Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

‘Ia Uwen Loalen Sapwellimen Koht Erpit!’

‘Ia Uwen Loalen Sapwellimen Koht Erpit!’

‘Ia Uwen Loalen Sapwellimen Koht Erpit!’

“Ia uwen laud en sapwellimen Koht kapai kan! Ia uwen loalen sapwellime erpit oh kupwurokong! Ihs me kak kawehwehda sapwellime koasoandi kan? Ihs me kak wehwehki sapwellime wiewia kan?”​—ROM 11:33.

1. Ia kapai me keieu kaselel ong Kristian papidaislahr kan?

IA KAPAI me keieu kaselel me ke alehdi? Ele nin tapio ke kin medewe me iei ekei pwais kan me ke ale nan mwomwohdiso de ekei kisakis kan me ke ale nan sukuhl de doadoahk. Ahpw ong Kristian papidaislahr kan, kapai me keieu kaselel iei atail kak ahneki nanpwungmwahu rehn Koht mehlelo, Siohwa. Met kin imwikihla ‘Koht eh ketin mwahngihkitaillahr.’​—1 Kor. 8:3; Kal. 4:9.

2. Dahme kahrehda atail esehla Siohwa oh eh kin ketin mwahngihkitaillahr kin wia kapai me keieu kaselel?

2 Dahme kahrehda atail esehla Siohwa oh eh pahn ketin mwahngihkitaillahr kin wia kapai me keieu kaselel? Pwehki ih me keieu Lapalap nanleng oh sampah oh e pil kin ketin doandoare irail akan me e kin ketin loalloale. Soukohp Nahum ntingihedi: “KAUN-O me ketin kupwur mwahu; e kin ketin doandoare sapwellime aramas akan ni ahnsou apwal; e kin ketin apwalih irail kan me kin sohpeiong.” (Nah. 1:7; Mel. 1:6) Ni mehlel, atail pahn kak ahneki mour soutuk kin poahsoankihda atail esehla Koht mehlelo oh sapwellime Ohl, Sises Krais.​—Sohn 17:3.

3. Dahme kin pidada atail esehla Koht?

3 Atail esehla Koht kin wehwehki laudsang atail kin esehte mwareo. Kitail anahne esehla ih nin duwen Kompoakpatail men, oh dehdehkihla dahme e kin ketin kupwurki oh kalahdeki. Atail kin mourki mour ehu me pahrekiong met pil kin kesempwal ong atail kasalehda me kitail uhdahn wehwehki Koht. (1 Sohn 2:4) Ahpw mie mehkot me anahn ma kitail uhdahn men esehla Siohwa. Kitail anahne esehla kaidehnte dahme e ketin wiadahr ahpw pil ia duwen oh ia kahrepen eh kin ketin wia. Ni atail kin kalaudehla atail wehwehkihla kupwuren Siohwa kan, kitail pahn uhdahn pwuriamweikihla “uwen loalen sapwellime erpit.”​—Rom 11:33.

E Kin Ketin Koasoanehdi Koasoandi kan

4, 5. (a) Nin duwen me kadoadoahk nan Paipel, dahme lepin lokaia “kupwure” de koasoandi kin dokedoke? (b) Menlau karasahda ia duwen koasoandi ehu eh kak pweida ni wiepe me tohto sang ehu.

4 Siohwa iei Koht emen me kin ketin koasoanehdi koasoandi kan, oh Paipel kin mahsanih me sapwellime koasoandi kan me poatopoat. (Ep. 3:10, 11) Ia wehwehn met? Lepin lokaia wet ‘kupwure,’ de koasoandi, me kadoadoahk nan Paipel kin dokedoke mehn akadei ehu me kak pweida ni wiepe tohto sang ehu.

5 Karasepe: Aramas emen ele koasoanehdi en kauwada ihmw ehu. Ele e pahn doadoahngki soangsoangen wiepe kan oh dipwisou kan me e kak doadoahngki. Ni eh kin kauwada ihmwo, ele mie kahpwal kan pwarada me duwehte melimel, solahr dipwisou kan me e men doadoahngki, met kahrehda e doadoahngki wiepe teio de dipwisou teikan. Ahpw, sohte lipilipil soangen wekidekla kan me e anahne wia, e kapwaiadahte eh koasoandio ni eh kauwada imweo.

