Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Nantihong Kolokol Popohl

Nantihong Kolokol Popohl

Nantihong Kolokol Popohl

“Kitail uhdahn pahn ngoangki ahnsou koaros mehkan me kin kahrehiong kitail popohl.”​—ROM 14:19.

1, 2. Dahme kahrehda mie popohl nanpwungen Sounkadehdehn Siohwa kan?

RAHNWET sohte popohl mehlel nanpwungen aramas akan nan sampah pwon. Mendahki aramas akan kohsang wasa ehute oh lokaiahki lokaia ehute, re sohte kin miniminpene. Pelien lamalam, palien politik, mwohni, oh sukuhl kin katohreirailpeseng. Ahpw Sounkadehdehn Siohwa kan nan sampah pwon kin miniminpene mendahki re “kohsang nan wehi koaros, ni kadaudok koaros, nan sahpw koaros, oh lokaia koaros.”​—Kaud. 7:9.

2 Mie kahrepe mwahu tohto me kitail ahnekihki popohl. Kahrepe keieu iei kitail “ahnekier popohl rehn Koht.” Popohl wet kin kohsang atail pwoson sapwellime Ohl me tounmeteikihla eh mour pwehki kitail. (Rom 5:1; Ep. 1:7) Patehng met, Siohwa kin ketikihong sapwellime ladu lelepek kan sapwellime manaman oh popohl wia kisehn wahn manaman wet. (Kal. 5:22) Pil ehu kahrepe me kitail ahneki popohl oh minimin iei ‘kaidehn kitail kisehn sampah.’ (Sohn 15:19) Met wehwehki me kitail sohte kin iang pidada palien politik oh mahwen. Nin duwen Paipel eh mahsanih, sapwellimen Siohwa aramas akan pahn “wekidohng neirail kedlahs akan ong ni mehn deipwel.”​—Ais. 2:4.

3. Dahme popohl me kitail ahneki kin kahrehda? Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

3 Kitail kin ‘poakpene nanpwungatail’ mendahki kitail kohsang nan soangsoangen wasa kan oh atail tiahk kan oh madamadau kan wekpeseng. (Sohn 15:17) Atail popohl kin laudsang atail sohte men wia me suwed ong riatail Kristian kan. Met kin sewese kitail “en wia mwahu ong aramas koaros; ahpw mehlel ong irail kan me kisehn atail pwoson.” (Kal. 6:10) Popohl wet rehn Siohwa oh nanpwungen riatail Kristian kan kin uhdahn kesempwal. Kitail anahne pere popohl wet. Met kitail pahn koasoiapene ia duwen atail kak kolokol popohl nan mwomwohdiso.

Ni Atail Kin “Sapwungala”

4. Dahme kitail kak wia pwe kitail en kolokol popohl ni ahnsou me kitail kansensuwedihala emen?

4 Tohnpadahk Seims ntingihedi: “Kitail koaros kin kalap sapwungala. Me sohte kin sapwungala ni eh lokaia, iei ih me unsek.” (Seims 3:2) Eri, ekei pak kahpwal kak mie de sohte pwungpene nanpwungen riemen nan mwomwohdiso. (Pil. 4:2, 3) Ahpw ma mie kahpwal pwarada, re anahne kapwungala pwe ren kak kolokol popohl nan mwomwohdiso. Karasepe, ma kitail kansensuwedihala emen, kitail en tehk sapwellimen Sises kaweid duwen dahme kitail anahne wia.​—Wadek Madiu 5:23, 24.

