Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 42

“Meid Peren Irail kan me Kin Kolokol Ar Loalopwoat” ong Siohwa

“Meid Peren Irail kan me Kin Kolokol Ar Loalopwoat” ong Siohwa

“Meid peren irail kan me kin kolokol ar loalopwoat . . . , me kin weweidki kosonned en Siohwa.”​—MEL. 119:1, NW, ntp.

KOUL 124 Loalopwoat Ahnsou Koaros

AUDEPEN ONOP a

Ekei riatail Kristian eimah me selidi mwoweo de wie sensel pwehki ar loalopwoatohng sapwellimen Siohwa kaunda (Menlau kilang parakrap 1-2)

1-2. (a) Ia duwen ekei koperment kan ar uhwongada sapwellimen Siohwa aramas akan, ahpw ia duwen arail mwekidki met? (b) Dahme kahrehda kitail kak peren mendahki kalokolok? (Pil menlau koasoia kilel ni kilin Kahn Iroir wet.)

 AHNSOU wet, atail doadoahk en kalohk keinapwidi nan sahpw daulih 30 nan sampah pwon. Nan ekei sahpw pwukat, koperment en wasao kin salihedi riatail kan. Sapwung dah me re wia? Siohwa sohte ketin medewe me re wiahda mehkot sapwung. Ihte me re wia iei wadek oh onopki Paipel oh ehukihong meteikan dahme re kamehlele, oh iang iengarail Kristian kan towehda mihting. Irail pil sohte kin uhki mehkan me pidada palien politik. Mendahki re kin lelohng uhwong laud, sapwellimen Koht ladu lelepek pwukat kin kolokolete arail loalopwoat b​—de poadidiongete Siohwa. Oh irail kin perenki wiewiahte met!

2 Ele ke kilang kilel en ekei Sounkadehde eimah pwukat oh kilang arail kin sirei. Irail pereperen pwehki irail ese me Siohwa ketin kupwurperenki arail loalopwoatohngete ih. (1 Kron. 29:17a) Sises mahsanih: “Meid pai irail me kin kalokolok pwehki ar wia dahme pwung, . . . Kumwail perenda oh nsenamwahula mehlel pwe ketingpamwail me laud.”​—Mad. 5:10-12.

MEHN KAHLEMENG EHU ONG KITAIL

Piter oh Sohn wiahda mehn kahlemeng ong Kristian kan rahnwet me anahne uhki arail pwoson nan mwoalen kopwung (Menlau kilang parakrap 3-4)

3. Nin duwen me Wiewia 4:19, 20 mahsanih, dahme wahnpoaron ko wia ni arail lelohng kalokolok, oh dahme kahrehda irail wiahki met?

3 Riatail kan kin pil lelohng dahme sapwellimen Sises wahnpoaron ko kin dadaur pah ni arail lelohng kalokolok pwehki arail kalohki duwen Sises. Sounkopwung kan nan mwoalen kopwung lapalap en mehn Suhs ko kin pwurupwurehng “ruwese irail en uhdihsang arail koasoi ni mwaren Sises.” (Wiewia 4:18; 5:27, 28, 40) Dahme wahnpoaron ko wia? (Wadek Wiewia 4:19, 20.) Irail ese me mie emen me sapwellimanki manaman laudsang irail, me ketin ‘kehkehlingkihong irail ren kalohki ong aramas akan oh pil kadehde ni unsek’ duwen Krais. (Wiewia 10:42) Eri wilieperail ko, Piter oh Sohn, nda ni eimah me irail pahn peikiong Koht ah kaidehn sounkopwung ko, oh irail sohte pahn uhdihsang koasoia duwen Sises. E mwomwen me irail ndindaiong sounkopwung ko, ‘Ia duwe, kumwail leme kumwail ahneki manaman laudsang Koht?’

4. Ni duwen me Wiewia 5:27-29 mahsanih, mehn kahlemeng dahieu me wahnpoaron ko wiadahr ong Kristian mehlel koaros, oh ia duwen atail kak alasang irail?

4 Wahnpoaron ko wiahda mehn kahlemeng mwahu ehu me Kristian mehlel koaros kin idawehn sangete ahnsowo, me iei, “peikiong Koht nin duwen kaun emen, a kaidehn aramas.” (Wadek Wiewia 5:27-29.) Mwurin arail ale kamakam pwehki arail loalopwoatete, wahnpoaron ko kohkohsang mwoalen kopwung lapalapo, “pereperen pwehki arail ale pwais kaselel en mwamwahlla pwehki mware [Sises],” oh irail pousehlahte kalokalohk!​—Wiewia 5:40-42.

