN ONOP *

1. Nin duwen me Pilipai 2:3 mahsanih, ia duwen aktikitik eh kamwakid kitail en ahneki nanpwungmwahu rehn meteikan?

KITAIL kin ni aktikitik uhpah sapwellimen Siohwa koasoandi kan oh pohnese me E kin ahnsou koaros ketin mwahngih dahme keieu mwahu ong kitail. (Ep. 4:22-24) Aktikitik kin kamwakid kitail en mwohneki mahs kupwuren Siohwa sang pein nsenatail oh pil wiahki me meteikan lapalapasang kitail. Pwehki met, kitail kin ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa oh pil iengatail Kristian kan.​—Wadek Pilipai 2:3.

2. Dahme wahnpoaron Pohl wehwehki, oh dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

2 Ahpw ma kitail sohte kanahieng, kitail kakete alasang ahn aramas akan en sampah wet madamadau me kin pohnmwahso oh roporop. * E mwomwen me ekei Kristian kan ni mwehin wahnpoaron ko lelohng kahpwal wet, pwehki wahnpoaron Pohl ntingkilahng Kristian kan nan Rom: “I ndaiong kumwail koaros en dehr medewehki pein kumwail laudsang dahme konehng, ahpw en kasalehda me kumwail ahneki madamadau pwung.” (Rom 12:3) Pohl wehwehki me kitail anahne wauneki pein kitail. Ahpw aktikitik pahn sewese kitail en ahneki madamadau toupahrek duwen pein kitail. Iren onop wet pahn koasoia irair siluh me aktikitik pahn sewese kitail en dehr medewehki pein kitail laudsang dahme konehng. Irair pwukat iei (1) atail mouren pwopwoud, (2) atail pwukoa kan nan sapwellimen Siohwa pwihn, oh (3) kilel kan, kisin kasdo kan, de atail koasoi kan me kitail kihda nan Internet (social media).

KASALEHDA AKTIKITIK NAN MOUREN PWOPWOUD

3. Dahme kahrehda e kakete mie kahpwal nan mouren pwopwoud, oh ia duwen ekei ar song en apwalihala kahpwal pwukat?

3 Siohwa ketin kupwurki me pwopwoud kan en kin peren. Ahpw pwehki re sohte unsek, ele mie soahng kan me re sohte pahn pwungkipene. Ni mehlel, Pohl ntingihedi me irail kan me pwopwoud pahn lelohng soangen kahpwal kei. (1 Kor. 7:28) Ekei irail diarada me re kin kalapw akamaiong arail pwoud, oh kin medewe mendahte ira pwopwoudida. Ma ira kin pwungki madamadau en sampah, ira pahn mwadang medewe me ira anahne mweipeseng. Ira pahn medewe me dahme keieu kesempwal iei en medemedewehte dahme mwahu ong pein emenemen.

4. Dahme kitail en dehr wia?

4 Kitail en dehr medewe me atail mouren pwopwoud sohte pweida. Kitail ese me Paipel mweidada mweipeseng en pwopwoud pwehki kahrepe ehute, me iei tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud. (Mad. 5:32) Eri ma kitail lelohng soangen kahpwal ko me Pohl koasoia duwe, kitail sohte pahn men mweidohng pohnmwahso en kahrehiong kitail en tepida medewe: ‘Ia duwe, ahi pwoudo kin nsenohkin ie? E kin kasalehiong ie soangen limpoak me I warohng ale? I pahn nsenamwahu ma I mi rehn emen tohrohr?’ Tehk me peidek pwukat kin pidadahte pein emen. Erpit en sampah pahn kangoange iuk ken idawehn omw mohngiong oh wia dahme pahn kahrehiong uhk en peren, mehnda ma met kakete kahrehiong uhk en mweisang omw pwoud. Ahpw Paipel mahsanih me ke anahne ‘raparapahki kamwahupen meteikan, a kaidehn ahmw kante.’ (Pil. 2:4) Siohwa ketin kupwurki ken kolokolete omw mouren pwopwoud, ahpw kaidehn ken mweisang omw pwoud. (Mad. 19:6) E ketin kupwurki ken kin mwohneki mahs sapwellime koasoandi kan, a kaidehn pein uhk.

5. Nin duwen me Episos 5:33 mahsanih, ia pahn mwomwen ahn pwopwoud ehu ara wiewia ong emenemen?

5 Pwopwoud ehu anahne poakohng oh wauneki emenemen. (Wadek Episos 5:33.) Paipel padahkihong kitail me kitail en kin medemedewehte en kihkihwei a kaidehn en alialehte. (Wiewia 20:35) Soangen irair dah me pahn sewese pwopwoud ehu en kasalehda limpoak oh wahu? Pasapengo iei aktikitik. Ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kan me kin aktikitik pahn rapahki, kaidehn kamwahuparail kante, ahpw pil “kamwahupen meteio.”​—1 Kor. 10:24.

