1. Dahme Siohwa kak ketin wia pwehn kapwaiada kupwure?

SIOHWA kak ketin wiahla soahng sohte lipilipil me anahn pwehn kapwaiada kupwure. Karasepe, Siohwa kin ketin wiahla Sounpadahk, Sahm men me kin kansenamwahwihala sapwellime kan, oh Sounkalohk. Iei met ekei soahng kan nanpwungen soahng tohto me e kin ketin wiahla. (Ais. 48:17; 2 Kor. 7:6; Kal. 3:8) Ahpw, e kin ketin doadoahngki aramas akan pwehn kapwaiada kupwure. (Mad. 24:14; 28:19, 20; 2 Kor. 1:3, 4) Siohwa pil kak ketikihong kitail erpit oh kehl me kitail anahne pwehn wiahla soahng sohte lipilipil pwehn kapwaiada kupwure. Soahng pwukat koaros iei wehwehn mwaren Siohwa, nin duwen me samanih Paipel tohto kin koasoia.

2. (a) Dahme kahrehda ekei pak kitail kin peikasalki me Siohwa kin ketin doadoahngki kitail? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

² Kitail koaros mwahuki Siohwa en ketin doadoahngki kitail pwehn kapwaiada kupwure, ahpw ele ekei kin peikasalki ma Siohwa kin ketin doadoahngki irail. Dahme kahrehda? Irail kin medewe me irail sohte kak wia uwen me irail men wia pwehki arail sounpar, irair, oh koahiek kan. Ni pali teio, ekei ele kin medewe me irail kin itarkihte dahme re kin wiewia oh sohte kilang anahn en kalaudehla arail en kekeirda. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ia duwen Siohwa eh kak ketikihong kitail dahme kitail anahne pwehn kapwaiada kupwure. Kitail pil pahn tehk koasoipen Paipel kan me kasalehda ia duwen Siohwa eh ketikihong sapwellime ladu kan​—ohl oh lih akan—​ineng oh kehl en wia soahng koaros. Mwuhr, kitail pahn koasoiapene ia duwen atail kak mweidohng Siohwa en ketin doadoahngki kitail.

3. Nin duwen me Pilipai 2:13 mahsanih, ia duwen Siohwa eh ketikihong kitail ineng en wia doadoahk?

³ Wadek Pilipai 2:13. * Siohwa kak ketikihong kitail ineng en wia doadoahk. Ia duwen eh kak ketin wia met? Ele kitail esehda me mie anahn ehu nan atail mwomwohdiso. De elder kan wadek ehu kisinlikou sang ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan me nda me mie anahn ehu nan wasa teikan likin atail mwomwohdiso. Ele met kak kahrehiong kitail en pein idek rehtail, ‘Ia duwen ei kak iang sawas?’ De mie luhk kohwong kitail en ale pwukoa ehu me apwal, ahpw kitail kin medewe me ma kitail kak wia pwukoao. De mwurin atail wadek ire kei nan Mahsen en Koht, kitail kin medewe, ‘Ia duwen ei kak doadoahngki iren Paipel wet pwehn sewese meteikan?’ Siohwa sohte pahn ketin idingkihong kitail en wia mehkot. Ahpw ni eh mahsanihada me kitail kin medemedewe duwen soahng kan me kitail kak wia, Siohwa kak ketikihong kitail ineng en wia dahme kitail kin medemedewe.

4. Ia duwen Siohwa eh kak ketikihong kitail kehl en wia doadoahk?

⁴ Siohwa pil kak ketikihong kitail kehl en wia doadoahk. (Ais. 40:29) E kak ketikihong kitail sapwellime manaman pwehn kamwahwihala koahiek kan me kitail ahnekier. (Eks. 35:30-35) Siohwa kak ketin doadoahngki sapwellime pwihn pwehn padahkihong kitail en wia soangen doadoahk kan. Ma ke kin peikasalki ia duwen omw pahn wia pwukoa ehu, peki sawas. Pil ehu, ken saledek en peki “kehl me laudsang dahme aramas ahneki” rehn Samatailo nanleng me ketin kadek. (2 Kor. 4:7; Luk 11:13) Paipel audaudki karasaras kan duwen Siohwa eh kin ketin kaunopada ohl oh lih akan sang ni eh ketikihong irail ineng oh kehl en wia doadoahk. Ni atail tehkpene ekei koasoipen Paipel pwukat, medewehla ia duwen Siohwa eh kak ketin doadoahngkin uhk en wia soahng kan me duwehte dahme irail wia.

