Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Me Pwulopwul kan, Kakehlakahda Amwail Pwoson

Me Pwulopwul kan, Kakehlakahda Amwail Pwoson

“Pwoson, iei . . . kamehlele mehkan me kitail sohte kak kilangki masatail.”​—IPRU 11:1.

KOUL KAN: 41, 11

1, 2. Dahme sapwellimen Siohwa ladu me pwulopwul kan ele kin medewe ekei pak, oh kaweid dahieu me Paipel kihda?

 EMEN ienge tohnsukuhl ndaiong sister pwulopwul men nan Britain: “Mwomwen me ke sohte anahne kamehlele duwen Koht pwe ke nohn loalokong.” Brother men nan Sehmen ntingihedi: “Ei sounpadahk ko kin wiahki soai pwoat dahme Paipel mahsanihki kapikipikda. Oh re kin kihkihong me tohnsukuhl ko kamehlele padahk me dene mour pein miehla oh aramas kohsang mahn.” Emen sister pwulopwul sang France nda: “Sounpadahk kan nan ei sukuhlo kin pwuriamweikihla me mie tohnsukuhl kan me kin kamehlelehte Paipel.”

2 Aramas tohto rahnwet sohte kamehlele me Koht ketin kapikkitailda. Ma kowe emen sapwellimen Siohwa ladu me pwulopwul de ke sukusukuhlki duwen ih, ele mie pak me ke medemedewe ia duwen omw kak kadehdehda me ih me Sounkapikpatail. Paipel kin sewese kitail en medewe kanahieng dahme kitail rong de wadek oh pein idek rehtail peidek kesempwal kan. Paipel mahsanih: “Omw erpit oh dehdehki en wia poadoarepomw.” Ia duwen? E pahn seweseiuk soikala padahk likamw kan oh seweseiuk en kakehlakahda omw pwoson Siohwa.​—Wadek Lepin Padahk 2:10-12.

3. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

3 Pwe atail pwoson Siohwa en kehlail, kitail anahne esehla mwahu duwen ih. (1 Tim. 2:4) Eri ni omw kin wadek Paipel oh neitail sawaspen Paipel kan, e uhdahn kesempwal en uhdi oh medemedewe dahme ke wadek. Song en wehwehki dahme ke wadewadek. (Mad. 13:23) Ma ke kin onop ni ahl wet, ke pahn diarada mehn kadehde tohto me Siohwa iei Sounkapikpatail oh Paipel pwilisang reh.​—Ipru 11:1.

IA DUWEN OMW KAK KAKEHLAKAHDA OMW PWOSON

4. Ia duwen madamadau me pid padahk me dene mour pein miehla oh aramas kohsang mahn oh pil padahk duwen kapikipikda ara mwomwen duwehpene? Dahme kitail koaros anahne wia?

4 Emen kakete ndaiong uhk, “I kamehlele padahk me dene mour pein miehla oh aramas kohsang mahn pwehki saintis kan nda me met mehlel. Ia duwen omw kak kamehlele duwen Koht ni sohte emen eh kilangehr?” Aramas tohto ahneki soangen madamadau wet. Mehlel, sohte emen rehtail kilangehr Koht de kilang kepikipikdahn mehkot. (Sohn 1:18) Ahpw ia duwen irail kan me kamehlele duwen padahk me dene mour pein miehla oh aramas kohsang mahn? Irail pil kamehlele mehkot me re sohte kak kilang. Sohte saintis de pil aramas men me kilangehr soangen mour ehu eh ekisekis wiahla ehu soangen mour tohrohr. Karasepe, sohte emen me kilang mwengki men eh ekisekis wiahla aramas emen. (Sohp 38:1, 4) Eri kitail koaros anahne kilang ire mehlel kan, medemedewe kanahieng duwen ire pwukat, oh kilang dahme ire pwukat uhdahn kadehdehda. Aramas tohto kin kilang soahng me momour kan oh “dehdehki” me mie Koht. E “sansal mwahu” ong irail me ih me ketin wiahda soahng pwukat, oh me e sapwellimanki manaman oh irair kaselel tohto.​—Rom 1:20.

