IREN ONOP 31
KOUL 12 Koht Lapalap, Siohwa
Dahme Siohwa Ketin Wiadahr Pwehn Doareikitailsang Dihp oh Mehla
“Koht uhdahn ketin poakohng sampah ihme e ketikihdohki sapwellime Iehros.”—SOHN 3:16.
DAHME KITAIL PAHN SUKUHLKI
Ia duwen Siohwa eh ketin tiengla mwowe pwehn sewese kitail en pelianda dihp oh ia duwen eh ketin wiahda pwe kitail en kak ahneki mour soutuk, oh saledeksang dihp.
1-2. (a) Dahkot dihp, oh ia duwen atail kak kana ni atail pelianda? (Pil kilang “Wehwehn Lepin Lokaia Kan.”) (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet oh nan iren onop teikan en Kahn Iroir wet? (Pil kilang “Ong Sounwadawad kan” nan Kahn Iroir wet.)
KE MEN ese ia uwen Siohwa eh ketin poakohng uhk? Ke kak ese pasapengo sang ni omw sukuhlki dahme e ketin wiadahr pwehn doareiukasang dihp oh mehla. Dihp a iei imwintihti suwed men, ke sohte kak pein kalowehdi. Kitail koaros kin wiahda dihp rahn koaros, oh kitail kin mehla pwehki dihp. (Rom 5:12) Ahpw, mie rong mwahu. Siohwa ketin inoukihda me e pahn uhdahn ketin doareikitailsang dihp oh mehla!
2 Mpen sounpar 6,000, Siohwa Koht kin ketin sewese aramas akan en pelianda dihp. Dahme kahrehda? Pwehki e ketin poakohng kitail. E ketin poakohng aramas akan sangete nin tapio, ihme kahrehda e ketin wiahda soahng tohto pwehn sewese kitail ni atail kin pelianda dihp. Koht ketin mwahngih me dihp kin kahrehda mehla, oh e sohte ketin kupwurki kitail en mehla. E ketin kupwurki kitail en mour kohkohlahte. (Rom 6:23) Ih met me e ketin kupwurki ong uhk. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene peidek siluh: (1) Koapworopwor dah me Siohwa ketikihong aramas dipan kan? (2) Dahme aramas soh unsek kan nan Paipel wia pwehn kaperenda Siohwa? (3) Dahme Sises ketin wia pwehn doarehsang aramas akan dihp oh mehla?
KOAPWOROPWOR DAH ME SIOHWA KETIKIHDA ONG ARAMAS DIPAN KAN?
3. Ia duwen atail tepin pahpa nohno ara wiahla aramas dipan kei?
3 Ni ahnsou me Siohwa ketin kapikada tepin ohl oh lih, e ketin kupwurki ira en nsenamwahu. E ketikihong ira wasahn kousoan kaselel ehu, kisakis en pwopwoud, oh pwukoa kaperen ehu. Ira pahn kadirehkihla sampah kadaudokara kan oh wiahiong en duwehte mwetuwel en Ihden. E ketikihong ira kehkehlik mengei ehu. Oh e ketin kehkehlingkihong ira me ma ira pilada en sapeikiong sapwellime kehkehlik, ira pahn mehla. Kitail ese dahme wiawi. Tohnleng suwed men, me sohte poakohng Koht de ira, kasonge Adam oh Ihp en sapeikiong Koht. Adam oh Ihp wia dahme tohnleng suwedo men ira en wia. Ira sohte likih Samarao me uhdahn ketin poakohng ira. Ahpw ira sapeikiong. Dahme Siohwa ketin mahsanih pweida. Pwehki ara sapeik, Adam oh Ihp lokolok erein ara mour. Ira tepida mahla oh kedekedeo mehla.—Sen. 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Dahme kahrehda Siohwa ketin kalahdeki dihp oh ketin sewese kitail en pelianda? (Rom 8:20, 21)
4 Siohwa ketin kilelehdi dahme wiawio nan Paipel pwe kitail en kak wehwehki mehkot me kesempwal. Met sewese kitail en wehwehki kahrepen eh uhdahn ketin kalahdeki dihp. Dihp kin kauwehla atail nanpwungmwahu rehn Siohwa oh kin kahrehda mehla. (Ais. 59:2) Sehdan kailongki Siohwa oh aramas akan. Ihme kahrehda e kasonge Adam oh Ihp en wiahda dihp, oh e kin pousehlahte kasonge aramas akan rahnwet. Eri ni Adam oh Ihp ara dipada, Sehdan kakete medewe me e kauwehla kupwuren Siohwa ong aramas akan. Ahpw e sohte wehwehki uwen limpoak en Siohwa. Koht sohte ketin wekidala kupwure ong kadaudok en Adam oh Ihp. E ketin poakohng aramas akan, eri e ketin mwadangete ketikihda koapworopwor ong koaros. (Wadek Rom 8:20, 21.) Siohwa ketin mwahngih me ekei kadaudok pwukat pahn pilada en poakohng oh peikiong ih. Siohwa ketin wiahda pwe irail pwukat en kak karanihala oh doareirailsang dihp oh mehla. Dahme Siohwa ketin wia pwe met en kak wiawi?
