Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IREN ONOP 38

Me Pwulopwul kan​—Soangen Mour Dah me Kumwail Mwahuki?

Me Pwulopwul kan​—Soangen Mour Dah me Kumwail Mwahuki?

“Omw . . . dehdehki en wia poadoarepomw.”—LEP. PAD. 2:11.

KOUL 135 Pekipek Limpoak Ehu Sang Rehn Siohwa: “Samwa, Ke en Loalokongla”

AUDEPEN ONOP a

1. Irair apwal dah kan me Sohas, Usaia, oh Sosaia lelohng?

 MEDEWEHLA ma ke wiahla nanmwarki en sapwellimen Koht aramas akan ni ahmw pwulopwulte! Ia duwen ahmw pahn doadoahngki ahmw manaman? Paipel padahkihong kitail me mie me pwulopwul kei me wiahla nanmwarki en Suda. Karasepe, Sohas sounparte 7, Usaia sounpar 16, oh Sosaia sounpar 8. Ele met uhdahn apwal ong irail! Mendahki e apwal, Siohwa oh pil ekei aramas sewese irail en wiahda soahng mwahu tohto.

2. Dahme kahrehda e mwahu en onopki mehn kahlemeng en Sohas, Usaia oh Sosaia?

2 Kitail kaidehn nanmwarki de likend kei, ahpw kitail kak sukuhlki soahng tohto sang Sohas, Usaia, oh Sosaia. Irail wiahda pilipil mwahu kan, ahpw irail pil wiahda pilipil suwed kan. Sang arail mehn kahlemeng, kitail pahn kilang dahme kahrehda kitail anahne pilada werek mwahu, ahnekihte aktikitik, oh papah Siohwa ni loalopwoat.

PILADA WEREK MWAHU KAN

Rahnwet kitail kak alasang kahlemeng en Sohas ni atail rong kaweid en kompoakepatail mwahu kan (Menlau kilang parakrap 3, 7) c

3. Ia duwen Sehoiada sewese Nanmwarki Sohas en wiahda pilipil mwahu kan?

3 Alasang ahn Sohas pilipil mwahu kan. Nanmwarki Sohas wiahda pilipil mwahu ehu ni ahnsou me e pwulopwul. Pwehki eh pahpao mehla ni ahnsou me e pwulopwul, Sohas kin idawehn kaweid en Samworo Lapalap lelepeko, Sehoiada. Samworo menet apwalihada ih oh padahkihong ih duwen Siohwa. Sohas loalokong pwehki e kin peikiong kaweid kan me Sehoiada kihong ih. E pilada en papah Siohwa oh sewese aramas akan en pil papah Siohwa. Sohas pil koasoanehdi me tehnpas en Siohwa en onohnsapahlda.—2 Kron. 24:​1, 2, 4, 13, 14.

4. Ia duwen atail paiekihda ni atail perenki oh peikiong sapwellimen Siohwa kehkehlik kan? (Lepin Padahk 2:​1, 10-12)

4 Ma ahmw pahpa nohno de emen tohrohr padahkihong uhk en poakohng Siohwa oh kapwaiada sapwellime koasoandi kan, irail kihong uhk kisakis kesempwal ehu. (Wadek Lepin Padahk 2:​1, 10-12.) Ahmw pahpa oh nohno kak kaiahnihiuk ni ahl tohto. Medewehla ia duwen pahpa en emen sister me adaneki Katya sewese ih en kin wiahda pilipil mwahu kan. Ehuehu rahn ni eh pahpao kin wahla ih sukuhl, e kin koasoiaiong ih iren rahn en rahno. Katya koasoia: “At kin koasoiapene ire pwukat kin sewese ie en wia dahme pwung ni ahnsou me kahpwal kan pwarada erein rahno.” Ahpw, ia duwen ma kaweid kan me ahmw pahpa nohno kihong uhk sohte mweidohng uhk en wia dahme ke mwahuki? Dahme kak seweseiuk en peikiong ira? Emen sister me adaneki Anastasia, koasoia me eh pahpa oh nohnou kin wiahda ahnsou pwehn kawehwehiong dahme kahrehda ira kin wiahda soangen kosonned kei. E koasoia, “Met sewese ie en wehwehki me ira sohte wiahda koasoandi pwukat pwehn kaunda ie, ahpw pwehn pere ie pwehki ira poakohng ie.”

