Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ke Kin Ese Duwen Met?

Ke Kin Ese Duwen Met?

Mordekai uhdahn mi nan poadopoad?

MEHN Suhs men me adaneki Mordekai wia aramas kesempwal men nan pwuhken Ester nan Paipel. E iang kalipilipala oh kin doadoahk nan tehnpas en nanmwarki en Persia. Met mwurinte pahr 500 mwohn Krais, ni ahnsou me “Nanmwarki Serksihs ketin kaunda.” (Rahnwet, pali laud en aramas akan kamehlele me nanmwarki menet iei Serksihs Keieu.) Mie aramas kei me men kemehla nanmwarkio, ahpw Mordekai kauhdi. Pwehki nanmwarkio kalahnganki met, e koasoanehdi me wehio en kin wauneki Mordekai. Mwuhr, mwurin mehlahn Aman me wia imwintihti en Mordekai oh mehn Suhs teikan, nanmwarkio kesepwilda Mordekai en wiahla kaun en koperment en wasao. Pwukoa wet kahrehda Mordekai en kak wiahda kosonned ehu me kapitala mehn Suhs kan nan Wehin Persia sang arail pahn kamakamala.—Ester 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Ekei soupoad kan koasoia me pwuhken Ester wiahte soai pwoat oh Mordekai sohte mi nan poadopoad. Ahpw nan 1941, sounkasawih dipwisou en mahs kan diarada mehn kadehde me utungada dahme Paipel mahsanihki duwen Mordekai. Dahme re diarada?

Sounroporop kan diarada nting en Persia en mahso (cuneiform) me kasalehda duwen ohl emen me adaneki Marduka, (lokaiahn wai Mordecai). Ohl menet wia kaun emen nan Susa, ele nan palien apwalih mwohni. Ni ahnsou me re diarada nting pwukat, Arthur Ungnad, emen ohl me samanih poadopoad en wasao, ntingihedi me ehdin eden Mordekai eh sansalda nan nting kan me kaidehn kisehn Paipel.

Sangete ahnsou me Ungnad koasoia met, me saman kan kawehwehdier cuneiform teikan meh kid kid kei. Me iangete mepwukat iei nting kan ni lepin takai kei (tablet) me dierek nan mohn kahnimw en Persepolis, ni wasa kis me mwomwen wia wasahn nekinek mwohni. Tablet pwukat kohsang ni mwehin kaundahn Serksihs Keieu. Nting pwukat mi ni lokaiahn Elam oh kasalehda eden aramas ehk me pil dierek nan pwuhken Ester. a

Ahdo Mordekai (Marduka) me mi ni nting en Persia mahso

Ekei tablet en Persepolis ko koasoia duwen aramas emen me adaneki Marduka, me kin doadoahk ni tehnpas en nanmwarkio nan Susa erein kaundahn Serksihs Keieu. Ehu tablet ko kawehwehda me Marduka wia sounkawehwe men. Met pahrekiong dahme Paipel mahsanihki duwen Mordekai. E wia lapalap men me kin papah Nanmwarki Ahasuerus (Serksihs Keieu) oh kin lokaiahki lokaia tohtohsang riau. Mordekai kin kalapw mwohd ni ewen kehl en tehnpas en nanmwarkio nan Susa. (Ester 2:19, 21; 3:3) Wasao wia ihmw laud ehu me lapalap akan kin doadoahk ie.

Mie soahng kei me duwepenehte nanpwungen Marduka me nting ni tablet ko oh Mordekai me mi nan Paipel. Ahnsou me ira momour, wasa me ira mi ie, pwukoa me ira ahneki, oh ara wasahn doadoahk duwepenehte. Soahng pwukat koaros kasalehda me dahme sounkasawih dipwisou en mahs kan diarada kakete dokedoke Mordekai ohte me mi nan pwuhken Ester.

a Nan 1992, Professor Edwin M. Yamauchi wiahda pwuhk ehu me kasalehda eden aramas ehk me nting ni tablet en Persepolis. Ahd pwukat pil dierek nan pwuhken Ester.