Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 23

Pousehlahte Sasaun “Mpwul en Siohwa”

Pousehlahte Sasaun “Mpwul en Siohwa”

“Mpwule [limpoak] iei lullul en kisiniei, mpwul en Siohwa.”​—MEL. MEL. 8:6, NW.

KOUL 131 “Me Koht Ketin Kapatapenehr”

AUDEPEN ONOP a

1. Ia duwen Paipel eh kawehwehda limpoak mehlel?

 MPWUL en limpoak “iei lullul en kisiniei, mpwul en Siohwa. Lapake sohte kak kakunla limpoak, sohte pillap kak pwillahng powe.” b (Mel. Mel. 8:6, 7NW) Wehwehn limpoak mehlel wasaht uhdahn kaselel! Mahsen pwukat kin kangoange pwopwoud kan me irail kak ahneki limpoak ehu me uhdahn kehlail.

2. Dahme pwopwoud ehu anahne wia pwehn tehk mwahu me ara limpoakpene sohte tikitikla?

2 Pwopwoud ehu anahne doadoahk laud pwe ira en kak limpoakpene erein ara mour. Karasepe, kisiniei ehu kak wie lullulte ma emen pahn kin kihkihong tuwi. Ma soh, kisinieio pahn kohkohlao kunla. Duwehte met, limpoak me mi nanpwungen pwopwoud ehu pil kak kehkehlailte ma ira kin kakehlaka ara nanpwungmwahu. Ekei pak, pwopwoud ehu kak pehm me ara limpoak tikitikla, ahpw mehlel ma ira kin dadaur pahn kahpwal en mwohni, soumwahu, de apwalih neira seri kan. Eri ma ke pwopwoud, ia duwen omw kak pousehlahte sasaun “mpwul en Siohwa” nan omw mouren pwopwoud? Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ahl siluh me ke kak pousehlahte kakehlailih omw nanpwungmwahu rehn omw pwoudo oh ahneki pwopwoud nsenamwahu. c

POUSEHLAHTE KAKEHLAILIH OMW NANPWUNGMWAHU REHN SIOHWA

Duwehte Sosep oh Mery, ohl pwopwoud men oh lih pwopwoud men anahne ahneki nanpwungmwahu kehlail rehn Siohwa (Menlau kilang parakrap 3)

3. Ia duwen nanpwungmwahu kehlail rehn Siohwa eh sewese pwopwoud ehu en pousehlahte kakehlailih ara limpoakpene? (Eklesiasdes 4:12) (Pil kilang kilel.)

3 Pwehn pousehlahte sasaun “mpwul en Siohwa,” ohl pwopwoud oh lih pwopwoud anahne doadoahk laud pwe ira en ahneki nanpwungmwahu kehlail rehn Siohwa. Ia duwen nanpwungmwahu wet eh sewese ara pwopwoud? Ni pwopwoud ehu ara kin kesempwalki ara nanpwungmwahu rehn Samarao nanleng, ira kin mwadang en kapwaiada sapwellime kaweid, oh met kin sewese ira en soikala oh powehdi kahpwal kan me kakete kahrehiong ara limpoakpene en tikitikla. (Wadek Eklesiasdes 4:12.) Irail kan me ahneki nanpwungmwahu kehlail rehn Siohwa pil kin wia uwen arail kak en kahlemengih Siohwa oh kakairada irair kaselel kan, duwehte kadek, kanengamah, oh mahk. (Ep. 4:32–5:1) Ni pwopwoud ehu ara kin kasalehda soangen irair pwukat, e pahn mengei ong ara limpoakpene en kekeirda. Sister men me adaneki Lena, me pwopwoudkier daulih sounpar 25, koasoia, “E mengei en poakohng oh wauneki emen me ahneki nanpwungmwahu kehlail rehn Siohwa.”

4. Dahme kahrehda Siohwa ketin pilada Sosep oh Mery en wiahla pahpa oh nohno en serio me pahn wiahla Mesaia?

4 Medewehla mehn kahlemeng wet sang nan Paipel. Ni Siohwa eh ketin pilada pwopwoud ehu en wia pahpa oh nohno en serio me pahn wiahla Mesaia, E ketin pilada Sosep oh Mery sang nanpwungen kadaudok en Depit kan me tohto. Dahme kahrehda? Ira koaros ahneki pein ara nanpwungmwahu rehn Siohwa, oh Siohwa ketin mwahngih me ira pahn kin mwohneki Ih mahs nan ara mouren pwopwoud. Pwopwoud kan, dahme kumwail kak sukuhlkihsang Sosep oh Mery?