5. Ia duwen ahmw wiewia kan ar pahn kamwakid ahmw pahpa nohno oh Siohwa? (Lepin Padahk 22:6; 23:​15, 24, 25)

5 Ahmw pahpa nohno pahn peren ni ara rong me ke kin peikiong kaweid kan me ira kihong uhk sang nan Paipel. Kesempwalsang met, ke pahn kaperenda Koht oh ahmw nanpwungmwahu reh pahn kehlailla. (Wadek Lepin Padahk 22:6; 23:​15, 24, 25.) Mepwukat sou wia kahrepe mwahu en alasang mehn kahlemeng en Sohas ni ahmw pwulopwul?

6. Ahn ihs kaweid me Sohas tepida rong oh ia imwilahn met? (2 Kronikel 24:​17, 18)

6 Sukuhlsang ahn Sohas pilipil suwed kan. Mwurin Sehoiada mehla, Sohas pilada werek suwed kan. (Wadek 2 Kronikel 24:​17, 18.) E pilada en rong kaun akan en Suda me sohte kin poakohng Siohwa. Ke pahn pwungki me Sohas anahne soikala irail pwukat pwehki irail kin wia me suwed. (Lep. Pad. 1:10) Ahpw, e rong arail kaweid suwed kan. Ni mehlel, ni ahnsou me kiseho Sekaraia song en kapwungala ih, Sohas kemehla ih. (2 Kron. 24:​20, 21; Mad. 23:35) Tiahk wet uhdahn pweipwei oh suwed! Nin tapio Sohas mwahu, ahpw e kesehla oh uhwongada kaudok mehlel oh wiahla sounkam aramas men. Mwuhr, nah ladu kan kemehla ih. (2 Kron. 24:​22-25) Ma e pousehlahte rong Siohwa oh irail kan me kin poakohng Ih, eh mour pahn mwahu! Dahme ke kak sukuhlkihsang eh mehn kahlemeng?

7. Ihs me ke pahn pilada pwehn wia kompoakepahmw? (Pil kilang kilel.)

7 Ehu mehn kasukuhl me kitail kak sukuhlkihsang en Sohas pilipil suwed iei me kitail anahne pilada kompoakepah mwahu kan me kin poakohng Siohwa oh kaperenda ih. Kitail kak kompoakepahnki irail kan me mah de pwulopwul sang kitail. Tamataman me Sohas uhdahn pwulopwul sang kompoakepaho Sehoiada. Pwehn pilada kompoakepahmw kan, pein idek rehmw: ‘Kompoakepahi kan kin sewese ie en kakehlakahda ei pwoson Siohwa? Irail kin wia uwen arail kak en peikiong ih oh kangoange ie en wia soahngohte? Irail kin koasoia duwen Siohwa oh soahng kan me re sukuhlkihsang nan Paipel? Irail kin kihong ie kaweid ni ahnsou me I uhdahn anahne?’ (Lep. Pad. 27:​5, 6, 17) Ni mehlel, ma kompoakepahmw kan sohte poakohng Siohwa, ke sohte anahne irail. Ahpw ma kompoakepahmw kan poakohng Siohwa, irail pahn ahnsou koaros seweseiuk!—Lep. Pad. 13:20.

8. Ma ke kin doadoahngki social media, dahme ke anahne medemedewe?

8 Social media iei ehu ahl me kitail kak doadoahngki pwehn koasoiong kisehtail kan oh kompoakepatail kan. Ahpw aramas tohto kin doadoahngki met pwehn kahrehda meteikan en kapinga irail, kihda kilel kan oh kisin kasdo kan duwen dahme irail pwainda de wiahda. Ma ke kin doadoahngki social media, pein idek rehmw: ‘I wia met pwe meteikan en kapinga ie? Ahi mehn akadei iei en kangoange meteikan, de ren kapinga ie? I kin mweidohng madamadau en meteikan en kamwakid ahi madamadau, lokaia, oh wiewia ni ahl me sapwung?’ Brother Nathan Knorr, me iang Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon, kihda kaweid wet: “Dehr song en kaperenda aramas. Ma ke wia met, sohte me ke pahn kaperenda. Kaperenda Siohwa, oh ke pahn kaperenda irail koaros me kin poakohng Siohwa.”

