Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

KOASOIPEN ARAIL MOUR

I Sohte Uhdihsang Sukusukuhl

I Sohte Uhdihsang Sukusukuhl

I KALAHNGANKIONG Siohwa ei paiekihda eh ketin wia ei ‘Sounpadahk Lapalap.’ (Ais. 30:​20NW) E kin ketin doadoahngki sapwellime Mahsen, Paipel; kepikipik kapwuriamwei kan; oh sapwellime pwihn en kasukuhlih sapwellime tohnkaudok kan. E pil kin ketin doadoahngki riatail Kristian kan pwehn sewese kitail. Mendahki I kereniongehr sounpar epwiki, I kin pousehlahte paiekihda sapwellimen Siohwa kaweid ni ahl pwukat koaros. Mweidohng ie en kawehwehda ia duwen met eh mehlel.

Ngehi oh ei peneinei nan pahr 1948

I ipwidi nan pahr 1927 nan kisin kahnimw kis limwahn Chicago, Illinois, U.S.A. Pahpa oh Nohno naineki seri limmen—Jetha, Don, ngehi, Karl, oh Joy. Kiht koaros koasoanehdi teng en papah Siohwa ni aht mour unsek. Riei serepein, Jetha iang sukuhl en Kilead keriauo nan pahr 1943. Nan pahr 1944, Don kohla Brooklyn, New York pwehn tepida iang doadoahk nan Pedel, a Karl nan pahr 1947, oh Joy nan pahr 1951. Mehn kahlemeng mwahu en riei kan oh ei pahpa nohno kin uhdahn kangoange ie.

EI PENEINEI ESEHLA PADAHK MEHLEL

Pahpa oh Nohno kin kalapw wadek Paipel oh kin poakohng Koht, oh ira kaiahnehda sen pil poakohng Koht. Ahpw Pahpa solahr wauneki pelien lamalam kan mwurin eh wia sounpei men nan Iurop erein Mahwen Keieu en Sampah. Pwehki Nohno eh kapingkihong Koht en Pahpa eh pitsang mahweno, e ndaiong Pahpa: “Karl, kita kohla iang sarawi duwehte ata kin wia mahso.” Pahpa sapengki: “I pahn kahreiukala ahpw I sohte pahn iang doulong.” Nohno idek reh: “Pwehda?” E sapengki: “Erein mahweno kaunen pelien lamalam kan me iang sarawi ehute kin kapaia neirail sounpei kan me kin mahwenpene! Eri mehnia pali me Koht kin utung?”

Mwuhr erein Nohno eh kohla sarawi, Sounkadehdehn Siohwa riemen kohdo imwato. Re kasalehiong Pahpa pwuhk en onop riau me adaneki Light, me koasoia duwen pwuhken Kaudiahl. Pahpa pwungki oh ale pwuhk ko. Ni ahnsou me Nohno kilangada pwuhk ko, e tepida wadek. Ehu rahno Nohno kilangada pakair ehu nan doaropwehn nuhs ehu me luke aramas ren iang onopki Paipel ni ar doadoahngki pwuhk ko me adaneki Light. Ih eri pilada en kohla. Ni ahnsou me e lella wasao, lih mah men me ritingada wenihmwo. Nohno kolada ehu pwuhk ko oh idek, “Kumwail kin onopki me wasaht?” Liho eri sapengki: “Ei, menlau pedolong.” Wihko mwuri Nohno wahda kiht seri ko sen iang ih, oh mwurin mwo se kin kohla wihk koaros.

Ni ehu mihting ko, me wia padahko peki ien wadek Melkahka 144:​15, me mahsanih me irail kan me kin kaudokiong Siohwa kin peren. I mwahuki ireo oh pil iangahki 1 Timoty 1:11 me mahsanih me Siohwa iei “Koht me peren,” oh Episos 5:1 me kangoange kitail en “kahlemengih Koht.” I wehwehkihda me I anahne perenki ei kak papah Sounkapikadao oh kalahngankihong ih pwais kaselel wet. Ih soahng riau pwukat me I kin song en wia erein ei mour.