5. Dahme ohl pwopwoud kan kak sukuhlkihsang Sosep?

5 Sosep kin mwadang en kapwaiada sapwellimen Siohwa kaweid kan, oh met kahrehiong ih en wia ohl pwopwoud mwahu men. Pak siluh e alehdi kaweid kan sang rehn Koht me pid eh peneineio. Ehuehu ahnsou ko, e mwadang kapwaiada, mehnda ma e apwal ong ih. (Mad. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Sang ni eh idawehn sapwellimen Koht kaweid, Sosep kin pere, utung, oh apwalih Mery. Medewehla ia uwen en Sosep wiewia ko ar kalaudehla en Mery wauneki ih! Ohl pwopwoud kan, kumwail kak alasang Sosep sang ni amwail kin rapahki kaweid kan en Paipel pwehn apwalih amwail peneinei. d Ni amwail doadoahngki kaweido, mehnda ma met wehwehki kumwail anahne wiahda wekidekla laud kan, kumwail kin kasalehda amwail poakohng amwail pwoud oh kin kakehlailih amwail pwopwoud. Sister men sang Vanuatu, me pwopwoudkier daulih sounpar 20 koasoia: “Ni ei pwoudo eh kin rapahki oh kapwaiada sapwellimen Siohwa kaweid, met kin kalaudehla ei wauneki ih. I pehm me I sohte anahne perki mehkot, oh I kin likih eh pilipil kan.”

6. Dahme lih pwopwoud kan kak sukuhlkihsang Mery?

6 Mery ahneki pein eh nanpwungmwahu rehn Siohwa; e kin pousehlahte kakehlailih eh pwoson. E esehla mwahu Paipel. E pil kin wiahda ahnsou en doudouloale dahme e sukuhlki. (Luk 2:19, 51) Kitail kak kamehlele me ahn Mery nanpwungmwahu rehn Siohwa kahrehiong ih en wia lih pwopwoud mwahu men. Rahnwet, lih pwopwoud tohto kin nantihong en alasang Mery. Karasepe, sister men me adaneki Emiko, koasoia: “Ni ahnsou me I kiripw, I kin pein wia ei koasoandi kan me pid ei nanpwungmwahu rehn Siohwa. Mwurin ei pwopwoudla, ei pwoudo kin kapakapkin kiht, oh tiengla mwowe nan at kaudok en peneinei. I diarada me I tepida koapworopworki en kin wia soahng pwukat ong ie. Ahpw I anahne pousehlahte pein kakehlailih ei nanpwungmwahu rehn Siohwa. Eri met, I kin koasoanehdi ahnsou en kelehpwla kapakap ong Koht, wadek Paipel, oh doudouloale sapwellime madamadau kan.” (Kal. 6:5) Lih pwopwoud kan, ni amwail kin pousehlahte kakehlailih amwail nanpwungmwahu rehn Siohwa, amwail pwoud pahn ahneki kahrepe tohto en kapinga oh poakohng kumwail.—Lep. Pad. 31:30.

7. Dahme pwopwoud ehu kak sukuhlkihsang Sosep oh Mery duwen en kin ehupene kaudok?

7 Sosep oh Mery pil kin doadoahkpene pwe ara nanpwungmwahu rehn Siohwa en kehlailte. Ira wehwehki kesempwalpen en ehupene kaudokiong Siohwa nin duwen peneinei ehu. (Luk 2:22-24, 41; 4:16) Ele e apwal ong ira en wia met, ahpw mehlel ni ahnsou me neira seri ko tohtohla, ahpw ira kak. Ira uhdahn wia mehn kahlemeng mwahu ong pwopwoud kan rahnwet! Ma kumwa naineki seri, duwehte Sosep oh Mery, ele e kin apwal en kohla iang mihting de koasoanehdi ahnsou ong kaudok en peneinei. Ele e pil ehute apwalla en wiahda ahnsou nin duwen pwopwoud ehu en ehupene onop de kapakap. Ahpw tamataman me ni amwa kin ehupene kaudokiong Siohwa, kumwa kin karanihala ih oh pil emenemen. Eri, kumwa en kin mwohneki mahs amwa kaudok.