AHNEKIHTE AKTIKITIK

9. Dahme Siohwa ketin sewese Usaia en wia? (2 Kronikel 26:​1-5)

9 Alasang ahn Usaia pilipil mwahu kan. Ahnsou me e pwulopwul, Nanmwarki Usaia kin aktikitik. E sukuhlki en “papah KAUN-O ni loalopwoat” de lemmwiki Koht. E momour lel sounpar 68 oh pali laud en eh mour, Siohwa ketin kapaiahda. (Wadek 2 Kronikel 26:​1-5.) Usaia kalowehdi imwintihti tohto en eh wehio oh sinsile mwahu Serusalem. (2 Kron. 26:​6-15) Usaia uhdahn perenki soahng koaros me Koht ketin sewesehki ih.—Ekl. 3:​12, 13.

10. Dahme wiawihong Usaia?

10 Sukuhlsang ahn Usaia pilipil suwed kan. Nanmwarki Usaia kin ahnla ndaiong meteikan dahme ren wia. Ia duwe, met kahrehiong ih en medewe me e kak wia soahng sohte lipilipil? Ehu rahn, Usaia pedolong nan sapwellimen Siohwa tehnpas sarawio oh song en isik war pwoh mwahu pohn pei sarawio me nanmwarki kan sohte mweimweiong en wia. (2 Kron. 26:​16-18) Samworo Lapalap Asaraia song en kapwungala ih, ahpw Usaia uhdahn lingeringerda. E kansensuwed me Usaia sohla lelepek oh Siohwa ketin kalokehki soumwahu en tokutok. (2 Kron. 26:​19-21) E uhdahn pahn mwahu ma e aktikitikte!

Kitail en dehr suwedki dahme kitail wiadahr, ahpw kitail anahne kalahngankihong Siohwa dahme kitail kak wia (Menlau kilang parakrap 11) d

11. Dahme kak sewese kitail en aktikitikte? (Pil kilang kilel.)

11 Ni ahnsou me Usaia kehlaillahr, e sohla kin kalahnganki soahng mwahu koaros me Siohwa ketin wiahiong ih. Ia mehn kasukuhlo? Kitail anahne tamataman me Siohwa me ketikihong kitail soahng mwahu koaros me kitail kin perenki nan mour ni atail papah ih. Kitail dehr suweiki dahme kitail wiadahr ahpw kitail en kalahngankihong Siohwa soahng kan me kitail kak wia. b (1 Kor. 4:7) Ni aktikitik kitail anahne pohnese me kitail soh unsek oh kitail anahne kaweid. Brother men me mpen sounpar 60 ntingihedi: “I sukuhlki en sohla kin nsensuwedki ni meteikan ar tehk ei sapwung kan. Ni ei kin alehdi kaweid pwehki sapwung kan me I wiahda ekei pak, I kin kamwahwihala oh doulahte.” Ni atail kin peikiong Siohwa oh aktikitikte, kitail pahn uhdahn nsenamwahu.—Lep. Pad. 22:4.

POUSEHLAHTE KARANIHALA SIOHWA

12. Ni ahnsou me e pwulopwul, ia duwen Sosaia eh karanihala Siohwa? (2 Kronikel 34:​1-3)

12 Alasang ahn Sosaia pilipil mwahu kan. Sosaia sounpar 16 ni ahnsou me e tepida karanihala Siohwa. E men sukuhlki duwen Siohwa oh wia kupwure. Nin duwen nanmwarki pwulopwul men e sohte mengei ong ih. Ni ahnsowo, pali laud en aramas akan kin kaudokiong koht likamw kan oh Sosaia anahn eimah pwehn kauhdi irail. Oh e uhdahn pweida! Mwohn Sosaia eh sounpar 20, e tepida kihsang nan wehio kaudok likamw.—Wadek 2 Kronikel 34:​1-3.