6. Ia duwen Siohwa eh ketin wiahda wekidekla laud kan pwe en ketin kapwaiada kupwure kan?

6 Duwehte met, Siohwa pil kin ketin wiahda wekidekla laud kan pwe en ketin kapwaiada sapwellime koasoandi kan me poatopoat. Ni eh kin ketin mwahngih me sapwellime tohnleng kan oh aramas akan kin ahneki saledek en pilipil, e kin ketin mwadang wekidala ia duwen eh pahn ketin kapwaiada kupwure. Karasepe, kitail pahn tehkpene ia duwen Siohwa eh ketin kapwaiada kupwure me pid Kadaudok me inoupe mie. Nin tapio, Siohwa ketin mahsanihong tepin pwopwoudo: “Kumwa kaparaparala pwe kadaudokamwa kan pahn kousoanla wasa koaros nin sampah oh kaunda mehkoaros.” (Sen. 1:28) Ia duwe, uhwong me wiawi nan mwetuwel en Ihden kauwehla dahme e ketin koasoanedier? Uhdahn soh! Siohwa ketin mwekid mwadang ong irair kapwo ni eh ketin doadoahngki “wiepe” tohrohr ehu pwe en ketin kapwaiada kupwure. E ketin kohpada me kadaudoko me pahn pwarada pahn kapwungala suwed me irail ko me uhwong Koht wiahdahr.​—Sen. 3:15; Ipru 2:14-17; 1 Sohn 3:8.

7. Dahme kitail sukuhlki duwen Siohwa eh ketin kawehwehda duwen pein ih me kileldi nan Eksodus 3:14?

7 Siohwa kak ketin wiahda wekidekla kan ong irair kan me pwarada ni eh pahn kin ketin kapwaiada kupwure. Met kin pahrekiong dahme e ketin mahsanihki pein ih. Ni ahnsou me Moses kasalehiong Siohwa kahpwal kan me kakete pwarada ong pwukoa me e alehdi, Siohwa ketin kamehlelehiong ih ni eh ketin mahsanih: “Ngehi iei uhdahn ngehi. Ke pahn ndaiong irail: ‘Me kin mwarenki NGEHI IEI, iei ih me ketin kadariedohng kumwail.’” (Eks. 3:14) Ni lokaiahn Ipru, lepin lokaia “Ngehi iei uhdahn ngehi” wehwehki me Siohwa kak ketin wiahla dahme e anahne wiahla pwe en ketin kapwaiada kupwureo. Wahnpoaron Pohl kasalehda mwahu met nan pwuhken Rom irelaud 11. Wasao, e kin koasoia duwen karasaras en tuhkehn olip pwoat. Atail kasawih karasaras wet pahn kalaudehla atail wehwehki uwen loalen sapwellimen Siohwa erpit, sohte lipilipil ma kitail ahneki koapworopwor en kohla nanleng de mour soutuk nin sampah.

Kupwuren Siohwa me Pid Kadaudoko

8, 9. (a) Ia ire mehlel pahieu me pahn sewese kitail pwe kitail en wehwehki karasaras en tuhkehn olipo? (b) Pasapengpen peidek dahieu me kasalehda me Siohwa kak ketin wiahda wekidekla kan pwe en ketin kapwaiada kupwure?

8 Mwohn atail kak wehwehkihla karasaras en tuhkehn olipo, kitail anahne esehla ire mehlel pahieu me pid ia duwen kupwuren Siohwa eh pahn pweida duwen kadaudoko me kokohpdahr. Keieu, Siohwa ketin inoukihong Eipraam me “I pahn kapaiahkihda aramas en sampah koaros kadaudokomw.” (Wiewia 3:25) Keriau, Koht ketikihong wehin Israel, me wia kadaudok en Eipraam, kapai ehu pwe ren kak wiahla ‘wehi ehu me pahn papah ih nin duwen samworo.’ (Eks. 19:5, 6) Kesiluh, ni ahnsou me pali moron en mehn Israel kan soikala Mesaiao, Siohwa ketin wiahda ehu kahk tohrohr pwehn ketikihda ‘wehi ehu me pahn papah ih nin duwen samworo.’ (Mad. 21:43; Rom 9:27-29) Kapahieu, mendahki Sises eh ketin wia keieun kadaudok en Eipraam, meteikan pil ahneki kapai ren wiahla kisehn kadaudok wet.​—Kal. 3:16, 29.