5. Dahme kitail kak wia pwe kitail en kolokol popohl ni ahnsou me emen kansensuwedikitailla?

5 Ia duwen ma emen kansensuwedikitailla? Kitail anahne medewe me aramaso en kohdo oh peki mahk rehtail? 1 Korint 13:5 padahkihong kitail me limpoak sohte kin kadakadaur nsensuwed. Ni ahnsou me emen kin kansensuwedikitailla, kitail kin kasalehda me kitail men kolokol popohl sang ni atail kin mahkohng aramaso oh manokehla eh sapwungo. (Wadek Kolose 3:13.) Met kin keieu konehng ma kisin sapwung kin pwarada. E kin sewese kitail en miniminiong riatail Kristian kan. Kitail pil kin nsenamwahuki met pwehki atail wia me pwung. Lepin padahk ieu mahsanih me ‘e pahn wia tiahk mwahu ehu ma kitail pohnsehsehla’ sapwungo.​—Lep. Pad. 19:11.

6. Ia duwen ma emen wiahiong kitail mehkot me kitail apwalki manokehla?

6 Ahpw ia duwen ma emen wiahiong kitail mehkot me kitail apwalki manokehla? E sohte konehng kitail en ndaseli. Soangen lipahned wet kin kauwehla popohl nan mwomwohdiso. Dahme kitail kak wia pwehn apwalih kahpwal wet? Madiu 18:15 mahsanih: “Ma riomw wiahda dihpiong uhk, kohwei reh oh kapwungohng dipeo. Ahpw met en wiawi nanpwungamwahte. Ma e pahn rong uhk, eri a, ke kasapahldohr riomwo.” Mehnda ma Madiu 18:15-17 kin koasoia duwen dihp laud, kitail pil kak doadoahngki kaweid me kileldi nan iretikitik 15 ong irair teikan. Eri, ni atail ahneki kahpwal rehn emen, e keieu mwahu en kelehpwla oh koasoiong. Kitail anahne koasoi ni kamantik oh song en pwurehng ahneki popohl reh. *

7. Dahme kahrehda kitail anahne mwadang kapwungala kahpwal kan?

7 Wahnpoaron Pohl ntingihedi: “Ma kumwail pil lingeringer, kumwail dehr mweidohng amwail lingeringer en kahrehiong kumwail nan dihp; pil dehr kolokol amwail lingeringer rahn ehu pwon. Kumwail dehr kihong Tepil eh ahnsou mwahu.” (Ep. 4:26, 27) Eri, pwe kitail en kolokol popohl rehn meteikan, kitail anahne mwadang kapwungala kahpwal kan. Ma kitail sohte wia met, kahpwal kan pahn laudla rasehng ohla me sohte kin wini oh paikingda. Kitail en dehr mweidohng aklapalap, luwak, oh poakohng mwohni en ireikitailsang kapwungala kahpwal kan rehn riatail Kristian kan.​—Seims 4:1-6.

Ni Kahpwal Ehu Eh Pidada me Tohto

8, 9. (a) Soangen akamai dah me pwarada nan mwomwohdisohn Rom? (b) Ia mwomwen Pohl eh kapwungala Kristian kan nan Rom?

8 Ekei kahpwal kan nan mwomwohdiso ele kin pidada aramas tohto. Soangen kahpwal wet pwarada rehn ekei Kristian kan nan Rom. Ekei irail mehn Suhs a ekei irail kaidehn mehn Suhs. Kadeikpen loalen ekei irail luwet. Mie soahng tohto me kadeikpen loalarail sohte kin mweidohng irail ren wia mehnda ma iren Paipel kan sohte mahsanih me soahng pwukat sapwung. A kadeikpen loalen ekei nan mwomwohdiso kehlail. Irail pwukat kin kilengdiong irail me kadeikpen loalarail ko luwet. Irail koaros kin kadeik sapwungih emenemen pwehki pein arail pilipil. Eri, dahme Pohl kaweidki mwomwohdiso?​—Rom 14:1-6.