13. Ia wehwehn en inoukihong ahmw mour ong Siohwa?

13 Mehnda ma ke pwulopwulte, ke kak pilada en alasang Sosaia sang ni ahmw karanihala Siohwa oh sukuhlki en kalahnganki sapwellime irair kaselel kan. Ni ahmw wia met, ke pahn men inoukihong ahmw mour ong ih. Ia duwen met eh pahn kamwakid ahmw mour? Luke, me sounpar 14, koasoia, “Sang met kohla, I pahn mwohneki Siohwa nan ei mour oh song en kaperenda ih.” (Mark 12:30) Ia uwen met eh pahn wia kapai ehu ong uhk ma ke men wia soahngohte!

14. Menlau kihda karasaras kan en ekei me pwulopwul kan me kin alasang Nanmwarki Sosaia.

14 Soangen kasongosong dah me ele kin lelohng uhk ni ahmw kin papah Siohwa? Johan, me papidaisla ni eh sounpar 12, koasoia me ienge tohnsukuhl kan kin kasongehki ih en doadoahngki sika me doadoahngki padiri (vaping). Pwehn powehdi kasongosong wet, Johan kin katamankihong ih me doadoahngki soangen sika wet kak kauwehla eh roson oh nanpwungmwahu rehn Siohwa. Rachel, me papidaisla ni eh sounpar 14, kawehwehda dahme sewese ih en powehdi kasongosong kan me e lelohng nan sukuhl. E koasoia: “I kin song en rapahki soahng kan me kin katamankihong ie duwen Paipel oh Siohwa. Karasepe, ni ahi kin sukuhlki duwen poadopoad, e kin katamankihong ie kokohp ehu de koasoipen Paipel ehu. Ekei pak ni ei kin koasoiong emen tohnsukuhl nan sukuhl, I kin medewehda ehu iren Paipel me I kak ehukihong ih.” Kasongosong kan me ke kin lelohng nan sukuhl ele kin weksang ahn Nanmwarki Sosaia, ahpw ke kak loalokong oh loalopwoat duwehte ih. Ahmw powehdi kasongosong kan ni ahmw pwulopwulte pahn seweseiuk en onopadahng kasongosong kan ni ahnsou kohkohdo.

15. Dahme sewese Sosaia en papah Siohwa ni lelepek? (2 Kronikel 34:​14, 18-21)

15 Ni ahnsou me Nanmwarki Sosaia sounpar 26, e tepida onohnsapahlihada tehnpaso. Ni eh wia met, “pwuhken Kosonned en KAUN-O, Kosonned me Koht ketikihong Moses,” dierekda. Ni nanmwarkio eh rong arail wadek Kosonnedo, e mwadangete wiahda wekidekla kan pwehn peikiong dahme ntingdi. (Wadek 2 Kronikel 34:​14, 18-21.) Ke men kaukaule wadek Paipel? Ma ke kin wia met, ke kin perenki? Ke kin kilelehdi ire tikitik kan me kak seweseiuk? Luke, me kitail koasoiapenehr mwoweo kin ntingihdi soahng kesempwal kan me e diarada. Ni ahmw wia met, met sou kak seweseiuk en tamataman iren Paipel kan de mehn kasukuhl kan me ke sukuhlki? Ni ahmw kalaudehla ahmw esehla oh perenki Paipel, ahmw men papah Siohwa pahn laudla. Oh duwehte Mahsen en Koht eh sewese Sosaia en wia me pwung, e pahn pil seweseiuk.

16. Ia duwen Sosaia eh wiahda sapwung laud ehu, oh dahme kitail kak sukuhlkihsang met?

16 Sukuhlsang ahn Sosaia pilipil suwed kan. Ni ahnsou me Sosaia sounpar 39, e wiahda sapwung laud ehu me kahrehiong en mehla. E sohte peki sapwellimen Siohwa kaweid, ahpw e likih pein ih. (2 Kron. 35:​20-25) Ia mehn kasukuhlo? Sohte lipilipil atail sounpar de ia uwen werei en atail onopki Paipel, kitail anahne pousehlahte karanihala Siohwa. Met kin pidada kaukaule kapakapki sapwellime kaweid, onopki sapwellime Mahsen, oh paiekihda kaweid sang riatail Kristian koahiek kan. Kitail sohte pahn kalapw wiahda sapwung kan oh atail peren pahn laudla.—Seims 1:25.