9 Sang ire mehlel pahieu pwukat, kitail sukuhlki me irail meh 144,000 pahn iang Sises nanleng oh kaunda nin duwen nanmwarki oh samworo kei. (Kaud. 14:1-4) Irail pwukat pil kin kahdaneki kadaudok en Israel. (Kaud. 7:4-8) Ahpw ia duwe, koaros meh 144,000 kan kin wiawihkihda pwilidak en mehn Israel, de mehn Suhs? Pasapeng en peidek wet kin kasalehda duwen Siohwa eh kak ketin wiahda wekidekla laud kan pwe en ketin kapwaiada kupwure. Kitail pahn kilang ia duwen nein wahnpoaron Pohl kisinlikou ong mwomwohdisohn Rom eh sewese kitail pwe kitail en diarada pasapeng.

‘Wehi Ehu me Pahn Papah Ih nin Duwen Samworo’

10. Kapai dahieu me wehin Israel kelehpw ahneki?

10 Duwen me kitail koasoiahier mwowe, wehin Israel kelehpw me ahneki kapai en wia towe kan me pahn wiahda ‘wehi ehu me pahn papah ih nin duwen samworo, pwihnen aramas ehu me kasarawihong ihte.’ (Wadek Rom 9:4, 5.) Ahpw dahme pahn wiawi ahnsou me Kadaudoko me inoupe mie pahn leledo? Ia duwe, pwilidak en mehn Israel me pahn wiahda koaros meh 144,000 me wia Israel en Koht, me wiahla pali keriau en kadaudok en Eipraam?

11, 12. (a) Iahd me pilipilda en irail kan me pahn wiahda Wehin nanleng tepida wiawi? Ia duwen pali moron en mehn Suhs kan ahnsowo ar mwekidki met? (b) Ia duwen Siohwa eh ketin kaunsekihala nempe en irail “koaros” me pahn wiahla kadaudok en Eipraam?

11 Wadek Rom 11:7-10. Nin duwen wehi ehu, mehn Suhs kan ni mwehin Sises soikala ih. Eri, re sohla ahneki ahnsou mwahu me kohwong irail kelehpw pwe ren wiahda kadaudok en Eipraam. Ahpw ahnsou me pilipilda en irail kan me pahn wiahla ‘wehi ehu me pahn papah ih nin duwen samworo’ nanleng tepida ni Pendekos nan pahr 33, mie ekei mehn Suhs me ahneki mohngiong mehlel oh alehda luhk wet. Ma ke pahn kapahrekihong irail wehin mehn Suhs pwon, irail duwehte “kisin pwihn ehu” pwehki irail meh kid keite.​—Rom 11:5.

12 Eri, ia duwen Siohwa eh pahn ketin kaunsekihala nempe en irail kan “koaros” me pahn wiahla kadaudok en Eipraam? (Rom 11:12, 25) Tehk pasapeng me wahnpoaron Pohl kihda: “I sohte koasoakoasoia me sapwellimen Koht inowo sohte pweida; pwe kaidehn mehn Israel koaros me wia wehi pilipilo. Pil kaidehn kadaudok en Eipraam koaros me wia serien Koht [pali keriau en kadaudok en Eipraam]; . . . Met wehwehki me kaidehn irail kan me kin ipwidi nin duwen nsenen aramas me sapwellimen Koht seri, pwe irail kante me kin ipwidi nin duwen sapwellimen Koht inou; iei irail me kin wia kadaudok mehlel en Eipraam.” (Rom 9:6-8) Eri, Siohwa sohte kin ketin kupwurki me irail kan me pahn wiahla kisehn kadaudoko anahne wia uhdahn kadaudok en Eipraam.

Karasaras en Tuhkehn Olipo

13. Dahme (a) tuhkehn olipo, (b) kalewen tuhkeo, (c) lukopen tuhkeo, oh (d) rahntuhke ko kin karasaraski?

13 Wahnpoaron Pohl doula oh karasahiong irail kan me wiahla kadaudok en Eipraam duwehte rahntuhke en tuhkehn olip. * (Rom 11:21) Tuhkehn olip wet me kin epwel mwahu kin karasaraskihong pweidahn kupwuren Koht me pid inou me kowohng Eipraam. Kalewen tuhkeo kin sarawi oh kin karasaraskihong Siohwa nin duwen Meno me kin ketin wiahda Israel en Koht duwehte kalewen tuhkeo eh kin kamour tuhkeo. (Ais. 10:20; Rom 11:16) Lukopen tuhkeo kin karasaraskihong Sises me kin ketin wia keieun kadaudok en Eipraam. Rahntuhke ko kin karasaraskihong irail “koaros” me wia keriaun kadaudok en Eipraam.

