1-2. (a) Nin duwen me Episos 6:16 mahsanih, dahme kahrehda kitail anahne “mehn sansar laud en pwoson”? (b) Peidek dah kan me kitail pahn koasoiapene?

MIE noumw “mehn sansar laud en pwoson”? (Wadek Episos 6:16.) Ei uhdahn. Duwehte mehn sansar laud ehu me kin pere pali laud en paliweromw, omw pwoson kin pereiukasang soahng suwed kan en sampah, duwehte tiahk samin, lemei, oh soahng koaros me sohte kin pahrekiong sapwellimen Koht koasoandi kan.

² Ahpw kitail mihmi ni “imwin rahn akan,” oh atail pwoson pahn pousehlahte lelohng kasongosong. (2 Tim. 3:1) Ia duwen omw kak kasawih noumw mehn sansar en pwoson pwehn tehk mwahu me e kehlail? Oh ia duwen omw kak koledi teng noumw mehn sansar? Kitail pahn koasoiapene pasapengpen peidek pwukat.

3. Dahme sounpei kan kin wiahiong neirail mehn sansar kan, oh dahme kahrehda?

³ Nan Paipel, sounpei kan kin kalapw kidimkihla neirail mehn sansar kan kilin kou. Sounpei ko kin keiehki leh mehn sansar kan pwe kilin kouo en dehr mwadang ohla oh pwe mete en mehn sansaro en dehr merla. Ma sounpei men diarada me nah mehn sansaro ohla, e pahn uhdahn kamwahwihala pwe en kin ahnsou koaros onopada ong mahwen. Ia duwen karasaras wet eh kadoadoahk ong omw pwoson?

4. Dahme kahrehda ke anahne kasawih noumw mehn sansar en pwoson, oh ia duwen omw pahn wia met?

⁴ Duwehte sounpei kan mahso, ke anahne kaukaule kasawih oh apwalih mwahu noumw mehn sansar en pwoson pwe ken kin ahnsou  koaros onopada ong mahwen. Nin duwen Kristian kan, kitail anahne pelian atail imwintihti kan iangahki ngehn suwed kan. (Ep. 6:10-12) Sohte me kak apwalih noumw mehn sansaro ong uhk. Ia duwen omw kak uhdahn ese me ke onopadahngehr kasongosong kan? Keieu, ke anahne kapakapki sapwellimen Koht sawas. Mwuhr ke anahne doadoahngki Mahsen en Koht pwehn seweseiuk kilang mwomwen pein uhk nin duwen Koht eh kin ketin kilangwohng uhk. (Ipru 4:12) Paipel mahsanih: “Likih KAUN-O ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese.” (Lep. Pad. 3:5, 6) Nna medewehla ekei pilipil kan me ke ahpwtehn wiahda. Karasepe, ke lelohng kahpwal laud ehu me pid mwohni? Ia duwe, ke tamanda sapwellimen Siohwa inou me kileldi nan Ipru 13:5 me mahsanih: “I sohte pahn mweisang uhk oh I sohte pahn keseiukala”? Inou wet kahrehiong uhk en uhdahn kamehlele me Siohwa pahn ketin seweseiuk? Ma ei, met kasalehda me ke kin apwalih mwahu noumw mehn sansar en pwoson pwe en kin mwamwahute.

5. Dahme ke ele pahn diarada ni omw kasawih omw pwoson?

⁵ Ele ke pahn pwuriamweikihla dahme ke diarada ni omw kasawih mwahu omw pwoson. Ele ke diarada soangen luwet kei me ke sohte ese duwe. Karasepe, ele ke esehda me kapwunod laud, soahng likamw kan, oh pepehm en mwoaros kauwelahr omw pwoson. Ma met wiawihong uhk, ia duwen omw kak pere omw pwoson pwe en dehr luwetala douluhl?

