Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

KOASOIPEN ARAIL MOUR

“I Men Doadoahk ong Siohwa”

“I Men Doadoahk ong Siohwa”

SE RAHNMWAHWIHALA irail me malaulau ko me se mwemweitla rehrail nan kousapw Granbori me mi nanwel en Suriname. Kiht eri dakehda warat pwoht oh tang kohdihla nan Pillap Tapanahoni. Mwuhr, ni at pahn daulih wasa ahd en pillapo, pirepira en misihno lel takai. Mwohn pwohto mwadangete kohdihla pahn pihlo, oh se iangete kohdihla. I uhdahn salohda. Mendahki sounpar tohto I kin iang dake pwoht nin duwen emen sounapwalih me kin seiloak, I sehse pap!

Mwohn ei pahn koasoia dahme wiawi mwuhr, I pahn koasoiahda ia duwen ei tepida doadoahngki pali laud en ei ahnsou ong papah Koht.

I ipwidi nan 1942 pohn deke Curaçao, ehu deke kaselel ko en Caribbean. Ei pahpao uhdahn mehn Suriname, ahpw e keseudo ni dekeo pwehn doadoahk. Sounpar riau mwohn I ipwidi, pahpa iei emen tepin Sounkadehdehn Siohwa kan me papidaisla nan Curaçao. a E kin onop Paipel reht nan wihk koaros, mendahki se sohte kin ahnsou koaros men onop. Ni ahnsou me I sounpar 14, se keseula Suriname pwe pahpa en apwalih eh nohnou me mahlahr.

KOMPOAKEPAHI MWAHU KAN SEWESE IE

Nan Suriname, I tepida werekiong me pwulopwul kan nan at mwomwohdisou me kin ngoangki papah Siohwa. Irail sounpar keite laudsang ie oh wia pioneer kei. Ni arail kin koasoia dahme kin wiawihong irail nan kalohk, I kak kilang uwen arail perenki. Mwurin at mihting kan, ngehi oh kompoakepahi ko pil kin koasoia duwen Paipel—ekei pak, ni at kin mwohd oh kilengdalahng usu kan pahnlahng. Kompoakepahi ko sewese ie en esehda dahme I men wia nan ei mour; I men doadoahk ong Siohwa. Eri, I papidaisla ni ei sounpar 16. Mwuhr, ni ei sounpar 18, I tepida pioneer.

SUKUHLKI MEHN KASUKUHL KESEMPWAL KAN

Ahnsou me I pioneer nan Paramaribo

I sukuhlki soahng tohto ni ei pioneer, oh mehn kasukuhl pwukat sewese ie erein ei wia doadoahk wet. Karasepe, ehu tepin mehn kasukuhl me I sukuhlki iei kesempwalpen en kaiahne meteikan. Ni ahnsou me I tepida pioneer, misineri men me ede Willem van Seijl kin men sewese ie. b E kasukuhliong ie soahng tohto duwen en apwalih pwukoa kan nan mwomwohdiso. Ni ahnsowo, I sasairki uwen laud en kaiahn me I anahne. Pahro mwuhr, I wiahla emen pioneer tohrohr oh mwurin mwo I tepida apwalih pwihnen kalohk doh kan me mihdahla nanwel en Suriname. Ia uwen ei kalahnganki kaiahn me brother kan, duwehte Willem, kihong ie! Sang ahnsowo kohla, I kin nantihong en alasang arail mehn kahlemeng sang ni ei kin wiahda ahnsou en kaiahne meteikan.

Keriaun mehn kasukuhl me I sukuhlki iei kamwahupen en mourki mour ehu me sohte kin kedirepwki soahng kan me sohte nohn kesempwal, oh en koasoanehdi mwahu ei koasoandi kan. Ni tepin ehuehu sounpwong, ngehi oh iengei pioneer tohrohro kin koasoanehdi dahme se anahne ong wihk kan me pahn wad. Eri emen reht pahn kohla nan kahnimwo me uhdahn doh pwehn pwainda dahme se anahne. Se anahne kanahieng nait mwohni me se kin alehdi nan sounpwong kan oh kin kasohtik pwe en kak lella ni imwin sounpwongo. Ma mehkot nekla ni at mihmihte nanwelo, mwein mie me pahn kak sewese kiht. I kamehlele me ei sukuhlki mwomwen mour wet ni ei pwulopwul sewese ie en wiewiahte sapwellimen Siohwa doadoahk erein ei mour.