14, 15. Ihs me wia rahntuhke kan me “tipwasangehr” tuhke olip me epwel mwahu? Ihs me uhd kapatapatong tuhke wet?

14 Nan karasaras en tuhkehn olipo, mehn Suhs kan me soikala Sises kin rasehng rahntuhke kan me “tipwasangehr.” (Rom 11:17) Irail katihasang arail ahnsou ren wiahla kisehn kadaudok en Eipraam. Ahpw ihs me pahn wiliandi irail? Ong pwilidak en mehn Suhs kan me kin suweiki arail wia kadaudok en Eipraam, re sohte pahn perenki pasapengpen peidek wet. Ahpw Sohn Sounpapidais padahkihong irail me ma Siohwa ketin kupwurki, e kakete ketin wiahda sang takai nein Eipraam seri.—Luk 3:8.

15 Eri, dahme Siohwa ketin wia pwe en ketin kapwaiada kupwure? Pohl kawehwehda me rahntuhke kan en tuhkehn olip en nanwel uhd kapatapatong tuhkehn olip me epwel mwahu pwe en wiliandi rah kan me tipwasangehr. (Wadek Rom 11:17, 18.) Kahrehda, Kristian keidi kan me kohsang wehi teikan, duwehte ekei nan mwomwohdisohn Rom, kin kapatapatong tuhkehn olipo ni karasaras. Ni ahl wet re kin wiahla kisehn kadaudok en Eipraam. Mahso, re sohte ahneki ahnsou mwahu pwe ren wia kisehn inou tohrohr wet oh re rasehng rahntuhke olip en nanwel. Ahpw Siohwa ketin ritingada ahl ehu ong irail pwe ren wiahla Israel en Koht.​—Rom 2:28, 29.

16. Ia duwen wahnpoaron Piter eh kawehwehda duwen wehi kapw ehu?

16 Wahnpoaron Piter kawehwehda irair wet: “Takai wet [Sises Krais] me inenen kesempwal ong kumwail kan [Israel en Koht, iangahki Kristian mehn liki kan] me kin pwoson; ahpw ong irail me sohte pwoson: ‘Takai me sounkou ihmw kan mwamwahliki oh keselahr, e wialahr takai me keieu kesempwal sang koaros.’ Oh pil ekis wasa mahsanih: ‘Takai wet ih takai me aramas akan pahn dipekelekelki, ih paip me pahn keseiraildi.’ . . . A kumwail, kumwail wia keinek pilipil ehu, pwihn samworo en Nanmwarkio, kumwail wia wehi sarawi ehu, sapwellimen Koht aramas kei, me pilipildahng kalohkiseli wiewia kapwuriamwei kan en nin limen Koht, me ketin malipeikumwaildo sang nan rotorot ong nan sapwellime marain lingaling. Mahso kaidehk kumwail sapwellimen Koht, a met kumwail wialahr uhdahn sapwellime. Mahso kumwail sohte ese kalahngan en Koht, a met kumwail aleier sapwellime kalahngan.”​—1 Pit. 2:7-10.

17. Ia duwen dahme Siohwa ketin wiahda eh wia “soangen mwekid me pein tuhke kan sohte wia”?

17 Siohwa ketin wiahda mehkot me aramas tohto sohte pahn medewe douluhl. Pohl kin kawehwehda dahme wiawi me e duwehte “soangen mwekid me pein tuhke kan sohte wia.” (Rom 11:24) Ia duwen met eh wiawi? E sohte kin kalapw wiawi oh sohte pwung me rahntuhke en nanwel kin kapatapatong tuhke epwel mwahu pwoat, ahpw ih me ekei soumwet kin wia ni mwehin wahnpoaron ko. Duwehte met, Siohwa ketin wiahda mehkot kapwuriamwei. Mehn Suhs kan kin medemedewe me mehn liki kan sohte kak kapwarehda wah kan me Koht kin ketin kupwurki. Ahpw Siohwa ketin kahrehiong irail pwukat ren wiahla kisehn wehi ehu me kapwarehda wahn Wehin Koht. (Mad. 21:43) Tepida sang ni eh ketin keiehdi Kornilius me wia tepin mehn liki men me wekidala eh pelien lamalam nan pahr 36, ahnsou mwahu ehu kohwong aramas akan me kaidehn mehn Suhs ren kapatapatong tuhkehn olip en karasaraso.​—Wiewia 10:44-48. *

