IREN ONOP 8
“Kumwail Loalokongla oh Mwasamwasahn!”
“Kumwail loalokongla oh mwasamwasahn!”—1 PIT. 5:8.
KOUL 144 Tetehk Mwahu Ketingpomw!
AUDEPEN ONOP a
1. Dahme Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko me pid ahnsoun imwi, oh kehkehlik dah me e ketikihong irail?
RAHN kei mwohn Sises pwoula, sapwellime tohnpadahk pahmen idek reh: “Ia pahn kilel en . . . imwin koasoandi en mwehi wet?” (Mad. 24:3) Ele tohnpadahk ko medemedewe ia duwen arail pahn kak ese iahd me Serusalem oh tehnpas sarawio pahn imwisekla. Nan sapwellime pasapengo, Sises sohte mahsanihte kasohralahn Serusalem oh tehnpas sarawio, ahpw pil duwen “imwin koasoandi en mwehi wet” me kitail mihmi loale ahnsou wet. Me pid ahnsoun imwio, Sises mahsanih: “A duwen rahno de awao sohte me ese, tohnleng kan nanleng oh pil Sapwellimen Sahmo sohte mwahngih, ahpw Sahmohte.” Ih eri ketin kehkehlingkihong sapwellime tohnpadahk kan koaros en “pousehlahte . . . pepehd” oh en “pousehlahte mwasamwasahn.”—Mark 13:32-37.
2. Dahme kahrehda e kesempwal ong irail kan me momour ni mwehin tepin Kristian en pousehlahte mwasamwasahn?
2 Tepin Kristian en mehn Suhs ko anahne pousehlahte mwasamwasahn pwe arail mour en kak poadoandoarla. Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko dahme ren rapahki pwe ren ese iahd me Serusalem oh tehnpas sarawio pahn imwisekla. E mahsanih: “Ni amwail pahn kilang karis en sounpei kan kapilpene Serusalem, eri kumwail en ese me eh ohla pahn kerendohr.” Ni ahnsowo irail anahne peikiong sapwellimen Sises kehkehliko oh “tepida tangalahng nin nahna kan.” (Luk 21:20, 21) Irail ko me peikiong kehkehlik wet pitila ni mehn Rom ko ar kasohrehla Serusalem.
3. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?
3 Rahnwet kitail kin momour ni ahnsou ehu me sampah suwed wet pahn kereniong imwisekla. Eri kitail kin anahne ahneki madamadau pwung oh pousehlahte mwasamwasahn. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ia duwen atail kak toupahrek ni atail mwasamwasahn mwekimwekid en sampah wet, ia duwen atail kak tehk kanahieng pein kitail, oh ia duwen atail kak doadoahngki mwahu ahnsou me luhwe.
TOUPAHREK NI OMW TETEHK MWEKIMWEKID EN SAMPAH
4. Dahme kahrehda kitail en men ese ia duwen mwekid en sampah kan ar kin kapwaiada kokohp en Paipel?
4 Mie kahrepe mwahu me kitail en men ese ia duwen mwekid kan en sampah ar kin kapwaiada kokohp kan nan Paipel. Karasepe, Sises ketin padahkihong kitail soahng kan me pahn wiawi pwehn sewese kitail en ese iahd me ahn Sehdan koasoandi pahn imwisekla. (Mad. 24:3-14) Wahnpoaron Piter kangoange kitail en tehk kanahieng pweidahn kokohpo pwe atail pwoson en kehkehlailte. (2 Pit. 1:19-21) Kaimwiseklahn pwuhken Paipel tepikihda mahsen pwukat: “Kaudiahl ehu sang rehn Sises Krais, me Koht ketikihong ih, pwe en ketin kasalehiong sapwellime ladu kan soahng kan me uhdahn pahn wiawi ni ahnsou keren.” (Kaud. 1:1) Eri kitail en men uhdahn ese soahng kan me kin wiawi nan sampah ahnsou wet oh ese ia duwen arail pahn kapwaiada kokohp en Paipel. Oh ele kitail men koasoiapene mwekid pwukat.