Pwopwoud aktikitik ehu kin sawaspene oh sohte kin akamaipene (Menlau kilang parakrap 6)

6. Dahme ke sukuhlkihsang dahme Steven oh Stephanie koasoia?

6 Aktikitik sewesehier pwopwoud Kristian tohto en diar nsenamwahu nan arail mouren pwopwoud. Karasepe, ohl pwopwoud men me adaneki Steven nda: “Ma kumwa kin ehupene, kumwa pahn doadoahkpene, ahpw mehlel ni ahnsou me mie kahpwal kan. Kumwa sohte pahn medewe ‘dahme keieu mwahu ong ie?’ ahpw kumwa pahn medewe ‘dahme keieu mwahu ong kita?’” Eh pwoudo, Stephanie, ahneki soangen madamadauohte. E nda: “Sohte me kin mwahuki mi rehn emen me kin kalapw akamai. Ni at sohte kin pwungkipene mehkot, se kin song en diarada kahrepeo. Kiht eri kapakap, wia roporop, oh koasoiapene ia duwen at pahn kamwahwihala kahpwalo. Se kin peiong kahpwalo, ahpw kaidehn emenemen.” Pwopwoud kan kin uhdahn paiekihda ni arail sohte kin medewehte pein irail laudsang dahme konehng.

PAPAH SIOHWA NI AKTIKITIK AHNSOU KOAROS

7. Dahme brother men anahne wia ni eh alehdi pwukoa ehu nan sapwellimen Siohwa pwihn?

7 Kitail kin wiahki pwais kaselel ehu en papah Siohwa ni ahl koaros me kitail kak. (Mel. 27:4; 84:10) Ma brother men kin men kalaudehla eh papah nan sapwellimen Siohwa pwihn, met mwahu. Ni mehlel, Paipel mahsanih: “Ma ohl emen me inengieng wiahla sounapwalih men, e kin inengieng doadoahk mwahu ehu.” (1 Tim. 3:1) Ahpw ni eh alehdi pwukoa ehu, en dehr medewehte pein ih laudsang dahme konehng. (Luk 17:7-10) Eh mehn akadei iei en papah meteikan ni aktikitik.​—2 Kor. 12:15.

8. Dahme kitail sukuhlkihsang mehn kahlemeng en Diohtrepihs, Usaia, oh Apsalom?

8 Paipel mahsanih duwen aramas akan me kin nohn medewe duwen pein irail. Diohtrepihs me kin nohn medewe me e kesempwal kin men “keieu lapalap” nan mwomwohdiso. (3 Sohn 9) Usaia me kin aklapalap song en wia pwukoa ehu me Siohwa sohte ketikihong ih en wia. (2 Kron. 26:16-21) Apsalom men wiahla nanmwarki, eri e mwomwehda poakohng aramas akan pwe re pahn sewese ih en wiahla nanmwarki. (2 Sam. 15:2-6) Nin duwen me ire pwukat kasalehda, Siohwa sohte ketin kupwurperenki aramas me kin raparapahkihte pein arail kaping. (Lep. Pad. 25:27) Kedekedeo, irail me kin aklapalap oh men meteikan en kapinga irail pahn ahneki kahpwal kan.​—Lep. Pad. 16:18.

9. Mehn kahlemeng dahieu me Sises ketin wiadahr?

9 Weksang mehn kahlemeng suwed pwukat, medewehla Sises, “mendahki e ieias ni mwomwen Koht, e sohte ketin medewehda en alehdi dehu me Koht ketin sapwellimanki, me iei, en pahrekiong Koht.” (Pil. 2:6) Mendahki Sises me keriaun manaman likin Siohwa, e sohte kin ketin medewehki pein ih laudsang dahme konehng. E mahsanihong sapwellime tohnpadahk kan: “Mehmen me kin wiahki pein ih me tikitik men nanpwungamwail koaros, iei ih me lapalap.” (Luk 9:48) Ia uwen eh wia pai kaselel ehu en iang papah nanpwungen pioneer kan, sounsawas kan, elder kan, oh sounapwalih me kin seiloak kan, me kin kahlemengih Sises ni arail kasalehda aktikitik! Ma kitail kin aktikitik, kitail pahn kasalehda limpoak laud ong meteikan. Oh Sises mahsanih me sapwellimen Koht ladu mehlel kan pahn kin limpoakpene nanpwungarail.​—Sohn 13:35.