ME PWULOPWUL KAN, KUMWAIL KAK AHNEKI MOUR NSENAMWAHU

17. Mehn kasukuhl kesempwal dah me kitail kak sukuhlkihsang nanmwarki silimen ko en Suda?

17 Mie soahng mwahu tohto me ke kak wia erein ahmw pwulopwulte. Koasoipen Sohas, Usaia, oh Sosaia karasahda me me pwulopwul kan kak wiahda pilipil mwahu nan arail mour oh kaperenda Siohwa. Nin duwen me kitail kilangehr, kaidehn soahng koaros kin ahnsou koaros imwila mwahu. Mendahki met, kitail kak alasang soahng mwahu kan me nanmwarki silimen pwukat wia oh soikala wia sapwung kan me irail wia. Met kak kahrehiong kitail en ahneki mour nsenamwahu.

Mwanakapwo Depit karanihala Siohwa. E kin kaperenda Siohwa, oh pein ih kin pil peren (Menlau kilang parakrap 18)

18. Karasaras dah kan sang nan Paipel me kasalehda me ke kak ahneki mour nsenamwahu? (Pil kilang kilel.)

18 Paipel kin audaudki koasoipen me pwulopwul teikan me kin karanihala Siohwa, oh e kin ketin kupwurperenki irail en ahneki mour nsenamwahu. Depit pil wia emen irail. Ni eh pwulopwulte, e pilada en karanihala Koht oh mwuhr e wiahla nanmwarki loalopwoat men. Mehlel, e wiahda sapwung laud kan, ahpw Koht ketin kupwurperenki ih. (1 Nan. 3:6; 9:​4, 5; 14:8) Ni ahmw kin onopki duwen Depit, eh mehn kahlemeng pahn kangoangeiuk en papah Siohwa ni lelepek. Ke pil kak onopki mehn kahlemeng en Mark de Timoty. Ke pahn kilang me ira kin papah Siohwa sang ni ara pwulopwul oh pousehlahte papah ih ni lelepek. Met kin kaperenda Siohwa oh ira pil kin peren.

19. Soangen mour dah me ke kak ahneki?

19 Mwomwen ahmw kin doadoahngki ahmw mour ahnsou wet pahn kamwakid mwomwen ahmw doadoahngki ahmw mour ni ahnsou kohkohdo. Likih Siohwa ahpw kaidehn pein ahmw madamadau. E pahn ketin seweseiuk en wiahda pilipil mwahu kan oh ahneki mour peren oh nsenamwahu. (Lep. Pad. 20:24) Tamataman me Siohwa kin ketin kesempwalki dahme ke wiahda ong ih. Mie ehu ahl me pahn mwahusang ahmw doadoahngki ahmw mour en papah Semomw limpoako, Siohwa?

KOUL 144 Tetehk Mwahu Ketingpomw!

a Me pwulopwul kan, Siohwa mwahngih me ekei pak e apwal en wia dahme pwung oh wiahte kompoakepah. Ia duwen ahmw kak wiahda pilipil mwahu kan me pahn kaperenda Semomwo nanleng? Kitail pahn koasoiapene mehn kahlemeng en pwutak silimen me wiahla nanmwarki en Suda. Kilang dahme ke kak sukuhlkihsang arail pilipil kan.

b Pil kilang koakono “Beware of the ‘Humble Brag’” me mi nan artikelo “How Important Is Online Popularity?” nan jw.org

c WEHWEHN KILEL: Sister koahiek men kihong kaweid mwahu ong sister pwulopwul men.

d WEHWEHN KILEL: Sister men me iang ahneki pwukoa nan mihting tohrohr ehu kin kapingahki Siohwa soahng kan me e kak wia.