5. Dahme kitail anahne soikala, ahpw dahme kitail anahne wia? (Menlau pil kilang kilel kan.)
5 Ahpw ni atail kin koasoiapene kokohp en Paipel, kitail en dehr song kasarki dahme pahn wiawi. Dahme kahrehda? Pwehki kitail sohte men nda mehkot me kak kahrehda saminimin nan mwomwohdiso. Karasepe, ele kitail pahn rong kaun kan ar koasoia ia duwen atail kak kamwahwihala kahpwal ehu oh wahdo popohl oh onepek mwahu. Kitail en dehr kasarki me dahme irail nda kin kapwaiada kokohpo nan 1 Deselonika 5:3, ahpw kitail anahne kin ese ire kapw kan me kawehwehda duwen met rahnpwukat. Ni atail koasoi kan ar kin poahsoankihda dahme mi nan neitail sawasepen Paipel kan me sapwellimen Siohwa pwihn wiahda, kitail pahn sewese mwomwohdiso en miniminpene “ni lamalamteieu oh madamadau tehieu.”—1 Kor. 1:10; 4:6.
6. Dahme kitail kak sukuhlkihsang 2 Piter 3:11-13?
6 Wadek 2 Piter 3:11-13. Wahnpoaron Piter sewese kitail en pousehlahte ahneki madamadau pwung ni atail kin medewe duwen kokohp en Paipel. E kangoange kitail en “tamatamante ketidohn rahnen Siohwa.” Dahme kahrehda? Kaidehn pwehki kitail songosong en diar “rahno oh awao” me Siohwa pahn ketikihdo Armakedon, ahpw pwehki kitail men doadoahngki ahnsou me luhwe pwehn wia “me sarawi oh me pid poadidiong Koht.” (Mad. 24:36; Luk 12:40) Met pil wehwehki me kitail men mwekid ni ahl me pwung oh tehk mwahu me soahng koaros kitail kin wia kin kohsang atail uhdahn poakohng ih. Pwehn wia met, kitail anahne kanahieng pein kitail.
IA WEHWEHN EN KANAHIENG PEIN KITAIL?
7. Ia duwen atail kin kasalehda me kitail kin kanahieng pein kitail? (Luk 21:34)
7 Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko en tehk mwahu kaidehn mwekid en sampah kante ahpw pil pein irail. Ire wet sansalda mwahu nan kaweido me kileldi nan Luk 21:34. (Wadek.) Tehk sapwellimen Sises mahsen ko: “Kumwail kanahieng pein kumwail.” Emen me kin kanahieng pein ih kin tetehk soangen keper kan me kak kauwehla eh nanpwungmwahu rehn Siohwa, oh song en soikala. Ni ahl wet, e kin dadaurete ni limpoak en Koht.—Lep. Pad. 22:3; Sud 20, 21.
8. Kaweid dahieu me wahnpoaron Pohl kihong Kristian kan?
8 Wahnpoaron Pohl padahkihong Kristian kan en kanahieng pein irail. Karasepe, e padahkihong Kristian kan nan Episos: “Pousehlahte tetehk kanahieng duwen amwail kin weweid pwe en dehr duwehte aramas pweipwei kan ahpw en duwehte aramas loalokong kan.” (Ep. 5:15, 16) Sehdan kin pwurupwurehng song en kauwehla atail nanpwungmwahu rehn Siohwa, eri Paipel kaweidkin kitail en “pousehlahte wehwehkihla dahme Siohwa ketin kupwurki” pwe kitail en kak pere kitail sang ahn Sehdan uhwong kan koaros.—Ep. 5:17.