8. Dahme pwopwoud ehu me ahneki kahpwal kak wia pwehn paiekihda laud ara kaudok en peneinei?

8 Ahpw dahme kumwa pahn wia ma mie kahpwal nan amwa pwopwoud? Ele kumwa medewe me en ehupene wia amwa kaudok sohte pahn kaperen. Ma met kin wiawi, kumwa kak tepida ni amwa koasoiapene ire ehu me mwotomwot oh kaperen, ire ehu me kumwa koaros pwungki en koasoiapene. Met kak sewese kalaudehla amwa limpoakpene oh men ehupene kaudokiong Siohwa.

WIAHDA AHNSOU ONG EMENEMEN

9. Dahme kahrehda pwopwoud ehu anahne wiahda ahnsou ong emenemen?

9 Pwopwoud kan, kumwail kak pousehlahte kakehlailih amwail limpoakpene sang ni amwail kin wiahda ahnsou ong emenemen. Ni amwail kin wia met, e pahn sewese kumwail en ese madamadau oh pepehm en emenemen. (Sen. 2:24) Tehk dahme Lilia oh Ruslan esehda mwurinte ara pwopwoudida, daulih sounpar 15 samwalahro. Lilia koasoia: “Se wehwehki me se sohte pahn kak ahneki ahnsou laud ong emenemen nin duwen me se medewe. Se uhdahn soupisengki at doadoahk en mwohni, doadoahk en nan imwat, oh mwuhr nait seri ko. Se esehda me ma se sohte wiahda ahnsou ong emenemen nin duwen pwopwoud ehu, se kakete sohla karanih emenemen.”

10. Ia duwen pwopwoud kan ar kak doadoahngki kaweid me mi nan Episos 5:15, 16?

10 Dahme pwopwoud kan kak wia pwe ira en wiahda ahnsou ong emenemen? Ele kumwa kak koasoanehdi ahnsou en wiapene soahng kan. (Wadek Episos 5:15, 16.) Brother men nan Nigeria me adaneki Uzondu koasoia: “Ni ei kin wiahda ei koasoandi kan, I pil kin koasoanehdi ahnsou ong ngehi oh ei pwoudo, oh I kin kesempwalki soangen ahnsowo.” (Pil. 1:10) Medewehla ia duwen Anastasia, me pwoudiki emen sounapwalih me kin seiloak nan Moldova, eh kin doadoahngki mwahu eh ahnsou. E koasoia: “I kin song en wiahda dahme I anahne wia erein ei pwoudo kin kedirepwki eh pwukoa kan. Ni ahl wet, e pahn kak mie at ahnsoupene mwuhr.” Ahpw ia duwen ma amwa koasoandi kan kahrehda en apwal en mie amwa ahnsoupene?

Soahng dah kan me kumwa kak wiapene? (Menlau kilang parakrap 11-12)

11. Dahme Akwila oh Persila kin ehupene wia?

11 Pwopwoud kan kak sukuhlsang ahn Akwila oh Persila mehn kahlemeng, pwopwoud ehu me tepin Kristian tohto kin wauneki. (Rom 16:3, 4) Paipel sohte kasalehda soahng tohto duwen mouren ara pwopwoud, ahpw e kasalehda me ira kin ehupene doadoahk, kalohk, oh sewese meteikan. (Wiewia 18:2, 3, 24-26) Ni mehlel, ni ahnsou me Paipel kin koasoia duwen Akwila oh Persila, e kin ahnsou koaros koasoia duwen ara kin ehupene.

12. Dahme pwopwoud ehu kak wia pwehn kalaudehla ara ahnsoupene? (Pil kilang kilel.)

12 Ia duwen pwopwoud kan ar kak alasang Akwila oh Persila? Medewehla soahng tohto me kowe oh omw pwoudo anahne wia. Ia duwe, kumwa kak ehupene wia ekei soahng pwukat, a dehr kelehpwki? Karasepe, Akwila oh Persila kin ehupene kalohk. Kumwa kin kaukaule wiahda koasoandi en wia duwehte? Akwila oh Persila pil kin ehupene doadoahk. Ele amwa doadoahk en mwohni wekpeseng, ahpw kumwa kak ehupene wia doadoahk en nan imwamwao? (Ekl. 4:9) Ni amwa kin sawaspene wia doadoahk ehu, ele e kin kalaudehla amwa ahnsou en ehupene oh koasoipene. Robert oh Linda pwopwoudkier daulih sounpar 50. Robert koasoia: “Ni mehlel, se sohte ahneki ahnsou laud en ehupene mwemweit. Ahpw ni ahnsou me I kin widen dahl oh ei pwoudo kin dahlimwihada, de ni ei kin mwetimwet likio oh e kohieido pwehn iang ie doadoahk, I kin uhdahn peren. At ehupene wia soahng kan kin kahrehda sen karanihala emenemen. At limpoakpene kin laudla.”