5. Iahd me Siohwa ketikihda tepin koapworopworo ong aramas dipan kan? Menlau kawehwehda. (Senesis 3:15)
5 Wadek Senesis 3:15. Siohwa ketikihda tepin koapworopworo ong aramas dipan akan ni ahnsou me e ketin mahsanih dahme pahn wiawihong Sehdan. Koht ketin kohpada me “nein liho” de kadaudoke, pahn doarehla aramas akan. Kadaudok menet pahn kedekedeo kasohrehla Sehdan oh kamwahwihala kahpwal koaros me e kahrehda nan Ihden. (1 Sohn 3:8) Ahpw keieu, Sehdan pahn ‘ke keimwen nehn’ kadaudoko, de kahrehiong en mehla. Met pahn keieu kamedekihala Siohwa. Ahpw mendahki eh ketin medengkihla met, Siohwa ketin mweidohng kadaudoko en lelohng lokolok pwehn doarehsang aramas akan dihp oh mehla.
DAHME ARAMAS SOH UNSEK KAN NAN PAIPEL KIN WIA PWEHN KAPERENDA SIOHWA?
6. Dahme Eipel, Noha, oh me lelepek teikan wia pwehn karanihala Siohwa?
6 Siohwa ketin ekisekis kasansalehda ia duwen aramas soh unsek kan ar kak karanihala ih. Eipel, keriemen en nein Adam oh Ihp pwutak iei tepin aramas me pwoson Siohwa mwurin uhwong me wiawi nan Ihden. Pwehki Eipel poakohng oh men kaperenda oh pil karanihala Siohwa, e wiahda meirong ehu. Eipel iei sounsilepen sihpw men, eri e ale ekei nah sihmpwul ko oh meirongkihong Siohwa. Ia duwen Siohwa eh ketin mwekidki met? E ketin “kupwurehla Eipel oh kupwurperenkihda eh meirongo.” (Sen. 4:4) Siohwa kin ketin kupwurperenki meirong en irail kan me poakohng oh likih—me duwehte Noha. (Sen. 8:20, 21) Pwehki eh ketin kupwurperenki meirong pwukat, Siohwa ketin kasalehda me aramas dipan kan kak ale sapwellime kupwuramwahu oh karanihala. b
7. Dahme kitail sukuhlkihsang Eipraam eh pahn meirongkihla nah pwutako?
7 Eipraam pwoson laud Siohwa. Siohwa ketin peki en wia mehkot me uhdahn apwal. E ketin padahkihong Eipraam en meirongkihla nah pwutako Aisek. Ele met uhdahn kapwunodehda Eipraam. Ahpw e peikiong Siohwa. Ni ahnsou me Eipraam kereniong kemehla nah pwutako, Koht ketin kauhdi. Siohwa ketin mwahngih me Eipraam pahn medengki ma e kemehla pein nah pwutako. Mehn kahlemeng wet padahkihong kitail dahme Siohwa pahn ketin wia mwuhr. Siohwa uhdahn ketin kupwurki ketikihda sapwellime Ohlo nin duwen meirong ehu. Ih uwen laud en Siohwa eh ketin poakohng aramas akan.—Sen. 22:1-18.
