IREN ONOP 36
Kesempwalki Kehlail en Kristian Pwulopwul kan
“Kitail kin kapinga kehlail en me pwulopwul kan.”—LEP. PAD. 20:29.
KOUL 88 Komw’ Kasalehiong Ie Omw Ahl akan
AUDEPEN ONOP *
1. Mehn akadei dah kan me kitail kak wiahda ong pein kitail ni atail mahla?
NI ATAIL mahmahla, ele kitail kin perki me kitail solahr kak doadoahk laud ong Siohwa duwehte ni atail pwulopwulo. Mendahki kitail solahr kehlail duwehte ni atail pwulopwulo, kitail kak doadoahngki erpit oh koahiek kan me kitail eselahr pwehn padahkihong me pwulopwul kan en kak wia doadoahk kan nan sapwellimen Siohwa pwihn oh ale pwukoa teikan. Emen brother me wereila wia elder men koasoia: “Ni ei solahr kak wia uwen me I kin wia mwoweo pwehki I mahlahr, I kalahnganki me mie brother pwulopwul kan me kak wia soangen doadoahko.”
2. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?
2 Iren onop en mwoweo koasoia duwen me pwulopwul kan ar paiekihda ar kompoakepahnkihla me mah kan. Nan iren onop wet, kitail pahn kilang ia duwen irair pwukat duwehte aktikitik, mpahi, kalahngan, oh kadek kak sewese me mah kan en iang me pwulopwul kan doadoahk, oh met kak sewese koaros nan mwomwohdiso.
AKITIKITIK
3. Nin duwen me Pilipai 2:3, 4 mahsanih, dahkot aktikitik, oh ia duwen e kak sewese Kristian men?
3 Me mah kan anahne aktikitik ma re men sewese me pwulopwul kan. Aramas aktikitik men kin wiahki meteikan lapalapasang ih. (Wadek Pilipai 2:3, 4.) Me mah kan me kin kasalehda irair wet wehwehki me re kak wia soahng ehu ni ahl tohto oh me ahl pwukat kin pahrekiong Paipel oh kak kadoadoahk. Eri, irail en dehr kasik me koaros anahne wia soahng kan ni ahlohte me re kin wia mahso. (Ekl. 7:10) Irail kak sewese me pwulopwul kan sang ni arail padahkihong irail dahme re esehlahr. Ahpw irail pil anahne wehwehki me “mwomwen sampah wet kin wekiwekila” oh ele irail anahne sukuhlki wia soangen wekidala pwukat.—1 Kor. 7:31.
4. Ia duwen sounapwalih me kin seiloak kan ar kin kasalehda soangen madamadau me duwehte ahn mehn Lipai ko?
4 Me mah aktikitik kan kin pohnese me ni ar mahmahla, irail sohte kak wia uwen me re kak duwehte mahso. Karasepe, medewehla sounapwalih me kin seiloak kan. Ni arail kin lel sounpar 70, irail kin alehdi ehu pwukoa tohrohr. Met kak apwal ong irail. Irail uhdahn perenki sewese riarail Kristian kan. Irail kin uhdahn kesempwalki pwukoau, oh kin inengiengete wia doadoahko. Ahpw irail wehwehki me e pahn mwahu ma me pwulopwul kan pahn wia doadoahk wet. Eri irail kin kasalehda madamadauohte me mehn Lipai kan nan Israel en mahso kin ahneki, me ni ahnsou me re sounpar 50, re pahn uhdihsang arail pwukoahn papah nan impwal sarawio. Irail mehn Lipai ko kin perenki wia pwukoa sohte lipilipil me re ahneki. Irail kin ngoangki wia dahme re kak, oh sewese me pwulopwul kan. (Nemp. 8:25, 26) Rahnwet, ni ahnsou me sounapwalih me kin seiloak kan ar sounpar 70, irail kin uhdihsang mwemweitla ni mwomwohdiso tohto, ahpw irail kin kihda sawas oh kangoang laud nan mwomwohdiso me re kin iang.