10. Dahme ke pahn wia ma ke medewe me elder kan sohte kin apwalihala kahpwal kan nan mwomwohdiso nin duwen me konehng?

10 Ahpw ia duwen ma e mwomwen mie kahpwal nan mwomwohdiso oh ke medewe me elder kan sohte kin apwalihala kahpwal ko nin duwen me konehng? Dehr kaulim, ahpw ke kak kasalehda aktikitik sang ni omw utung irail me kin tiengla mwowe. (Ipru 13:17) Pwehn seweseiuk wia met, pein idek rehmw: ‘Ia duwe, kahpwal ko me I kilang uhdahn kesempwal me re anahne apwalihalahki? Ih ahnsowo me mwahu en kapwungala kahpwalo? Ngehi me ahneki pwukoa en kapwungala? Ni mehlelo, I kin kangoange miniminpene, de I kin songosong en kasalehda me I uhdahn kesempwal?’

Meteikan en esehki irail me ahneki pwukoa kan kaidehn arail koahiek kante ahpw pil arail aktikitik (Menlau kilang parakrap 11) *

11. Nin duwen me Episos 4:2, 3 mahsanih, ia imwilahn atail kin papah Siohwa ni aktikitik?

11 Ong Siohwa, aktikitik kin kesempwalsang ahneki koahiek, oh miniminpene kesempwalsang en pwerisek oh ese doadoahk. Ihme kahrehda, wia uwen omw kak koaros en papah Siohwa ni aktikitik. Omw kin wia met pahn kangoange miniminpene nan mwomwohdiso. (Wadek Episos 4:2, 3.) Pwerisekiong doadoahk en kalohk. Rapahki ahl akan en papah meteikan sang ni omw kin kadek ong irail. Kasamwo koaros, iangahki irail kan me sohte ahneki pwukoa kan nan mwomwohdiso. (Mad. 6:1-4; Luk 14:12-14) Ni omw kin doadoahk ni aktikitik nan mwomwohdiso, meteikan sohte pahn tehkte omw koahiek kan ahpw pil omw aktikitik.

KASALEHDA AKTIKITIK NI ATAIL KIN DOADOAHNGKI SOCIAL MEDIA

12. Paipel kin kangoange en mie kompoakepatail kan? Menlau kawehwehda.

12 Siohwa ketin kupwurki kitail en perenki werekiong kompoakepatail kan oh tohn atail peneinei kan. (Mel. 133:1) Sises sapwellimanki kompoakepah mwahu kan. (Sohn 15:15) Paipel kasalehda duwen kamwahupen en ahneki kompoakepah mehlel kan. (Lep. Pad. 17:17; 18:24) E pil mahsanihong kitail me e sohte mwahu en katohre pein kitail. (Lep. Pad. 18:1) Me tohto kin medewe me social media pahn elehieng irail kompoakparail tohto oh soikala pepehm en sangat. Ahpw kitail anahne kanahieng duwen atail kin doadoahngki social media.

13. Dahme kahrehda ekei me kin doadoahngki social media kakete nsensuwed oh pehm me re kelekelehpw?

13 Roporop kan kasalehda me aramas me kin kihong ahnsou laud en kilang kilel kan oh dahme meteikan nda nan social media kakete kahrehiong irail en nsensuwed oh pehm me re kelekelehpw. Pwekida? Ele ehu kahrepe iei me aramas akan kin kalapw kihda kilel nan social media me kasalehda ahnsou kaperen kan nan arail mour, piladahte kilel en irail, kompoakparail kan oh wasa kaperen kan me re kin kohla ie. Emen me kilang kilel pwukat kakete kapahrekiong eh mour arailo oh medewe me eh mour sohte kaperen​—pil kasangat. Sister men me sounpar 19 nda: “I tepida peirin ni ei kilang meteikan pereperen ni imwin wihk kan a I sangasangat ni imweo.”

14. Ia duwen kaweid en Paipel nan 1 Piter 3:8 eh sewese kitail ni atail doadoahngki social media?

14 Mehlel, mie kahrepe mwahu kan en doadoahngki social media. Karasepe, kitail kin doadoahngki pwehn koasoiong atail peneinei oh kompoakepatail kan. Ahpw ke tehk me ekei aramas kin kihda kilel, kisin kasdo, oh pil nda soahng kei nan social media pwehn kahrehiong meteikan en kapinga irail? E kin mwomwen me irail men nda “Kilang ie!” Ekei pil kin lokaia lemei oh suwed nan neirail kilel kan de nan nein meteikan kilel me ekei kihda. Met pil weksang irair en aktikitik oh limpoak me Kristian kan anahne kakairada.​—Wadek 1 Piter 3:8.