Mehn roporop kan kak seweseiuk en kawehwehiong meteikan dahme ke kin kamehlele (Menlau kilang parakrap 5)

5. Mehn roporop dah kan me kak sewese kitail en kalaudehla atail sukuhlki duwen kepikipik kan?

5 Ni atail kin kilang kepikipik kan oh medemedewe mwahu, kitail kak kilang me soahng koaros wiawihda ni ahl kapwuriamwei ehu. “Pwoson me kitail esehki” me mie Sounkapikpatail men, mendahki kitail sohte kak kilang ih. Kitail esehda me e sapwellimanki irair kaselel oh erpit laud. (Ipru 11:3, 27) Kitail kak kalaudehla atail sukuhlki duwen soahng kan me e ketin kapikada sang ni atail wadek dahme saintis kan diaradahr. Ekei ire pwukat kak dierekda nan neitail mehn roporop kan, duwehte kasdo me koasoia duwen kepikipik kan ar kasalehda sapwellimen Koht lingan (The Wonders of Creation Reveal God’s Glory), kisin pwuhk riau me koasoia duwen mour eh miehla (Was Life Created? oh The Origin of Life—Five Questions Worth Asking), oh pwuhk me koasoia ma mie Sounkapikada men me nsenohkin kitail. (Is There a Creator Who Cares About You?) Nan makasihno Awake! (lokaiahn wai), kitail kin kalapw diar koasoakoasoipene nanpwungen Awake! oh saintis kan oh meteikan me kawehwehda dahme kahrehda met re kamehlele duwen Koht. Oh pil ehu oaralap me kalapw kohda nan makasihno “Was It Designed?” kin kalapw koasoia duwen mahn akan de soahng me momour kan oh pil karasepen saintis kan ar song en alasang ia duwen kepikipik pwukat ar kin doadoahk.

6. Ia duwen mehn roporop kan ar kak seweseiuk?

6 Brother men nan Wehin Amerika me sounpar 19 koasoia duwen kisin pwuhk riauo me kileldi powe: “Pwuhk pwukat uhdahn kesempwal ong ie. I onopkiher pwuhk pwukat pak tohto.” Emen sister sang France ntingihedi: “I uhdahn pwuriamweikihla ire kan me mi pahn oaralapo ‘Was It Designed?’ Ire ko kasalehda me sounwiahda soahng kan me keieu ndand ele kak alasang ahpw re sohte pahn kak pahrekiong mwomwen kapwuriamwei en wiawihdahn soahng me momour kan.” Pwopwoud ehu nan Palieir en Aperika me neira serepeino sounpar 15 koasoia: “Dahme nait serepeino kin tepin wadek nan Awake! iei me pid koasoakoasoipeneo (interviews).” Sawaspen Paipel pwukat pil kak seweseiuk en kilang mehn kadehde kan me mie Sounkapikada men, oh ke pahn kak esehda padahk likamw kan oh soikala. Omw pwoson pahn uhdahn kehlailla me kahrehda ke pahn rasehngala tuhke pwoat me kalewe kan inenen kehlail oh sohte kisinieng kehlail ehu kak karaukehdi.​—Ser. 17:5-8.

OMW PWOSON PAIPEL

7. Dahme kahrehda Koht ketin kupwurki ken kasawih mehkoaros?

7 Ia duwe, e sapwung en idek soangen peidek me duwehte, ‘Dahme kahrehda I kamehlele dahme Paipel mahsanih?’ Uhdahn soh. Siohwa sohte kupwurki ken kamehlele mehkot ihte pwehki meteikan kin kamehlele. E kupwurki ken “kasawih mehkoaros” pwehn esehla Paipel oh diarada mehn kadehde me Paipel uhdahn pwilisang reh. Ni omw kalaudehla omw ese dahme Paipel mahsanih, omw pwoson pahn pil kehlailla. (Wadek 1 Deselonika 5:21; 1 Timoty 2:4.) Ehu ahl en esehla Paipel iei en onopki soangen oaralap pisetik kan me ke men uhdahn esehla.