5. Peidek dah kan me kitail anahne sapengala?

5 Mehn kahlemeng en wahnpoaron ko pil kahrehda en mie ekei peidek. Karasepe, ia duwen wahnpoaron ko ar kak peikiong Koht oh pil ahnsowohte peikiong kehkehlik en Paipelo en “uhpahiong irail kan me ahneki manaman”? (Rom 13:1) Ia duwen atail kak “peikiong koperment kan oh irail kan me ahneki manaman,” nin duwen me wahnpoaron Pohl koasoia, ahpw pil kolokolete atail loalopwoat ong Koht nin duwen atail Kaun keieu lapalap?​—Taitus 3:1.

“IRAIL KAN ME AHNEKI MANAMAN”

6. (a) Ihs “irail kan me ahneki manaman” me Rom 13:1 mahsanih duwe, oh ia pahn atail wiewia ong irail? (b) Dahme mehlel duwen kaun akan koaros en sampah?

6 Wadek Rom 13:1. Nan iretikitik wet, “irail kan me ahneki manaman” kin wehwehki irail me kin kaunda meteikan. Kristian kan anahne peikiong irail. Kaun pwukat kin tehk mwahu pwe en mie meleilei, aramas akan en peikiong kosonned oh pil ekei pak pere sapwellimen Siohwa aramas akan. (Kaud. 12:16) Eri kitail anahne pwainohng irail daksis oh wauneki irail. (Rom 13:7) Ahpw koperment pwukat ahnekihte manaman pwehki Siohwa me ketin mweidohng irail en ahneki manaman. Sises ketin kasansalehda ire mehlel wet ni ahnsou me Pontius Pailet kapeidakih ih. Ni Pailet eh nda me e kak doarehla de kemehla Sises, Sises mahsanihong: “Ke sohte mwahn pahn ahneki manaman pohi ma e sohte mweimweiong uhk sang powe.” (Sohn 19:11) Duwehte Pailet, manaman me kaun akan oh koperment kan ahneki rahnwet pil mie irepe.

7. Iahd me kitail en dehr peikiong kaun akan oh dahme irail anahne tamataman?

7 Kristian kan anahne peikiong kosonned en koperment kan koaros ma kosonned ko sohte pahn kauwehla kosonned en Koht. Ahpw kitail en dehr peikiong kaun akan ni ar ndaiong kitail en wia mehkot me Koht ketin keinapwihdi, de keinapwihkitailsang wia dahme Koht mahsanih kitail en wia. Karasepe, ele re anahne mwahnakapw kan en wa kesik oh iang mahwen oh peiki arail wehi. c De ele irail pahn inapwihdi neitail Paipel de sawasepen Paipel kan oh keinapwihkitailsang kalohk oh kaudok. Ni kaun akan ar doadoahngki ar manaman ni ahl sapwung, me duwehte kaloke sapwellimen Krais tohnpadahk kan, irail pahn pwukoahki met mwohn Koht. Siohwa ketin mahmahsanih mepwukat!​—Ekl. 5:8.

8. Ia wekpeseng en koperment kan oh Siohwa, oh dahme kahrehda met kesempwal?

8 Koperment kan ahneki manaman laud ahpw kaidehn manaman me keieu laud. Siohwa me ketin sapwellimanki manaman me keieu laud. Pak tohto Paipel kin kamwarenki ih “Wasa Lapalahpie.”​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

“WASA LAPALAHPIE”

9. Dahme soukohp Daniel kilangada nan kaudiahl ko?

9 Soukohp Daniel kilangada kaudiahl kan me kasalehda sapwellimen Siohwa manaman me lapalapasang kaunda teikan koaros. Keieu, Daniel kilangada mahn lawalo kalaimwun pahmen me karasaraskihong kaunda kan mahso oh ahnsou wet—Papilon, Media Persia, Krihs, Rom, oh met Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. (Dan. 7:1-3, 17) Mwuhr, Daniel pil kilangada Siohwa eh ketiket pohn mwoaleo nanleng. (Dan. 7:9, 10) Dahme soukohp lelepeko kilangada mwuhr anahne wia mehn kataman ehu ong kaun akan rahnwet.

10. Nin duwen me Daniel 7:13, 14, 27 mahsanih, ihs me Siohwa ketikihong manaman en kaunda sampah, oh dahme met kadehdehda duwen Ih?

10 Wadek Daniel 7:13, 14, 27. Koht ketikihsang manaman koaros sang koperment kan oh ketikihong irail kan me warohng oh pil kehlailsang koperment kan. E ketikihong ihs? Ong “emen me likamwete aramas,” me iei Sises Krais, oh pil ong “sapwellimen Koht Lapalahpie,” meh 144,000 ko me pahn kakaun “kohkohlahte.” (Dan. 7:18) E sansal me Siohwa iei “Wasa Lapalahpie,” pwe ih kelehpw me sapwellimanki manaman en wia met.