9. Ia duwen atail en wehwehki dahme Siohwa ketin kupwurki ong kitail?
9 Paipel sohte kasalehda soangen keper koaros me kak kauwehla atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Kitail kin anahne kalapw wiahda pilipil kan me pid soahng kan me Paipel sohte mahsanih ni sansal. Pwehn wiahda pilipil mwahu kan, kitail anahne wehwehkihla “dahme Siohwa ketin kupwurki.” Kitail kak wia met sang ni atail kin kaukaule onopki Mahsen en Koht oh doudouloale. Atail wehwehkihla laud kupwuren Siohwa oh song en ahneki “sapwellimen Krais madamadau,” atail weweid nin duwen “aramas loalokong” pahn laudla, pil ni ahnsou me sohte mie kosonned en kaweid kitail. (1 Kor. 2:14-16) Ekei pak e mengei en esehda dahme kitail en soikala. Ahpw ekei pak e sohte nohn mengei.
10. Ia ekei soahng keper kan me kitail anahne soikala?
10 Ekei soahng keper kan me kitail anahne soikala kin iangahki kala ong meteikan, sakau laud, mwenge laud, nda lokaia kamedek, oh pil kilang mwadong lemei kan, kilel de kasdo suwed, oh soahng kan me duwehte mepwukat. (Mel. 101:3) Atail imwintihtio Tepil kin raparapahki ahnsou mwahu en kauwehla atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. (1 Pit. 5:8) Ma kitail sohte kanahieng, Sehdan kak padokedi nan atail madamadau oh mohngiong wahn peirin, likamw, noahrok, kailok, aklapalap, oh lingeringer. (Kal. 5:19-21) Nin tapio, madamadau pwukat ele sohte nohn kehlail. Ahpw ma kitail sohte mwadangete wia uwen atail kak koaros pwehn kihsang, re pahn pousehlahte kekeirda duwehte tuhke pwoisin ehu oh kahrehda kahpwal.—Seims 1:14, 15.
11. Ia ehu keper me kitail anahne soikala, oh dahme kahrehda?
11 Ehu soahng keper iei werek suwed. Medewehla irair wet. Ke kin iangih emen me kaidehn emen Sounkadehdehn Siohwa doadoahk. Ke men iengomw tohndoadoahko en medewe soahng mwahu kan duwen Sounkadehdehn Siohwa kan, eri ke kin kadek oh sawas. Ele ekei pak ke kin iangih aramaso mwengehn souwas. Sohte pwand, ke tepida kalapw iangih mwengehn souwas. Ekei ahnsou, aramaso kin koasoia duwen tiahk samin kan. Nin tapio, ke sohte kin perenki. Ahpw mwuhr ke ahnla soangen koasoi pwukat oh sohte suwedki. Eri ehu rahno, iengomw tohndoadoahko lukeiuk ken iangih nim sakau mwurin doadoahk, oh ke pwungki. Kedekedeo, ke diarada me ke kin kalapw pwungki iengomw tohndoadoahko. Sohte pwand, ke pahn tepida wia soahng kante me e kin wia. Mehlel, kitail kin kadek oh wauneki koaros, ahpw kitail anahne tamataman me kitail pahn duwehla irail kan me kitail kin werekiong. (1 Kor. 15:33) Ma kitail kin kanahieng pein kitail, duwehte me Sises ketin kangoange kitail en wia, kitail pahn soikala werekiong irail kan me sohte kin idawehn sapwellimen Siohwa koasoandi kan. (2 Kor. 6:15) Kitail pahn kilang kepero oh soikala.
DOADOAHNGKI MWAHU OMW AHNSOU
12. Dahme sapwellimen Sises tohnpadahk kan pahn wia erein arail awiawih kaimwiseklahn koasoandi wet?
12 Sises kupwurki sapwellime tohnpadahk kan en kin kedirepw erein arail awiawih imwio en leledo. Sises ketikihong irail doadoahk me ren wia. E ketin kehkehlingkihong irail en kalohki rongamwahwo “nan Serusalem, nan Sudia pwon oh Sameria, oh pil wasa me keieu doh nin sampah.” (Wiewia 1:6-8) Uhdahn doadoahk laud ehu me irail alehdi! Sang ni arail wia uwen ar kak en kalohk ong meteikan, re kin doadoahngki mwahu arail ahnsou.