8, 9. (a) Dahme ekei kin perenki onopki? (b) Ia duwen ekei ar paiekihda arail kin doudouloale dahme re wadek?

8 Ekei kin perenki ar onopki kokohp kan en Paipel. De re kin kapahrekihpene poadopoad en Paipel kan ong dahme soupoad, saintis kan, de me kin roporopih dipwisou de aramas en mahs kan kin nda. Karasepe, kitail tehkpene Senesis 3:15. Siohwa ketin wiahda kokohp kesempwal wet mwurinte Adam oh Ihp uhwongada ih oh sapwellime elen kaunda. Met iei tepin kokohp nanpwungen kokohp en Paipel tohto me sewese kitail en wehwehki ia duwen Wehin Koht eh pahn kadehdehda me sapwellimen Koht elen kaunda iei me keieu mwahu oh ia duwen Wehi wet eh pahn kihsang lokolok koaros. Ia duwen omw kak onopki Senesis 3:15? Ke kak ntingihedi iren Paipel kan me kasalehda soahng tohto ong ia duwen kokohp wet eh pahn pweida. Eri, ke kak rapahkihda iahd me iretikitik pwukat ntingdi oh kairekdi ni pwung. Ke pahn diarada me ahnsou kan me sounnting en Paipel ko wie momour wekpeseng, ahpw emenemen irail ntingihedi mehkot me kahrehda kokohpo en sansalda mwahu. Met kak sewese iuk en kadehdehda me sapwellimen Siohwa manaman me kaweid irail.​—2 Pit. 1:21.

9 Brother men nan Sehmen kin medewe ia duwen ehuehu pwuhken Paipel eh kin audaudki ire pisetik kan duwen Wehin Koht. E nda: “Met mehlel, mendahki mpen ohl 40 me ntingihada Paipel. Oh tohto rehrail mour ni ahnsou kan me wekpeseng oh re sohte uhdahn ese emenemen.” Emen sister nan Australia onopki oaralap ehu nan Kahn Iroir en December 1, 2013 oh esehda ia duwen Pahsohpao eh dokedoke Senesis 3:15 oh Mesaiao. E ntingihedi: “Iren onopo kahrehda I en wehwehkihda ia uwen kadek en Siohwa. E inenen kapwuriamwei ong ie en ese me emen kak medewehda soangen koasoandi wet ong mehn Israel ko oh pil kahrehda en pweida rehn Sises. I uhdahn kin uhdi oh medemedewe ia uwen kapwuriamwei en saken Pahsohpao me wia kokohp ehu!” Dahme kahrehda sister menet ahneki soangen pepehm wet? Pwehki e medemedewe mwahu duwen dahme e wadek oh eri wehwehki. Met sewese eh pwosono en kehlailla oh kalaudehla eh karanihala Siohwa.​—Mad. 13:23.

10. Ia duwen mehlel en sounnting en Paipel kan eh kakehlakahla atail pwoson Paipel?

10 Pil medewehla duwen sounnting en Paipel ko arail kin mehlel. Ahnsou koaros re kin kasalehda dahme mehlel oh re sohte kin masak en wia met. Sounnting kan en ahnsou ko kin kalapw ntingihedi soahng mwahu kante duwen arail wehi oh pil arail kaun ko. Ahpw sapwellimen Siohwa soukohp ko ntingihda kaidehn ihte soahng mwahu kan ahpw re pil ntingihda soahng suwed kan duwen dahme mehn Israel ko oh arail nanmwarki ko wiahda. (2 Kron. 16:9, 10; 24:18-22) Re pil kin kasalehda pein arail sapwung oh pil sapwung en sapwellimen Koht ladu teikan. (2 Sam. 12:1-14; Mark 14:50) Emen brother pwulopwul nan Britain nda: “Ke sohte kin kalapw diarada soangen mehlel wet. Met kalaudehla atail likih me Paipel uhdahn pwilisang rehn Siohwa.”

