Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 27

Kahlemengih Siohwa Eh Ketin Dadaurete

Kahlemengih Siohwa Eh Ketin Dadaurete

“Ni amwail pahn kin dadaurete, kumwail pahn doarehla amwail mour.”​—LUK 21:19.

KOUL 114 ‘En Kin Kanengamah’

AUDEPEN ONOP *

1-2. Inou dahieu me mi nan Aiseia 65:16, 17 me sewese kitail en kin dadaurete?

“DEHR UHDI!” iei oaralap en mihting tohrohr en pahr 2017 me uhdahn kaperen. Prokramo kasalehiong kitail ia duwen atail kak dadaur pahn atail kahpwal kan. Sounpar pahieu dauliher mwurin mihting tohrohro eh wiawi, ahpw kitail kin wie dadaurete nan koasoandi suwed wet.

2 Kahpwal dah kan me ke ahpwtehn lelohng? Mie kisehn omw peneinei de kompoakepahmw me melahr? Ke kin kohwahki soumwahu laud? Mour kin apwal ong uhk pwehki omw mahlahr? Ke lelohngehr kahpwal en melimel ape, tiahk lemei de kalokolok? De ke lelohngehr kahpwal en soumwahu lusulus me duwehte soumwahu lusulus en COVID-19? Kitail kilikilenglahng rahn me soangen kahpwal pwukat koaros pahn wiahla mehkan en mahs, ni ahnsou me kitail pahn manokehla oh sohte mwahn pahn pwurehng tamanda!​—Wadek Aiseia 65:16, 17.

3. Dahme kitail anahne wia ahnsouwet, oh dahme kahrehda?

3 Mour nan koasoandi wet me apwal, oh ele kitail pahn lelohng kahpwal kan me laudsang ni ahnsou kohkohdo. (Mad. 24:21) Eri kitail anahne pousehlahte kakehlaka atail kin dadaurete. Dahme kahrehda? Pwehki Sises mahsanih: “Ni amwail pahn kin dadaurete, kumwail pahn doarehla amwail mour.” (Luk 21:19) Kitail pahn kakehlaka atail kin dadaurete ma kitail kin medemedewe ia duwen meteikan arail kin dadaurete pahn kahpwal kan me duwehte atail kahpwal kan.

4. Dahme kahrehda kitail kak nda me Siohwa ketin wia mehn kahlemeng en dadaur me keieu mwahu?

4 Ahn ihs mehn kahlemeng en dadaurete me keieu mwahu? Siohwa Koht. Ia duwe, pasapeng wet kapwuriamwei ong uhk? Mwein, ahpw ma ke medewe duwen met, ke sohte pahn pwuriamweiki. Tepil me kaunda sampah wet, oh sampah wet direkihla kahpwal tohto. Siohwa ketin sapwellimanki manaman en kasohrehla kahpwal pwukat, pil ni ahnsou wet, ahpw e ketin awiawihete ahnsou ehu kohkohdo pwehn ketin wia met. (Rom 9:22) Atail Koht ketin pousehlahte dadaurete lao lel ni ahnsou me e pahn ketin kasohrehla sampah wet. Kitail pahn koasoiapene soahng duwau kan me Siohwa ketin pilada en dadaurete pah.

DAHME SIOHWA KETIN PILADA EN DADAUR PAH?

5. Ia duwen mwaren Kohto eh mwamwahlla, oh ia omw pepehm duwen met?

5 Lahlahwe me kohwong mwareo. Siohwa ketin poakohng mwareo oh e ketin kupwurki koaros en wauneki. (Ais. 42:8) Ahpw erein sounpar wenekid samwa, mwaren Siohwa mwamwahlla. (Mel. 74:10, 18, 23) Met tepida wiawi nan mwetuwel en Ihden ni ahnsou me Tepil (me wehwehki “Sounkaraun likamw”) karaunehki Koht me e ketikihsang Adam oh Ihp mehkot me ira anahne pwe ira en peren. (Sen. 3:1-5) Eri sangete ni ahnsowo, Siohwa ketin lelohng karaun likamw me dene e ketikihsang aramas akan dahme irail uhdahn anahne. Sises ketin uhdahn pwunodki duwen mwaren Semeo eh mwamwahlla. Ih kahrepe wet me e ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk ko ren kapakapki: “Samat me ketiket nanleng, mwaromwi en sarawihla.”​—Mad. 6:9