13. Dahme kahrehda kitail anahne doadoahngki mwahu atail ahnsou? (Kolose 4:5)
13 Wadek Kolose 4:5. Pwehn kanahieng pein kitail, kitail anahne medewe mwahu ia duwen atail en doadoahngki atail ahnsou. “Paisuwed” kak wiawihong kitail koaros. (Ekl. 9:11) Kitail kak mehla ni soh kasikpe.
14-15. Ia duwen atail kak doadoahngki mwahu atail ahnsou? (Ipru 6:11, 12) (Menlau pil kilang kilelo.)
14 Kitail kak doadoahngki mwahu atail ahnsou sang ni atail wia kupwuren Siohwa oh kakehlaka atail nanpwungmwahu reh. (Sohn 14:21) Kitail anahne “kehlail oh tengeteng oh pwerisekiong wia soahng tohto nan doadoahk en Kauno ahnsou koaros.” (1 Kor. 15:58) Eri ni imwin atail mour de imwin koasoandi suwed wet eh leledo, kitail sohte pahn koluhkihla atail sohte doadoahk laud ong Siohwa.—Mad. 24:13; Rom 14:8.
15 Rahnwet, Sises kin ketin doulahte kaweid sapwellime tohnpadahk kan ni arail kalohki duwen Wehin Koht nan sampah pwon. E ketin kapwaiadahr sapwellime inou. Nan atail mihting kan oh sang nan neitail sawasepen Paipel kan, Sises ketin padahkihong kitail ia duwen atail en kalohki rongamwahwo. E pil ketikihong kitail soahng koaros me kitail anahne pwehn wia doadoahk wet. (Mad. 28:18-20) Kitail kin wia dahme Sises kupwurki sang ni atail kin doadoahk laud pwehn kalohk ong meteikan oh padahkih irail, oh sang atail kin mwasamwasahn ni atail awiawih Siohwa en ketin kaimwisekala koasoandi en mwehi wet. Ni atail kapwaiada kaweido nan Ipru 6:11, 12, kitail pahn kolokolete atail koapworopwor “lel ni imwi.”—Wadek.
16. Dahme kitail en koasoanehdi teng en wia?
16 Siohwa ketin koasoanedier iahd me e pahn ketin kaimwisekala ahn Sehdan sampah. Ni rahno eh pahn leledo, Siohwa pahn ketin kapwaiada kokohp koaros me e ketin kilelehdi nan sapwellime Mahsen. Ahpw ekei pak kitail kakete medewe me imwio saikinte keren. Ahpw rahnen Siohwa “sohte pahn pwand”! (Apak. 2:3) Eri kitail en koasoanehdi teng en ‘sohpeiong Siohwa’ oh ‘koapworopwor awiawih Koht, me pahn ketin komourkitailla.’—Maika 7:7.
KOUL 139 Kilang Pein Kowe nan Sampah Kapw
a Nan iren onop wet, kitail pahn tehkpene ia duwen atail kak ahneki madamadau pwung oh kin mwasamwasahn. Mwuhr kitail pahn kilang ia duwen atail kak kanahieng pein kitail oh ia duwen atail kak doadoahngki mwahu atail ahnsou.
b WEHWEHN KILEL: (Powe) Pwopwoud ehu kilikilang nuhs. Mwuhr, mwurin mihting en mwomwohdiso ehu, ira ehukihong meteikan ara pepehm duwen wehwehn mwekid kan nan nuhs kan. (Pah) Pwopwoud ehu kilang rohng kapw sang Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon pwe ira en kak ese wehwe kapw kan en kokohp en Paipel kan. Ira kihong meteikan sawasepen Paipel kan me ladu loalokongo kin kihda.