Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Kitail en Tatki Dahme Suwed

Kitail en Tatki Dahme Suwed

Kitail en Tatki Dahme Suwed

SIOHWA iei Koht sarawi men. Sangete mahs, ih “me Koht Sarawien Israel,” oh e ketin kupwurki mehn Israel kan ren mwakelekel. (Melkahka 89:18) E ketin mahsanihong sapwellime aramas pilipil kan: “Kumwail pahn sarawihla pwehki ngehi me sarawi.” (Lipai 11:45) Mehmen me men “kohdalahng pohn dohlen KAUN-O” anahne “mwakelekel ni ar wiewia kan oh pil ni ar lamalam.” (Melkahka 24:3, 4) Met kin laudsang soikala wiahdahte dihp. E kin wehwehki “kailongki me suwed.”—Lepin Padahk 8:13.

Ni limpoak, Siohwa ketikihda kosonned oaritik kan pwe wehin Israel en kak kilangada oh dehr wia dahme sapwung. (Rom 7:7, 12) Kosonned pwukat kin audaudki kaweid kehlail ong tiahk mwahu. Kamwahl, ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih, ngengngersuwed oh eng rehn mahn kin wia tiahk samin kei. (Lipai 18:23; 20:10-17) Irail me kin wia tiahk samin pwukat kin lekdeksang wehin Israel.

Koasoandi kan me pahrekiong met pil kowohngmwomwohdisohn Kristian keidi kan me wiahla sapwellimen Koht aramas a kaidehn wehin Suhs. (Rom 2:29) Kristian akan pil anahne “tatki me suwed.” (Rom 12:9) Sapwellimen Siohwa mahsen ong mehn Israel ko pil dokedoke irail: “Kumwail uhdahn pahn sarawihla, pwe ngehi, I me sarawi.” (1 Piter 1:15, 16) Soangen tiahk samin kan me duwehte nenek, kamwahl, ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih, eng rehn mahn oh ngerngngersuwed en dehr kasaminehla mwomwohdisohn Kristian. Irail kan me sohte men uhdihsang wiewia soahng pwukat sohte pahn iang sohsohki wehin Koht. (Rom 1:26, 27; 2:22; 1 Korint 6:9, 10; Ipru 13:4) “Ni imwin rahn akan,” soangen koasoandi pwukat pil dokedoke sihpw teikan. (2 Timoty 3:1; Sohn 10:16) Koasoandi pwukat kahrehda Kristian keidi kan oh sihpw teikan en wiahda pwihn mwakelekel ehu me kak weliwelian mwaren arail Koht nin duwen Sounkadehdehn Siohwa kan.—Aiseia 43:10.

Kolokol Mwakelekel en Mwomwohdiso

Weksang met, sampah kin pwungki soangen tiahk samin koaros. Mendahki Kristian mehlel arail weksang met, irail en dehr manokehla me ekei irail me papah Siohwa ahnsou wet kin wia kisehn sampah mahso. Mwohn meh tohto ar esehla duwen atail Koht sarawi, re sohte kin kilang kahrepen ren dehr wia ineng oh madamadau suwed kan. Re mihla nan soahng suwed oh kanamenek kan. (1 Piter 4:4) Mwurin wahnpoaron Pohl eh kawehwehda duwen tiahk samin me aramas en wehi kan kin wia, e koasoia: “Ekei kumwail iang mihmi ni soangen aramas pwukat mahso.” E pil doula oh koasoia: “Ahpw met kumwail mwakelekelsangehr dihp, oh kasarawihongehr Koht, oh pwunglahr rehn Koht ni mwaren atail Kaun Sises Krais” oh ni sapwellimen Koht manaman.—1 Korint 6:11.

Ia uwen kansenamwahu en mahsen pwukat! Sohte lipilipil dahme aramas emen wiahdahr nan eh mouren mahso, e kin wekila ni ahnsou me marain en Rongamwahu en Krais kin kamwakid eh mohngiong. E kin kasalehda pwoson oh inoukihong Siohwa Koht eh mour. Sang ahnsowo kohla, e kin momourki mour mwakelekel oh pwunglahr mwohn silangin Koht. (Ipru 9:14) Dipe kan me e wiadahr mahso lapwadahr oh met e kakehr wia uwen e kak pwe en lel dahme mi mwowe. *Pilipai 3:13, 14; Rom 4:7, 8.