6. Dahme kahrehda Siohwa ketin mweidohng ahnsou reirei mwohn eh ketin kadehdehda me e sapwellimanki pwuhng en kaunda nanleng oh sampah?

6 Uhwong me lelohng sapwellime pwuhng en kaunda. Siohwa kelehpw me ketin sapwellimanki pwuhng en kaunda nanleng oh sampah, oh sapwellime elen kaunda me keieu mwahu. (Kaud. 4:11) Ahpw Tepilo kin song en pitihdi tohnleng kan oh aramas akan ren kamehlele me Koht sohte sapwellimanki pwuhng wet. E anahne ahnsou pwehn kadehdehda me Siohwa me sapwellimanki pwuhng wet oh me sapwellime elen kaunda me keieu mwahu. Ni erpit, Koht ketin mweidohng aramas akan ren kaunda erein ahnsou reirei pwe irail en kak kilang me irail sohte kak pweida kaunda pein irail ma re sohte kin rong Sounkapikadao. (Ser. 10:23) Pwehki sapwellimen Koht kanengamah, sohte me pahn peikasalki me Koht me sapwellimanki pwuhng en kaunda nanleng oh sampah. Koaros pahn ese me sapwellimen Siohwa elen kaunda me keieu mwahu oh sapwellime Wehio kelehpw me pahn wahdo popohl mehlel oh sohte perki mehkot nin sampah.

7. Ihs me uhwongadar Siohwa, oh dahme e pahn ketin wiahiong irail?

7 Ekei sapwellime seri kan uhwongada. Siohwa ketin kapikada sapwellime tohnleng kan oh aramas akan ni unsek, sohte sapwung kis rehrail. Ahpw mwuhr, sapwellime tohnleng me uhwongada iho, Sehdan (me wehwehki “Sounpelian”) uhd kahrehiong aramas unsek riemeno, Adam oh Ihp en pil uhwongada Siohwa. Ekei tohnleng kan oh aramas akan pil iangala nan uhwongo. (Sud 6) Mwuhr, pil tohn wehin Israel, sapwellimen Koht aramas pilipilda ko, soikala ih oh tepida kaudokiong koht likamw akan. (Ais. 63:8, 10) Siohwa ketin pehm me re pangala ih. Ahpw e ketin dadaurete, oh e pahn ketin dadaurete lao lel ni ahnsou me e pahn ketin kasohrehla koaros me kin uhwong ih. Siohwa oh irail me kin loalopwoat ong ih eri pahn perenda pwe irail sohla pahn anahne dadaur pahn soahng suwed kan en koasoandi en mwehi wet!

8-9. Soangen likamw dah kan me aramas kin ndahki duwen Siohwa, oh dahme kitail pahn wiahiong met?

8 Likamw kan me Tepil kin doadoahngki. Sehdan karaunehki Sohp oh sapwellimen Siohwa ladu lelepek koaros me irail kin kaudokiong Koht ihte pwehki kahrepe roporop kan. (Sohp 1:8-11; 2:3-5) Tepilo kin pousehlahte karakaraunehki aramas akan duwen met leledo rahnwet. (Kaud. 12:10) Kitail kak sawas pwehn kadehdehda me Sehdan kin likamw sang ni atail pahn dadaurete pahn atail kahpwal kan oh loalopwoatohngete Siohwa pwehki atail poakohng ih. Siohwa ketin katingih Sohp pwehki eh lelepek, oh E pahn pil ketin katingih kitail ma kitail dadaurete.​—Seims 5:11.