13. Pwehn uhdahn ehupene, dahme pwopwoud ehu anahne wia?

13 Ahpw tamataman me en mihpene wasakis sohte kin ahnsou koaros wehwehki me pwopwoud ehu pahn karanihala emenemen. Lih pwopwoud men nan Brazil koasoia: “Rahnpwukat, se uhdahn kin kedirepw, kahrehda e mengei en medewe me se kin ehupene pwehki se mihmi nan ihmw ehute. I sukuhlki me se anahne wia laudsang en mihpenehte. I anahne wiahda ahnsou ong ei pwoudo.” Tehk ia duwen Bruno oh eh pwoudo, Tays, ara kin tehk mwahu me ira wiahda ahnsou ong emenemen. Bruno koasoia: “Ni at kin wiahda ahnsou ong emenemen, se kin pwilikihdi nait sehlpwohn kan oh perenki at ahnsoupene.”

14. Ma pwopwoud ehu sohte kin perenki ara ahnsoupene, dahme ira kak wia?

14 Ahpw ia duwen ma kowe oh omw pwoudo sohte kin perenki amwa ahnsoupene? Mwein ke sohte perenki dahme e perenki, de ele kumwa kin kalidoarihada emenemen. Dahme kumwa kak wia? Medewehla kisinieio me kitail koasoiapene mwoweo. E sohte kin pein tepida lul laud. Emen anahne doulahte kihkihong tuwi laud. Duwehte met, kumwa seu tepida sang ni amwa wiahdahte ahnsou kis ong emenemen ehuehu rahn? Kumwa kak wiapene soahng ehu me kumwa koaros perenki wia, kaidehn soahng ehu me kakete kahrehda kumwa en lingeringerda. (Seims 3:18) Ni amwa ekisekis tepida, kumwa kak kilang amwa limpoak eh pwurehng kekeirda.

WAUNEKI EMENEMEN

15. Dahme kahrehda en wauneki emenemen kin kesempwal pwehn pousehlahte kakehlailih limpoak?

15 En wauneki emen uhdahn kesempwal nan pwopwoud ehu. E duwehte oxygen me kin kahrehda kisiniei en wie lullul. Ma sohte oxygen, kisinieio kak mwadang kunla. Duwehte met, ma pwopwoud ehu sohte wauneki emenemen, ara limpoakpene pahn kak mwadang tikitikla. Ahpw pwopwoud ehu me kin nantihong en wauneki emenemen kin doadoahk laud pwe ara limpoak en kehlailte. Tamataman me met sohte kin pidada ma ke lemeleme me ke wauneki ih, ahpw e kin pidada ma omw pwoudo pehm me ke wauneki ih. Penny oh Aret pwopwoudkier daulih sounpar 25. Penny koasoia: “Pwehki se kin wauneki emenemen, se kin kasalehda limpoak laud nan imwato. Se kin saledek en kasalehda at pepehm pwehki se ese me kiht koaros kesempwalki ahn emenemen madamadau.” Eri, dahme ke kak wia pwehn sewese omw pwoudo pehm me ke uhdahn wauneki ih? Medewehla ahn Eipraam oh Sara mehn kahlemeng.

Ohl pwopwoud Kristian men anahne kasalehda eh wauneki eh pwoudo sang ni eh kin rong ih mwahu (Menlau kilang parakrap 16)