9 Irail akan me kadeikpen loalarail kehlail wehwehki me irail solahr anahne peikiong Kosonned en Moses. A me kadeikpen loalarail ko luwet kin medewe me e sapwung en kang soahng kan me sohte mweimwei pahn Kosonnedo. Pohl eri kapwungala Kristian pwukat. Pohl padahkihong irail ako me kadeikpen loalarail kehlail ren dehr medewe me irail mwahusang irail ako me kadeikpen loalarail luwet. (Rom 14:2, 10) Soangen madamadau oh wiewia wet kak kahrehiong me kadeikpen loalarail ko luwet ren kesehla arail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Pohl pil doula koasoia: “Kumwail dehr kauwehla dahme Koht ketin wiadahr pwehki kisin tungoal akan.” E pil koasoia: “Iet me mwahu en: dehr tungoale uduk, de wain, de wiahda mehkot me pahn kahrehiong riamwail . . . en pwupwudiong nan dihp.” (Rom 14:14, 15, 20, 21) Pohl padahkihong irail me kadeikpen loalarail ko luwet ren dehr kadeik irail me arail madamadau weksang arail. (Rom 14:13) E kaweidkin irail: “I ndaiong kumwail koaros: kumwail dehr medemedewe me kumwail me lapalap.” (Rom 12:3) Mwurin eh kapwungala irail koaros, e koasoia: “Eri, kitail uhdahn pahn ngoangki ahnsou koaros mehkan me kin kahrehiong kitail popohl, oh pil kin kakehlakaikitailla.”​—Rom 14:19.

10. Duwehte Kristian kan nan Rom, dahme irail akan me pidada akamai ehu en wia pwehn kapwungala kahpwalo?

10 Kitail kak kamehlele me tohnmwomwohdisohn Rom pwungki en Pohl kaweido oh wiahda wekidekla kan. Rahnwet, kitail kak kapwungala akamai kan rehn riatail Kristian kan ni kadek ma kitail wia dahme Paipel mahsanih. Duwehte Kristian kan nan Rom, ma mie kahpwal ehu pwarada nan mwomwohdiso rahnwet, irail koaros me pidada kahpwalo anahne wiahda wekidekla kan pwe ren ‘popohlpene nanpwungarail.’​—Mark 9:50.

Ia Duwen Elder kan Ar Kak Sawas

11. Dahme elder men anahne wia ma emen men koasoiaiong ih duwen kahpwal me e ahneki rehn emen Kristian tohrohr?

11 Ia duwen ma emen ahneki kahpwal rehn emen tohnpeneinei de emen Kristian oh men koasoiong elder men? Lepin Padahk 21:13 mahsanih: “Ma ke soikala ngilen peksawas en me semwehmwe kan, sohte me pahn rong ngilen omw peksawas.” Elder men pahn “soikala ngilen peksawas,” ma e sohte kin rong. Ahpw pil ehu Lepin Padahk mahsanih: “Aramas me kin tepin koasoi nan mwoalen kopwung kin mwomwen pwung lao me uhwongo pahn wiahiong eh peidek kan.” (Lep. Pad. 18:17) Elder men anahne rong ni kadek, ahpw e anahne kanahieng en dehr wiahda pilipil mwohn eh uhdahn ese kahpwalo. Mwurin eh rong aramaso, eldero kak idek reh ma e koasoiaiong meteikan duwen kahpwalo. Eldero pil kak katamankihong dahme Paipel mahsanih me kitail anahne wia pwe kitail en kolokol popohl rehn riatail Kristian kan.

12. Ia karasepe siluh me kasalehda keperpen mwadang wia mehkot mwurin omw rong duwen kahpwal ehu?

12 Karasepe siluh nan Paipel kasalehda keperpen wia mehkot mwurin omw rong dahme emente aramas nda duwen kahpwal ehu. Keieu, Podipar kamehlele dahme eh pwoudo nda duwen Sosep eh song en angkehlailih. (Sen. 39:17-20) Keriau, Nanmwarki Depit kamehlele Sipa ni eh nda me eh soumas, Mepiposed, kin sewese en Depit imwintihti kan. Depit mwadang nda: “Eri, mehkoaros me Mepiposed ahneki met, kowe me pahn uhd ahnekihla.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) Kesiluh, imwintihti en mehn Suhs kan koasoiong Nanmwarki Ardaserksihs me mehn Suhs kan pwurehng kauwada Serusalem pwehki re men pelianda. Nanmwarkio kamehlele likamw wet oh ruwese mehn Suhs ako ren uhdihsang arail doadoahko. Met kahrehda mehn Suhs ko ar uhdihsang doadoahk en kauwada tehnpas sarawio. (Esra 4:11-13, 23, 24) E mwahu elder kan en wia dahme Pohl ndaiong Timoty oh en dehr kadeik mwohn ar esehda soahng mehlel koaros me pid kahpwalo.​—Wadek 1 Timoty 5:21, 22.