9 Sehdan kin doadoahngki kaunen pelien lamalam likamw kan en nda me Siohwa lemei oh me ih me ketin pwukoahki en aramas ar kin lokolok. Ekei kin nda me ni ahnsou me seri kan kin mehla, Koht kin ketikihsang irail pwehki e ketin anahne pil ekei tohnleng kan nanleng. Ia uwen lahlahwe! Ahpw kitail ese me Siohwa iei Sahm limpoak men. Ni ahnsou me kitail ahneki soumwahu laud ehu de ni emen kompoakepatail eh mehla, kitail sohte mwahn kin kapwukoahki Koht. Ahpw kitail kin kamehlele me ehu rahn e pahn ketin kamwahwihala me soumwahu kan oh ketin kaiasada me melahr akan. Kitail kak padahkihong koaros me pahn rong me Siohwa iei Koht limpoak men. Siohwa eri pahn kak ketin sapeng mehmeno me kin kauwe ih.​—Lep. Pad. 27:11.

10. Dahme Melkahka 22:23, 24 kasalehda duwen Siohwa?

10 Lokolok en sapwellime ladu kesempwal kan. Siohwa iei Koht limpoak men. E uhdahn kin ketin nsensuwed ni eh kin mahsanih atail kin lokolok, mwein pwehki kalokolok, soumwahu, de atail soh unsek kan. (Wadek Melkahka 22:23, 24.) Siohwa ketin mwahngih atail medek; e ketin kupwurki kauhdi atail medek, oh e pahn ketin kauhdi. (Pil kilang Eksodus 3:7, 8; Aiseia 63:9.) Rahno pahn leledo ni ahnsou me “e pahn ketin limwihasang pilen [masatail] kan koaros, oh mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr sengiseng oh solahr medek.”​—Kaud. 21:4.

11. Ia sapwellimen Siohwa pepehm duwen sapwellime ladu loalopwoat kan me melahr?

11 Tohrohrasang kompoakepah kan me melahr. Ia sapwellimen Siohwa pepehm duwen ohl oh lih lelepek kan me melahr? E uhdahn ketin kupwurki pwurehng kilang irail! (Sohp 14:15) Medewehla uwen laud Siohwa eh ketin kupwurki pwurehng kilang kompoakepaho Eipraam! (Seims 2:23) De medewehla ia uwen Siohwa eh ketin kupwurki pwurehng mahseniong Moses, me e kin ketin mahseniong duwehte me e ketin sohsohpeiong oh mahmahseniong. (Eks. 33:11) Oh ia uwen eh ketin kupwurki karonge Depit oh sounmelkahka teikan ar pahn kokoulki koulen kaping kaselel kan! (Mel. 104:33) Mendahki kompoakepahn Koht pwukat melahr, Siohwa sohte ketin meliehla irail. (Ais. 49:15) E ketin tamatamante soahng koaros duwen irail. Paipel mahsanih me, “e ketin kilangwohng irail koaros nin duwen aramas mour” kei. (Luk 20:38, ntp.) Ehu rahn, e pahn ketin komourirailda, oh e pahn ketin pwurehng karonge arail kapakap kan oh pahn ketin kupwurki arail kaudok kan. Ma mie emen me ke poakohng melahr, ele madamadau pwukat kak kansenamwahwihiukala.

12. Dahme kin keieu kahrehiong Siohwa en ketin kupwur toutoula erein imwin rahn suwed pwukat?

12 Aramas suwed kan kin wiakauwe meteikan. Ni ahnsou me uhwong tepida wiawi nan Ihden, Siohwa ketin mwahngih me kahpwal wet pahn susuwedla mwohn eh pahn mwahula. Siohwa kin ketin kalahdeki me suwed, kopwung sapahrek, oh tiahk lemei me kin wiewiawi nan sampah rahnwet. E kin ketin ahnsou koaros uhdahn nsenohki aramas luwet kan oh me sohte kak pere pein irail, me duwehte seri sepwoupwou kan oh liohdi kan. (Sek. 7:9, 10) Siohwa kin keieu ketin kupwur toutoukihla ni ahnsou me e ketin mahsanih sapwellime ladu lelepek kan ar lelohng kalokolok oh selidi. Ke kak kamehlele me e ketin poakohng kumwail koaros me kin iangih dadaurete.