Siohwa ketin mahkohng Depit ni eh koluhlahr pwehki dipen kamaramas oh kamwahl. Oh e pil ketin mahkohng Manase ni eh koluhlahr pwehki tiahk samin en pwongih dikedik oh pil kakerehdi nta laud me e wiadahr. (2 Samuel 12:9, 13; 2 Kronikel 33:2-6, 10-13) Kitail pil kin uhdahn kalahnganki e ketin kupwurki mahkohng kitail ma kitail koluhla oh kapakapohng ih ni aktikitik oh mehlel. Ahpw mendahki Siohwa ketin mahkohng Depit oh Manase, ira oh iangahki Israel, pahn anahne lokolongki imwilahn ara wiewia suwed kan. (2 Samuel 12:11, 12; Seremaia 15:3-5) Ni soangen ahlohte, mendahki Siohwa ketin mahkohng me dipan akan me koluhlahr, e pahn mie kasuwedpe kan me re sohte kak pitsang.

Kasuwedpe kan me Ke Sohte Kak Pitsang

Karasepe, ohl emen me kin mour suwed mahso alehdier soumwahu en AIDS oh mwuhr e esehla padahk mehlel. E wekidala eh mour oh met e kakehr inoukihda eh mour oh papidaisla. Met e wialahr emen Kristian me kin mour mwakelekel oh ahneki nanpwungmwahu rehn Koht, iangahki koapworopwor kaselel en mour soutuk ni ahnsou kohkohdo. Ahpw mendahki met, e ahnekihte soumwahu en AIDS oh e pahn mehkihla soumwahwo. Met wia mehkot me kansensuwed me e sohte kak pitsang pwehki eh mour en mahso. Ong ekei Kristian kan, arail mour suwed en mahs mwein kin imwihla suwed ni ahl teikan. Sounpar tohto mwurin arail papidaisla, de pil mwein erein arail mour nan koasoandi en sampah wet, re pahn anahne peiong arail ineng suwed kan en men pwuralahng arail mouren mahso. Meh tohto kin pweida pwehki sawas sang sapwellimen Siohwa manaman. Ahpw re kin anahnehte nantihong powehdi ineng suwed pwukat ahnsou koaros.—Kalesia 5:16, 17.

Aramas pwukat sohte kin wiahda dihp ma irail kin nantihong powehdi arail ineng kan. Ahpw ma irail ohl ekei, e pahn mwahu ren dehr men alehda pwukoa nan mwomwohdiso erein arail ahneki kahpwal en peiong arail ineng suwed kehlail kan. (1 Timoty 3:1) Dahme kahrehda? Pwehki irail wehwehki soangen likilik me mwomwohdiso ahneki ong elder kan. (Aiseia 32:1, 2; Ipru 13:17) Irail kin wehwehki me elder kan kin anahne apwalih soangen irair tohto kan me rir oh sohte konehng meteikan en ese. E sohte konehng de pil wia elen limpoak de loalokong ong emen me kin nannanti en powehdi ineng suwed kan en alehda pwukoa kan.—Lepin Padahk 14:16; Sohn 15:12, 13; Rom 12:1.

Ong ohl emen me kin tiahk suwedih seri kan mwohn eh papidaisla, e pahn pil mie imwilahn eh wiewia. Ni eh pahn esehla padahk mehlel, e pahn koluhla oh wiliakapwala oh sohte pahn wadohng nan mwomwohdiso soangen dihp suwed wet. E kakete kekeirda mwahu mwurin mwo, powehdi eh ineng suwed kan oh pil nantihong en alehda pwukoa nan mwomwohdiso. Ahpw ia duwen ma e kin adsuwedte nan eh kousoano pwehki eh tiahk suwedih seri? Ia duwe, e uhdahn pahn pwung oh e pahn adamwahu rehn aramas akan me saikinte wiahla Kristian? (1 Timoty 3:1-7, 10; Taitus 1:7) Soh, e sohte pahn. Ihme kahrehda e sohte pahn warohng ale pwukoa nan mwomwohdiso.

Ni Emen Kristian me Papidaislahr Wiahda Dihp

Siohwa ketin mwahngih me kitail me luwet oh mwurin atail papidaisla kitail kak pil wiahda dihp. Wahnpoaron Sohn ntinglahng Kristian akan nan eh mwehio: “I ntingwohng kumwail met, nei kompoakepahi kan, pwe kumwail en dehr wiahda dihp. A ma emen pahn wiahda dihp, sounsawasapatail mie rehn Koht, iei Sises Krais, pwe ih me pwung. Pwe Krais, ih me tomwkiher dipatail kan, ahpw kaidehn dipatailte, pwe pil dipen aramas koaros.” (1 Sohn 2:1, 2) Ei, pwehki sapwellimen Sises meirong en tomw, Siohwa pahn ketin mahkohng Kristian papidaislahr akan me lohdiong nan dihp ma re koluhla mehlel oh kesehla arail elen mour suwed.