8. Dahme kitail sukuhlkihsang meirong en mahn akan me Kosonnedo kehkehlingki? (Lipai 4:27-29; 17:11)
8 Ni ahnsou me Siohwa ketikihong mehn Israel ko Kosonnedo, e ketin mahsanihong irail en meirongki mahn akan pwehn ale mahkpen diparail. (Wadek Lipai 4:27-29; 17:11.) Meirong pwukat kasalehda me Siohwa pahn ketikihda meirong ehu me mwahusang me pahn uhdahn doarehsang aramas akan dihp. Koht ketin mahsanihong sapwellime soukohp ko en ntingihdi duwen kadaudoko me inoupe mie. Irail kawehwehda me sapwellimen Koht Ohlo pahn lelohng lokolok oh kamakamala. E pahn duwehte sihpw men me meirongla. (Ais. 53:1-12) Medewehla: Siohwa pahn ketin wiahda pwe pein sapwellime Ohlo en meirongala pwehn doarehla aramas akan—pil kowe—sang dihp oh mehla!
DAHME SISES KETIN WIA PWEHN DOAREHLA ARAMAS AKAN?
9. Dahme Sohn Sounpapidais koasoiahki Sises? (Ipru 9:22; 10:1-4, 12)
9 Nan pahr 29, Sohn Sounpapidais kilang Sises mehn Nasaraido oh koasoia: “Kilang, Sihmpwul en Kohto me kin ketikihsang dipen sampah!” (Sohn 1:29) Mahsen pwukat kasalehda me Sises iei kadaudok tohrohro me Koht ketin inoukihda. Sises pahn meirongkihla eh mour. Eri met, kadaudok me Siohwa ketin inoukihda leledohr pwehn uhdahn doarehsang aramas akan dihp.—Wadek Ipru 9:22; 10:1-4, 12.
10. Ia duwen Sises eh ketin kasalehda me e “kodohng luke” me dipan akan?
10 Sises kin keieu ketin sewese aramas akan me kin nsensuwedki arail wia aramas dipan kei. E ketin luke irail en wiahla sapwellime tohnpadahk. E mwahngih me uhdahn kahrepen aramas akan kin lokolok iei pwehki dihp. Eri e kin keieu ketin sewese aramas me kin lokolok pwehki dihp. E ketin doadoahngki karasaras ehu oh kawehwehda: “Aramas roson sohte anahne toahkte, ahpw irail me soumwahu me anahne.” E pil mahsanih: “Kaidehn me pwung kan me I kodohng luke, ahpw me dipan akan.” (Mad. 9:12, 13) Ih met me Sises ketin wia. Ni kadek e ketin mahkohng dipen liho me widenki aluweluwe ko pilen mese. (Luk 7:37-50) Sises ketin padahkihong lihen Sameria men padahk mehlel kan mendahki e mwahngih me liho kin mi rehn ohl emen me kaidehn eh pwoud. (Sohn 4:7, 17-19, 25, 26) Aramas akan kin mehla pwehki dihp. Ahpw Koht pil ketikihong Sises manaman en kaiasada ohl, lih, oh seri kan.—Mad. 11:5.
11. Dahme kahrehda me dipan kan kin men kohla rehn Sises?
11 Kitail kak wehwehki dahme kahrehda aramas dipan kan sohte kin suwedki arail mihmi rehn Sises. E mwahngih arail pepehm oh kin kadek ong irail. Irail sohte kin perki koasoiong. (Luk 15:1, 2) Oh Sises ketin kapinga oh katingih irail pwukat me kin pwoson ih. (Luk 19:1-10) Duwehte Semeo, Sises kin kasalehda kadek kalahngan. (Sohn 14:9) Sang ni mwomwen eh mahsen oh wiewia ong irail, kitail sukuhlki me Siohwa kin kadek kalahngan oh kin ketin poakohng aramas dipan kan. Sises ketin sewese aramas dipan kan en men wekidala arail wiewia oh idawehn ih.—Luk 5:27, 28.