13. Soangen tiahk kasaut dah kei me Siohwa kin ketin mahsanih rehn aramas akan, oh dahme e pahn ketin wiahiong met?

13 Suwedlahn tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud. Aramas akan kepikipikda ren alasang Koht, ahpw Sehdan perenki kahrehiong irail en wia soahng suwed kan. Ni Koht eh ketin “mahsanihada me en aramas akan suwed uhdahn reklahr” ni mwehin Nohao, “Siohwa ketin koluhkihla eh ketin wiahda aramas nin sampah, oh e ketin medekla nan eh mohngiong.” (Sen. 6:5, 6, ntp, 11NW) Ia duwe, irair en sampah kin mwahula sang ahnsowo kohdo? Uhdahn soh! Tepil uhdahn perenkihda ni eh kin kilang reklahn tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud, me iangahki tiahk samin nanpwungen ohl oh lih kan, oh pil nanpwungen ohl ohl oh nanpwungen lih akan! (Ep. 4:18, 19) Sehdan uhdahn kin perenda ni ahnsou me irail me kin kaudokiong Siohwa kan kin wiahda dihp laud. Ni Siohwa eh pahn ketin sohla kanengamah, e pahn ketin kasalehda eh ketin kalahdeki wiewia suwed kan ni eh pahn ketin kasohrehla aramas suwed koaros me kahng wekila.

14. Dahme aramas akan kin wiewiahiong sampah oh mahn akan?

14 Ohlahn sapwellime kepikipik kan. Aramas sohte kin ihte wiakauwe aramas akan me mi “pahn ar manaman,” ahpw aramas sohte kin apwalih mwahu sampah oh mahn akan nin duwen me Siohwa ketin kupwurki aramas en wia. (Ekl. 8:9; Sen. 1:28) Ekei saintis nda me wiewiahn aramas kak kahrehiong soangsoangen mahn oh tuhke rar en sohrala mwurin sounpar kei sang met. E kin mengei en wehwehki dahme kahrehda aramas akan kin pwunodki duwen met. Kitail kalahnganki me Siohwa ketin inoukidahr me e pahn ketin “kauwehla irail kan me kin kauwehla sampah” oh e pahn ketin wiahiong sampah pwon en paradaisla.​—Kaud. 11:18; Ais. 35:1.

DAHME KITAIL SUKUHLKIHSANG SIOHWA EH KIN KETIN DADAURETE

15-16. Dahme pahn kamwakid kitail en dadaurete duwehte Siohwa? Menlau kihda ehu karasaras.

15 Medewehla duwen kahpwal kansensuwed kan koaros me Samatail nanleng kin ketin dadaur pah erein sounpar kid kei. (Kilang koakon “ Soahng kan me Siohwa Kin Ketin Dadaur Pah.”) Siohwa kak ketin kauhdi koasoandi suwed wet ahnsou sohte lipilipil. Ahpw sapwellime kanengamah uhdahn kin sewese kitail! Medewehla karasaras wet. Ia duwen ma ohl emen oh eh pwoud esehda me neira seri me saikinte ipwidio ahneki kahpwal en soumwahu laud oh mwurin eh pahn ipwidi, eh mour uhdahn pahn apwal oh e pahn mehla ni eh tikitikte. Ahpw pahpa nohnou pahn peren ni ahnsou me serio ipwidi, mehnda ma e pahn uhdahn apwal ong ira en apwalih serio. Pwehki ara poakohng neira serio, ira pahn dadaur pahn kahpwal sohte lipilipil pwe ira en kak kihong serio dahme pahn keieu mwahuong eh mour ni uwen ara kak.