5. Dahme ke sukuhlkihsang mehn kahlemeng en Dan oh Katie?
5 Medewehla Dan me wia sounapwalih me kin seiloak erein sounpar 23. Ni ahnsou me Dan sounpar 70, ih oh eh pwoudo Katie, alehdi pwukoa en wiahla pioneer tohrohr kei. Ia duwen ara perenki ara pwukoa kapwo? Dan nda me met e kedirepw sang mahs! E kin apwalih eh pwukoa kan nan mwomwohdiso, sewese brother kan en wiahla sounsawas kan, oh kaiahne meteikan ren iang kalohk nan kahnimw laud kan oh nan imweteng kan. Kumwail me mah kan, mehnda ma kumwail kin doadoahngki pali laud en amwail ahnsou en papah Siohwa de soh, kumwail kak wia soahng tohto pwehn sewese meteikan. Ia duwen? Esehla en perenki wekidekla kapw kan, wiahda mehn akadei kan, oh medemedewehte dahme ke kak wia a kaidehn dahme ke sohte kak wia.
MPAHI
6. Dahme kahrehda e wia elen erpit en mpahi? Menlau kihda ehu karasaras.
6 Aramas mpahi men kin pohnese eh soh itar kan. (Lep. Pad. 11:2) Pwehki eh mpahi, e sohte kin kasik laudsang dahme e kak wia. Eri, e pahn kolokolete eh peren oh doadoahk laud. Kitail kak kapahrekihong aramas mpahi men ong soundiraip men me tangada pohn ukada ehu. Soundiraipo anahne kaiedi kie en were sidohsao pwehn kak tangada pohn ukadao. Ei mehlel, mwein e pahn tang wawai, ahpw e pahn mwekimwekid kohwei. Duwehte met, aramas mpahi men ese iahd me e anahne wiahda wekidekla kan oh wawaila pwehn kak pousehlahte papah Siohwa oh sewese meteikan.—Pil. 4:5.
7. Ia duwen Parsilai eh kasalehda mpahi?
7 Medewehla mehn kahlemeng en Parsilai, me sounpar 80 ni ahnsou me Nanmwarki Depit luke ih en kohla mihla nan tehnpas en nanmwarkio. Ni mpahi Parsilai nda soh. Parsilai pohnese eh soh itar kan pwehki eh mahlahr, eri e nda me mwahnakapwo Simam en uhd kohla wiliandi ih. (2 Sam. 19:35-37) Duwehte Parsilai, me mah kan kin perenki kihong me pwulopwul kan doadoahk kan.
8. Ia duwen Nanmwarki Depit eh kasalehda mpahi ni ahnsou me e men kauwada tehnpas sarawio?
8 Nanmwarki Depit pil wia mehn kahlemeng uhdahn mwahu en mpahi. E uhdahn men kauwada tehnpas sarawio ong Siohwa. Ahpw ni ahnsou me Siohwa ketin mahsanihong me mwahnakapwo Solomon me pahn pwukoahki, Depit pwungki sapwellimen Siohwa pilipilo oh wia uwen eh kak koaros en sewese kaunopada koukoudahn tehnpas sarawio. (1 Kron. 17:4; 22:5) Depit sohte medewe me e pahn mwahu me ih me pahn kauwada tehnpaso, pwehki Solomon “nohn pwulopwul oh soakoahiek.” (1 Kron. 29:1) Depit ese me tehnpaso pahn kokouda pwehki Siohwa pahn ketin kapaia doadoahko, a kaidehn pwehki sounpar de koahiek en me pahn pwukoahki. Duwehte Depit, me mah kan rahnwet kin pousehlahte doadoahk laud nan sapwellimen Siohwa doadoahk pil ni ahnsou me arail pwukoau wekila. Re ese me Siohwa pahn ketin kapaia me pwulopwul kan me kin uhd wia arail doadoahk en mwoweo.
9. Ia duwen brother men me kin iang Pwihn me Kin Apwalih Ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan eh kasalehda mpahi?
9 Nan atail ahnsou, mie emen brother me adaneki Shigeo me kin kasalehda mpahi. Nan 1976, ni ahnsou me e sounpar 30, e pilipilda en iang Pwihn me Kin Apwalih Ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan. Nan 2004, e uhd alehdi pwukoahn sounkoasoanehdi pwihno. Mwuhr, e esehda me e sohte nohn kehlail Lep. Pad. 20:29.
duwehte mahs oh e pil wawaila nan eh doadoahko. E kapakapki met oh medewe duwen dahme kahrehda e pahn mwahu ma emen me pwulopwul pahn uhd apwalih pwihno. Shigeo solahr wia pwukoa wet, ahpw e kin pousehlahte iang meteikan nan pwihno doadoahk. Mehn kahlemeng en Parsilai, Nanmwarki Depit, oh Shigeo, kadehdehda me aramas aktikitik oh mpahi men kin medewe duwen dahme me pwulopwul kan eseier, a kaidehn dahme re anahnehte sukuhlki. E sohte pahn medewe en siai ong irail, ahpw irail ienge tohndoadoahk.—KALAHNGAN
10. Dahme me mah kan kin medewehki me pwulopwul kan nan mwomwohdiso?
10 Me mah kan kin wiahki me pwulopwul kan kisakis kei sang rehn Siohwa oh re kin kalahnganki. Ni arail kehl eh tikitikla, me mah kan kin kalahnganki me irail kan me ahneki kehl en me pwulopwul kin perenki oh kak wia doadoahk nan mwomwohdiso.