Mehn kasukuhl kesiluh iei kamwahupen en padahk ong aramas akan ni pein arail lokaia. I tikida lokaiahki lokaiahn Dutch, lokaiahn wai, Papiamento, oh Sranantongo (me pil adaneki Sranan), lokaia me aramas akan kin lokaiahki nan Suriname. Ahpw ni ei mi nanwelo, I kilang me aramas akan kin mwekidki laud rongamwahwo ni at kalohk ong irail ni pein arail lokaia. I apwalki lokaiahki ekei lokaia ko, duwehte Saramaccan, me ngilarailo kin marahrahla pil toutoula. Mendahki met wia doadoahk laud, I uhdahn kalahnganki ei sukuhlki lokaiao. Eri erein sounpar tohto, I kak padahkihong aramas tohto duwen padahk mehlel pwehki I kak lokaiahki arail lokaia.

Ei, mie pak me I sarohdi. Karasepe, ehu pako I men idek ia iren emen ei onop en Paipel me kin lokaiahki lokaiahn Saramaccan, pwehki I rong me e kapehd medek. Ahpw I uhd idihdek ma e liseian! Met kahrehiong ih en namenekda. Mendahki I kin sapwungala, I kin ahnsou koaros nantihong en lokaiahki lokaiahn wasao me I kalohk ie.

ALEHDA PWUKOA TEIKAN

Nan 1970, I wiahla emen sounapwalih me kin seiloak. Nan pahro, I kasalehiong pwihnen kalohk tohto me mi wasa doh kan nanwelo slide prokramo “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses.” Pwehn lella rehrail, ngehi oh ekei brother pahn dake pwoht reirei ehu me wiawihsang tuhke oh tang pohn pillap. Se wahda misihn en lioal (generator), dengk en kahs, lamp kan me doadoahngki kahs, oh kepwehn slide projectoro. Ni at lella mwo, se uhd kin wahda kepwe ko koaros oh alu kohlongala nanwelo ni wasa kan me se pahn kasalehda slide prokramo. Ahpw dahme I kin keieu taman duwen at seiloako iei uwen aramas ako nan wasa pwukat ar perenki prokramo. I uhdahn perenki sewese meteikan sukuhlki duwen Siohwa oh sapwellime pwihn nin sampah. Ei kilang meteikan ar karanihala Siohwa kin kahrehiong ie en perenkihda ei wia doadoahk apwal wet.

SAHL SILIPWOAT PATPENE

Ngehi oh Ethel ni at kapwopwoudo nan September 1971

Mendahki I kilang me mouren kiripw kin kamengeila ei papah Siohwa, I pil mente pwopwoudida. Eri I tepida kapakapki ien diarada emen ei pwoud me pahn perenki iang ie wia doadoahk en kalohk apwal wet nanwelo. Mpen sounpar ehu mwuhr, I tepida date Ethel, pioneer tohrohr men me kin men doadoahk laud ong Siohwa mehnda ma met sohte mengeiong ih. Sangete ni eh pwulopwul, e kin uhdahn pwungki wahnpoaron Pohl oh men wia soahng koaros me e kak wia nan doadoahk en kalohk, duwehte Pohl. Se pwopwoudida nan September 1971 oh nin duwen pwopwoud ehu, se tepida wia pwukoahn sounapwalih me kin seiloak.