11. Dahme Daniel pil ntingihedi me kasalehda sapwellimen Siohwa manaman eh lapalapasang ahn wehi kan?

11 Mwekid me Daniel kilangada nan kaudiahlo pahrekiong dahme e koasoia mwoweo. Daniel koasoia, “Koht en nanleng” kin “ketin kasapwilada oh kasapwildi nanmwarki kan.” E pil ntingihedi me “Koht, Wasa Lapalahpie, kin ketin kaunda wehin aramas koaros. Pein ih kin ketin kak kasapwilada nanmwarki men.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Mie pak me Siohwa Koht ketin kasapwildi de kasapwilada kaun akan? Ei uhdahn!

Siohwa ketikihsang ahn Pelsassar wehio oh ketikihong mehn Media oh Persia kan (Menlau kilang parakrap 12)

12. Menlau karasahda ia duwen Siohwa eh ketin kasapwildi nanmwarki kan mahso. (Menlau kilang kilel.)

12 Siohwa ketin kasalehdahr ni sansal me sapwellime manaman me lapalapasang ahn “irail kan me ahneki manaman.” Medewehla karasaras siluh pwukat. Parao sang Isip kaliduihala sapwellimen Siohwa aramas akan oh kin pwurupwurehng kasalehda eh sohte men kasaledekirailla. Koht ketin kasaledekirailla oh ketin kakihrala Parao nan Sehd Weitatao. (Eks. 14:26-28; Mel. 136:15) Nanmwarki Pelsassar en Papilon wiahda kamadipw ehu oh “pelianda Kaunen nanleng” oh “kapikapinga koht akan me wiawihkihda kohl, silper” ahpw kaidehn Siohwa. (Dan. 5:22, 23) Koht ketin wiahiong ohl aklapalap menet en namenekla. “Nipwongohte,” Pelsassar kamakamala oh mehn Media oh Persia kan kihsang eh wehio. (Dan. 5:28, 30, 31) Nanmwarki Erod Akripa Keieu en Palestin ruwese kamakamalahn wahnpoaron Seims oh mwuhr salihedi wahnpoaron Piter, oh pil men kemehla. Siohwa ketin kauhdi Erod sang eh pahn wia met. “Sapwellimen Siohwa tohnleng men ahpw kihong ih soumwahu ehu” oh e mehla.​—Wiewia 12:1-5, 21-23.

13. Menlau karasahda ia duwen Siohwa eh ketin kalowehdi pwihnen kaun kan.

13 Siohwa pil ketin kasalehda me sapwellime manaman lapalapasang ahn pwihnen kaun kan. E ketin peiki oh sewese mehn Israel ko en kamwomwala nanmwarki en Kenan meh 31 oh kalowehdi wasa tohto nan sapwen inowo. (Sos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Siohwa pil ketin sewese mehn Israel ko en kalowehdi douluhl nanmwarki Penadad oh kaunen mehn Siria siliakan riemen ko me mahweniong Israel.​—1 Nan. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Dahme Nanmwarki ko Nepukadnesar oh Darius ndahki sapwellimen Siohwa kaunda? (b) Dahme sounmelkahkao ndahki Siohwa oh Sapwellime wehi?

14 Siohwa ketin kadehdehda me ih me Wasa Lapalahpie! Ni ahnsou me nanmwarki Nepukadnesar en Papilon suweiki ‘eh kehl oh manaman oh uwen eh lingan oh lapalap en eh wehi’ ahpw sohte aktikitikla oh pohnese me Siohwa iei me warohng ale kaping, Koht ketin kahrehiong nanmwarkio en sahliella. Mwurin Nepukadnesar eh mwahula, e “kapinga Koht Wasa Lapalahpie” oh pohnese me “[Siohwa] me pahn ketin kakaun kohkohlahte, oh sapwellime wehi pahn kohkohlahte.” E pil koasoia: “Sohte me kak pelianda kupwure.” (Dan. 4:30, 33-35) Mwurin Daniel eh lelohng songosong oh Siohwa ketin kapitasang ih nan kelen laiono, Nanmwarki Darius koasoia: “Aramas koaros en wauneki oh lemmwiki en Daniel eh Koht. Pwe ih Koht ieias emen, me pahn kakaun kohkohlahte. Sapwellime wehi sohte kak ohla, oh sapwellime manaman pahn kin duweduwehte kohkohlahte.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27.