11. Ia duwen Rud 4:13-16 eh kasalehda me me mah kan kin paiekihda ar kin ale sawas sang me pwulopwul kan?
11 Nan Paipel, Naomi wia mehn kahlemeng mwahu ong me mah kan me kin kalahnganki en me pwulopwul kan sawas. Mwurin nah pwutako mehla, e kangoangehki eh mwaho Rud en pwurala rehn eh peneinei. Ahpw Rud sohte wia met, oh e iangih Naomi kohla Pedleem. Naomi uhdahn perenki me Rud iang ih oh e kalahnganki ahn Rud sawas. (Rud 1:7, 8, 18) Oh met uhdahn wia kamwahu ong ira koaros! (Wadek Rud 4:13-16.) Me mah kan me kin aktikitik pahn alasang en Naomi mehn kahlemeng.
12. Ia duwen wahnpoaron Pohl eh kasalehda eh kalahngan?
12 Wahnpoaron Pohl uhdahn kalahnganki sawas me e kin alehdi. Karasepe, e kalahnganki Kristian kan nan Pilipai arail kadarala Pil. 4:16) E pil kasalehda eh kalahnganki en Timoty sawas. (Pil. 2:19-22) Oh e kalahngankihong Koht irail kan me kohla kangoange ih ni ahnsou me e pahn kohla Rom nin duwen me selidi men. (Wiewia 28:15) Pohl wia aramas pwerisek men me kin seiloangki mwail kid kid kei pwehn kohla kalohk oh kakehlakahda mwomwohdiso kan. Ahpw, e kin aktikitik oh kalahnganki en rie Kristian kan sawas.
kisakis kei reh. (13. Ia duwen me mah kan ar kak kasalehda arail kalahnganki me pwulopwul kan?
13 Kumwail me mah kan, kumwail kak kasalehda amwail kalahnganki me pwulopwul kan nan amwail mwomwohdiso ni soangen ahl tohto. Ma me pwulopwul kan men sewesehkin uhk mehn peidaid, netinet, de soangen anahn teikan, kalahnganki oh ale arail sawas. Tamataman me arail men sawas iei ehu kasalepen Siohwa eh ketin poakohng uhk. Ele ke kak kompoakepahnkihla irail kan me kin seweseiuk. Ahnsou koaros song en sewese kompoakepahmw pwulopwul kan en karanihala Siohwa, oh ndaiong irail ia uwen omw perenki kilang me pwulopwul kan ar kalaudehla ar sawas nan mwomwohdiso. Oh wiahda ahnsou en patehng irail oh ehukihong irail soahng kan me wiawi nan omw mour. Ni omw wia met, ke pahn “kasalehda kalahngan” ong Siohwa pwehki e ketin kakerenihedo me pwulopwul kan nan mwomwohdiso.—Kol. 3:15; Sohn 6:44; 1 Des. 5:18.
KADEK
14. Ia duwen Nanmwarki Depit eh kasalehda kadek?
14 Ahn Nanmwarki Depit mehn kahlemeng pil kasalehda ehu irair kesempwal me me mah kan anahne kasalehda, me iei kadek. Depit toukihda pein nah mwohni me uhdahn laud oh pil soahng kesempwal kan me pein ih ahneki pwehn sewese kokoudahn tehnpas sarawio. (1 Kron. 22:11-16; 29:3, 4) E wia met mendahki ma aramas akan pahn kahdaneki tehnpaso tehnpesen Solomon. Ma sohla atail kehl en iang sewese kauwada wasahn kaudok kan nan sapwellimen Siohwa pwihn, kitail kak pousehlahte iang sawas sang ni atail kihda sawas en mwohni ni uwen me atail irairo kakohng. Oh kitail kak sewese me pwulopwul kan en sukuhlki soangen koahiek kan me kitail esehla nan sounpar kan kohdo.