Ma ke kihda soahng kan nan Internet, e kin kahrehiong meteikan en leme me ke suwusuwei, de ke aktikitik? (Menlau kilang parakrap 15)

15. Ia duwen Paipel eh kak sewese kitail en dehr wiahki me kitail uhdahn kesempwal?

15 Ma ke kin doadoahngki social media, pein idek rehmw: ‘Ia duwe, ei koasoi kan, kilel kan, de kisin kasdo kan me I kihda kin kahrehiong meteikan en medewe me I suwusuwei? I kakete kahrehiong meteikan en peirin?’ Paipel mahsanih: “Soahng koaros nin sampah​—ineng en uduk oh ineng en mesen aramas oh pohnmwahsohki dahme emen kin ahneki​—sohte kin kohsang rehn Sahmo, ahpw kin kohsang nin sampah.” (1 Sohn 2:16) Ehu kawehwehn Paipel nda me lepin lokaia pwukat “pohnmwahsohki dahme emen kin ahneki” kak dokedoke emen me kin “song en wiahiong pein ih me e uhdahn kesempwal.” Kristian kan en dehr medewe me re kesempwal de meteikan en kapinga irail. Irail kin idawehn kaweid en Paipel me mahsanih: “Kitail en dehr aklapalap oh kahrehda siaipene, oh peirinpene.” (Kal. 5:26) Ma kitail kin aktikitik, kitail sohte pahn duwehla aramas en sampah wet me kin aklapalap oh men meteikan en medewe me irail uhdahn kesempwal.

“KASALEHDA ME KUMWAIL AHNEKI MADAMADAU PWUNG”

16. Dahme kahrehda kitail en dehr aklapalap?

16 Kitail anahne kakairada aktikitik pwehki irail me aklapalap kan sohte kin ahneki “madamadau pwung.” (Rom 12:3) Aramas aklapalap kan kin kahrehda akamai oh re kin roporop. Arail madamadau oh wiewia kan kin kalapw kamedekihala pein irail oh pil meteikan. Lao re wekidala arail elen madamadau, Sehdan pahn karotongehla oh kasaminehla arail madamadau. (2 Kor. 4:4; 11:3) Ahpw aramas aktikitik men kin ahneki madamadau pwung. E kin ahneki madamadau toupahrek duwen pein ih, oh pohnese me meteikan lapalapasang ih ni ahl tohto. (Pil. 2:3) Oh e ese me “Koht kin ketin uhwong me aklapalap kan, ahpw e kin ketikihong kadek sapan me aktikitik kan.” (1 Pit. 5:5) Irail kan me ahneki madamadau pwung sohte men Siohwa en wiahla arail imwintihti.

17. Dahme kitail anahne wia pwehn kolokolete atail aktikitik?

17 Pwehn kolokol atail aktikitik, kitail anahne doadoahngki kaweid en Paipel en ‘kapwuhrasang atail mouren mahs iangahki eh wiewia kan, oh kitail pwuhriong nan mour kapw.’ Kitail anahne doadoahk laud. Kitail anahne onopki sapwellimen Sises mehn kahlemeng oh song en alasang ih ni uwen atail kak. (Kol. 3:9, 10; 1 Pit. 2:21) Ma kitail wia met, kitail pahn uhdahn paiekihda. Ni atail kin kakairada aktikitik, atail mour en peneinei pahn mwahula, kitail pahn kangoange miniminpene nan mwomwohdiso, oh kitail pahn ese ia duwen atail en dehr doadoahngki social media ni ahl sapwung. Kesempwalsang met, kitail pahn alehdi kapai oh kupwuramwahu sang rehn Siohwa.

KOUL 117 Irair en Kamwahu

^ par. 5 Rahnwet, kitail mi nan sampah ehu me diren aramas pohnmwahso oh roporop. Kitail anahne kanahieng pwe kitail en dehr duwehla irail. Iren onop wet pahn koasoia irair siluh me kitail en dehr kin nohn medewehki kitail laudsang dahme konehng.

^ par. 2 WEHWEHN LEPIN LOKAIA KAN: Aramas aklapalap kin nohn medewe duwen pein ih laudsang en medewe duwen meteikan. Eri aramas aklapalap men kin roporop. Ahpw aktikitik kin sewese emen en dehr roporop. Aktikitik kin wehwehki en ahneki madamadau karakarahk, sohte aklapalap de pohnmwahso.

^ par. 56 WEHWEHN KILEL: Elder men me ahneki koahiek en padahk nan mihting tohrohr ehu oh apwalih brother teikan pil kin kalahnganki pwais kaselel en tiengla mwowe nan kalohk oh kamwakele Wasahn Kaudok.