6. Ia ekei soahng kan me konehng kitail en pwunodki?

⁶ Mie soahng kei me konehng ken pwunodki. Karasepe, e konehng ken pwunodki duwen omw pahn kaperenda Siohwa oh Sises. (1 Kor. 7:32) Ma kitail wiahda dihp laud ehu, kitail kin pwunodki laud en kamwahwihala atail nanpwungmwahu rehn Koht. (Mel. 38:18) Kitail pil kin pwunodki duwen atail en kaperenda atail pwoud oh pil apwalih mwahu atail peneinei oh iangatail Kristian kan.​—1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28.

7. Nin duwen me Lepin Padahk 29:25 mahsanih, dahme kahrehda kitail sohte anahne masak aramas?

⁷ Ahpw, pwunod laud kak kauwehla atail pwoson. Karasepe, mwein kitail kin kalapw pwunodki dahme kitail en kang oh dahme kitail en likawih. (Mad. 6:31, 32) Ele pwehn katikala soangen pwunod wet, kitail kin medemedewehte en alehda kepwe tohto. Kitail kakete pil kakairada limpoak en mwohni. Ma kitail mweidohng met en wiawi, atail pwoson Siohwa pahn luwetala oh atail nanpwungmwahu reh pahn ohla. (Mark 4:19; 1 Tim. 6:10) De kitail kakete ahneki pil ehu soangen kapwunod laud, me iei en nohn pwunodki dahme meteikan kin medewehki kitail. Eri kitail kakete masak kapailok de kalokolok sang aramas laudsang atail masak en kansensuwedihada Siohwa. Pwehn pere kitail sang keper wet, kitail anahne peki Siohwa en ketikihong kitail pwoson oh eimah me kitail anahne pwehn pelianda met.​—Wadek Lepin Padahk 29:25; Luk 17:5.

8. Dahme kitail pahn wia ma emen koasoiaiong kitail duwen likamw kan?

⁸ Sehdan, “semen likamw,” kin doadoahngki irail kan me mi pahn eh manaman en karaunlikamwih Siohwa oh riatail Kristian kan. (Sohn 8:44) Karasepe, irail kan me kesehla oh uhwongada kaudok mehlel kin wiahda likamw kan duwen sapwellimen Siohwa pwihn nan website kan, oh pil nan TV, redio, nuhs oh makasihn kan. Likamw pwukat wia kisehn nein Sehdan “arep kisiniei kan.” (Ep. 6:16) Dahme kitail pahn wia ma emen koasoiaiong kitail duwen likamw pwukat? Kitail en dehr rong irail! Dahme kahrehda? Pwehki kitail kin pwoson Siohwa oh kitail kin likih riatail Kristian kan. Kitail en soikala douluhl koasoiong de rong irail kan me kesehla  oh uhwongada kaudok mehlel. Kitail en dehr mweidohng emen de mehkot en kahrehiong kitail en akamai ong irail, mehnda ma kitail men ese dahme re pahn nda.

9. Dahme pepehm en mwoaros kak wiahiong kitail?

⁹ Pepehm en mwoaros kak kaluwetala atail pwoson. Kitail kin mworuskihla atail kahpwal kan ekei pak. Mehlel, kitail en dehr pohnsehsehla kahpwal pwukat. Ahpw kitail en dehr kin medemedewe atail kahpwal kan ahnsou koaros. Ma kitail wia met, kitail kakete manokehla koapworopwor kaselelo me Siohwa ketikihong kitail. (Kaud. 21:3, 4) Eri pepehm en mwoaros kak kaluwetala kitail oh kahrehiong kitail en uhdihsang papah Siohwa. (Lep. Pad. 24:10) Ahpw met sohte anahne wiawihong kitail.