15. Soangen kisakis dah kan me wahnpoaron Pohl ehukihong Timoty?
15 Me pid duwen kadek sapan, medewehla mehn kahlemeng me wahnpoaron Pohl kasalehda. E luke Timoty en iang ih nan doadoahk en misineri, oh ni kadek, Pohl padahkihong Timoty mwomwen eh kin kalohk oh padahk. (Wiewia 16:1-3) E sewese kaiahnehda Timoty en wiahla sounkalohk oh sounpadahk mwahu men en rongamwahwo. (1 Kor. 4:17) Eri, Timoty doadoahngki dahme Pohl padahkihong ih pwehn kaiahne meteikan ong kalohk oh padahk.
16. Dahme kahrehda Shigeo kin kaiahne meteikan?
16 Me mah kan rahnwet sohte perki me e pahn sohla kateparail ma re kaiahnehda me pwulopwul kan en wia doadoahk kan me re kin wia nan mwomwohdiso. Karasepe, nan sounpar kan kohdo, Shigeo, me kitail koasoiapene mwoweo kin kihda kaiahn mwahu ong me pwulopwul kan me kin iang Pwihn me Kin Apwalih Ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan. E kin wia met pwe en kak sewese doadoahk en Wehio nan sahpw me e kin papah ie. Eri, ni eh solahr kak wia sounkoasoanehdi pwihn wet, emen brother me kaiahnda mwahu uhd wiliandi ih. Shigeo, me wia kisehn Pwihn me Kin Apwalih Ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan tohtohsang sounpar 45, kin pousehlahte doadoahngki dahme e sukuhlki pwehn sewese brother pwulopwul
kan. Brother kan me duwehte Shigeo uhdahn wia sawas laud ong sapwellimen Koht aramas akan!17. Dahme kaweido nan Luk 6:38 kasalehda me me mah kan kak kihong meteikan?
17 Kumwail me mah kan kin kadehdehda me en papah Siohwa ni lelepek iei ahl me keieu mwahu. Sang ni amwail mehn kahlemeng, kumwail kasalehda me e mwahu ong kitail en sukuhlki kaweid en Paipel kan oh doadoahngki nan atail mour. Kumwail eseier mwomwen soahng kan ar wiawi mahso, ahpw kumwail pil kilang anahnepen amwail pahn ahnla wekidekla kapw kan. Kumwail me mah kan me ahpwtehn papidaisla pil kak sewese meteikan ni ahl tohto. Kumwail kak padahkihong irail ia duwen en esehla Siohwa eh kin kahrehiong kumwail en peren ahnsou wet. Me pwulopwul kan pahn perenki rong soahng kan me kumwail lelohng oh mehn kasukuhl kan me kumwail sukuhlki. Ma kumwail kin “kihkihwei” mehn kasukuhl kan me kumwail sukuhlki nan amwail mour pwehn kaiahne meteikan, Siohwa uhdahn pahn ketin kapaikumwailda.—Wadek Luk 6:38.
18. Ia duwen me mah kan oh me pwulopwul kan ar kak sawaspene?
18 Ma kumwail me mah kan pahn karanihala me pwulopwul kan, kumwail pahn kak sawaspene. (Rom 1:12) Emenemen kumwail ahneki mehkot kesempwal me mehteio sohte ahneki. Me mah kan ahneki erpit oh koahiek me re esehlahr nan ar mour. Me pwulopwul kan ahneki kehl. Ni me mah oh pwulopwul kan ar kin doadoahkpene nin duwen kompoakepah kei, irail pahn wahdo kaping ong Samatail limpoako nanleng, oh irail pahn wia kapai ehu ong koaros nan mwomwohdiso.
KOUL 90 Kangoange Emenemen
^ par. 5 Kitail kin perenki me mie me pwulopwul tohto nan atail mwomwohdiso me kin wia uwen arail kak en utung sapwellimen Siohwa pwihn. Sohte lipilipil tiahk dah me re tikida loale, me mah kan nan mwomwohdiso kak sewese me pwulopwul kan ren doadoahngki arail kehl koaros nan sapwellimen Siohwa doadoahk.
^ par. 55 WEHWEHN KILEL: Ni emen sounapwalih me kin seiloak eh lel sounpar 70, ih oh eh pwoudo alehdi pwukoa kapw ehu. Ira kin doadoahngki ara koahiek en kaiahne meteikan nan mwomwohdiso me ira kin papah ahnsouwet.