Mwomwohdiso me keieu karanih kiht dohki mwail 20 nan Chicago. Mendahki met, se kin iang towehda, oh ei wehwehkihla Paipel laudla. I tamanda ehu ahnsowo, brother me wia padahko likwerihda Jetha pwehn pasapeng. Ni ei rong eh pasapengo, I medewe: ‘I ese pasapengo. I kak iang kihda pehie pwehn pasapeng.’ Ngehi eri tepida kaunopada oh pein wiahda ei pasapeng kan. Ahpw kesempwalsang met, I iangete riei ko karanihala Siohwa. I papidaisla nan pahr 1941.

SUKUHLSANG SIOHWA NI MIHTING TOHROHR KAN

I uhdahn tamatamante mihting tohrohr en pahr 1942 me wiawi nan Cleveland, Ohio. Brother oh Sister me kohsang kahnimw daulih 50 nan United States iang rongorong sang nan delepwohn. Aht peneineio iangahki peneinei tohto teikan mi nan impwal kei me karanih wasahn mihting tohrohro. Mahwen Keriau en Sampah wiewiawihte, oh kalokolok me kin lelohng Sounkadehdehn Siohwa kan kin lalaudla. Ni soutik kan, I kin kilang pwihn en brother kei me kin peidi ni mwohmw ehu me neirail dengki ko kin sohpeisang wasa se kin pweidi ieo. Koaros pwungkipene me nan ehuehu sidohsa pahn mie emen me pahn sinsile wasao erein pwohngo. Ma pahn mie me mwomwen mwersuwed kohdo, brother ko pahn kamourada dengki en sidohsa ko pwehn sere nan mesen mwersuwed ko oh pihp. Meteikan eri pahn kak tangala rehrail pwehn sawas. I medewe, ‘Sapwellimen Siohwa aramas akan kin uhdahn onopada mwahu ong soahng koaros!’ Sohte mehkot suwed wiawi. Oh pwehki I pehm me I sohte pahn lelohng mehkot keper, I kak meir mwahu.

Mwurin sounpar kei, ni ei medemedewe duwen mihting tohrohro, I wehwehkihda me ahi nohnou uhdahn sohte kin pwunod de masepwehk. E kin uhdahn likih Siohwa oh sapwellime pwihn. I sohte douluhl pahn manokehla eh mehn kahlemeng mwahu.

Mwohnte mihting tohrohro, Nohno wiahla pioneer men. Eri e kin tehk kanaiehng padahk kan me kin koasoia duwen doadoahngki pali laud en ahnsou ong papah Siohwa. Ni aht pwurupwurala imwato, nohno koasoia, “I men pousehlahte pioneer, ahpw I sohte kak wia met oh apwalih mwahu imwatailo.” Ih eri idek ma se pahn sewese. Se nda ei, ih eri koasoanehong emenemen kiht pere ehu de riau pwe sen kin kamwakelehda mwohn aht pahn kin mwengehn nimenseng. Mwurin aht kin kohkohla sukuhl, aht nohnou kin tehk me ihmwo kin mwakelekel oh ih eri kin kohkohla kalohk. Aht nohnou kin wia lih kedirepw men, ahpw e sohte douluhl kin pohnsehsehla nah seri kan. Ni ahnsou me se kin kohdo mwengehn souwas imwato oh pwurodo sang sukuhl, e kin ahnsou koaros mihmi mwo awiawih kiht. Ekei pak mwurin sukuhl, se kin iang ih kohla kalohk, met me sewese kiht sen wehwehkihda doadoahk me pioneer kan kin wia.

I TEPIDA PIONEER

I tepida pioneer ni ei sounpar 16. Mendahki Pahpa saikinte wiahla emen Sounkadehde, e kin men ese ia mwomwen ei kin wia ei doadoahk en kalohk. Ehu ni soutiko, I ndaiong ih me mendahki ei kin nannanti, I saikinte diarada emen me men onopki Paipel. Mwurin ei ekis uhdi, I idek reh, “Ke pahn men ien onop rehmw?” E ekis medemedewe oh sapengki, “I sohte kak medewehda kahrepe mwahu ehu ien dehr onop Paipel.” Eri nei tepin tohnsukuhl en Paipel iei ahi pahpao. Met wia mehkot kesempwal ehu ong ie!