18. Ahnsou mwahu dahieu me pwilidak en mehn Suhs kan ahneki mwurin pahr 36?

18 Ia duwe, met wehwehki me mwurin pahr 36, solahr ahnsou mwahu ong pwilidak en mehn Suhs kan ren wiahla kisehn kadaudok en Eipraam? Soh. Pohl kawehwehda: “Mehn Suhs akan ma re kesehla ar seupwoson, re pahn pwurehng nan wasaohte me re mi ie mahs; pwehki Koht me ketin manaman en kasapahliraildo. Kumwail mehn liki kan, kumwail rasehng rahntuhke olip en nanwel pwoat me tipwasangehr, ahpw kapatapatehngehr tuhke olip me epwel mwahu pwoat, ni soangen mwekid me pein tuhke kan sohte wia. Mehn Suhs akan rasehng tuhke olip me epwel mwahu pwoatet. Eri, e pahn inenen mengei mehlel ong Koht en ketin kapwurehiong ni tuhkeo rahntuhke pwukat me tipwasangehr.” *​—Rom 11:23, 24.

“Mehn Israel kan Koaros Ar Pahn Mourla”

19, 20. Dahme Siohwa ketin kapwaiada nin duwen karasaras en tuhkehn olipo?

19 Ei, kupwuren Siohwa me pid “Israel en Koht” kin pweida ni ahl kapwuriamwei. (Kal. 6:16NW) Pohl kin nda duwen “mehn Israel kan koaros ar pahn mourla.” (Rom 11:26) Lel ahnsou me Siohwa ketin koasoanedier, “mehn Israel koaros” me iei mehn Israel kan en Koht koaros pahn papah nin duwen nanmwarki kan oh samworo kan nanleng. Sohte mehkot me kak kauhdi kupwuren Siohwa en pweida!

20 Nin duwen me kokohpdahr, kadaudok en Eipraam me iei Sises Krais iangahki 144,000 pahn wahdo kapai kan ong “aramas en sampah koaros.” (Wiewia 3:25) Ni ahl wet, sapwellimen Koht aramas koaros kin paiekihda koasoandi wet. Ni atail kin sukuhlki duwen Siohwa eh ketin kapwaiada sapwellime koasoandi me poatopoat, kitail uhdahn kin pwuriamweikihla “uwen loalen sapwellime erpit oh kupwurokong.”​—Rom 11:33.

[Nting tikitik kan me mi pah]

^ par. 13 Tuhkehn olip sohte kin kasalehda pwilidak en mehn Israel. Mendahki mie nanmwarki kan oh samworo kan me kohsang rehn mehn Israel kan, wehi wet sohte wiahla wehin samworo ehu. Nin duwen Kosonned en Moses, nanmwarki kan en Israel sohte kak wiahla samworo kei. Kahrehda, tuhkehn olipo sohte kin karasaraskihong mehn Israel kan. Pohl kin karasahda ia duwen kupwuren Koht en wiahda ‘wehi ehu me pahn papah ih nin duwen samworo’ eh kin pweida rehn Israel en Koht.

^ par. 17 Met wiawi ni kaimwiseklahn sounpar siluh elep me wia ahnsou ehu me kohwong pwilidak en mehn Suhs kan ren wiahla kisehn wehi kapw ehu. Kokohp me pid duwen sounpar 70 pak isuh kohpada met.​—Dan. 9:27.

^ par. 18 Lepin lokaiahn Krihk me kadoadoahk nan Rom 11:24 me koasoia “epwel mwahu” kin kasalehda me tuhke wet kin “mwahu, kaselel” de “uhdahn konehng ni kahrepe.” E kin kadoadoahk ong mehkan me kapwaiada kahrepen ar wiawihda.

Ke Tamataman?

• Dahme ke sukuhlki duwen Siohwa sang ni eh ketin kapwaiada kupwure?

• Nan Rom irelaud 11, dahme mepwukat kin karasaraski?

tuhkehn olipo

kalewen tuhkeo

lukopen tuhkeo

rahntuhke ko

• Dahme kahrehda ahl en kapatapatpene en tuhke riau ko kin wia “soangen mwekid me pein tuhke kan sohte wia”?

[Peidek en Onop]

[Kilel nan pali 25]

Ke wehwehki karasaras en tuhkehn olipo?