Ehu karasepen met iei me wiawi nan mwomwohdisohn tepin Kristian akan nan Korint. Wahnpoaron Pohl rongada duwen ngengngersuwed me wiawi nan mwomwohdiso kapwo. E kihda kaweid me ohl me wiahda dihpo en piskenla. Mwurin ohlo eh koluhla, Pohl ahpw kangoange mwomwohdiso en kasapahldo ih. (1 Korint 5:1, 13; 2 Korint 2:5-9) Eri, sang manaman en sapwellimen Siohwa limpoak kadek oh uwen pweilaud en tomw en Sises, dipen ohlo mwakelekeldahr. Soahng kan me duwehte met pil kak wiawi rahnwet. Ma emen me papidaislahr wiahda dihp laud ehu ahpw e koluhla oh Siohwa ketin mahkohng ih, e pahn miehte imwila suwed kan pwehki dipeo.—Lepin Padahk 10:16, 17; Kalesia 6:7.

Karasepe, ma emen serepein me papidaislahr wiahda dipen nenek, e kak koluhkihla eh mwekid oh pwurehng pwurodohng Siohwa pwehki sawas en mwomwohdiso. Ahpw ia duwen ma e liseianda pwehki eh nenek? Eri, eh mour pwon wekila pwehki dahme e wiadahro. Ohl emen me kamwahl kak koluhla oh sohte piskenla. Ahpw eh pwoudo ahneki pwung sang nan Paipel en mweisang ih oh liho kak pilada en wia met. (Madiu 19:9) Ma liho mweisang ohlo, eri ohlo pahn pwukoahki dipeo erein eh mour mendahte ma Siohwa ketin mahkohng ih.—1 Sohn 1:9.

A ia duwen ma ohl emen mweisang eh pwoud pwehn pwoudikihda emen lih tohrohr? Mwein eh pahn koluhla oh pwurehng kapwurpwurdo nan mwomwohdiso. Erein sounpar kan eh dower powe, e kin kekeirda oh nantihong koahiekla. (Ipru 6:1) Ahpw erein tepin eh pwoudo wie momour oh sohte pwopwoud, ohlo sohte pahn warohng ale pwukoa nan mwomwohdiso. Ih kaidehn ohl emen me “pwoudiki lihtehmen” pwehki e sohte ahneki pwung sang nan Paipel en mweisang tepin eh pwoudo.—1 Timoty 3:2, 12.

Mepwukat sou wia kahrepe kehlail kei ong Kristian men en kakairada eh tatki dahme suwed?

Ia Duwen Emen me Kin Tiahk Suwedih Seri?

Ia duwen ma emen Kristian laud me papidais tiahk suwedih seri men? Ia duwe, me dipano uhdahn suwed me kahrehda Siohwa sohte pahn ketin mahkohng ih? Soh. Sises mahsanih me “me kin lahlahwe [“sapwellimen Koht manaman,”NW]” sohte pahn ale mahkpen dipeo. Oh Pohl koasoia me sohte meirong kak kowohng emen me nsenki wiewia dihp mendahki e esehier padahk mehlel. (Luk 12:10; Ipru 10:26, 27) Ahpw sohte wasakis nan Paipel me mahsanih me Kristian laud men me tiahk suwedih seri men sohte kak ale mahkpen dipeo, mehnda ma tiahk suwedo iei ngengngersuwed de ehu mwohmw tohrohr. Mahk kak kowohng dipen aramaso ma e koluhla mehlel oh wekidala eh wiewia kan. Ahpw mwein ele e kin nannanti en powehdi eh ineng suwed kehlail kan me mihla reh. (Episos 1:7) Oh e pahn kakete mie kasuwedpe kan me e sohte kak pitsang.

Nin duwen kosonned en sahpw me e kousoan ie, me tiahk suwedih serio mwein anahne mi erein ahnsou ehu nan imweteng de ale kalokepe teikan me wehio pahn kihong ih. Mwomwohdiso sohte pahn pere ih sang mepwukat. Patehng met, aramaso kin kasalehdahr me e ahneki luwet laud ehu kahrehda wiepe anahne kowohng. Ma e kasalehda eh koluhla, kangoang pahn kowohng ih en nantihong kakairada eh nanpwungmwahu rehn Siohwa, iang kalohk, ale pwais kan nan Sukuhl ong Sapwellimen Koht Doadoahk oh wia pwais ehu me e sohte anahne wia padahk nan Mihting en Kalohk. Met sohte wehwehki me e kak ale pwukoa nan mwomwohdiso. Ia kahrepe kan me Paipel kihda ong met?