16. Dahme ohl pwopwoud kan kak sukuhlkihsang ahn Eipraam mehn kahlemeng? (1 Piter 3:7) (Pil kilang kilel.)

16 Eipraam kin wauneki Sara. E kin rong mwahu oh nsenohki ia ahn Sara pepehm ong soahng kan. Ehu pak, Sara uhdahn pwunodada, oh ndaiong Eipraam eh pepehm, pil kapwukoahki kahpwalo. Ia duwe, Eipraam lingeringerda oh nda mehkot lemei? Soh. E ese me eh pwoudo Sara kin uhpa oh utung ih. Eipraam rong Sara oh song en kapwungala kahpwalo. (Sen. 16:5, 6) Dahme kitail kak sukuhlkihsang met? Ohl pwopwoud kan, kumwail ahneki manaman en wiahda pilipil kan ong amwail peneinei. (1 Kor. 11:3) Ahpw e wia mwekid en limpoak ma ke pahn medewe mahs en omw pwoudo madamadau mwohn omw wiahda pilipil, ahpw mehlel ma pilipilo pahn pidada ih. (1 Kor. 13:4, 5) Ekei pak, mwein omw pwoudo pwunod oh ele anahne kasalehda eh pepehm. Ke kin kasalehda omw wauneki ih sang ni omw kin rong ih mwahu? (Wadek 1 Piter 3:7.) Angela oh Dmitry pwopwoudkier kereniong sounpar 30. Angela kawehwehda ia duwen eh pehm me eh pwoudo kin wauneki ih: “Dmitry kin ahnsou koaros karonge ie ni ahnsou me I kin nsensuwedda de ni ahnsou me I kin mente koasoi. E kin kanengamahiong ie, pil ni ei kin pwunodada.”

17. Dahme lih pwopwoud kan kak sukuhlkihsang ahn Sara mehn kahlemeng? (1 Piter 3:5, 6)

17 Sara kin wauneki Eipraam sang ni eh kin utungada ahn Eipraam pilipil kan. (Sen. 12:5) Ehu pak, Eipraam kasamwo ohl riemen me mwemweitdo reh ni eh sohte kasik. E peki Sara en mwadang umwunda uwen pilawa laud. (Sen. 18:6) Sara mwadangete wiahda dahme Eipraam peki en wia. Lih pwopwoud kan, kumwail kak alasang Sara sang ni amwail kin utung pilipil kan me amwail pwoudo wiahda. Ni amwail wia met, kumwail kin kakehlailih amwail pwopwoud. (Wadek 1 Piter 3:5, 6.) Dmitry, me kitail koasoiapene nan parakrap en mwoweo, kawehwehda ia duwen eh pehm me eh pwoudo kin wauneki ih. E koasoia: “I kin kalahnganki en Angela kin utungada ei pilipil kan, mehnda ma e sohte pwungki. Ma ei pilipilo sohte pweida mwahu, e sohte kin kauwe ie.” Ia uwen mengei en poakohng emen me kin waunekin uhk!

18. Ia duwen pwopwoud kan ar kin paiekihda arail nantihong en pousehlahte kakehlailih arail limpoak?

18 Rahnwet, Sehdan kin men pwopwoud Kristian kan en sohla limpoakpene. E ese me ma pwopwoud ehu sohla poakpene, ira kakete tepida sohla karanih Siohwa. Ahpw limpoak mehlel sohte kak ohla! Eri, limpoak me kumwa ahnekipene nan amwa pwopwoud en kin duwehte soangen limpoako me Melkahkahn Melkahka kan koasoia duwe. Koasoanehdi teng en mwohneki mahs Siohwa nan amwa pwopwoud, wiahda ahnsou ong emenemen, oh wauneki ahn emenemen pepehm oh anahn kan. Ni amwa wia met, amwa pwopwoud pahn kawauwih Siohwa, me wia Utupen limpoak mehlel. Oh duwehte kisiniei ehu me emen kin pousehlahte sasaun, amwa limpoak pahn wie lullul kohkohlahte.

KOUL 132 Met Kita Wialahr Ehu

a Siohwa ketikihong aramas akan nin duwen kisakis ehu koasoandi en pwopwoud. Koasoandi wet kin kahrehda ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kak ahnekipene limpoak tohrohr ehu nanpwungara. Ahpw ekei pak, limpoak wet kak tikitikla. Ma ke pwopwoud, iren onop wet pahn seweseiuk en pousehlahte poakohng omw pwoudo oh ahneki mouren pwopwoud nsenamwahu.

b Limpoak mehlel, me poatopoat oh sohte wekila, kin adaneki “mpwul en Siohwa” pwehki Siohwa me Utupen soangen limpoak wet.

c Mehnda ma omw pwoudo kaidehn emen Sounkadehdehn Siohwa, ele ahl pwukat kak sewese kakehlailih amwa nanpwungmwahu.—1 Kor. 7:12-14; 1 Pit. 3:1, 2.

d Karasepe, tehk kaweid mwahu kan pahn oaralapo “Help for the Family,” me mi nan jw.org oh nan JW Library®.