Se onopki pwuhko me adaneki “The Truth Shall Make You Free.” Mwurin aht onopki ahnsoukis, I esehda me Pahpa kin sewese ien kamwahwihala ei kin onop Paipel oh padahkihong meteikan. Karasepe, ehu ni soutiko mwurin aht wadek ehu parakrap, e nda: “I kilang dahme pwuhket koasoakoasoia. Ahpw ia duwen omw ese me pwuhket mehlel?” I sohte onopada en sapengala ah peideko, eri I nda: “I sohte kak sapeng uhk met, ahpw nan ata onop en mwurin met, I pahn kakehr sapeng uhk.” Oh I wia met. I diarada iren Paipel kei me utung ire me se koasoakoasoiao. Mwurin mwo, I sukuhlki en kin wia roporop pwe ien kin kaunopada mwahu ong aht onop. Met sewese ien wiahla tohnsukuhl en Paipel mwahu men, oh pil sewese ahi pahpao. E kin kapwaiada dahme e sukuhlki oh papidaisla nan pahr 1952.

I POUSEHLAHTE SUKUSUKUHL NAN PEDEL

I sohla mi nihmwo ni ei sounpar 17. Jetha a wiahla misineri men, oh Don wiahla tohn Pedel. Ira koaros perenki ara pwukoa kan, me uhdahn kangoange ie laud. Eri I audehda nei doaropwehn iang papah nan Pedel oh doaropwehn iang Sukuhl en Kilead, oh awih Siohwa en ketin pilada ia wasa I pahn kak papah ie. Ia imwilahn met? I alehdi luhk en kohla Pedel nan pahr 1946.

Erein sounpar tohto, I alehdi soangsoangen pwukoa tohto nan Pedel, eri I kak sukuhlki soahng kapw tohto. I mihmihkiher nan Pedel sounpar 75 oh I sukuhlkier ia duwen ei kak sawas nan palien wiahda pwuhk kan oh sawas nan palien apwalih mwohni. I pil sukuhlkihdi ia duwen ei kak pwainda kepwe kan me se anahne nan Pedel oh ia duwen ei kak kadarpeseng kepwe kesempwal kan ong wasa teikan. Ahpw me keieu kesempwal, I perenki kasukuhl en Paipel koaros me se alehdi nan Pedel erein kaudok en nimenseng oh padahk teikan.

Kasukuhlih sukuhl en elder kan nan mwomwohdiso

I pil sukuhlsang riei pwutak tikitiko, Karl, me kohdo Pedel nan pahr 1947. E kin uhdahn onopki mwahu Paipel oh koahiek en wia padahk. Mie pak ehu I peki eh sawas ong padahk ehu me I pahn wia. I kawehwehiong Karl me I kihpene mehn sawas tohto ahpw I sehse ia mwomwen ei pahn doadoahngki. E idek rehi peidek ehu me seweseiehla, “Joel, ia oaralap en omw padahk en?” I mwadangete esehda dahme e songosong en nda—ien doadoahngkihte ire kan me dokedoke oaralap en padahko oh dehr doadoahngki ire teikan. I sohte douluhl manokehla iren mehn kasukuhlo.

Pwehn peren nan Pedel, kitail anahne wia uwen atail kak koaros nan doadoahk en kalohk. Ma kitail wia met, kitail kak ahneki eksperiens kangoang kan. I tamanda eksperiens ehu me wiawi ni soutik ehu nan Bronx nan kahnimw en New York. Ngehi oh brother men kohla rehn lih emen me aleier nah Kahn Iroir oh Awake! Se kapehsehiong ih ihs kiht ni aht nda, “Ni soutik wet se sewesewese aramas akan ren sukuhlki soahng kangoang kan sang nan Paipel.” E sapeng nda, “Ma kumwa men kosoaia duwen Paipel, kumwa pedolong.” Se wadek oh koasoia ekei iren Paipel kan duwen Wehin Koht oh sampah kapw me kohkohdo. E sansal me e perenkihda dahme se koasoiapeneo, pwe e luke kompoakepah tohto ren iang kiht onop nan wihk en mwurio. Eri ih oh eh pwoudo mwuhr wiahla sapwellimen Siohwa ladu lelepek kei.