10. Dahme ke sukuhlkihsang kisinlikowo me sister men ntingihada?

¹⁰ Medewehla ia duwen sister men nan Wehin Amerika eh kolokolete eh pwoson ni eh kin apwalih eh pwoudo me kohwahki soumwahu laud. E ntingihada kisinlikou ong poasen kaun en Sounkadehdehn Siohwa kan oh nda: “At irair uhdahn kapwunod oh kamwoaros ekei pak, ahpw at koapworopwor me kehlail. I inenen kalahnganki padahk kan me se kin alehdi pwehn kakehlailih at pwoson oh kangoange kiht. Se uhdahn anahne kaweid oh mehn kangoang wet. E kin kahrehiong kiht en nannanti oh pil sewese kiht en dadaur pahn kahpwal kan me Sehdan doadoahngki pwehn kaluwetehla kiht.” Kitail sukuhlkihsang dahme sistero nda me kitail kak powehdi atail mwoaros! Ia duwen? Tamataman me omw kahpwal kan iei kasongosong kei sang Sehdan. Likih me Siohwa pahn ketin kansenamwahwih iuk. Oh kalahnganki padahk mehlel kan me e kin ketikihda ong kitail.

11. Pwehn kasawih irair en atail pwoson, soangen peidek dah kan me kitail en pein idek rehtail?

¹¹ Ia duwe, ke kilang me ke anahne kakehlakahla omw pwoson? Erein sounpwong kan mwoweo, ke kak soikala dukula pahn pwunod laud? Ke kin pelianda omw men rong de akamaiong irail me kesehla oh uhwongada kaudok mehlel pwehki likamw kan me re kihpeseng? Oh ke kak apwalihala omw pepehm en mwoaros? Ma ei, eri omw pwoson mwamwahute. Ahpw kitail en mwasamwasahn pwehki mie tehtehn mahwen teikan me Sehdan kin doadoahngki pwehn pelian kitail. Met kitail pahn koasoiapene ehu.

12. Dahme noahrok kepwe kak kahrehiong kitail en wia?

¹² Noahrok kepwe kak kerempwakitailla oh kahrehiong kitail en sohla nsenohki apwalih neitail mehn sansar en pwoson. Wahnpoaron Pohl nda: “Aramas emen me wiahla sounpei sohte kin kedirepwkihla wiahda mwohni, pwehki e men kaperenda aramas me alehda ih.” (2 Tim. 2:4) Ni mehlel, sohte mweimwei sounpei en Rom kan en kin wia soangen doadoahk teikan. Dahme kakete wiawi ma sounpei men pohnsehsehla kehkehlik wet?

13. Dahme kahrehda sounpei men en dehr wia doadoahk en pesines?

¹³ Medewehla met. Pwihn en sounpei ehu wie kaikaiahn ong mahwen ni menseng ehu, ahpw emen sounpei ko sohte iang. Sounpeio mi nan kahnimwo netinetki mwenge nan wasahn netinet. Ni soutikdi, sounpei ko doadoahngki arail ahnsou en kamwahwihala neirail tehtehn mahwen kan oh pil edehda neirail kedlahs kan. Ahpw sounpei me netikihla mwenge ko doadoahngki eh ahnsou en kaunopada mwenge kan pwehn pil netiki rahno mwuri. Ahpw mandahn rahno, arail imwintihti men tepida mahweniong irail ni arail sohte kasik. Sounpei dah men me pahn onopadahng mahwen oh kaperenda eh kauno? Oh mehnia me ke pahn men mi limwah​—sounpei men me kin nsenohki onohnop de emen me mweidohng soahng ehu en kerempwahla ih?

14. Nin duwen sapwellimen Krais sounpei kan, dahme kitail kin kesempwalki?

¹⁴ Duwehte sounpei mwahu kan, kitail sohte kin mweidohng soahng ehu en kerempwahla kitail sang atail mehn akadei keieu kesempwalo, me iei en kaperenda atail Kaun kan, Siohwa oh Krais. Kitail kin kilangwohng met nin duwen mehkot me kesempwalsang atail en alehdi mehkot sohte lipilipil sang ahn Sehdan sampah. Kitail kin tehk kanahieng me mie atail ahnsou oh kehl me kitail anahne pwehn papah Siohwa oh apwalih mwahu neitail mehn sansar en pwoson oh pil tehtehn mahwen teikan me Koht ketikihong kitail pwe mepwukat en kin mwamwahute.