15 Sounmelkahkao koasoia: “KAUN-O kin ketin kapwowihala koasoandien wehi kan; e kin ketin kasohrehla lamalam en aramas akan.” E pil koasoia: “Meid pai wehi me eh Koht, iei KAUN-O; meid pai aramas akan me e ketin piladahr pwe en sapwellimankihla!” (Mel. 33:10, 12) Met uhdahn wia kahrepe mwahu ehu kitail en loalopwoatohng Siohwa!

KAIMWISEKLAHN MAHWEN

Pwihn en wehi kan sohte pahn kak pelianda sapwellimen Siohwa karis en nanleng (Menlau kilang parakrap 16-17)

16. Dahme kitail kak kamehlele me pid “kahn kamakam kowahlap” oh dahme kahrehda? (Menlau kilang kilel.)

16 Kitail wadekehr duwen dahme Siohwa ketin wiadahr mahso. Eri, dahme kitail kak kasik pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo? Kitail kak kamehlele me Siohwa pahn ketin doarehla sapwellime ladu lelepek kan nan “kahn kamakam kowahlap” me pahn wiawi. (Mad. 24:21; Dan. 12:1) E pahn ketin wia met ni ahnsou me pwihn en wehi kan nin sampah, Kok en Makok, pahn mahweniong irail kan me kin lelepek ong Siohwa. Mehnda ma pwihn pwukat wiawihkihda wehi 193 sang United Nations, irail sohte pahn kak pelian Wasa Lapalahpie oh sapwellime karis en nanleng! Siohwa ketin inoukihda: “Ih duwen met ei pahn kasalehiong wehi koaros me I me manaman oh sarawi. Irail pahn esehla me ngehi iei KAUN-O.”​—Esek. 38:14-16, 23; Mel. 46:10.

17. Dahme Paipel kohpada pahn wiawihong nanmwarki kan en sampah oh me kin kolokolete arail loalopwoatohng Siohwa?

17 Mahwen en Kok pahn tapiada mahwen en Armakedon, ahnsou ehu me Siohwa pahn ketin kasohrehla “nanmwarki kan en sampah pwon.” (Kaud. 16:14, 16; 19:19-21) Ahpw, “aramas pwung​—aramas lelepek—​pahn kousoan nan sahpw wet.”​—Lep. Pad. 2:21.

KITAIL EN KOLOKOLETE ATAIL LOALOPWOAT

18. Dahme Kristian tohto kin men wia, oh dahme kahrehda? (Daniel 3:28)

18 Erein poadopoad, Kristian mehlel tohto kin mendahkihla arail saledek oh pil arail mour pwehki arail poakohng Siohwa me wia arail Kaun me Keieu Lapalap. Irail kin koasoanehdi teng en lelepekohngete Siohwa. Irail duwehte mehn Ipru silimen ko me kolokolete arail lelepek ong Wasa Lapalahpie, me ketin kapitirailsang kisiniei mwehlo.​—Wadek Daniel 3:28.

19. Siohwa pahn ketin kadeik sapwellime aramas akan poahsoankihda dah? Oh dahme kitail anahne wia ahnsou wet?

19 Sounmelkahkao Depit ntingihedi duwen kesempwalpen en kolokolete atail loalopwoatohng Koht: “Siohwa pahn ketin lohkihda kadeikpen aramas akan. Maing Siohwa, komw ketin kadeik ie nin duwen ei wiewia pwung kan oh ei loalopwoat.” (Mel. 7:8NW) Depit pil ntingihedi: “Ei poadidi [“loalopwoat,” NW] oh pwung en sinsile ie.” (Mel. 25:21) Elen mour me keieu mwahu iei en lelepekohngete Siohwa, oh loalopwoatohngete ih, sohte lipilipil dahme pahn wiawi! Eri kitail pahn ahneki soangen pepehmohte me sounmelkahkao ntingihedi: “Meid peren irail kan me kin kolokol ar loalopwoat . . . , me kin weweidki kosonned en Siohwa.”​—Mel. 119:1, NW, ntp.

KOUL 122 Kehlail oh Tengedi!

a Paipel mahsanih me Kristian kan anahne peikiong irail kan me ahneki manaman, me iei, koperment en sampah wet. Ahpw ekei koperment kin uhwong Siohwa oh sapwellime ladu kan. Ia duwen atail kak peikiong kaun en sampah kan ahpw kolokolete atail loalopwoat ong Siohwa?

b WEHWEHN LEPIN LOKAIA KAN: En kolokolete atail loalopwoat ong Siohwa kin wehwehki en loalopwoatohngete ih oh sapwellime pwuhng en kaunda ahnsou koaros mehnda ma e apwal.