13, 14. (a) Dahme kitail anahne tamataman ahnsou me akamai wiawi nanpwungen aramas riemen? (b) Dahme kak sewese elder kan ren kihda kaweid pwung?

13 Paipel mahsanih: “Aramas emen me kin lemeleme me e marainlahr, e uhdahn sehse dahme konehng en ese.” (1 Kor. 8:2) Kitail kak medewe me kitail ese dahme wiawi ahnsou me akamai wiawi nanpwungen aramas riemen. Ahpw kitail anahne tamataman me kitail kakete sehse soahng mehlel koaros. Oh pil kitail kakete sehse soahng koaros duwen aramas riemen me ahneki kahpwalo. Elder kan anahne kanahieng ni arail pahn kapwungala irairo oh dehr mweidohng pein irail en kamehlele likamw kan de rohng kan me pid dahme wiawio. Irail sohte pahn pil kamehlele aramaso pwehki e kepwehpwe. Sises, sounkopwung me Koht ketin pilada, sohte kin “ketin kadeikada sang ni me e kin mahsanihete de ketin karongehte.” (Ais. 11:3, 4) Sapwellimen Koht manaman me kin kaweid Sises. Manamano pil anahne kaweid Kristian elder kan.

14 Elder kan anahne kapakapki sapwellimen Siohwa manaman mwohn arail pahn kapwungala kahpwal ehu. Irail kin mweidohng sapwellimen Koht manaman en kaweid irail sang ni arail kin doadoahngki Paipel oh sawaspen Paipel kan me “ladu lelepek oh loalokong” kin kihda.​—Luk 12:42.

Kitail Anahne Kolokol Popohl Rehn Koht

15. Iahd me Kristian emen anahne ndaiong elder kan duwen dihp laud ehu me e ese?

15 Paipel padahkihong kitail en kolokol popohl rehn meteikan. Ahpw e pil mahsanih: “Erpit me kin sang powe, mwohn mehkoaros me mwakelekel, me pil kansenamwahu, kapohl.” (Seims 3:17) Paipel mahsanih me keieu, kitail anahne mwakelekel. Mwakelekel wehwehki en mweidohng Koht en ketin padahkihong kitail dahme pwung oh dahme sapwung oh mourki mour me kin kaperenda ih. Ma emen Kristian ese me rie Kristian men wiahda dihp laud ehu, e anahne ndaiong en wehkohng dipeo elder kan. (1 Kor. 6:9, 10; Seims 5:14-16) Ma aramaso sohte wehkada dipeo, Kristian me ese dihpo anahne ndaiong elder kan. Ma Kristian menet sohte nda mehkot, pwehki eh men kolokol popohl rehn me wiahda dihpo, eri, e pil iang dipada.​—Wadek Lipai 5:1; Lep. Pad. 29:24.