SUKUHLSANG EI PWOUDO

I koasoanehdi me I men pwopwoud. Ahpw mwurin sounpar 10 samwa, I ahpw tuhwong ahi pwoudo. Dahme sewese ien diarada ahi pwoud mwahu men? I kapakap oh medemedewe peidek wet, ‘Dahme I men wia mwurin aht pahn pwopwoudida?’

Ngehi oh Mary ni aht wia doadoahk en sounapwalih me kin seiloak

Mwurin mihting tohrohr me wiawi nan Yankee Stadium nan pahr 1953, I tuhwong sister men me adaneki Mary Aniol. Ih oh Jetha iang keriaun sukuhl en Kilead, oh Mary iei iengen riei serepeino misineri. Mary uhdahn perenki koasoia duwen ah pwukoahn misineri kan nan Caribbean oh nah tohnsukuhl en Paipel kan me e kin onop ong erein eh mihmi wasao. Ni aht ekisekis esehla emenemen, se esehda me aht mehn akadei kan duwepenehte. Aht limpoak ong emenemen laudla, kiht eri pwopwoudla nan April en pahr 1955. Mary kin kadehdehda ni soangen ahl tohto me e wia kisakis ehu sang rehn Siohwa oh e mwahu en kahlemengih. Sohte lipilipil pwukoa dah e alehdi e kin perenki. E kin doadoahk laud, kasalehda eh nsenohki meteikan oh ahnsou koaros mwohneki mahs Wehio nan eh mour. (Madiu 6:33) Se kin wia doadoahk en sounapwalih me kin seiloak erein sounpar siluh, oh nan pahr 1958, se alehdi luhk ehu en papah nan Pedel nin duwen pwopwoud ehu.

I sukuhlkihdi soahng tohto sang Mary. Karasepe, ni ahnsou me se ahpwtehn pwopwoudida, se koasoanehdi sen kin wiapene aht wadawad en Paipel, oh kin wadek iretikitik 15 ehuehu ahnsou. Mwurin emen eh kin wadekala ehu wasa, se kin koasoia iren Paipel ko oh koasoiapene ia duwen aht kak doadoahngki nan aht mour. Mary kalapw koasoia soahng kan me e sukuhlkihdi sang Kilead de nan eh doadoahk en misineri. Aht koasoakoasoipene ko kin sewese ien kamwahwihala ei padahk kan oh esehla ia duwen ei pahn kangoange sister kan.—Lep. Pad. 25:11.

Ahi mwohnlimpoak Mary mehla nan pahr 2013. Ia uwen ei kasikasik en tuhwong ih nan sampah kapwo! Ahpw nan erein ahnsou wet, I koasoanehdi teng en pousehlahte sukusukuhl oh pil likih Siohwa sang nan mohngiong unsek. (Lep. Pad. 3:​5, 6) I kin diar nsenamwahu oh peren ni ei kin medemedewe duwen dahme sapwellimen Siohwa aramas akan pahn wia nan sampah kapwo. Met pil uhdahn pahn iangahki soahng kapw kan me I sukuhlkihsang Sounpadahk Lapalapo oh pil soahng kapw kan me I sukuhlki duwen ih! Mehlel, e sohte pahn itar ei pahn kak kalahngankihong soahng koaros me e ketin padahkihong ie leledo rahnwet oh pak tohto me e kin ketin kasalehiong ie kadek sapan.

a Menlau kilang koasoipen Jetha Sunal nan Watchtower en March 1, 2003, pali 23-29.