11. Ia duwen kaweid me kitail diar nan Paipel eh kak kamehlelehiong kitail me Paipel pwilisang rehn Koht?

11 Ni aramas ar mweidohng Paipel en kaweid arail mour, re kin kilang kamwahupe kan. Met kin kamehlelehiong irail me Paipel pwilisang rehn Koht. (Wadek Melkahka 19:7-11.) Emen sister pwulopwul nan Sapan ntingihedi: “Ni ahnsou me ei peneinei kin doadoahngki padahk kan en Paipel, se kin uhdahn nsenamwahu. Se kin ahneki popohl, minimin, oh limpoak.” Paipel sewesehier me tohto en esehda me ekei soahng kan me re kamehlele mahso likamw. (Mel. 115:3-8) Paipel kin kaweid aramas akan en koapworopworki Siohwa, me iei Koht wasa lapalahpie, oh pil inoukihda duwen soahng mwahu kan ong ahnsou kohkohdo. Ahpw ni pali teio, ekei me nda me sohte Koht kin ni mehlel wiahkihla mwomwen koht men soahng me momour kan. Ekei nda me aramas kak kihda soahng mwahu kan ong ahnsou kohkohdo, ahpw ni atail kin kilang dahme re wiadahr, re sohte kak kamwahwihala kahpwal kan nin sampah.​—Mel. 146:3, 4.

IA DUWEN OMW KAK SEWESE METEIKAN EN WEHWEHKI

12, 13. Ia duwen atail kak koasoiong meteikan duwen kapikipikda de Paipel?

12 Ni omw kin koasoiaiong meteikan duwen kepikipik kan de Paipel, diarada mahs dahme re uhdahn kamehlele. Tamataman me ekei kin kamehlele padahk me dene mour pein miehla oh aramas kohsang mahn oh re pil kamehlele me mie Koht. Re nda me Koht ketin kapikada mour koaros ni eh ketin doadoahngki mwomwen koasoandi en padahk wet. Ekei kamehlele me padahk wet mehlel pwehki sukuhl kan kin padahngki duwen met. Oh ekei sohla kamehlele Koht pwehki re nsensuwedkihla wiewiahn pelien lamalam kan. Ahpw idek mahs rehn aramaso dahme e kin kamehlele oh dahme kahrehda e kamehlelehki met. Kowe eri rong kanahieng dahme e nda. Ma ke wia met, ele e pahn men rong uhk.​—Taitus 3:2.

13 Ma emen nda me ke pweipwei pwehki ke kamehlele me mie Sounkapikada men, ia duwen omw kak sapeng? Kasalehda wahu ni omw idek rehn aramaso en kawehwehiong uhk eh madamadau ong ia duwen mour eh tepida. Ke kak nda me ma mour ekisekis wiahla ehu soangen mour, mouro anahne kak pein pwurepwurehng wiahda mwomw ehu me duwehte ih. Emen saintis nan palien chemistry nda me nanpwungen soahng kan me soangen mouro anahne iei, (1) mehkot me duwehte mehn kidkid ehu pwehn wia perepe, (2) koahiek en ale oh doadoahngki kehl (energy), (3) ese ire pisetik kan pwehn kak pein katanga mwomwe oh pil eh kekeirda, oh (4) koahiek en pwurepwurehng wiahda ire pisetik pwukat. Saintiso pil nda: “Aramas kin uhdahn pwuriamweikihla uwen kapwonopwon en mwomwen wiawihdahn mour, pil soahng kan me keieu tikitik.”

14. Soangen wiepen padahk mengei dah me ke kak doadoahngki ni omw koasoia duwen kapikipikda?

14 Ni omw koasoia duwen kapikipikda, ke kak doadoahngki mwomwen wiepen padahk mengei me wahnpoaron Pohl doadoahngki. E ntingihedi: “Aramas akan me kin kauwada ihmw​—ahpw Koht, iei ih me ketin wiahda mehkoaros.” (Ipru 3:4) Ei mehlel, mie emen me kin pilahnehda oh kauwada ihmw. Eri, uhdahn pahn mie emen me pilahnehda oh wiahda soahng me momour kan, pwe mwomwen arail wiawihda uhdahn apwal sang wiawihdahn ihmw ehu. Ke pil kak doadoahngki neitail sawaspen Paipel kan. Emen sister koasoiong mwahnakapw men me sohte kamehlele me mie Koht. E kihong mwahnakapwo kisin pwuhk riauo me kitail koasoia mwoweo oh mwurin wihk ehu, mwahnakapwo nda, “Met I kamehlele duwen Koht.” Mwahnakapwo tepida onopki Paipel oh mwuhr wiahla emen riatail Kristian.