Ehu kahrepe iei me elder men anahne “kakaun pein ih.” (Taitus 1:8) Mehlel me sohte emen kak kaunda pein ih ni unsek. (Rom 7:21-25) Ahpw Kristian laud men me lohdiong nan dipen tiahk suwedih seri kin kasalehda me e ahneki luwet ehu me uhwong kowahlap sapwellimen Siohwa koasoandi. Poadopoad en aramas kin kasalehda me soangen aramas menet kak tiahk suwedih seri teikan. Mehlel me kaidehn koaros me kin wia tiahk suwed wet kin pwurepwurehng wiewiahte met, ahpw tohto kin mihmihte nan irairo. Oh mwomwohdiso sohte kak kilang mohngiong en aramas pwehn ese ihs me pahn pwurehng de sohte pahn pwurehng tiahk suwedih seri kan. (Seremaia 17:9) Ihme kahrehda kaweid en Pohl wet ong Timoty kin kadoadoahk ni kehlail ong me laud emen me papidais ahpw tiahk suwedih seri kan: “Dehr kin karuaru en kasarawihala emen ong doadoahk en Kaun-o. Ke de ale pwaisomw nan dipen meteikan.” (1 Timoty 5:22) Pwehn pere neitail seri kan, ohl emen me aramas kin esehki nin duwen emen me kin tiahk suwedih seri, sohte kak ahneki pwukoa nan mwomwohdiso. Patehng met, e sohte kak iang wia pwukoa kan me duwehte pioneer de pwukoa teikan.​—Pil kilang Eksodus 21:28, 29.

Mwein ekei pahn idek, ‘Ekei sou kin wiahda dihp teikan oh kin koluhla ahpw mwuhr pwurehng wiahda soangen dihpohte?’ Mehlel me met wiawi ahpw mie pil ire teikan me kitail anahne medewe. Karasepe, ma emen kin song en wia tiahk suwed ong emen aramas laud, aramas laudo kak pelianda ih. E kin mengei en pitih de kapingada madamadau en seri men de pil kamasepwehkih. Paipel kin kasalehda duwen saloaloakong en seri men. (Lepin Padahk 22:15; 1 Korint 13:11) Sises ketin doadoahngki seri kan pwehn kasalehda en seri kan ar aktikitik oh sohte kin medewehda en wia me suwed. (Madiu 18:4; Luk 18:16, 17) Seri kan pil uhdahn soakoahiek. Pali laud en seri kan kin men kaperenda meteikan, kahrehda e mengei ong me laud kan me re ese oh likih en pitih irail. Eri, mwomwohdiso ahneki pwukoa mwohn Siohwa en pere neirail seri kan.

Seri kan me kaiahnda mwahu kin sukuhlki ren peikiong oh wauneki arail pahpa nohno, elder kan oh me laud teikan. (Episos 6:1, 2; 1 Timoty 5:1, 2; Ipru 13:7) E pahn wia mehkot kapwuriamwei oh kanamenek ma emen rehn irail pwukat pahn kauwehla en serio eh likih irail ni arail pahn pitihdi de iding serio en wia nsenen pwopwoud. Seri kan me kin lelohng soangen tiahk suwed wet kin kalapw nannanti ren powehdi ohlahn pepehm me re ahneki erein sounpar tohto. Kahrehda, emen me kin tiahk suwedih seri pahn ale kaweid kehlail oh irairdihsang pwukoa kan nan mwomwohdiso. Kaidehn ih oh eh pwukoa me kesempwal ahpw mwakelekel en mwomwohdiso.​—1 Korint 5:6; 2 Piter 3:14.

Ma emen me kin tiahk suwedih seri kin koluhla mehlel, e pahn kin pohnese kesempwalpen kapwaiada kaweid en Paipel kan. Ma e uhdahn esehla en tatki dahme suwed, e pahn kailongki dahme e wiadahro oh nantihong en dehr pwurehng wia dihpo. (Lepin Padahk 8:13; Rom 12:9) Patehng met, e pahn uhdahn kalahngankihong Siohwa sapwellime limpoak laud me kahrehiong eh kak kaudokiong atail Koht sarawi oh koapworopworki me e kak iang “aramas pwung” kan me pahn kousoan nan sampah kohkohlahte.—Lepin Padahk 2:21.

[Nting tikitik me mi pah]

^ par. 7 Me pid Pilipai 3:13, menlau kilang “Mahsen en Siohwa Kin Ieias—Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Kalesia, Episos, Pilipai, oh Kolose” nan Kahn Iroir en August 1, 2008.

[Blurb nan pali 20]

Mendahki Siohwa kin ketin mahkohng me dipan akan me koluhlahr, e pahn kakete mie kasuwedpe kan me e sohte kak pitsang