5. Dahme kitail sukuhlkihsang ia duwen oh iahd me Siohwa ketin doadoahngki Moses pwehn wia sounkahluwa sapwellime aramas akan?

⁵ Siohwa ketin kahrehiong Moses en wiahla sounkahluwa mehn Israel kan. Ahpw iahd me Siohwa ketin doadoahngki ih? Ia duwe, ni ahnsou me Moses medewe me e koahieklahr mwurin eh “sukuhlkiher duwen erpit koaros en mehn Isip”? (Wiewia 7:22-25) Soh, Siohwa ketin doadoahngki Moses ihte mwurin Eh ketin sewese ih en wiahla ohl aktikitik oh mpahi men. (Wiewia 7:30, 34-36) Siohwa ketikihong Moses eimah pwehn kesihnenda mwohn kaun me keieu manaman nan Isip. (Eks. 9:13-19) Dahme kitail sukuhlkihsang ia duwen oh iahd me Siohwa ketin doadoahngki Moses? Siohwa ketin doadoahngki irail kan me kin song en kahlemengih sapwellime irair kaselel kan oh me kin koapworopworki ih en ketikihong irail kehl.​—Pil. 4:13.

6. Dahme kitail sukuhlkihsang mwomwen Siohwa eh ketin doadoahngki Parsilai pwehn sewese Nanmwarki Depit?

⁶ Sounpar epwiki kei mwuhr, Siohwa ketin doadoahngki Parsilai pwehn sewese Nanmwarki Depit. Depit oh aramas ako “men konotada, oh pil men konotpilda, oh pahn ngirala” erein arail tangatangasang nein Depit pwutako, Apsalom. Parsilai me mahlahr ni ahnsowo, tounmeteikihla eh mour pil iangahki meteikan pwehn sewese Depit oh ohl kan me iang ih. Parsilai sohte nda me pwehki eh mahlahr Siohwa solahr kak ketin doadoahngki ih. Ahpw, ni kadek Parsilai doadoahngki dahme e ahneki pwehn sewese sapwellimen Koht ladu ko me anahne sawas. (2 Sam. 17:27-29) Dahme kitail kak sukuhlkihsang met? Mendahki atail sounpar, Siohwa kak  ketin doadoahngki kitail pwehn sewese iengatail Kristian kan, nan sapwatail de pil ehu sahpw tohrohr, me sohte itar arail anahn akan. (Lep. Pad. 3:27, 28; 19:17) Ele kitail sohte kak pein kohla sewese irail, ahpw kitail kak kihda sawas ong doadoahk en kalohk me kin wiawi sampah pwon pwe mwohni kan en kak sewese riatail Kristian kan ahnsou oh wasa me anahn.​—2 Kor. 8:14, 15; 9:11.