15, 16. Dahme kitail anahne wia mwohn atail kawehwehiong emen me Paipel pwilisang rehn Koht? Oh dahme kitail anahne tamataman ahnsou koaros?

15 Ma emen kin peikasalki duwen Paipel, ia duwen omw kak sewese ih en wehwehki dahme mehlel duwen met? Duwen me kitail koasoia mwoweo, ke anahne idek mahs dahme e kin kamehlele. Pil ehu, diarada dahme e kin men esehla. (Lep. Pad. 18:13) Ma e perenki palien sains, padahkihong duwen karasaras kan nan Paipel pwehn kasalehiong me dahme Paipel mahsanihki duwen palien sains kin ahnsou koaros pwung. Ma e perenki duwen poadopoad kan, ke kak koasoia duwen mwekid ehu me pwuhken poadopoad kan koasoia oh kasalehiong ia duwen Paipel eh kohpada duwen mwekido sounpar tohtohie mwowe mwohn eh wiawi. Ekei aramas ele pahn rong uhk ma ke kasalehiong irail mehkot sang nan Paipel me kak kamwahwihala arail mour, duwehte kaweid kan me mi nan Kapahrek en Pohn Dohl.

16 Tamataman, kitail sohte men akamai ong aramas akan. Kitail men irail en perenki koasoakoasoiong kitail oh sukuhlki duwen Paipel. Eri idek peidek kan ni wahu oh rong kanahieng. Ni omw kin koasoia dahme ke kamehlele, kasalehda kadek, ahpw mehlel ma aramaso mah sang uhk. Ma ke wauneki meteikan, re pil pahn waunekin uhk. Oh re pahn pil pwuriamweiki me ke kin medemedewe mwahu dahme ke kin kamehlele mendahki ke pwulopwulte. Ma mehmen kin ihte men akamai de kapailoke iuk, ke sohte anahne sapeng.—Lep. Pad. 26:4.

ESEHLA PADAHK MEHLEL EN PAIPEL OH KAKEHLAKAHDA OMW PWOSON

17, 18. (a) Dahme kak seweseiuk en kakehlaka omw pwoson Paipel? (b) Peidek dah me kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?

17 Ele kitail ese padahk kesempwal kan nan Paipel, ahpw kitail anahne laudsang met pwe atail pwoson en kehlail. Kitail anahne rapahki oh diarada padahk loal kan nan Paipel, duwehte atail kin raparapahki soahng kesempwal me rir kan. (Lep. Pad. 2:3-6) Ehu ahl me keieu mwahu en kakehlaka omw pwoson iei en wadekala Paipel pwon. Mwein ke kak song en wadekala Paipel pwon erein sounpar ehu. Met sewesehier emen sounapwalih me kin seiloak en karanihala Siohwa ni ahnsou me e pwulopwulo. E nda: “Ehu me sewese ie en kalahnganki me Paipel iei Mahsen en Koht iei sang ei wadekala pwon. Met I wehwehkihla poadopoad kan nan Paipel me I sukuhlki ni ahnsou me I tikitik.” Ke pil kak doadoahngki mehn roporop kan ni lokaia me ke wehwehki pwehn wehwehki dahme ke kin wadek. Mwein ke naineki DVD en Watchtower Library, Watchtower ONLINE LIBRARY, Watch Tower Publications Index, de Sawas ong Wia Roporop en Sounkadehdehn Siohwa kan.

18 Pahpa nohno kan, kumwail me keieu kak padahkihong noumwail seri kan duwen Siohwa. Eri ia duwen amwail kak sewese irail en uhdahn pwoson ih? Kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr ekei ahl me ke kak wia met.