16 Pil duwehte, kadaudok en Adam oh Ihp koaros sohte unsek ni ahnsou me re ipwidi. Ahpw Siohwa kin ketin poakohng irail oh ketin apwahpwalih irail. (1 Sohn 4:19) Oh weksang pahpa nohnou nan karasaraso, Siohwa kak ketin kauhdi lokolok en sapwellime seri kan. E ketin koasoandier ahnsowo me e pahn ketin kauhdi lokolok koaros me aramas kin ahneki. (Mad. 24:36) Eri ia duwe, sapwellime limpoak sou pahn kamwakid kitail en pil dadaurete ni uwen ahnsou me anahn?

17. Dahme kahrehda kawehwehpen Sises me kileldi nan Ipru 12:2, 3 kin kangoange kitail en pousehlahte dadaurete?

17 Siohwa ketikihda mehn kahlemeng unsek duwen dadaurete. Sises kahlemengih Semeo eh ketin dadaurete. Ni eh ketiket sampah, Sises ketin dadaur pahn koasoi en uhwong, kanamenek, oh tuhkehn kalokolok pwehki kitail. (Wadek Ipru 12:2, 3.) Sapwellime Siohwa mehn kahlemeng en dadaurete uhdahn kin kakehlaka Sises en kin dadaurete. E kak pil kakehlaka kitail.

18. Ia duwen 2 Piter 3:9 eh sewese kitail en wehwehki dahme wiawi pwehki Siohwa ketin kanengamah?

18 Wadek 2 Piter 3:9. Siohwa ketin mwahngih ahnsou me keieu mwahu en kasohrehla sampah suwed wet. Pwehki eh ketin kanengamah, aramas tohto kak esehla duwen ih, oh met pokon kalaimwun en aramas rar rar kei kin kaudokiong ih. Irail koaros perenkihda Siohwa eh ketin dadaur ahnsou reirei pwe en mie ahnsou ong irail en kak ipwidi, sukuhlki en poakohngala ih, oh inoukihda arail mour ong ih. Ni aramas rar kei ar pahn dadaurete lel ni imwi, e pahn sansalda me Siohwa ketin wiahda koasoandi pwung ni ahnsou me e ketin pilada en kanengamah!

19. Dahme kitail en koasoanehdi teng en wia, oh dahme kitail pahn paiekihda?

19 Kitail sukuhlki sang Siohwa ia duwen atail pahn dadaurete ni peren. Mendahki soahng kansensuwed oh lokolok kan koaros me Sehdan kahredahr, Siohwa kin ketin wiahte “Koht me peren.” (1 Tim. 1:11) Kitail pil kak kolokol atail peren ni atail awiawih Siohwa ni kanengamah pwe en ketin kasarawihla mware, kadehdehda ong koaros me Ih me ketin sapwellimanki pwuhng en kaunda mehkoaros, ketin kasohrehla soahng suwed koaros oh ketikihsang kahpwal koaros me kitail kin ahneki met. Eri kitail en koasoanehdi teng en dadaurete oh kin nsenamwahu ni atail ese me Samatail nanleng kin pil ketin dadaurete. Ma kitail pahn wia met, mahsen pwukat pahn pweida ong emenemen kitail: “Meid pai aramas me kin dadaurete pahn songosong, pwehki ni Koht eh pahn ketin kupwurperenkihda ih, e pahn ale nihn en mour, me Siohwa ketin inoukihong irail kan me kin pousehlahte poakohng Ih.”​—Seims 1:12.

KOUL 139 Kilang Pein Kowe nan Sampah Kapw

^ par. 5 Kitail koaros ahneki kahpwal kan. Rahnpwukat, kitail sohte kak kamwahwihala pali laud en atail kahpwal kan, eri kitail anahne dadaurete. Ahpw kitail sohte kelekelehpw. Siohwa pil ketin dadaur pahn soahng tohto. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene soahng duwau. Kitail pil pahn kilang soahng mwahu dah kan me wiawiher pwehki Siohwa eh ketin dadaurete oh dahme kitail kak sukuhlkihsang sapwellime mehn kahlemeng.