7. Ia duwen Siohwa eh ketin doadoahngki Simion, oh ia duwen atail ese met eh kangoange kitail?

⁷ Siohwa ketin inoukihong Simion, ohl mah loalopwoat men nan Serusalem, me e sohte pahn mehla mwohn eh pahn kilang Mesaiao. Inou wet ele uhdahn kangoange Simion, pwehki sounpar tohto e kin kasikasik Mesaiao. Siohwa ketin katingih Simion pwehki eh kin pwoson oh kanengamah awiawih. Ehu rahno, “sapwellimen Koht manaman” eri kamwakid en kohla nan tehnpas sarawio. Wasao, e kilangada seri pwelelo Sises, oh Siohwa ketin doadoahngki Simion en kohpada duwen seri menet me pahn wiahla Krais. (Luk 2:25-35) Mendahki Simion mwein melahr ni ahnsou me Sises ketin wia sapwellime doadoahk en kalohk nin sampah, Simion uhdahn kalahnganki eh pwais kaselelo, oh e pil pahn ale kapai tohto ni ahnsou kohkohdo! Nan sampah kapwo, ohl lelepek menet pahn kilang ia duwen kaundahn Sises eh pahn wia kapai ehu ong peneinei koaros en sampah. (Sen. 22:18) Kitail pil kak kalahnganki pwais kaselel koaros me Siohwa ketikihong kitail nan sapwellime doadoahk.

8. Ia duwen Siohwa eh kak ketin doadoahngkin uhk duwehte eh ketin doadoahngki Parnapas?

⁸ Ni mwehin tepin Kristian ko, ohl kadek men me adaneki Sosep mweidohng Siohwa en ketin doadoahngki ih. (Wiewia 4:36, 37) Ele Sosep kin uhdahn koahiek en kansenamwahwih meteikan kahrehda wahnpoaron ko likwerikin ih Parnapas, me wehwehki “me kin kangoange meteikan.” Karasepe, mwurin Sohl wiahla Kristian men, Kristian tohto kin masak koasoiong ih pwehki eh kaloke irail ako me kin pwoson Sises. Ahpw, Parnapas kansenamwahwih oh sewese Sohl, oh ele Sohl uhdahn kalahnganki met. (Wiewia 9:21, 26-28) Mwuhr, elder kan nan Serusalem kilang kesempwalpen en kangoange Kristian kan me mi nan Andiok en Siria me uhdahn doh. Ihs me re kadarala? Parnapas! Pilipil mwahu ehu me re wiahda. Kitail wadek me Parnapas “tepida kangoange irail koaros ren loalopwoatohngete Kauno nan arail mohngiong unsek.” (Wiewia 11:22-24) Duwehte rahnwet, Siohwa kak ketin sewese kitail en kansenamwahwih riatail Kristian kan. Karasepe, e kak ketin doadoahngki kitail en kansenamwahwih irail kan me emen me re poakohng mehsang irail. De e kak ketin kamwakid kitail en mwemweitla de doadoahngki delepwohn pwehn kansenamwahwih emen me soumwahu de ahneki pwunod laud. Ia duwe, ke pahn mweidohng Siohwa en ketin doadoahngkin uhk duwehte eh ketin doadoahngki Parnapas?​—1 Des. 5:14.

9. Dahme kitail sukuhlkihsang mwomwen Siohwa eh ketin sewese brother men me adaneki Vasily en wiahla sounapwalih koahiek men?

⁹ Siohwa ketin sewese brother men me adaneki Vasily en wiahla sounapwalih koahiek men. Ni ahnsou me Vasily idihdida pwehn wiahla elder men ni eh sounpar 26, e medewe me e sohte ahneki koahiek en sewese mwomwohdiso, ahpw mehlel irail kan me ahneki kahpwal laud. Ahpw e ale kaiahn mwahu sang elder kan oh sang eh iang Sukuhl ong Elder kan oh Sounsawas kan. Vasily doadoahk laud pwehn koahiekla. Karasepe, e ntingihedi mehn akadei tikitik kan pwe en wia. Ni eh lel ehuehu mehn akadei ko, e kedekedeo powehdi eh masak. Ahnsou wet e nda: “Dahme kin kahrehiong ie en peikasal mahso kin kahrehiong ie peren laud met. Ni Siohwa eh kin ketin sewese ie en diarada iren Paipel ehu me keieu mwahu pwehn kansenamwahwih riei Kristian men nan mwomwohdiso, met kin kahrehiong  ie peren laud.” Brother kan, ma kumwail kahlemengih Vasily oh uhdahn perenki mweidohng Siohwa en ketin doadoahngki kumwail, e kak ketikihong kumwail koahiek en apwalih pwukoa tohto nan mwomwohdiso.