15. Dahme Pohl katamankihong kitail, oh dahme kahrehda?

¹⁵ Kitail en kin ahnsou koaros mwasamwasahn! Dahme kahrehda? Wahnpoaron Pohl  katamankihong kitail me “irail kan me kin nannantihong kepwehpwehla” pahn “salongasang pwoson.” (1 Tim. 6:9, 10) Lepin lokaia wet “salongasang” kasalehda me kitail kakete kedirepwkihla atail songosong en alehda kepwe kan me kitail sohte uhdahn anahne. Eri kitail kakete kakairada “ineng pweipwei oh keper tohto.” Kitail en dehr kakairada ineng pwukat nan mohngiongitail, ahpw kitail en wiahki ineng pwukat tehtehn mahwen kei me kak kauweikitailla.

16. Atail wadek Mark 10:17-22 kin kamwakid kitail en medewe soangen peidek dah?

¹⁶ Ia duwen ma mie neitail mwohni tohto pwehn pwainda soahng tohto? Ia duwe, kitail wiewia mehkot sapwung ma kitail pwainda soahng kan me kitail mwahuki ahpw sohte uhdahn anahne? Soh. Ahpw medewehla peidek pwukat: Mehnda ma kitail kak pwainda soahng ehu, e pahn uhdahn mie atail ahnsou oh kehl en doadoahngki oh pil apwalih mwahu dipwisou wet? Pil ehu, kitail seu kakete tepida uhdahn poakohngala soahng pwukat? Ia duwe, atail uhdahn perenki kepwe kan kak kahrehiong kitail en duwehla mwahnakapwo me soikala sapwellimen Sises luhk en iang kalaudehla eh doadoahk en papah Koht? (Wadek Mark 10:17-22.) Ia uwen eh pahn mwahu ong kitail en mourki mour ehu me sohte kin kedirepwkihla soahng kan me sohte nohn kesempwal oh doadoahngki atail ahnsou mwahu oh kehl pwehn wia kupwuren Koht!

17. Dahme kitail en dehr manokehla?

¹⁷ Kitail en dehr manokehla me kitail kin wie mahmahwen oh anahne onopada en wia met rahn koaros. (Kaud. 12:17) Riatail Kristian kan sohte kak weuwa neitail mehn sansar en pwoson ong kitail. Pein kitail anahne pousehlahte kakehlaka atail pwoson.

18. Dahme kahrehda sounpei kan mahso kin kolokolete neirail mehn sansar kan?

¹⁸ Mahso, sounpei men kin alehdi wahu pwehki eh kommwad nan mahwen. Ahpw e pahn namenekla ma e pwurala ni imweo sohte wa nah mehn sansaro. Soupoad en Rom, Tacitus, ntingihedi: “Ma sounpei men kesehla nah mehn sansaro, met wia mehkot uhdahn kanamenek.” Ihme kahrehda sounpei kan kin tehk mwahu me re kin kolokolete neirail mehn sansar kan.

19. Ia duwen atail kak kolokol teng neitail mehn sansar en pwoson?

¹⁹ Kitail kin pousehlahte kolokol neitail mehn sansar en pwoson sang ni atail kin kaukaule towehda mihting en Kristian kan oh pil kalohkihong meteikan duwen mwaren Siohwa oh sapwellime Wehi. (Ipru 10:23-25) Patehng met, kitail kin wadek Mahsen en Koht rahn koaros oh doadoahngki kaweid kan loale ong soahng koaros me kitail kin wia. (2 Tim. 3:16, 17) Eri, sohte tehtehn mahwen ehu me Sehdan kin doadoahngki pwehn pelian kitail pahn kauweikitailla kohkohlahte. (Ais. 54:17) Neitail “mehn sansar laud en pwoson” pahn perekitail. Kitail pahn kesihnenda teng oh iang riatail Kristian kan doadoahk. Kitail pahn kana nan mahwen me kitail kin wiewia ehuehu rahn pwehn kakehlailih atail pwoson. Oh keieu kesempwal, kitail pahn ahneki pai kaselel en uhki Sises ni eh ketin kalowehdi Sehdan oh nah pwihn.​—Kaud. 17:14; 20:10.