16. Dahme kitail kak sukuhlki sang en Sehu wiewia ong Nanmwarki Soram?

16 Sehu wia mehkot me kasalehda me wia dahme pwung kesempwal sang kolokol popohl rehn emen me wia dihp. Koht ketin kadarala Sehu pwehn kaloke en Nanmwarki Eihap eh peneinei. Nein Eihap oh Sesepel pwutak, Nanmwarki Soram sakanakan. E dakehla were werennansapw pwehn tuhwong Sehu oh idek reh: “Komw ketido ni meleilei?” Sehu sapengki: “Ia duwen meleilei eh kak mie, nan sounwunahni kan oh dikedik en eni kan ar mihmihte rehtail, soahng pwukat me inomwio Sesepel wiadahr?” (2 Nan. 9:22) Eri, Sehu doadoahngki nah kesik ketieuo kasikih en Soram eh mohngiongo. Duwehte Sehu, elder kan pahn anahne wia mehkot ma me dipadao sohte koluhla. Irail sohte kak mweidohng irail me sohte men koluhkihla diparail kan ren mihmihte nan mwomwohdiso pwe ren kolokolete popohl rehrail. Elder kan kin kihsang irail nan mwomwohdiso pwe mwomwohdiso en kak ahneki popohl rehn Koht.​—1 Kor. 5:1, 2, 11-13.

17. Dahme Kristian koaros anahne wia pwe ren kolokol popohl?

17 Pali laud en ahnsou, kahpwal kan me kin wiawi nanpwungatail kaidehn dihp laud kei. Eri, e pahn mwahu en kasalehda limpoak oh manokehla sapwung kan me riatail Kristian kan kin wiahda. Paipel mahsanih: “Kailok kin kahrehda kahpwal, ahpw limpoak kin mahkohng sapwung koaros.” (Lep. Pad. 10:12) Ma kitail pahn wia dahme Paipel mahsanih, kitail pahn kolokol popohl nan mwomwohdiso oh pil atail nanpwungmwahu rehn Siohwa.​—Mad. 6:14, 15.

Koht Kin Ketin Kapaiahda Irail me Kin Kolokol Popohl

18, 19. Ia duwen Siohwa eh kin ketin kapaikitailda ni atail kin nantihong kolokol popohl?

18 Siohwa kin ketin kapaiahda kitail ni atail nantihong kolokol popohl. Kitail ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa, oh kitail kin sewese tohnmwomwohdiso ren miniminpene. Ni atail kin kolokol popohl nan mwomwohdiso, kitail pil pahn esehla ia duwen atail pahn kolokol popohl rehn irail kan me kitail kin kalohkihong “Rongamwahu en popohl.” (Ep. 6:15) Kitail kin onopada mwahu en “kadek ong aramas koaros” oh “kanengamah” ni ahnsoun apwal.​—2 Tim. 2:24.

19 Atail nantihong kolokol popohl ahnsou wet pahn kaiahne kitail ong ahnsou kohkohdo. Paipel mahsanih me Siohwa pahn ketin kaiasada aramas pwung kan oh me sapwung kan. (Wiewia 24:15) Met wehwehki me Siohwa pahn ketin kaiasada soangsoangen aramas rar rar kei. Re pahn kohsang soangsoangen wasa kei nan sampah oh arail mwehi wekpeseng, pil lella tepin poadopoad en aramas. (Luk 11:50, 51) E pahn wia pwais kaselel ehu kitail en padahkihong irail me pahn iasada kan ren poakohng popohl. Kasukuhl me kitail alehdier met pahn sewese kitail ni ahnsowo!

[Nting tikitik me mi pah]

^ par. 6 Paipel kin kihda kaweid ong dahme kitail en wia ni ahnsou me sapwung laud kan kin pwarada me duwehte kinehda likamw duwen meteikan oh mwersuwedih meteikan. Kilang “Dadaurete ni Limpoak en Koht” pali 254-255 oh pil Kahn Iroir, May 1, 2000, pali 13-18.

Dahme Ke Sukuhlki?

• Dahme kitail kak wia pwe kitail en kolokol popohl ni atail kansensuwedihala emen?

• Dahme kitail kak wia pwe kitail en kolokol popohl ni emen eh kansensuwedikitailla?

• Dahme kitail anahne tamataman ma akamai wiawi nanpwungen riemen?

• Dahme kahrehda wia me pwung kesempwal sang kolokol popohl rehn emen me wiahda dihp?

[Peidek en Onop]

[Kilel nan pali 31]

Siohwa kin ketin poakohng irail kan me kin mwadang mahkohng meteikan