10. Dahme Apikail wia, oh mehn kasukuhl dahieu me ke sukuhlkihsang eh mehn kahlemeng?

¹⁰ Depit oh nah ohl ako tangatangasang Nanmwarki Sohl, oh irail anahne sawas. Nein Depit ohl ako peki kanarail mwenge rehn ohl en Israel kepwehpwe men me adaneki Napal. Re medewe me irail kak wia met pwehki re kin apwalih nein Napal pelin mahn ko nan sapwtehno. Ahpw Napal sohte men kihong irail mehkot. Depit uhdahn lingeringerda oh e koasoanehdi en kemehla Napal oh ohl koaros nan eh wasao. (1 Sam. 25:3-13, 22) Ahpw ahn Napal eh pwoudo, Apikail, wia lih loalokong oh masamwahu men. E kasalehda eimah laud ni eh kohla oh poaridi mwohn Depit oh kangoange ih en dehr wiahda dipen kamaramas ni eh pahn kemehla Napal oh nah ohl ako. Ni kadek, e ndaiong Depit en likih Siohwa en ketin sewese ih. Ahn Apikail koasoi kadek oh wiewia uhdahn sair ahn Depit mohngiong. Depit wehwehkihda me Siohwa me ketin poaronehdo Apikail. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Apikail kakairada irair kaselel kan me kahrehiong Siohwa en kak ketin doadoahngki ih. Pil duwehte, Siohwa kak ketin doadoahngki sister kan me kin kakairada irair en kadek oh loalokong pwe ren sewese kakehlakahda arail peneinei oh pil meteikan nan mwomwohdiso.​—Lep. Pad. 24:3; Taitus 2:3-5.

11. Dahme nein Sallum serepein ko wia, oh ihs me kin alasang irail rahnwet?

¹¹ Sounpar epwiki kei mwuhr, nein Sallum serepein kan iang irail ko me Siohwa ketin doadoahngki pwehn kauwada dihd en Serusalem. (Neh. 2:20; 3:12) Mendahki arail pahpao wia kaun soupeidi men, nein Sallum serepein ko uhdahn perenki wia doadoahko me apwal oh keper. (Neh. 4:15-18) Irail weksang douluhl ohl kesempwal kan en Tekoa ko me “sohte men iang” doadoahk me kileldiong irail! (Neh. 3:5) Medewehla peren me nein Sallum serepein ko ahneki ni dihdo eh kokouda nan rahn limeisek riaute! (Neh. 6:15) Nan atail ahnsou, sister ngoang kan kin perenki en sewese wia soangen doadoahk tohrohr ong Koht​—kokoudahn oh kamwahwihala ihmw pwukat me kasarawihla ong Siohwa. Arail koahiek, nsenoh, oh loalopwoat kin wia mehkot kesempwal ong pweidahn doadoahk wet.

12. Ia duwen Siohwa eh kak ketin doadoahngki kitail duwehte eh ketin doadoahngki Dapida?

¹² Siohwa ketin kamwakid Dapida en kasalehda “wiewia mwahu oh . . . sewese me semwehmwe kan,” ahpw mehlel liohdi kan. (Wiewia 9:36) Pwehki e uhdahn sapan oh kadek, me tohto sengiseng ni ahnsou me e mehla. Ahpw irail uhdahn perenkihda ni wahnpoaron Piter eh kaiasada ih. (Wiewia 9:39-41) Dahme kitail sukuhlkihsang Dapida? Mehnda ma kitail pwulopwul de mah, ohl de lih, kitail koaros kak wia soahng kan me anahn pwehn sewese riatail Kristian kan.​—Ipru 13:16.