Ahn Ethel peneineio sohte ahneki soahng tohto ni ahnsou me e kekeirda, kahrehda e mwadang en ahnla at doadoahko nanwelo. Karasepe, ni at kin kaunopada en mwemweitla ni mwomwohdiso kan wasao, se sohte kin wahda soahng tohto. Se kin lopwolopw oh duhdu nan pillap kan. Se pil ahnla kang sohte lipilipil soangen mwenge dah me peneinei me se mi rehrailo wiahda—kiheil (iquana), mwahmw en pillap (piranhas), de dahme re koledi nanwel de nan pillap. Ni ahnsou me sohte dahl, se kin mwenge nan tehn uht. Ma sohte pwohk de supwuhn, se kin mwengehki peht ka. Ngehi oh Ethel pehm me at ehupene wiahda tounmetei kan nan at doadoahk ong Siohwa kin uhdahn sewese kiht en patpene duwehte sahl silipwoat. (Ekl. 4:12) Sohte mehkot kak wiliandi ahnsou kaperen pwukat!

Ehu rahno, ni at pwurasang at mwemweitla rehn riat Kristian ko nanwelo, se lelohng kahpwalo me I koasoiahda ni tapio. Ni warat pwohto lel wasa ahdo, e kohdi pahn pihlo ahpw pil mwadangete pwurada. Mwahute pwe se likawih life jacket oh sohte pwupwusang nan pwohto. Ahpw pwohto me direkihla pihl. Se wudekihla kanat mwenge ko oh uhd doadoahngki ainpwoat ko pwehn limakasang pihlo.

Pwehki sohla kanat mwenge, se tepida laid kohkohdihla nan pillapo. Ahpw se sohte koledi mehkot. Eri se kapakap ong Siohwa oh peki en ketikihong kiht kanat mwenge ong rahno. Mwurinte at kapakap, emen brother ko kesehdi sahl en epiepo oh apihada lapalahn mwahmw men me itar ong kiht meh limmeno en kangala pwongo oh medla.

OHL PWOPWOUD, PAHPA, OH SOUNAPWALIH ME KIN SEILOAK

Mwurin sounpar limau nan doadoahk en sounapwalih me kin seiloak, ngehi oh Ethel alehdi kapai ehu me se sohte kasik—se pahn wiahla pahpa nohno. I perenkihda rohng wet ahpw I sehse ia mwomwen at mour mwurin mwo. Ngehi oh Ethel uhdahn men wiahte at pwukoa doadoahko ni uwen me kak. Nan 1976, nait pwutako Ethniël ipwidi. Sounpar riau elep mwuhr, keriemen en nait pwutak ko Giovanni, pil ipwidi.

Iang kilang papidais nan Pillap en Tapanahoni me karanih Godo Holo ni Palimese en Suriname—1983

Pwehki mie anahn laud ong sounkalohk nan Suriname ni ahnsowo, ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan en sahpwo koasoanehdi ien pousehlahte wia sounapwalih me kin seiloak erein at apwalihada nait seri ko. Ni ahnsou me nait pwutako tikitik, I kin apwalih mwomwohdiso keite. Met kahrehda I kak papah nin duwen sounapwalih me kin seiloak erein wihk riau nan ehuehu sounpwong, oh rahn kan me luhwe nan sounpwongo, I kin papah nin duwen pioneer men nan mwomwohdisou me se kin iang. Ethel oh nait pwutak ko pahn kin iang ie ni ei mwemweitla ni mwomwohdiso kan me karanih imwato. Ahpw, ni ahnsou kan me I kin mwemweitla ni mwomwohdiso kan oh wia mihting tohrohr kan nanwelo, I kin kelehpw.