12. Dahme Sises ketin padahngki duwen eh pahn pwoula?
12 Sises mwahngih me e pahn meirongkihla eh mour. Pak tohto, e ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk ko me aramas pahn pangala ih oh e pahn kamakamala ni tuhkehn kalokoloko. (Mad. 17:22; 20:18, 19) E mwahngih me sapwellime meirongo pahn kihsang dipen aramas akan, nin duwen me Sohn oh soukohp kan kohpada. Sises pil mahsanih me mwurin eh pwoula, e pahn ‘kakerenihala soangen aramas koaros’ reh. (Sohn 12:32) Irail kan me kin pwoson Sises oh peikiong sapwellime kosonned kan kak kaperenda Siohwa. Ma irail wia met, irail pahn ‘saledeksang dihp.’ (Rom 6:14, 18, 22; Sohn 8:32) Eri, Sises ketin eimah oh kupwurki pwoula ni ahl kamedek ehu pwehn doareikitailla.—Sohn 10:17, 18.
13. Ia duwen Sises eh ketin pwoula, oh dahme met padahkihong kitail duwen Siohwa Koht? (Pil kilang kilel.)
13 Emen kompoakepahn Sises ko pangala ih. Mwuri sapwellime imwintihti kan salihedi, kanamenekih, oh karaunehki soahng kan me e ketin sohte wia. Irail kadeikada me Sises ketin warohng kamakamala oh irail pil kaloke ih. Sounpei ko kahluwalahng ni wasahn kamakamalao oh pasurda ni tuhkehn kalokolok ehu. Ni lelepek, Sises ketin dadaur pahn weirek laud oh lokolok. Ahpw, lokolok me Siohwa ketin sapwellimanki laudsang me Sises ahneki ni eh mahsanih sapwellime Ohlo eh wie lokolok. Siohwa ketin sapwellimanki kehl oh manaman pwehn kauhdi sapwellimeo en dehr lokolok, ahpw e sohte ketin wia met. Siohwa uhdahn ketin poakohng sapwellimeo, eri dahme kahrehda e ketin mweidohng en lokolok oh pwoula? Pwehki Siohwa ketin poakohng kitail. Sises mahsanih: “Koht uhdahn ketin poakohng sampah ihme e ketikihdohki sapwellime Iehros, pwe mehmen me kin kasalehda eh pwoson ih en dehr mwomwla ahpw en ahneki mour soutuk.”—Sohn 3:16.
Siohwa ketin mweidohng sapwellime Ohlo en kamakamala pwehn doareikitailsang dihp oh mehla mendahki met uhdahn kamedekihala ih (Menlau kilang parakrap 13)
14. Dahme sapwellimen Sises meirongo padahkihong uhk?
14 Sapwellimen Sises meirong iei mehn kadehde keieu laud me Siohwa ketin poakohng kadaudok en Adam oh Ihp kan. Met kadehdehda uwen Siohwa eh ketin poakohng uhk. E ketin tounmeteikihla sapwellime Ohl kompoako oh ketin dadaur pahn lokolok laud pwehn doareiukasang dihp oh mehla. (1 Sohn 4:9, 10) Ei, e ketin kupwurki sewese emenemen kitail en pelianda dihp oh kana!
15. Dahme kitail anahne wia pwehn paiekihda sapwellimen Koht kisakis en meirong en Sises?
15 Sapwellimen Koht kisakis, me iei meirong en sapwellime Iehroso, kahrehiong kitail en kak ale mahkpen dipatail. Ahpw pwehn ale sapwellimen Koht mahk, kitail anahne wia mehkot. Dahkot mwo? Sohn Sounpapidais oh mwuri pein Sises Krais ketikihda pasapengo: “Kumwail koluhla, pwe Wehin nanleng kerendohr.” (Mad. 3:1, 2; 4:17) Eri kitail anahne koluhkihla dipatail kan ma kitail men karanihala Siohwa oh ale mahkpen dipatail. Ahpw ia wehwehn en koluhla oh ia duwen met eh sewese kitail en kaperenda Siohwa mendahki kitail dipan? Iren onop en mwuhr pahn sapengala.
KOUL 18 Kalahnganki Pweinen Pweipwei Sapahlo
a WEHWEHN LEPIN LOKAIA KAN: Nan Paipel, lepin lokaiao “dihp” kak wehwehki atail wiewia sapwung kan de atail sohte kin mour de mwekid pahrekiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan. E pil kak dokedoke soh unsek kan me aramas koaros sohsohki sang Adam. Oh pwehki dihp me kitail koaros sohsohki, kitail koaros kin kedekedeo mehla.