13. Ia duwen Siohwa eh ketin doadoahngki sister namenek men me adaneki Ruth, oh dahme sistero nda?

¹³ Ruth, sister men me kin namenek, men wiahla misineri. Ni ahnsou me e pwulopwul, e kin seimekla ni ihmw lel ihmw pwehn kihla kisin doaropwe kan. E nda: “I uhdahn perenki doadoahk wet.” Ahpw, e kin apwal ong ih en koasokosoi ni ihmw kan oh padahkihong meteikan duwen Wehin Koht. Mendahki e kin namenek, Ruth wiahla pioneer men ni eh sounpar 18. Nan pahr 1946, e iang towehda Sukuhl en Paipel en Kilead oh mwuhr e papah nan Hawaii oh Sapan. Siohwa ketin doadoahngki ih ni ahl ehu me uhdahn laud pwehn wia doadoahk en kalohk nan sahpw pwukat. Mwurin eh wiewiahier doadoahk en kalohk  mpen sounpar 80, Ruth nda: “Siohwa kin ketin ahnsou koaros kakehlakahda ie. E kin ketin sewese ie en powehdi ei namenek. I uhdahn kamehlele me Siohwa kak ketin doadoahngki aramas sohte lipilipil me kin likih ih.”

14. Nin duwen me Kolose 1:29 mahsanih, dahme kitail anahne wia pwe Siohwa en kak ketin doadoahngki kitail?

¹⁴ Nan poadopoad, Siohwa ketin doadoahngki sapwellime ladu kan ni ahl tohto me wekpeseng. Dahme e pahn ketin kahrehiong uhk en wiahla? Met kin pidada ia uwen omw men wia doadoahk laud. (Wadek Kolose 1:29.) Ma ke men Siohwa en ketin doadoahngkin uhk, e kak ketin kahrehiong uhk en wiahla sounkalohk ngoang men, sounpadahk mwahu men, emen me kak kansenamwahwih meteikan, tohndoadoahk koahiek men, kompoakepah mwahu men, de soahng sohte lipilipil me e ketin anahne pwehn kapwaiada kupwure.

15. Duwehte me 1 Timoty 4:12, 15 kasalehda, dahme brother pwulopwul kan rahnwet anahne peki ni ngidingid rehn Siohwa en ketin sewese irail en wia?

¹⁵ Ia duwen kumwail brother pwulopwul kan me pahn laudla? Mie anahn laud ong brother me pwahtiet kan ren sewese mwomwohdiso nin duwen sounsawas kan. Nan mwomwohdiso tohto, elder kan kin tohtohsang sounsawas kan. Ia duwe, kumwail brother pwulopwul kan kak kakairada amwail ineng en kalaudehla amwail doadoahk nan mwomwohdiso? Ekei pak brother kan kin nda: “I itarkihte papah nin duwen sounkalohk men.” Ma met iei omw pepehm, peki ni ngidingid rehn Siohwa en ketin seweseiuk en kakairada ineng en wiahla sounsawas men oh en ketikihong uhk kehl en wia uwen omw kak en papah ih. (Ekl. 12:1) Se anahne omw sawas!​—Wadek 1 Timoty 4:12, 15.

16. Dahme kitail en peki rehn Siohwa, oh dahme kahrehda?

¹⁶ Siohwa kak ketin kahrehiong uhk en wiahla soahng sohte lipilipil me e ketin anahne pwehn kapwaiada kupwure. Eri peki reh en ketikihong uhk ineng en wia sapwellime doadoahk, oh pil peki ih en ketikihong uhk kehl me ke anahne. Mehnda ma pwulopwul de mah, doadoahngki omw ahnsou, kehl, koahiek oh kepwe kan pwehn kawauwihala Siohwa ahnsou wet. (Ekl. 9:10) Dehr mweidohng masak de pepehm me ke soakoahiek en kahrehiong uhk en katihasang ahnsou mwahu en wia uwen omw kak koaros nan sapwellimen Siohwa doadoahk. Ia uwen eh wia pwais kaselel ehu en wia soahng sohte lipilipil me kitail kak pwehn wahdo kaping ong Samatail limpoako me ketin warohng!