I kin kalapw dake pwoht ni ei mwemweitla ni mwomwohdiso doh kan

I anahne uhdahn koasoanehdi mwahu ei koasoandi kan pwehn kak kapwaiada ei pwukoa kan koaros. I kin tehk mwahu me se kin wia at onop en peneinei wihk koaros. Ni ei kin mwemweitla ni mwomwohdiso kan nanwelo, Ethel pahn wia at onop en peneinei rehn nait pwutak ko ni imwato. Ahpw se kin kalapw wiapene soahng kan nin duwen peneinei ehu ni ahnsou kan me se kak. Ngehi oh Ethel pil kin kaukaule iang nait pwutak ko mwemweit—ma mwadong de kohla pikinik ape. I kin pepehd werei nipwong kan pwehn kaunopada ong ei pwukoa kan nan mwomwohdiso. Oh Ethel, me duwehte lih pwopwoud pweriseko nan Lepin Padahk 31:15, kin sangkenei en pirida pwehn tehk mwahu me se kak wadek iren rahn en rahno oh kang mwengehn nimenseng mwohn nait pwutak ko kohla sukuhl. I uhdahn kalahnganki ei pwoudo me kin wiahda tounmetei laud oh kin ahnsou koaros sewese ie en kapwaiada ei pwukoa kan me Siohwa ketikihong ie!

Nin duwen pahpa nohno, se kin doadoahk laud pwehn sewese nait pwutak ko en poakohng Siohwa oh perenki doadoahk en kalohk. Se men nait pwutak ko en pein pilada en doadoahngki pali laud en ara ahnsou ong papah Koht, kaidehn pwehki nsenat, ahpw pwehki ira me pein pilada. Se kin ahnsou koaros koasoiaiong ira ia duwen doadoahk kaperen wet eh kak sewese ira. Se pil kin koasoia duwen kahpwal kan, ahpw se kin kasalehda mwahu duwen Siohwa eh kin ketin sewese oh kapaikitda nin duwen peneinei ehu. Se pil tehk mwahu me ira kin kompoakepahnki Sounkadehde kan me kin mwohneki mahs Siohwa nan arail mour.

Siohwa kin ketikihda at anahn koaros ni at apwalih at peneineio. Ei mehlel, I kin ahnsou koaros wia dahme I kak wia pwehn sewese ei peneineio. Dahme I lelohng ni ahnsou me I kiripw oh wia pioneer tohrohr men kasukuhliong ie en kanahieng ei doadoahngki nait mwohni pwe sen kak pwainda dahme se anahne. Ahpw mendahki se kin wia uwen at kak, ekei pak se sohte kin alehda soahng koaros me se anahne. Ni soangen ahnsou ko, I kamehlele me Siohwa ketin sewese kiht. Karasepe, sang 1986 lel 1992, mie mahwen me wiawi nan Suriname. Nan pahr ko, ekei pak e apwal en alehda dahme se uhdahn anahne. Ahpw mendahki met, Siohwa ketin apwalih kiht.—Mad. 6:32.

MEDEMEDEWE DUWEN EI MOUR

Sang palimeing kohla palimaun: Ngehi oh ei pwoudo, Ethel

Nait pwutak laudo, Ethniël, oh eh pwoudo Natalie

Nait pwutako Giovanni oh eh pwoudo, Christal

Erein at mour, Siohwa kin ahnsou koaros ketin apwalih kiht oh sewese sen ahneki peren oh nsenamwahu. Nait seri ko wia kapai laud kei ong kiht, oh e uhdahn wia pwais kaselel ehu en apwalihirahda en papah Siohwa. Se perenki me ira pil pilada en doadoahngki pali laud en ara ahnsou ong papah Koht. Ethniël oh Giovanni kesepwil sang sukuhl kan me sapwellimen Koht pwihn kin kihda, oh met ira oh ara pwoud ko kin papah ni ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Suriname.

Ngehi oh Ethel uhdahn mahlahr ahnsou wet, ahpw se kin soupisengkihte at doadoahk ong Siohwa nin duwen pioneer tohrohr kei. Ni mehlel, se uhdahn soupisek me kahrehda sohte ei ahnsou en pil sukuhlki pampap! Ahpw I sohte nsensuwedkihla met. Ni ei kin medewehla duwen ei mour, I uhdahn pehm me ei pilada ni ei pwulopwulo en doadoahngki pali laud en ei ahnsou ong papah Koht wia ehu rehn pilipil keieu mwahu kan me I wiahda.

b Koasoipen Willem van Seijl mi nan artikelo “Reality Has Exceeded My Expectations” nan Awake! en October 8, 1999.